(Όλες οι ημερομηνίες αντιστοιχούν στο νέο ημερολόγιο, το λεγόμενο Γρηγοριανό και όχι στο λεγόμενο Ιουλιανό ημερολόγιο, που ίσχυε στη Ρωσία πριν από το 1918 και το οποίο βρισκόταν χρονολογικά 13 ημέρες πιο πίσω.)
1 Μαρτίου
Ο Λένιν γράφει για την παγκόσμια πολιτική κατάσταση και προειδοποιεί για τους κινδύνους του ρεφορμισμού (ολόκληρο το κείμενο στα αγγλικά στο σύνδεσμο):
«Αυτό που ενώνει τους σοσιαλ-σωβινιστές (τους Πλεχάνωφ και Σάιντεμαν) και τους σοσιαλ-πασιφιστές (Τουράτι και Κάουτσκι) κατ ‘αρχήν, είναι ότι αντικειμενικά και οι δύο είναι υπηρέτες του ιμπεριαλισμού. Οι πρώτοι τον υπηρετούν δοξάζοντας τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, χαρακτηρίζοντάς το ως έναν πόλεμο για “την υπεράσπιση της πατρίδας”. Οι δεύτεροι υπηρετούν τον ίδιο ιμπεριαλισμό δοξάζοντας με όλα τα λόγια για μια δημοκρατική ειρήνη, την ιμπεριαλιστική ειρήνη που ωριμάζει και ετοιμάζεται. Η ιμπεριαλιστική αστική τάξη χρειάζεται λακέδες και των δύο ειδών και ποικιλιών: τους Πλεχάνοφ, για να ενθαρρύνουν τη συνέχιση της σφαγής φωνάζοντας “κάτω οι κατακτητές”. Τους Κάουτσκι, για να παρηγορούν και να εξευμενίζουν τις πικραμένες μάζες με γλυκά τραγούδια της ειρήνης. (…) Πρέπει να πούμε την αλήθεια, δηλαδή ότι μια δημοκρατική ειρήνη είναι αδύνατη, εκτός εάν το επαναστατικό προλεταριάτο της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ρωσίας ανατρέψει τις αστικές κυβερνήσεις (…) Ο Καρλ Λίμπκνεχτ, τώρα καταδικασμένος σε καταναγκαστικά έργα, υιοθέτησε αυτό το σύνθημα, όταν είπε από το βήμα του Ράιχσταγκ: “Στρέψτε τα όπλα σας ενάντια στους ταξικούς εχθρούς μέσα στη χώρα!” (…) Ο βαθμός στον οποίο η σύγχρονη κοινωνία έχει ωριμάσει για τη μετάβαση στο σοσιαλισμό έχει αποδειχθεί από αυτόν τον πόλεμο, όπου απαιτήθηκε για την εθνική προσπάθεια, η διεύθυνση της οικονομικής ζωής πάνω από πενήντα εκατομμυρίων ανθρώπων από ένα και μοναδικό κέντρο. Εάν αυτό είναι εφικτό υπό την ηγεσία μιας χούφτας Γιούνκερ αριστοκρατών για τα συμφέροντα μιας χούφτας οικονομικών μεγιστάνων, τότε σίγουρα δεν είναι λιγότερο εφικτό υπό την ηγεσία των συνειδητών εργατών και για το συμφέρον των εννέα δεκάτων του πληθυσμού, εξαντλημένων από την πείνα και τον πόλεμο. (…) Το όλο ζήτημα τώρα είναι να κάνουμε τη συνειδητή πρωτοπορία του προλεταριάτου να αφιερώσει τη σκέψη της και να ετοιμάσει τις δυνάμεις της, για έναν επαναστατικό αγώνα για την ανατροπή των αστικών κυβερνήσεων. Η επαναστατική κατάσταση στην Ευρώπη είναι γεγονός. (…) Από τη δύναμη αυτού του επαναστατικού κινήματος, σε περίπτωση που είναι νικηφόρο, θα εξαρτηθεί η νίκη του σοσιαλισμού στην Ευρώπη και η επίτευξη όχι μιας ιμπεριαλιστικής ανακωχής στην πάλη της Γερμανίας κατά της Ρωσίας και της Αγγλίας ή στην πάλη της Ρωσίας και της Γερμανίας κατά της Αγγλίας, ή στην πάλη των Ηνωμένων Πολιτειών κατά της Γερμανίας και της Αγγλίας κλπ, αλλά μιας πραγματικά βιώσιμης και πραγματικά δημοκρατικής ειρήνης…».
2 Μαρτίου
Μεγάλες αυξήσεις στις τιμές οδηγούν σε νέες απεργίες. Οι εργαζόμενοι στο τμήμα μεταλλοτεχνίας του εργοστασίου μεταλλουργίας Πουτίλωφ απεργούν και καταλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις, απαιτώντας 50% αύξηση μισθού. Οι εργάτες στα άλλα τμήματα του Πουτίλωφ κινητοποιούνται σε υποστήριξη της απεργίας στο τμήμα μεταλλοτεχνίας.
3 Μαρτίου
Απόσπασμα από τη Μπολσεβίκικη γυναικεία εργατική εφημερίδα «Ραμπότνιτσα», στις 19 Απριλίου 1914, τρία χρόνια πριν η Ρωσίδα γυναίκα ξεκινήσει την Επανάσταση: «Δουλεύοντας δίπλα από έναν άντρα στο εργοστάσιο για 11-12 ώρες και λαμβάνοντας έναν εξαιρετικά χαμηλό μισθό, η γυναίκα εργάτρια είναι υποχρεωμένη να δουλεύει στο σπίτι φροντίζοντας τα παιδιά και κάνοντας τις υπόλοιπες οικιακές δουλειές. Εξοντωμένη, η ζωή της περνάει μέσα στη θλίψη και τη δυστυχία». Οι συνθήκες των εργαζόμενων γυναικών: ανειδίκευτη εργασία, 10-12 ώρες, μισός μισθός και μετά δουλειά στο σπίτι. Στο μεταξύ, τα καύσιμα εξαφανίζονται από την αγορά, στη μέση ενός ανελέητου χειμώνα. Η απεργία στο εργοστάσιο Πουτίλωφ εξαπλώνεται σε όλους τους χώρους δουλειάς.
4 Μαρτίου
Μόσχα: αναφορές ότι βρέθηκαν κρυμμένα φορτία με αλεύρι.
5 Μαρτίου
Στην Πένσα η αστυνομία ασκείται κάθε απόγευμα σε βολές με οπλοπολυβόλα ακριβώς έξω από την πόλη, προετοιμαζόμενοι για την επανάσταση. Φήμες ότι ο Χαμπάλωφ μεταφέρει κανόνια στην Πετρούπολη. Οι απεργίες στο Πουτίλωφ για αυξήσεις μισθών συνεχίζεται για τρίτη συνεχόμενη μέρα.
6 Μαρτίου
Ουρές για ψωμί με εκατοντάδες ανθρώπους σχηματίζονται έξω από τα φουρνάρικα στους μείον 30 βαθμούς Κελσίου.
7 Μαρτίου
Η απεργία στην επιχείρηση Πουτίλωφ εξαπλώνεται σε όλο το εργοστάσιο. Οι διευθυντές απαντούν με «λοκ – άουτ». Περίπου 40.000 εργάτες συμμετέχουν σε συγκεντρώσεις. Όλες οι σοσιαλιστικές οργανώσεις συμφωνούν: «Το κίνημα είναι αδύναμο. Όχι απεργίες την Ημέρα της Γυναίκας, μόνο συναντήσεις». Οι Μπολσεβίκοι και οι «Μεζραγιόντσι» («Διαχτιδικοί») : «Το κλίμα είναι τεταμένο στα εργοστάσια, αλλά οι στρατιώτες δεν είναι ακόμα έτοιμοι. Οι εργάτες πρέπει να παραμείνουν έξω από τους δρόμους για να μη συντριβούν. Πρέπει να προετοιμαστούμε για να συναδελφωθούμε με τα στρατεύματα και να συνδεθούμε με τις επαρχίες. Ο στόχος πρέπει να είναι μια μεγάλη διαδήλωση την Πρωτομαγιά». Το «λοκ-άουτ» ωθεί τους εργάτες του Πουτίλωφ να συγκροτήσουν μια απεργιακή επιτροπή και να στείλουν απεσταλμένους σε άλλα εργοστάσια για να διεκδικήσουν στήριξη.
8 Μαρτίου (24 Φεβρουαρίου με το Παλιό Ημερολόγιο)
Ο πόλεμος και ο πληθωρισμός έχουν χτυπήσει σκληρά τις γυναίκες: οι σύζυγοι στο μέτωπο, οι δουλειές βαριές και κακοπληρωμένες, τα παιδιά κλαίνε, αλλά δεν υπάρχει φαγητό μέσα σε ένα πολύ σκληρό Χειμώνα. Η οργάνωση των Μπολσεβίκων έχει στείλει ομιλητές σε εργατικές συνελεύσεις και συγκεντρώσεις. Η «Δια-χτιδική Επιτροπή» απευθύνει κάλεσμα για την Ημέρα της Γυναίκας: «Αγαπητές συντρόφισσες, θα τα ανεχθούμε αυτά σιωπηλά για πολύ ακόμα, εκτονώνοντας κάθε τόσο την οργή μας σε μικροκαταστηματάρχες; Άλλωστε, δεν φταίνε αυτοί για τα βάσανα του λαού, κι αυτοί καταστρέφονται μέσα σε αυτές τις συνθήκες. Φταίει η κυβέρνηση! Ξεκίνησε τον πόλεμο και δεν μπορεί να τον σταματήσει. Η κυβέρνηση καταστρέφει τη χώρα και μας καταδικάζει στην πείνα. Φταίνε οι καπιταλιστές! Ο πόλεμος τους φέρνει κέρδη. Είναι πια ώρα να τους πούμε: “Αρκετά! Κάτω η εγκληματική κυβέρνηση και όλη της η συμμορία κλεφτών και δολοφόνων! Ζήτω η ειρήνη!”».
Οι εργοστασιακές συνελεύσεις είναι πολύ δυναμικές. Οι γυναίκες ιδιαίτερα, πιέζουν για απεργίες. Ενάντια σε κάθε είδους συμβουλή, οι εργάτριες ψηφίζουν υπέρ της απεργιακής δράσης. Οι γυναίκες λιθογράφοι του Βίμποργκ είναι στην πρώτη γραμμή! Οι διαδηλώσεις κατευθύνονται προς τη «Νόβι Προσπέκτ», τον κεντρικό δρόμο της Πετρούπολης. Τα συνθήματα «Ψωμί!» και «Κάτω ο πόλεμος!» ακούγονται παντού… Γυναίκες που βρίσκονται στις ουρές για τα συσσίτια και εργάτες του εργοστασίου Πουτίλωφ που είναι σε «λοκ-άουτ», ενώνονται με τις απεργούς διαδηλώτριες.
Οι γυναίκες απεργοί καλούν σε υποστήριξη τα γειτονικά εργοστάσια. Καθώς σχηματίζονται οι διαδηλώσεις, ξεσπούν συγκρούσεις με την αστυνομία. Έξω από το εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας Νέβα, ακούγονται φωνές: «Να βγούμε στο δρόμο! Αρκετά!» και αμέσως ανοίγουν οι πόρτες και πλήθη γυναικών κλωστοϋφαντουργών ξεχύνονται προς τα έξω! Οι Κοζάκοι επιτίθενται στα πλήθη, τα οποία διαλύονται προσωρινά και αμέσως ξανασυγκεντρώνονται! Η αστυνομία δεν μπορεί να διαλύσει τους διαδηλωτές.
Οι Μπολσεβίκοι, παρ’ ότι απομονωμένοι ο ένας από τον άλλον, καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα σε όλα τα εργοστάσια: κανένα περιθώριο δισταγμού, όλοι οι εργάτες πρέπει να κινητοποιηθούν! Η Δούμα συνέρχεται ξανά. Το ζήτημα του ψωμιού είναι στην ατζέντα, αλλά η Δούμα αρνείται να απαιτήσει την παραίτηση της κυβέρνησης. Οι εργάτες αναζητούν τα μέλη του κόμματος για να ζητήσουν συμβουλές για το πώς να προχωρήσουν. Οι διαδηλωτές πηγαίνουν προς τα μεταλλεία. Οι πύλες είναι κλειστές, αλλά το πλήθος τραγουδά τη Μασσαλιώτιδα για να καλέσει τους εργάτες που βρίσκονται μέσα.
Σύμφωνα με την αστυνομία, 50 επιχειρήσεις και 87.500 εργάτες είναι σε απεργία. Ο πραγματικός αριθμός είναι περίπου 128.000. Η εμπειρία από την επανάσταση του 1905 βγαίνει στην επιφάνεια: οι εργάτες επιδεικνύουν καταπληκτική οργάνωση και πειθαρχία! Κόκκινες σημαίες ανεμίζουν σε όλη την πόλη – οι εργάτες θέλουν ψωμί, όχι τη μοναρχία και τον πόλεμο.
9 Μαρτίου (24 Φεβρουαρίου με το Παλιό Ημερολόγιο)
Το κίνημα της προηγούμενης ημέρας εξέπληξε τους πάντες, ακόμα και τους συμμετέχοντες. Αλλά στις 9 Μαρτίου, οι εργαζόμενοι κινητοποιούνται με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Το κίνημα εισήλθε σε ένα ποιοτικά νέο επίπεδο, οι διαμαρτυρίες ήταν μεγαλύτερες, τα συνθήματα πιο επικεντρωμένα και οι συγκρούσεις με την αστυνομία πιο έντονες.
Πολλοί εργάτες συναντήθηκαν στα εργοστάσια την ώρα έναρξης της βάρδιας, αλλά να αποφάσισαν να μη δουλέψουν. Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων του Βίμποργκ ήταν τώρα σε απεργία. Οι απεργίες εξαπλώθηκαν και σε όλες τις άλλες γειτονιές της Πετρούπολης. Στην περιοχή Βασιλέφσκι, οι εργαζόμενοι στις Laferme, Siemens, Halske και άλλες μεγάλες βιομηχανίες βγήκαν σε απεργία. Το μισό βιομηχανικό προλεταριάτο της Πετρούπολης, περίπου 200.000 εργαζόμενοι, κατέβηκε σε απεργία.
Η διαδηλώσεις ξεκίνησαν από τις 8 το πρωί. Οι εργαζόμενοι άρχισαν να κινούνται προς το κέντρο της πόλης. Την 8η Μάρτη (23η Φλεβάρη) οι διαδηλώσεις δεν είχαν φτάσει στη λεωφόρο Νέφσκι Προσπέκτ πριν το απόγευμα, αργά. Την 9η (24η) ήταν αποφασισμένοι να πάνε εκεί από το μεσημέρι. Οι ένοπλες δυνάμεις είχαν αποσταλεί για να τους εμποδίσουν να φτάσουν στο κέντρο της πόλης. Μια μάζα που έφτανε τους 40.000 εργάτες προχώρησε καταλαμβάνοντας σε όλο το πλάτος τη γέφυρα Λιτέινι, πιέζοντας μέχρι να σπάσει ο κλοιός του ιππικού. Μερικοί από τους εργάτες απωθήθηκαν προς το Βίμποργκ και πάλι. Πολλοί άρχισαν να διασχίζουν τον Νέβα πατώντας πάνω στον πάγο της κοίτης, κρατώντας κόκκινα λάβαρα και τραγουδώντας τη «Μασσαλιώτιδα».
Οι νέοι ήταν ξανά στην πρώτη γραμμή του κινήματος. Εκτός από τη διανοούμενη φοιτητική νεολαία, εντάχθηκε στο κίνημα και όλη η νεολαία της εργατικής τάξης, μπαίνοντας στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων και των συγκρούσεων με την αστυνομία, της επικοινωνίας των νέων σχετικά με τις διαδηλώσεις, της οργάνωσης διαμαρτυριών μπροστά από τα εργοστάσια κλπ. Ανάμεσα στους συλληφθέντες αυτής της μέρας, βρίσκονταν πολλοί εργάτες ηλικίας από 16 έως 20 ετών.
Χιλιάδες γυναίκες και νέοι από τα συσσίτια επίσης συμμετείχαν στις διαδηλώσεις ξανά. Αλλά στη Νέφσκι Προσπέκτ, το σύνθημα «Ψωμί!» σταδιακά αντικαταστάθηκε από το «Κάτω η απολυταρχία!» και το «Κάτω ο πόλεμος!». Αυθόρμητοι αυτοσχέδιοι λόγοι καλούσαν στον τερματισμό της απολυταρχίας και του πολέμου και για μια δημοκρατία. Στους δρόμους βρίσκονται πλήθη που τραγουδούν τη «Μασσαλιώτιδα», που στη Ρωσία διατηρούσε το επαναστατικό νόημά της.
Αργά το απόγευμα, σ’ ένα συλλαλητήριο στην Πλατεία Ζναμένσκαγια ένας άνθρωπος σύρθηκε πάνω στο μισητό άγαλμα του Αλεξάνδρου Γ’, ύψωσε το δεξί χέρι του και είπε: «Σύντροφοι! Το αίμα της Ρωσίας συνεχίζει να ρέει από κάτω από αυτήν την άμυαλη άμορφη μάζα από χυτοσίδηρο. Ο παραλογισμός της πολεμικής σφαγής που ξεκίνησε η καμαρίλα έχει ήδη οδηγήσει ολόκληρο το έθνος στην καταστροφή». Ένα άλλο πλήθος τριών χιλιάδων που πέρναγε μπροστά από το νο. 80 της Νέφσκι Προσπέκτ σταμάτησε για να ακούσει έναν ομιλητή, ο οποίος ζήτησε την ανατροπή του συστήματος και πρότεινε να συγκεντρωθούν ξανά αύριο, μπροστά από τον Καθεδρικό του Καζάν.
Ο Στρατηγός Χαμπάλωφ, ο οποίος τώρα ήταν ουσιαστικά ο δικτάτορας της Πετρούπολης, προετοιμαζόταν μήνες γι’ αυτήν τη μέρα. Όπλα και σχέδια δράσης ήταν έτοιμα για να συντρίψουν την επερχόμενη επανάσταση. Αλλά όταν ήρθε η ώρα της αλήθειας, ο Χαμπάλωφ δεν μπορούσε να στηριχθεί στους άνδρες του για να υλοποιήσει τα σχέδιά του. Οι πρώτες ενδείξεις ρωγμών εμφανίστηκαν στις 9 (24). Η αστυνομία προσπαθούσε απεγνωσμένα να διαλύσει τα πλήθη και να τους εμποδίσει να συγκεντρωθούν στη Νέφσκι. Σύμφωνα με το σχέδιο του Χαμπάλωφ, οι Κοζάκοι είχαν κληθεί για υποστήριξη. Όμως, ενώ η αστυνομία αντιμετωπίστηκε με μίσος, τα πλήθη προσέγγισαν τους Κοζάκους διαφορετικά. Ένας Μπολσεβίκος εργάτης, ο Ι. Γκορντιένκο, περιγράφει πώς η κατάσταση άρχισε να γίνεται τεταμένη και οι συγκρούσεις να φαίνονται αναπόφευκτες. Τότε οι εργάτριες ανέλαβαν δράση και περικύκλωσαν τους Κοζάκους, σχηματίζοντας γύρω τους ανθρώπινο τείχος:
«Έχουμε συζύγους, πατέρες και αδελφούς στο μέτωπο!» φώναξαν. «Εδώ, υπάρχει πείνα, ασήκωτα βάσανα, κακομεταχείριση, προσβολές εναντίον μας, και ταπείνωση. Κι εσείς επίσης, έχετε μητέρες, συζύγους, αδελφές, παιδιά: ζητάμε ψωμί και τέλος στον πόλεμο!» «Οι αξιωματικοί, φοβούμενοι την επιρροή αυτής της αγκιτάτσιας στους Κοζάκους, έδωσαν την εντολή τους. Οι Κοζάκοι άρχισαν να καλπάζουν με τα άλογά τους. Οι άνθρωποι διασκορπίστηκαν και ο καθένας πήρε θέση μάχης με μια πέτρα ή ένα γαλλικό κλειδί στο χέρι, αλλά οι Κοζάκοι μας προσπέρασαν, δεν μας άγγιξαν, έκαναν αναστροφή και κάλπασαν πίσω στην αρχική θέση τους. Οι συγκεντρωμένοι τους υποδέχτηκαν με ζητωκραυγές!
Ο Β. Ν. Καϊούροφ – ένας ηγετικός Μπολσεβίκος του Βίμποργκ – περιγράφει ένα παρόμοιο γεγονός κοντά στη Μπολσόι Σαμσονιέφσκιι Προσπέκτ:
«Οι Κοζάκοι παρατάχθηκαν σε απόσταση εξήντα – εβδομήντα ποδιών μπροστά από τη διαδήλωση (…) Οι αξιωματικοί έδωσαν εντολή, και οι Κοζάκοι, με γυμνά σπαθιά, κάλπασαν προς την τελείως ανυπεράσπιστη πορεία μας (…) Ανοίγοντας δρόμο με τα άλογά τους, και με βλέμμα διψασμένο για αίμα, οι αξιωματικοί ήταν οι πρώτοι που όρμηξαν προς το πλήθος, και οι Κοζάκοι καλπάζαν από πίσω, σε όλο το πλάτος της λεωφόρου (…) Αλλά τέτοια χαρά! Οι Κοζάκοι γρήγορα συμπτύχθηκαν σε μια γραμμή ο ένας πίσω απ’ τον άλλο και απλά διέσχισαν τη γραμμή που είχαν μόλις ανοίξει οι αξιωματικοί. Κάποιοι χαμογελούσαν, και ένας κυριολεκτικά έκλεισε το μάτι στους εργάτες. Ο ενθουσιασμός μας ήταν απέραντος. Από χιλιάδες στήθη ξέσπασαν ζητωκραυγές προς τους Κοζάκους».
Πολλοί Κοζάκοι αρνούνταν να επιτεθούν στα πλήθη. Πρόκειται για αξιοσημείωτα περιστατικά, που αποτελούσαν προάγγελο μιας πολύ μεγαλύτερης κίνησης των ένοπλων δυνάμεων προς την πλευρά της επανάστασης. Ο Τρότσκι έγραψε για τα περιστατικά αυτά:
«Φαίνεται ότι το σχίσμα στο στρατό, εμφανίστηκε πρώτα ανάμεσα στους Κοζάκους, αυτούς τους πανάρχαιους δυνάστες και τιμωρούς. Αυτό δεν σημαίνει, παρ’ όλα αυτά, ότι οι Κοζάκοι ήταν πιο επαναστατικοποιημένοι από άλλους. Το αντίθετο, αυτοί οι στέρεοι κάτοχοι ιδιοκτησίας, καβάλα σε δικά τους άλογα, περήφανοι για τις Κοζάκικες ιδιαιτερότητές τους, περιφρονητικοί προς τους απλούς αγρότες, καχύποπτοι προς τους εργάτες, είχαν πολλά στοιχεία συντηρητισμού. Αλλά ακριβώς γι’ αυτό το λόγο οι αλλαγές που προκλήθηκαν από τον πόλεμο ήταν πιο έντονα εμφανείς σε αυτούς. Άλλωστε, τους πήγαιναν συνεχώς από μέρος σε μέρος, τους κατεύθυναν ενάντια στο λαό, τους κρατούσαν μονίμως σε ετοιμότητα και ήταν οι πρώτοι που έμπαιναν σε δοκιμασία. Το είχαν σιχαθεί και ήθελαν να γυρίσουν στα σπίτια τους. Έτσι λοιπόν έκλειναν το μάτι: Κάντε το παιδιά, αν ξέρετε πως – εμείς δεν θα σας ενοχλήσουμε!»
Η πλειοψηφία των στρατιωτών ήταν ακόμα σε πειθαρχία, αλλά κάθε επιτυχία του κινήματος του έδινε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, που ήταν απαραίτητη για τη διατήρηση της ορμητικότητά τους και για το κέρδισμά του στρατού σε ένα επόμενο στάδιο. Ο Χαμπάλωφ αποκάλυψε την ανικανότητά του σε μια δήλωση όπου, σύμφωνα με τον Μενσεβίκο Σουχάνωφ, «τόνισε ότι οι επανειλημμένες προειδοποιήσεις δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα και [δεσμεύτηκε] να πάρει πιο σκληρά μέτρα – στο μέλλον».
Το καθεστώς ήταν σε κατάσταση πλήρους άρνησης. Ο Τσάρος έφυγε από την Πετρούπολη σήμερα και ο ντε φάκτο πρωθυπουργός του Πρωτοπόπωφ βεβαίωσε όλους τους υπουργούς του ότι οι ταραχές θα αντιμετωπιστούν εντός 24ώρου. Σε μια άλλη συνάντηση της υψηλής κοινωνίας για «τη βοήθεια στους αιχμαλώτους πολέμου», κανείς δεν μιλά για τα γεγονότα, όπως και στην «Αγγλο-Ρωσική εταιρία».
Ο Γάλλος πρέσβης πραγματοποίησε εκείνο το βράδυ μια δεξίωση με τον Τρεπώφ (μέχρι πρόσφατα πρωθυπουργό), τον Κόμη Τολστόι, τον Διευθυντή του Μουσείου Τέχνης, τον Ισπανό Πρέσβη Βιλασίντα και άλλες προσωπικότητες του καθεστώτος. Παρατήρησε πώς κοιτώντας τους καλεσμένους του, με εξαίρεση τον Τρεπώφ, «όλα τα σημάδια αγωνίας είχαν εξαφανιστεί από τα πρόσωπά τους και τα λόγια τους. Το βασικό θέμα συζήτησης ήταν ένα πάρτι που θα πραγματοποιούσε η Πριγκίπισσα Λέον Ράτζιβιλ την ερχόμενη Κυριακή: θα είναι μια μεγάλη και θαυμάσια βραδιά, και όλοι ήλπιζαν ότι θα έχει μουσική και χορό». Κοίταξε τότε τον Τρεπώφ και είπαν ταυτόχρονα: «Τι περίεργος καιρός για να οργανώσει κανείς πάρτι!»
10 Μαρτίου
Οι εργάτες του Βίμποργκ αρχίζουν από το πρωί να οργανώνουν συγκεντρώσεις. Ένας ομιλητής στο εργοστάσιο «New Parvianinen» αναφέρει: «Η σημερινή Ρωσία είναι σάπια από την κορφή ως τα νύχια. Η νέα Ρωσία είναι στον δρόμο!». Στο εργοστάσιο φουγάρων στο νησί Βασιλέφσκι, ένας αξιωματικός εκτέλεσε έναν εργάτη που προσπάθησε να συναδελφωθεί με έναν στρατιώτη. Οι εργάτες διαδηλώνουν στη λεωφόρο Νέφσκι. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, 240 χιλιάδες απεργούν. Οι επιχειρήσεις είναι κλειστές. Τα πυρά επιστρέφονται από το πλήθος στο μνημείο του Αλέξανδρου του 3ου. Ένας επιθεωρητής της αστυνομίας είναι νεκρός, ο επικεφαλής της αστυνομίας και άλλοι αστυνομικοί είναι τραυματίες. Οι διαδηλωτές μάχονται με την αστυνομία εκτοξεύοντας μπουκάλια και αυτοσχέδια εκρηκτικά. Οι στρατιώτες είναι είτε ουδέτεροι, είτε ανοικτά εχθρικοί στην αστυνομία. Νέα διαδίδονται γρήγορα, τα οποία λένε ότι εκτοξεύθηκαν πυρά από τους Κοζάκους ενάντια στην αστυνομία στο μνημείο του Αλέξανδρου του 3ου, που ανάγκασαν την αστυνομία να υποχωρήσει. Διαδηλωτές που δέχονται επίθεση από την αστυνομία ζητούν από τους Κοζάκους να περάσουν με το μέρος τους. Εκείνοι με χαρά προσχωρούν και υπερασπίζουν τους διαδηλωτές από την αστυνομία. Ο αφοπλισμός της αστυνομίας γίνεται ένα γενικευμένο σύνθημα. Η αστυνομία είναι συμπαγής. Είναι δύσκολο να κερδηθεί, ακόμα και από μια επανάσταση.
Οι Κοζάκοι που στάλθηκαν να κυνηγήσουν τους εργάτες, άλλαξαν πλευρά και απελευθέρωσαν 25 άτομα που είχαν συλληφθεί στην αυλή των δικαστηρίων στη λεωφόρο Νέφσκι. Ο στρατηγός Χαμπάλωφ, επικεφαλής των στρατευμάτων της Πετρούπολης, απειλεί να στείλει όλους τους εργάτες στο μέτωπο αν δεν επιστρέψουν στη δουλειά. Ο Τσάρος τηλεγραφεί στον στρατηγό Χαμπάλωφ, διατάζοντάς τον «να βάλει τέλος στις ταραχές σήμερα!».
11 Μαρτίου
Κατά τη διάρκεια της νύχτας η αστυνομία συλλαμβάνει 100 επαναστάτες, συμπεριλαμβανομένων μελών της Μπολσεβίκικης Επιτροπής της Πετρούπολης.
Σήμερα είναι Κυριακή. Τα εργοστάσια είναι κλειστά. Η ατμόσφαιρα στις εργατικές γειτονιές μυρίζει μπαρούτι. Οι εργαζόμενοι συγκεντρώνονται για να βαδίσουν προς το κέντρο της πόλης. Η αστυνομία και οι στρατιώτες μπλοκάρουν τις γέφυρες και τους δρόμους. Οι εργαζόμενοι απτόητοι αρχίζουν να διασχίζουν τα παγωμένα ποτάμια. Η αστυνομία πυροβολεί πάνω στο πλήθος από παράθυρα κτιρίων. Είναι όμως πολύ αργά, οι εργάτες δεν φοβούνται πια.
12 Μαρτίου
Οι ρεφορμιστές ηγέτες Τσέϊχτζε, Κερένσκι και Σκόμπελεφ προειδοποιούν για τους κινδύνους και αντιτίθενται στο κίνημα. Οι αντιπρόσωποι της Δούμας συνεδριάζουν στην Πετρούπολη, αλλά το καθεστώς την κηρύσσει παράνομη. Οι αντιπρόσωποι υποτάσσονται στο νόμο και δεν συνεδριάζουν. Το φιλελεύθερο μπλοκ προσπαθεί να διασώσει τη μοναρχία καλώντας τον αδερφό του Τσάρου Δούκα Μιχαήλ στην Πετρούπολη. Πίσω από την πλάτη της επανάστασης η αστική τάξη προσπαθεί να έρθει σε συμφωνία με τη μοναρχία.
Το κίνημα παίρνει όλο και μεγαλύτερη έκταση. Οι εργάτες απαιτούν όπλα από τα επαναστατικά κόμματα, όπλα όμως δεν υπάρχουν. Το σύνταγμα Βολίνσκι στασιάζει. Οι στρατιώτες αρνούνται να πυροβολήσουν στο πλήθος. Συλλαμβάνουν και εκτελούν τον διοικητή. Οι στρατιώτες του συντάγματος πηγαίνουν στα διπλανά στρατόπεδα για να πείσουν τους στρατιώτες να στασιάσουν. Η εξέγερση γενικεύεται στα στρατόπεδα της Πετρούπολης. Οι στρατιώτες συναδερφώνονται με τους εργάτες και τους δίνουν όπλα. Οπλισμένα πλήθη συρρέουν στις φυλακές και απελευθερώνουν τους πολιτικούς κρατούμενους.
13 Μαρτίου
•
Η Προσωρινή Επιτροπή της Δούμας ταλαντεύεται, δεν είναι βέβαιη για τη στάση που πρέπει να κρατήσει απέναντι στην πρόταση των ηγετών των Σοβιέτ. Μετά από μία μακρά συνεδρίαση ο Μιλιούκωφ, ηγέτης των φιλελευθέρων, ανακοινώνει: «Θα πάρουμε την εξουσία».
Οι εργάτες συνεχίζουν να συζητούν και να εκλέγουν αντιπροσώπους καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας.
14 Μαρτίου
Η Προσωρινή Επιτροπή εξετάζει τον εξαναγκασμό του Τσάρου σε παραίτηση. Ένα δίλημμα εμφανίστηκε παντού. Η Δούμα, που θέλει εξουσία, δεν έχει καμία. Οι ηγέτες των σοβιέτ που έχουν εξουσία, δεν τη θέλουν. Οι πρέσβεις της Γαλλίας και της Βρετανίας αναγνωρίζουν επίσημα την Προσωρινή Επιτροπή της Δούμας ως τη μόνη κυβέρνηση της Ρωσίας. Η Πετρούπολη είδε πολλές μάχες σήμερα, με στρατιώτες να κυνηγούν χωροφύλακες και αξιωματικούς. Η Δούμα αρνείται να ανατρέψει τον Τσάρο. Θέλει μια «συντεταγμένη» παραίτηση και επιβίωση του Τσαρισμού. Η Μπολσεβίκικη οργάνωση του Βίμποργκ διοργάνωσε την πρώτη νόμιμη συγκέντρωση. Τεράστιος αριθμός ανθρώπων συμμετέχει. Η αίθουσα αποδεικνύεται μικρή. Η συνάντηση πέρασε ένα ψήφισμα που υποστηρίζει την ανάγκη το Σοβιέτ της Πετρούπολης να σχηματίσει μια Προσωρινή επαναστατική Κυβέρνηση. Η Δούμα προσπαθεί να αποκαταστήσει την παλιά τάξη στο στρατό.
Ταραχή δημιουργείται στο στρατό, καθώς στρατιώτες εκλέγονται αντιπρόσωποι στο Σοβιέτ των εργατών και των στρατιωτών. Ορισμένοι απ’ αυτούς, εκλέγονται στην Εκτελεστική Επιτροπή του Σοβιέτ. Ο ένας στρατιώτης μετά τον άλλο, μιλούν στο Σοβιέτ: «Είναι αυτό για το οποίο αγωνιστήκαμε; Η Δούμα θα μας επιβάλει ξανά την παλιά τάξη πραγμάτων;». Οι σοβιετικοί στρατιώτες δηλώνουν προς όλο το στρατό: «Μην παρατάτε τα όπλα! Εκλέξτε επιτροπές που θα εγγυηθούν την εσωτερική τάξη στο στρατό! Υπακούστε στη Στρατιωτική Επιτροπή μόνο, αν αυτή δεν συγκρούεται με τις αποφάσεις του Σοβιέτ!». Οι στρατιώτες λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τη Δούμα: «Η Δούμα μπορεί να μας βοηθήσει να διαμορφώσουμε νέους κανόνες για το στρατό». Όμως, η Επιτροπή της Δούμας αρνείται. Οι στρατιώτες απαντούν: «τόσο το καλύτερο, θα διαμορφώσουμε τότε τους κανόνες μόνοι μας». Το Σοβιέτ αποφασίζει να καθορίσει νέους κανονισμούς για το στρατό. «Θα πρέπει να το αποκαλέσουμε διάταγμα». Ο Σοκόλωφ και οι αντιπρόσωποι των στρατιωτών θα δουλέψουν όλο το βράδυ για το τελικό κείμενο.
15 Μαρτίου
Το Σοβιέτ της Πετρούπολης δημοσιεύει το Διάταγμα υπ’ αριθμό 1 που ψηφίστηκε αργά χθες το βράδυ. Οι αξιωματικοί εγγράφονται μαζικά στην επιτροπή της Δούμας, ενώ ο κύριος όγκος των απλών στρατιωτών εκλέγει αντιπροσώπους για το Σοβιέτ. Μυστική συνεδρίαση μελών της Δούμας απεργάζεται πιθανή σύλληψη των αντιπροσώπων του Σοβιέτ. Τελικά συνειδητοποιούν ότι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να επιδιώξουν συμβιβασμό.
18 Μαρτίου
Οι μάζες είναι οργισμένες βλέποντας ότι ο γερο-Τσάρος είναι ακόμα ελεύθερος! Λένιν: «Το επόμενο στάδιο της επανάστασης = η κατάκτηση της εξουσίας από μια εργατική κυβέρνηση». Ο Λένιν άκουσε για την επανάσταση στη Ρωσία μόλις χθες. Βιαστικά έγραψε ένα προσχέδιο θέσεων. Λένιν: «Η νέα κυβέρνηση που αποτελείται από φιλελεύθερους και γαιοκτήμονες έκλεψε την εξουσία από το προλεταριάτο».
18 Μαρτίου
Το Σοβιέτ αποφασίζει την απαγόρευση των εκδόσεων των αντιδραστικών εφημερίδων και όλων των Μαυροεκατονταρχίτικων εκδόσεων. Οι δημοσιογράφοι διαμαρτύρονται για το κλείσιμο του αντεπαναστατικού τύπου. Όμως στο παρελθόν δεν είχαν διαμαρτυρηθεί για την λογοκρισία στον σοσιαλιστικό τύπο. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης αποφασίζει να λήξει την γενική απεργία.
19 Μαρτίου
Το Σοβιέτ καλεί τους εργάτες να ιδρύσουν συνδικάτα και να ενισχύσουν τις εργατικές οργανώσεις. Πολλοί εργάτες όμως έχουν θορυβηθεί από την απόφαση του Σοβιέτ να σταματήσει την απεργία. Αυτό δεν είχε συζητηθεί πουθενά! Κάποια εργοστάσια δήλωσαν ότι θα συνεχίσουν την απεργία. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης τάχθηκε επίσης ενάντια στην απόφαση για λήξη της απεργίας. Στο Βίμποργκ μόνο 2 από τα 18 εργοστάσια ξεκίνησαν τη δουλειά. Το ίδιο ισχύει και για τα περισσότερα εργοστάσια της Πετρούπολης. Αρκετοί δυσαρεστημένοι εργάτες καλούν στην αναδιοργάνωση της σύνθεσης της Εκτελεστικής Επιτροπής του Σοβιέτ. Κάτω από την πίεση της βάσης, η Εκτελεστική Επιτροπή διατάζει την στρατιωτική επιτροπή να συλλάβει τον Νικόλαο Ρομανώφ αμέσως!
20 Μαρτίου
Ο Λένιν στέλνει ένα τηλεγράφημα το οποίο θα φτάσει στη Ρωσία και στα ηγετικά όργανα του κόμματος στις 26 Μάρτη. Στο σύντομο τηλεγράφημα ο Λένιν δηλώνει:
«Η τακτική μας: πλήρης δυσπιστία, καμία υποστήριξη στη νέα κυβέρνηση, ιδιαίτερα υποπτευόμαστε τον Κερένσκι, εξοπλισμός προλεταριάτου-μοναδική εγγύηση, άμεσες εκλογές Δούμας στην Πετρούπολη, καμιά προσέγγιση με άλλα κόμματα».
21 Μαρτίου
Οι αντιπρόσωποι του Σοβιέτ υπογράφουν μια δήλωση «ακραίας αγανάκτησης» για το γεγονός ότι οι Ρομανώφ είναι ελεύθεροι. Η Εκτελεστική Επιτροπή θα πρέπει αμέσως να τους συλλάβει! Κάτω από την πίεση των μαζών, οι αστοί απρόθυμα συλλαμβάνουν τον Τσάρο, πριν το κάνει το Σοβιέτ.
23 Μαρτίου
Ο «επαναστατικός πυρετός» στο μέτωπο συνεχίζεται. Οι φαντάροι κατά κύματα συλλαμβάνουν αξιωματικούς και ταρακουνούν το στρατιωτικό μηχανισμό. Το Σοβιέτ δεν μπορεί να σταματήσει στις συνεχιζόμενες απεργίες. Οι εργάτες απαιτούν 8ωρο και το επιβάλλουν με επαναστατικά μέσα. Οι εργοδότες διαμαρτύρονται πως δεν μπορούν να πιάσουν τα επίπεδα παραγωγής που απαιτεί η πολεμική κατάσταση.
Η Προσωρινή Κυβέρνηση βγάζει διαταγή κατάργησης αστυνομικών τμημάτων. Αλλά οι μάζες έχουν ήδη εισβάλλει σε όλα τα αστυνομικά τμήματα και η αστυνομία έχει αφανιστεί. Η Προσωρινή Κυβέρνηση απλά αποφασίζει αυτά που οι μάζες ήδη έχουν υλοποιήσει. Το Σοβιέτ σταματά να δίνει εβδομαδιαίες άδειες κυκλοφορίας στις εφημερίδες. Όλες επιτρέπεται να κυκλοφορούν, αλλά «πρέπει να προσέχουν τι λένε».
Τη στιγμή που οι ηγέτες του Σοβιέτ υποστηρίζουν ότι η πάλη για το 8ωρο πρέπει να μετατεθεί για αργότερα, ο Σύνδεσμος Βιομηχάνων υποχωρεί στις απαιτήσεις των εργατών! Για άλλη μια φορά, η κατάκτηση του 8ώρου εμφανίζεται ως υποπροϊόν της επαναστατικής δράσης. Οι εργάτες πέτυχαν σε 30 ημέρες με επαναστατικά μέσα, περισσότερα απ’ όσα είχαν πετύχει οι φιλελεύθεροι και οι ρεφορμιστές σε 30 χρόνια!
25 Μαρτίου
Η Προσωρινή Κυβέρνηση δημιουργεί μια επιτροπή για να διερευνήσει την ¨κακοδιαχείρηση” μέσα στο παλιό καθεστώς. Αλλά η Προσωρινή Κυβέρνηση είναι η ίδια τμήμα του παλιού καθεστώτος.
Το Σοβιέτ της Πετρούπολης δημοσιεύει μια νέα συμφωνία με τις οργανώσεις των εργοδοτών: 8ωρη εργάσιμη μέρα σε όλα τα εργοστάσια, χωρίς μείωση μισθών. Υπερωρίες μόνο με την άδεια των εργοστασιακών επιτροπών. Οι εργοστασιακές επιτροπές θα εκλέγονται από τους εργάτες στη βάση του καθολικού εκλογικού δικαιώματος για όσους εργάζονται. Οι επιτροπές αντιπροσωπεύουν τους εργάτες σε συναντήσεις με τους κυβερνητικούς θεσμούς και τους διευθύνοντες τις επιχειρήσεις. Δομές συμβιβαστικές καθιερώνονται για να διευθετήσουν τις σχέσεις διεύθυνσης-εργατών.
Η προσωρινή κυβέρνηση απορρίπτει αίτημα του γάλλου πρέσβη για δείπνο φοβούμενη τις αντιδράσεις από την αριστερή πτέρυγα των Σοβιέτ. Οι πρώτοι ηγετικοί μπολσεβίκοι φθάνουν στην Πετρούπολη από την εξορία: ο Στάλιν, ο Κάμενεφ και ο πρώην βουλευτής Μουράνωβ. Από το τρένο κατευθύνονται άμεσα στα κεντρικά των Μπολσεβίκων για να αναλάβουν την καθοδήγηση του πολιτικού γραφείου και της Κεντρικής Επιτροπής.
25 Μαρτίου
Η Προσωρινή Κυβέρνηση απορρίπτει αίτημα του Γάλλου πρέσβη για δείπνο φοβούμενη τις αντιδράσεις από την αριστερή πτέρυγα των Σοβιέτ. Οι πρώτοι ηγετικοί Μπολσεβίκοι φθάνουν στην Πετρούπολη από την εξορία: ο Στάλιν, ο Κάμενεφ και ο πρώην βουλευτής Μουράνωβ. Από το τρένο κατευθύνονται άμεσα στα κεντρικά των μπολσεβίκων για να αναλάβουν την καθοδήγηση του πολιτικού γραφείου και της Κεντρικής Επιτροπής.
25 Μαρτίου
Η Προσωρινή Κυβέρνηση απορρίπτει αίτημα του Γάλλου πρέσβη για δείπνο φοβούμενη τις αντιδράσεις από την αριστερή πτέρυγα των Σοβιέτ. Οι πρώτοι ηγετικοί Μπολσεβίκοι φθάνουν στην Πετρούπολη από την εξορία: ο Στάλιν, ο Κάμενεφ και ο πρώην βουλευτής Μουράνωβ. Από το τρένο κατευθύνονται άμεσα στα κεντρικά των Μπολσεβίκων για να αναλάβουν την καθοδήγηση του πολιτικού γραφείου και της Κεντρικής Επιτροπής.
30 Μαρτίου
Η Προσωρινή Κυβέρνηση «παραχωρεί» στην Πολωνία την ανεξαρτησία, μόνο που η Πολωνία έχει καταληφθεί από τη Γερμανία. Η δεξιά στροφή της μπολσεβίκικης «Πράβδα» συνεχίζεται. Ο Στάλιν γράφει: «Το σύνθημα ‘Κάτω ο πόλεμος!’ είναι απολύτως ακατάλληλο από πρακτική άποψη». Καλεί την Προσωρινή Κυβέρνηση, δηλαδή τους εκπροσώπους του Ρωσικού ιμπεριαλισμού, να ζητήσει την έναρξη ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων…
30 Μαρτίου
Η Προσωρινή Κυβέρνηση βγάζει διάταγμα για την εθνικοποίηση της γης του Στέμματος. Ο Κάμενεφ απευθυνόμενος στο ρεφορμιστή Σουχάνωφ, του λέει: «Σας έχουν πει ότι πρέπει να είναι κανείς Μπολσεβίκος για να γράψει στην Πράβδα. Αλλά αυτά είναι ανοησίες… Η Πράβδα έχει υιοθετήσει ακατάλληλο τόνο. Είναι απαραίτητο να αλλάξει πορεία. Προσπαθώ να συγκεντρώσω άρθρα από αρθρογράφους με φήμη. Σας παρακαλώ γράψτε ένα άρθρο για μας». Στο μεταξύ εθνικά κινήματα ξεσπούν παντού: Φινλανδία, Λιβονία, Εσθονία, Πολωνία, Λιθουανία, Ουκρανία, Γεωργία και Σιβηρία απαιτούν ανεξαρτησία – αυτονομία.
31 Μαρτίου
Εθνικά κινήματα ξεσπούν παντού: στη Φινλανδία, τη Λιβονία, τη Εσθονία, την Πολωνία, τη Λιθουανία, την Ουκρανία, τη Γεωργία και τη Σιβηρία ζητείται ανεξαρτησία και αυτονομία. Η επανάσταση εξαπλώνεται γρήγορα στο μέτωπο. Αξιωματικοί συχνά συλλαμβάνονται ή εκτελούνται αν οι στρατιώτες δεν τους εμπιστεύονται.
Μετάφραση από την ιστοσελίδα «In Defence of October» – www.bolshevik.info: Ηλίας Κυρούσης, Σταμάτης Καραγιαννόπουλος, Πάτροκλος Ψάλτης
Επιμέλεια: Σταμάτης Καραγιαννόπουλος
