(Όλες οι ημερομηνίες αντιστοιχούν στο νέο ημερολόγιο, το λεγόμενο Γρηγοριανό και όχι στο λεγόμενο Ιουλιανό ημερολόγιο, που ίσχυε στη Ρωσία πριν από το 1918 και το οποίο βρισκόταν χρονολογικά 13 ημέρες πιο πίσω.)
1 Ιανουαρίου
Βρέθηκε το πτώμα του Ρασπούτιν σε παραποτάμια περιοχή της Πετρούπολης. Η δολοφονία του δείχνει βαθιές διασπάσεις στην τσαρική κυβερνητική κλίκα. Ρωσικά στρατεύματα υπερασπίζουν έντονα τη Ρίγα ενάντια στη γερμανική επίθεση στο Βόρειο Μέτωπο, ενώ στο ρουμανικό μέτωπο, δηλαδή το κεντρικό, στρατεύματα υποχωρούν μετά από την ήττα. Το καυκασιανό μέτωπο, δηλαδή το Νότιο, είναι σχετικά ήσυχο. Το ηθικό του ρωσικού στρατού είναι εξαιρετικά χαμηλό, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των στρατιωτών δεν πιστεύει στο σκοπό της κατάκτησης περισσότερων εδαφών για την Ρωσία. Ενάμιση εκατομμύριο στρατιώτες εγκατέλειψαν το στρατό το 1916. Πολλές οικογένειες στρατιωτών λιμοκτονούν, καθώς το 50% των αγροτών βρίσκεται στο μέτωπο και έχουν εκδιωχθεί από τη γη τους από τους πλούσιους αγρότες, τους κουλάκους. Εν τω μεταξύ, οι εθνικές μειονότητες συνεχίζουν να καταπιέζονται σκληρά. Ο Τσάρος διατάζει μια δίωξη, ευρείας κλίμακας, όλων των Εβραίων από τη κυβέρνηση, ενώ οι ακρωτηριασμένοι στρατιώτες στέλνονται στη Σιβηρία.
2 Ιανουαρίου
Από τη Ζυρίχη, ο Λένιν υποστηρίζει την άποψη για επαναστατική πάλη με στόχο την ειρήνη και επικρίνει την αστική τάξη για ρεφορμιστικό πασιφισμό. Διαβάστε το εν λόγω άρθρο του Λένιν στα ελληνικά από το Lenin Reloaded και το Indymedia::Athens.
3 Ιανουαρίου
Ο πρωθυπουργός, Αλεξάντερ Τρεπώφ, εκδηλώνει την πρόθεση να παραιτηθεί, φοβούμενος τη λαϊκή εξέγερση. Αναμένεται η αντίδραση του Τσάρου.
4 Ιανουαρίου
Η άρχουσα τάξη είναι βαθιά διχασμένη. Ο πρωθυπουργός κινητοποιεί στρατεύματα, για να αποτρέψει τις μυστικές αστυνομικές υπηρεσίες (Οχράνα) από τη δολοφονία του Μεγάλου Δούκα Δημήτριου, ύποπτου για τη δολοφονία του Ρασπούτιν.
5 Ιανουαρίου
Στρατιωτικές ήττες και οικονομική κρίση οδηγούν σε έκρηξη απεργιακών κινητοποιήσεων. Οι εργάτες μετάλλου στο Βίμποργκ (πόλη στην Περιφέρεια του Λένινγκραντ, στη βορειοδυτική Ρωσία) οργάνωσαν πάνω από το 45% των πολιτικών απεργιακών κινητοποιήσεων. Η αριστοκρατία έχει νευρικότητα, ο Τσάρος είναι απομονωμένος. Υπάρχει σχεδιασμός για ένα πραξικόπημα στο παλάτι. Θα πετύχει;
6 Ιανουαρίου
Ο Τσάρος απορρίπτει την πρόταση του Τρεπώφ για παραίτηση, γιατί δε βρίσκει κανένα λόγο. Πίσω από τη λάμψη και τα φώτα της δημοσιότητας, το καθεστώς είναι σάπιο μέχρι το κόκκαλο.
7 Ιανουαρίου
«Η πραγματικά διαρκής και δημοκρατική ειρήνη μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την εγκαθίδρυση προλεταριακών κυβερνήσεων» υποστηρίζει ο Λένιν στις «Θέσεις για μια έκκληση στη Διεθνή Σοσιαλιστική Επιτροπή και σε όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα» (Βλ. Β.Ι.Λένιν, «Προσχέδιο θέσεων έκκλησης προς τη Διεθνή σοσιαλιστική επιτροπή και προς όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα», Άπαντα, τ. 30).
8 Ιανουαρίου
Ένας Βρετανός κατάσκοπος στη Μόσχα, αναφέρει: «Η άρχουσα τάξη ξύπνησε επιτέλους μπροστά στην επικείμενη καταστροφή και παρακάλεσε τον τσάρο να αλλάξει τους συμβούλους του».
9 Iανουαρίου
Οι Μπολσεβίκοι, τα μέλη των οποίων έχουν αυξηθεί στις 24.000, βοηθούν στην οργάνωση διαδηλώσεων στη μνήμη της Ματωμένης Κυριακής. Όλοι οι βασικοί ηγέτες του Μπολσεβίκικου κόμματος βρίσκονται στη φυλακή ή στην εξορία, οπότε οι περισσότερες αποφάσεις του κόμματος λαμβάνονται από τα κάτω προς τα πάνω. Τριάντα χιλιάδες εργάτες από τη Μόσχα διαδηλώνουν απεργώντας, ενώ 145.000 εργάτες απεργούν στην Πετρούπολη, στο Μπακού, στο Νίζνι Νόβγκοροντ, στο Νοβοτσερκάσκ, στο Βορονέζ, στο Χάρκοβο, στο Ροστώφ-ον-Ντον, στην περιοχή του Ντονμπάς, ενώ και άλλες πόλεις συμμετέχουν σε 24ωρες απεργίες. Την ίδια ώρα, έχοντας αποτύχει να πείσει τον Τσάρο να παραχωρήσει μεγαλύτερη αυτονομία στη Δούμα, ο Αλέξανδρος Τρεπώφ παραιτείται τελικά από τη θέση του πρωθυπουργού.
10 Ιανουαρίου
O πρίγκιπας Νικολάι Γκολίτσιν δέχεται με διστακτικότητα να αντικαταστήσει τον Τρεπώφ και να γίνει πρωθυπουργός στη νέα κυβέρνηση, που δείχνει ακόμα πιο αδύναμη. Οι τιμές στα βασικά αγαθά αυξήθηκαν 512% από το 1913. Ωστόσο, καμία αύξηση δε δόθηκε σε μισθούς. Η εργάσιμη ημέρα στην Πετρούπολη ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 10,1 ώρες. Η απαγόρευση των υπερωριών για τις γυναίκες και τα παιδιά έχει από καιρό αρθεί.
11 Ιανουαρίου
Ανοικτή επιστολή του Λένιν στους εργαζόμενους που στηρίζουν τον αντιπολεμικό αγώνα και είναι ενάντια στους σοσιαλιστές που τάχθηκαν με την κυβέρνηση: «Πραγματική προσπάθεια για ειρήνη μπορεί να είναι μόνο ο επαναστατικός αγώνας για το σοσιαλισμό σε κάθε χώρα».
12 Ιανουαρίου
Η παρατεταμένη στρατιωτική θητεία είναι ευρέως διαδεδομένη. Στη Βαλτική το 15% των στρατιωτών έχουν υπηρετήσει από το 1909 μέχρι το 1911 και το 17% από το 1904 έως το 1908. Στις τάξεις του στρατού επικρατεί αγανάκτηση.
Ο Τσάρος απαντά με προκλητικό τρόπο στον πρέσβη της Βρετανίας στη Ρωσία, ο οποίος εξέφρασε την ανησυχία της χώρας του για την επικρατούσα αστάθεια: «Μου λέτε κύριε πρέσβη ότι πρέπει να αξίζω την εμπιστοσύνη του λαού μου; Μήπως όμως είναι προτιμότερο να αξίζουν αυτοί τη δική μου εμπιστοσύνη;».
13 Ιανουαρίου
Ο Λέον Τρότσκι, πρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης το 1905, αφού εξορίστηκε στη Σιβηρία, απ’ όπου και απέδρασε στο εξωτερικό, φθάνει στη Νέα Υόρκη.
14 Ιανουαρίου
Αντισημιτικοί νόμοι βρίσκονται σε ισχύ στην Τσαρική Ρωσία. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει επιδεινώσει το μαρτύριο των Εβραίων: ο στρατός πραγματοποιεί πογκρόμ και απελάσεις.
16 Ιανουαρίου
Οι Ρώσοι αποτελούν μόλις το 45% του πληθυσμού της Τσαρικής Αυτοκρατορίας, αυτής της «φυλακής των εθνών». Οι εθνικές μειονότητες καταπιέζονται έντονα. Διπλωματικές αναφορές περί απελπιστικής κατάστασης στο ρωσικό καθεστώς αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους στον διεθνή Τύπο.
17 Ιανουαρίου
Ο Ρώσος διπλωμάτης, κόμης Μπέκεντορφ, δηλώνει: «Η Ρωσία ωθείται στην άκρη της αβύσσου… Κάθε γράμμα από την Πετρούπολη με βυθίζει όλο και περισσότερο στην απαισιοδοξία». Ο υπουργός Εξωτερικών Προκόφσκι ικετεύει τον Τσάρο να «ανοίξει τα μάτια του μπροστά στην επικείμενη καταστροφή». Ο Τσάρος απαντά: «Η κατάσταση δεν είναι τόσο τραγική, όλα θα πάνε κατ’ ευχήν».
18 Ιανουαρίου
Η Τσαρίνα προσεύχεται κάθε μέρα στη μνήμη του «θεόσταλτου φίλου» της, Ρασπούτιν. Όλοι οι ηγετικοί Μπολσεβίκοι είναι στη φυλακή ή την εξορία. Επετειακές κινητοποιήσεις για την επανάσταση του 1905 καλούνται από μέλη της μπολσεβίκικης βάσης.
19 Ιανουαρίου
Η τσαρική Ρωσία είναι ένα «δεύτερης σειράς» μέλος της Αντάντ . Συνδυάζει τον καπιταλισμό στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο, με ακραία οικονομική και κοινωνική καθυστέρηση. Τα μέλη του Μπολσεβίκικου Κόμματος αριθμούν πλέον 24.000, από 8.000 που ήταν κατά τα τέλη του 1916.
20 Ιανουαρίου
Μιχαήλ Ροντζιάνκο (Πρόεδρος της Αυτοκρατορικής Δούμας): «Μεγαλειότατε, δεν έχει απομείνει ούτε ένας αξιόπιστος ή ειλικρινής άνθρωπος γύρω σας».
Στο σινεμά παίζεται για πρώτη φορά η ταινία «Ο κύκνος που πεθαίνει», του Γιεβγκένι Μπάουερ.
Γάλλος κατάσκοπος αναφέρει: «Ο αυτοκράτορας είπε στη θεία του και στην οικογένειά της, ότι προς το συμφέρον τους, θα πρέπει να αφήσουν την Πετρούπολη για ορισμένες βδομάδες».
21 Ιανουαρίου
Ο Λένιν δίνει διάλεξη για την επανάσταση του 1905, στη Ζυρίχη, σε μια συγκέντρωση νέων εργατών: «…Εμείς η παλιότερη γενιά ίσως δεν θα ζούμε για να δούμε τις αποφασιστικές μάχες αυτής της επερχόμενης επανάστασης…».
Ο Τρότσκι γράφει σε άρθρο από τη Νέα Υόρκη: «..Οι σκεπτικιστές ίσως αναρωτηθούν: υπάρχει ελπίδα για μια νικηφόρα επανάσταση στη Ρωσία κάτω από αυτές τις περιστάσεις; Ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο. Αν μια επανάσταση έρθει, δεν θα είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία. Η εμπειρία του 1905 δείχνει ότι αυτό είναι μια μίζερη ουτοπία.. »
22 Ιανουαρίου
Οι αναφορές κάνουν λόγο για απεργιακές κινητοποιήσεις σε όλη τη χώρα. Γίνονται καλέσματα για μαζικές συγκεντρώσεις. Οι συνοικίες Βίμποργκ και Νέφσκι – η καρδιά της ρωσικής βιομηχανίας – είναι στο πόδι. Μαζικές συγκεντρώσεις διεξάγονται παντού. Η αστυνομία απωθείται από τους διαδηλωτές. Ο εργαζόμενος λαός ζητάει ψωμί. Είναι ο τελευταίο πράγμα που ο ευρισκόμενος σε αποσύνθεση Τσαρισμός, μπορεί να ανεχτεί. Τριάντα χιλιάδες απεργοί στη Μόσχα, 145.000 στην Πετρούπολη. Πολλές άλλες πόλεις ακολουθούν. Η άρχουσα τάξη είναι εξαιρετικά ανήσυχη.
23 Ιανουαρίου
Ο μπολσεβίκος, δόκιμος του Ναυτικού, Φίοντορ Ρασκόλνικωφ λέει: «Σε αντίθεση με τους επαγγελματίες επαναστάτες, ακόμα και οι συνηθισμένοι δόκιμοι μιλάνε για το αναπόφευκτο της ένοπλης εξέγερσης». Ο Τσάρος αναβάλλει τη συνεδρίαση της Δούμας, η οποία έχει να συνεδριάσει από το Νοέμβρη. Το ποτήρι δείχνει έτοιμο να ξεχειλίσει…
24 Ιανουαρίου
Η τελευταία απογραφή στην Τσαρική Ρωσία είχε γίνει 20 χρόνια πριν, το 1897. Σύμφωνα με αυτήν υπήρχαν 125 εκατομμύρια κάτοικοι, από τους οποίους τα 55 εκατομμύρια ήταν Μεγαλορώσοι. Ο Τρότσκι ανέφερε στο περίφημο έργο του με τίτλο «Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης» τα εξής: «..Ο πληθυσμός αυτής της γιγάντιας πεδιάδας, καταδικάστηκε από την ίδια τη φύση της σε μια μακρά καθυστέρηση. Η διαδικασία κοινωνικής διαφοροποίησης, εντατική στη Δύση, καθυστέρησε στην Ανατολή και αραιώθηκε από τη διαδικασία της επέκτασης. Αλλά καπιταλισμός σημαίνει υπέρβαση των συνθηκών καθυστέρησης.» Δίπλα στην ακραία καθυστέρηση, εμφανίζονται τα πιο προοδευτικά στοιχεία. Στην Πετρούπολη υπάρχουν 392.000 βιομηχανικοί εργάτες σε σύνολο πληθυσμού 2,4 εκατομμυρίων. O ναύαρχος Νίλωφ – κοντινός φίλος του αυτοκρατορικού ζεύγους – εκλιπαρεί να σταλεί η αυτοκράτειρα μακριά: «είναι το μόνο πράγμα για να σωθεί η αυτοκρατορία και η δυναστεία». Ο Μέγας Δούκας Δημήτριος Πάβλοβιτς – αναμεμειγμένος στην δολοφονία του Ρασπούτιν – αρχίζει να αναφέρεται σαν πιθανός νέος Τσάρος. Ο πατέρας του είναι πολύ ανήσυχος.
25 Ιανουαρίου
Η Ρωσία ήταν τόσο απροετοίμαστη για πόλεμο, που ξέμεινε από όπλα. Αυτό το μήνα, οι εταιρείες «Ρέμιγκτον» και «Ουεστινχάουζ» προμηθεύουν με 356.000 αμερικάνικα τουφέκια την Τσαρική Ρωσία.
26 Ιανουαρίου
Η άρχουσα τάξη πανικοβάλλεται, αντιμέτωπη με την επικείμενη καταστροφή της. Οι ανήλικοι εργάτες στα εργοστάσια της Πετρούπολης, από 22.900 το 1914 έχουν φτάσει στις 31.800. Επαναστατική διάθεση απλώνεται στην εργατική νεολαία. Οι συνθήκες διαβίωσης στις προλεταριακές συνοικίες είναι άθλιες. Σχεδόν το 40% των σπιτιών δεν έχουν παροχή νερού ή αποχέτευση.
27 Ιανουαρίου
Εκατομμύρια υπηκόων του Τσαρισμού πεθαίνουν στο πολεμικό μέτωπο, ενώ η αυτοκρατορία δείχνει την αποσύνθεση και τις αντιφάσεις της. Ο Τσάρος επικυρώνει το «σχέδιο Ουίλσον» για την ειρήνη, καλώντας για μια ελεύθερη Πολωνία με «πρόσβαση στη θάλασσα». Τα ενοίκια στην Πετρούπολη είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρώπη. Το 70% περίπου των ανύπαντρων εργατών και το 40% των εργατικών οικογενειών, ζουν σε κοινά δωμάτια. Πολλοί ανύπαντροι εργάτες μοιράζονται κουκέτες με εργάτες διαφορετικών βαρδιών. Η «Αντάντ» ανησυχεί πολύ για την κατάσταση στη Ρωσία.
28 Ιανουαρίου
«Ο μπαμπάς συμπλήρωσε ένα παζλ. Μετά τις 11 στο κρεβάτι. Χτες πριν από το βραδινό γεύμα παίξαμε με την Σούρα». Από το σημερινό ημερολόγιο της Όλγας Ρομάνοβα, κόρης του Τσάρου Νικόλαου του Β’. Ο πρόεδρος της επιτροπής της Δούμας για την υγιεινή στο Βίμποργκ ισχυρίζεται ότι οι κάτοικοι της προλεταριακής αυτής συνοικίας, έχουν στη διάθεσή τους λιγότερο χώρο από εκείνον που αναλογεί στα πτώματα στο κοντινό νεκροταφείο…Εξαιτίας του πολέμου οι βιομηχανίες έχουν αναπτυχθεί ανάμεσα στο 1914 και στο 1917. Η εργατική δύναμη στη μεταλλουργική βιομηχανία αυξήθηκε κατά 135%, στη χημική βιομηχανία κατά 99% και στην υφαντουργία 44%. Η εργατική τάξη αναπτύσσεται, αλλά είναι επίσης και νεαρή. Το 1910 το 68% του πληθυσμού της Πετρούπολης γεννήθηκε στην επαρχία.
29 Ιανουαρίου
Η δυσαρέσκεια για την έλλειψη ψωμιού αναπτύσσεται. Η αστυνομία σπεύδει να καταστείλει σχετικές διαμαρτυρίες και πλιάτσικα σε φούρνους. Οι Γάλλοι, οι Βρετανοί και οι Ιταλοί αντιπρόσωποι στη Συμμαχική Συνδιάσκεψη φτάνουν στην Πετρούπολη από το πρωί. Ο Γάλλος πρέσβης δηλώνει: «Το κράτος είναι απελπιστικά εκτός πραγματικότητας. Τα καλύτερα μυαλά είναι πεπεισμένα ότι η Ρωσία βαδίζει προς την άβυσσο».
30 Ιανουαρίου
Οι στρατιώτες, οι χωροφύλακες, οι Κοζάκοι, μαζεύονται στην Πετρούπολη. Πολυβόλα φτάνουν από τη Βρετανία για να υπερασπίσουν το κεφάλαιο από την επανάσταση. Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα αναπτύσσονται, αλλά οι προβοκάτορες κάνουν δύσκολο το έργο τους. Η Ρωσία είναι κύρια μια αγροτική χώρα με μια μικρή, αλλά εξαιρετικά μαχητική εργατική τάξη. Αν οι εργάτες με τους αγρότες ενωθούν, τίποτα δεν θα μπορέσει να τους σταματήσει. Οι διπλωμάτες των Συμμάχων φτάνοντας στο Υπουργείο Εξωτερικών, βρίσκουν τον πρωθυπουργό του Τσάρου, Γκολίτσιν, να είναι «εντελώς αδιάφορος και εκτός επαφής με τα καθήκοντά του».
31 Ιανουαρίου
Η Πετρούπολη λιμοκτονεί. Τα αποθέματα της πόλης σε αλεύρι φτάνουν μόνο για 10 ακόμα μέρες. Τα αποθέματα κρέατος έχουν τελειώσει. Σχηματίζονται τεράστιες ουρές για φαγητό, παρά τις τρομακτικά χαμηλές θερμοκρασίες. Πλήθη γυναικών σποραδικά σπάνε τις βιτρίνες και μπαίνουν στα μαγαζιά.
Μετάφραση από την ιστοσελίδα “In Defence of October” – www.bolshevik.info: Ηλίας Κυρούσης, Σταμάτης Καραγιαννόπουλος, Πάτροκλος Ψάλτης
Επιμέλεια: Σταμάτης Καραγιαννόπουλος
