Το εκλογικό αποτέλεσμα της 21ης Μαΐου, παρότι δεν δικαιολογεί ένα γενικευμένο κλίμα πεσιμισμού, όπως περιγράψαμε και στην σχετική μας ανάλυση, αποτελεί μια σημαντική νίκη για το παραδοσιακό κόμμα του κεφαλαίου και κρούει τον «κώδωνα του κινδύνου» για την εργατική τάξη και το κίνημά της. Το αποτέλεσμα αυτό αναπτέρωσε το ηθικό της αστικής τάξης, των πολιτικών της εκπροσώπων και των δημοσιογραφικών της φερεφώνων, κάτι που αποτύπωνεται το τελευταίο διάστημα τόσο στις δηλώσεις των στελεχών της ΝΔ όσο και στα διάφορα δημοσιεύματα του αστικού Τύπου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι δηλώσεις διαφόρων στελεχών του κυβερνώντος κόμματος ότι στόχος της ΝΔ στις εκλογές της 25ης Ιουνίου δεν είναι πλέον απλά η αυτοδυναμία αλλά η εξασφάλιση των 2/3 των βουλευτικών εδρών, δηλαδή 180 εδρών. Κάτι τέτοιο θα τους έδινε τη δυνατότητα να μην εξαρτώνται από άλλα κόμματα της Βουλής σε περιπτώσεις που δεν χρειάζεται απλή, αλλά ενισχυμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση είναι η αναθεώρηση του Συντάγματος, ένας στρατηγικός στόχος που διακηρύσσεται εδώ και χρόνια από τη ΝΔ και που πλέον δηλώνεται όλο και πιο ευθαρσώς από τα στελέχη της. Αυτός είναι και ένας επιπλέον λόγος, που καθιστά επιτακτικό το ζήτημα μια πιθανή νίκη ΝΔ στις επικείμενες εκλογές να είναι όσο το δυνατόν πιο περιορισμένη.
Ποιες είναι όμως οι αλλαγές, που θέλει να επιφέρει η ΝΔ στο Σύνταγμα; Αν όχι η σημαντικότερη αλλαγή, τουλάχιστον η πιο προβεβλημένη και πολυσυζητημένη, είναι αυτή που αφορά το Άρθρο 16, που απαγορεύει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Η δημόσια δωρεάν τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει υποστεί μια συστηματική υποβάθμιση μέσω της υποχρηματοδότησης, στο πλαίσιο και της τήρησης των μνημονιακών δεσμεύσεων του ελληνικού αστικού κράτους, αλλά και διάφορων αντιδραστικών αλλαγών, όπως η επιβολή ορίου φοίτησης, η ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας, η αυξανόμενη «διείσδυση» ιδιωτικών εταιριών στις πανεπιστημιακές έρευνες και η ολοένα μεγαλύτερη προσαρμογή των οδηγών σπουδών στις ανάγκες του κεφαλαίου. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το καλοκαίρι του 2022 η κυβέρνηση νομιμοποίησε την αναγνώριση πτυχίων από ιδιωτικά κολλέγια ως ισότιμα των ελληνικών πανεπιστημίων. Και τώρα, η ΝΔ επιδιώκει να δώσει και τη «χαριστική βολή» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με την αλλαγή του Άρθρου 16, που θα την ιδιωτικοποιήσει και υποβαθμίσει περαιτέρω, και θα ανοίξει ακόμα περισσότερο την ψαλίδα της πρόσβασης στα πανεπιστήμια ανάλογα με την ταξική κοινωνική καταγωγή των υποψήφιων φοιτητών.
Οι αντιδραστικές αλλαγές στο Σύνταγμα όμως δεν πρόκειται να σταματήσουν εκεί. Πιο σημαντική και αξιόπιστη πηγή για τις σχετικές επιδιώξεις της ΝΔ αποτελεί αναμφίβολα η τελευταία πρόταση της κοινοβουλευτικής της ομάδας το 2019. Μελετώντας το Α´ Μέρος της πρότασης, δηλαδή αυτό της «Ταυτότητας», μπορεί να καταλάβει κανείς αρκετά για το – άκρως αντιδραστικό – πνεύμα της. Χαρακτηριστικές είναι, για παράδειγμα, οι διατυπώσεις κατά της «άμετρης κρατικής παρέμβασης» και της «παρεμπόδισης του επιχειρηματικού δυναμικού της χώρας», και υπέρ της «καθιέρωσης ουσιαστικών κινήτρων για τις παραγωγικές επενδύσεις στρατηγικού χαρακτήρα». Όλα αυτά στην Ελλάδα της «απελευθέρωσης» της μιας αγοράς μετά την άλλη, των πολυάριθμων ιδιωτικοποιήσεων αντί πινακίου φακής τα τελευταία χρόνια και της φορολογικής ασυδοσίας του μεγάλου κεφαλαίου. Η ΝΔ θα προσπαθήσει λοιπόν να θεσμοθετήσει και με συνταγματικό τρόπο τη διευκόλυνση των ιδιωτικοποιήσεων εν γένει, καθώς και τη φορολογική ασυδοσία και τη δυνατότητα εξαγωγής κερδών των καπιταλιστών υπό το επιχείρημα της «προσφοράς κινήτρων για επενδύσεις».
Στο μοναδικό που συμφωνούμε με τη ΝΔ από όσα αναφέρονται στην «Ταυτότητα» της πρότασής της είναι ότι πρόκειται για αλλαγές μακρόπνοου χαρακτήρα. Και οι πιο σημαντικές και στρατηγικές επιδιώξεις της ΝΔ, σε ό,τι έχει να κάνει με την αναθεώρηση του Συντάγματος, αφορούν το απαράβατο της πρόσδεσης του ελληνικού καπιταλισμού στο άρμα του δυτικού ιμπεριαλισμού, της απαρέγκλιτης τήρησης των δεσμεύσεων που συνοδεύουν την πρόσδεση αυτή, και το πολιτικό σύστημα και την σταθερότητά του. Πιο συγκεκριμένα, βασική επιδίωξη της ΝΔ είναι να θεσπίσει με συνταγματικό τρόπο δικλείδες ασφαλείας για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων «εκτροχιασμού» από την πολιτική «κανονικότητα» και «ομαλότητα», όπως αντιλαμβάνεται βέβαια αυτές τις έννοιες η εγχώρια αστική τάξη και το παραδοσιακό κόμμα της, με βάση τις δυσάρεστες για εκείνη εμπειρίες των τελευταίων ετών.
Στο πλαίσιο αυτό, η ΝΔ αποσκοπεί σε συνταγματικές αλλαγές που θα αποκλείουν διάφορα κοινοβουλευτικά «παραθυράκια» διάλυσης της Βουλής και προκήρυξης εκλογών, όπως στην περίπτωση της αδυναμίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας – κάτι που έγινε με τις εκλογές του Γενάρη του 2015 και οδήγησε στην εκλογή τότε της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Άλλη μια σχετική συνταγματική διάταξη που θέλει να εισάγει η ΝΔ, αφορά τη διεξαγωγή εκλογών σε συγκεκριμένη ημερομηνία ανά 4 χρόνια. Η διάταξη αυτή αντανακλά την προσδοκία της αστικής τάξης για σταθερές κυβερνήσεις που θα εξαντλούν την τετραετία τους, χωρίς πολλά «παρατράγουδα». Η ίδια προσδοκία αντανακλάται και στην προτεινόμενη προσθήκη διάταξης στο Άρθρο 54, σύμφωνα με την οποία «το εκλογικό σύστημα πρέπει να μεριμνά για την κυβερνησιμότητα της χώρας». Η – υποκριτική – επίκληση της δημοκρατίας είναι ένα σημαντικό όπλο στην προπαγανδιστική φαρέτρα της αστικής τάξης, αλλά σε τελική ανάλυση η «κυβερνησιμότητα» είναι σημαντικότερη.
Άλλη μια πικρή εμπειρία για την αστική τάξη τα τελευταία χρόνια υπήρξε το δημοψήφισμα του 2015, και η ΝΔ είναι έτοιμη να λάβει τα μέτρα της, ώστε να αποφευχθούν τέτοιες εμπειρίες στο μέλλον. Γι’ αυτό και σε εκείνη την πρότασή της περιλαμβάνεται η προσθήκη μιας διάταξης για τα δημοψηφίσματα, σύμφωνα με την οποία «το ερώτημα πρέπει να διατυπώνεται με τρόπο εύληπτο και κατανοητό για τους πολίτες». Με αυτή τη διάταξη ανοίγει η δυνατότητα να κρίνεται αντισυνταγματική η προσπάθεια διενέργειας δημοψηφισμάτων στο μέλλον. Αλλά η διάταξη μεριμνά και για την περίπτωση που μια απόπειρα διεξαγωγής δημοψηφίσματος καταφέρει να ξεπεράσει αυτόν τον «σκόπελο», καθώς θα πρέπει να μεσολαβούν τουλάχιστον 20 μέρες από τη διακήρυξη ενός δημοψηφίσματος μέχρι τη διενέργειά του. Η ΝΔ προφανώς θα δικαιολογήσει αυτό το μέτρο με βάση το επιχείρημα της «επαρκούς πληροφόρησης των πολιτών». Στην πραγματικότητα όμως, αυτό γίνεται με την επίγνωση ότι 2 εβδομάδες επιπλέον τρομοκράτησης της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων από τις εργοδοσίες και τα αστικά ΜΜΕ μπορούν να οδηγήσουν σε άλλο αποτέλεσμα απ’ αυτό του Ιουλίου του 2015.
Εκτός των παραπάνω, θορυβούμενη από τον «λαϊκισμό» – όπως εκείνη τον χαρακτηρίζει – των τελευταίων ετών κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ΝΔ θέλει να προσθέσει διάταξη στο Άρθρο 2 του Συντάγματος, που θα καθιστά αντισυνταγματικό το ενδεχόμενο εξόδου από την ΕΕ ή ακόμα και την Ευρωζώνη. Επίσης, η ΝΔ αποσκοπεί, με προσθήκη σχετικής διάταξης, και στην συνταγματική κατοχύρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, των πλεονασμάτων και κατ’ επέκταση της λιτότητας άνευ όρων στη χώρα. Τέλος, άλλη μία σημαντική προσθήκη που θέλει να επιβάλει η ΝΔ στο Σύνταγμα είναι η γενικευμένη εφαρμογή αντεργατικών θεσμών «αξιολόγησης».
Βέβαια, θα πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι αυτές δεν είναι οι μοναδικές αντιδραστικές συνταγματικές αλλαγές που έχει στην ατζέντα της η ΝΔ, παρά μόνο το «ορεκτικό». Στην πρόταση για «ένα καινοτόμο Σύνταγμα για την Ελλάδα», που συνυπογράφει ο υπουργός της απελθούσας κυβέρνησης της ΝΔ Γιώργος Γεραπετρίτης, περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων και η απαγόρευση συμμετοχής στις εκλογές πολιτικών κομμάτων ή προσώπων που «δεν εξυπηρετούν το δημοκρατικό πολίτευμα» και «παροτρύνουν ή ανέχονται τη χρήση βίας». Η ενδεχόμενη προσθήκη μιας τέτοιας συνταγματικής διάταξης θα αποσκοπεί ξεκάθαρα στην απονομιμοποίηση εργατικών κομμάτων, σε περίπτωση που «οι συνθήκες το απαιτούν» για την αστική τάξη.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν έναν ακόμα σοβαρό λόγο για την ανάγκη του μεγαλύτερου δυνατού περιορισμού του εύρους μιας ενδεχόμενης εκλογικής νίκης της ΝΔ στις εκλογές της 25ης Ιουνίου, αλλά και της ενίσχυσης του ΚΚΕ στο πλαίσιο της οργάνωσης μιας αντεπίθεσης της εργατικής τάξης ενάντια στις αντιδραστικές επιδιώξεις του κεφαλαίου.
Νίκος Σέντης
