Δεν θα ήταν καθόλου υπερβολικό αν χαρακτηρίζαμε τα επαναστατικά γεγονότα του Μάη του 1936 σαν την κορυφαία δράση του εργατικού και λαϊκού κινήματος στην ιστορία του μετά από αυτή του έπους της αντίστασης.
Ο Μάης της Θεσσαλονίκης ήρθε πάνω σ’ ένα επαναστατικό κύμα που στα μέσα της δεκαετίας του ’30 διαπέρασε και την Ισπανία (εμφύλιος πόλεμος) και τη Γαλλία (άνοδος του Λαϊκού Μετώπου που συνοδεύτηκε από μεγαλειώδεις αγώνες με καταλήψεις εργοστασίων όπου οι εργάτες πραγματοποίησαν κατακτήσεις πρωτοποριακές για την εποχή τους όπως το 40ωρο,το πενθήμερο, τη μηνιάτικη μετ’ αποδοχών άδεια κλπ) επιβεβαιώνοντας, για μια ακόμη φορά, την διεθνιστική εξάπλωση όλων των μεγάλων αγώνων στην εποχή του κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού. Είναι πολύ σημαντικό ακόμα να σημειώσουμε ότι το επαναστατικό αυτό κύμα ξέσπασε τρία χρόνια μετά την συντριπτική ήττα του Γερμανικού προλεταριάτου και το προσωρινό τέλος της βαθιάς κρίσης του συστήματος (1929-1933) που γονάτισε από την ανεργία το εργατικό κίνημα.
Θα χρησιμοποιήσουμε σαν πηγή για την περιγραφή και σχολιασμό των επαναστατικών γεγονότων και της ηρωικής απεργίας διαρκείας των εργατών της Θεσσαλονίκης τη μπροσούρα: «Ηρωικός Μάης της Θεσσαλονίκης του 36 – Χρονικό» εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή». (Η σύνταξη έγινε από την κομματική οργάνωση της Θεσσαλονίκης. Επιμέλεια ύλης Σπύρος Κουζινόπουλος, έκδοση 1976). Ο λόγος γι’ αυτό είναι προφανής: Η βασική ευθύνη για την ήττα του Μάη του 36 ανήκει στην ηγεσία του ΚΚΕ. Για να μην μπούμε σε μια αντιπαράθεση, λοιπόν, για το ποια ήταν η πραγματικότητα και ποιο το ψέμα και η διαστρέβλωση χρησιμοποιούμε σαν βάση την ίδια την περιγραφή των γεγονότων την οποία κάνει το ΚΚΕ. Εξάλλου σ’ αυτή την ίδια μπροσούρα η ηγεσία του ΚΚΕ αναγνωρίζει τα «λάθη» της ηγεσίας του ΚΚΕ στα γεγονότα του ’36.
Η αντικειμενική κατάσταση
Τα γεγονότα του Μάη 1936 της Θεσσαλονίκης ήταν το αποκορύφωμα μια γενικής ανάτασης των αγώνων του εργατικού κινήματος και της αγροτιάς σε πανελλαδικό επίπεδο, που ξεκίνησαν την δυναμική τους εμφάνιση το 1935. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα πηγή:
«Το 1935 παρουσιάζεται επίσης σοβαρή ανάπτυξη του απεργιακού κινήματος που συνοδεύεται από παλλαϊκά συλλαλητήρια. Σε 200.000 φτάνουν οι απεργοί εργάτες μέχρι τον Οκτώβρη του χρόνου εκείνου, χωρίς να υπολογίζονται οι μήνες Μάρτης-Απρίλης.
»Χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτών των αγώνων, που αγκαλιάζουν όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, είναι η αποφασιστικότητα και το πείσμα των εργαζομένων μαζών, που φτάνουν ακόμη και σε ανοιχτή σύγκρουση με τους εργοδότες και την αστυνομία. Το 1935 σημαδεύεται επίσης με το αιματοκύλισμα δεκάδων εργατών και αγροτών».
Επίσης:
«Στο Ηράκλειο της Κρήτης ξεσπούν τις πρώτες μέρες του Αυγούστου σοβαρές απεργιακές εκδηλώσεις που φτάνουν μέχρι την κήρυξη απεργίας διαρκείας με αίτημα την αύξηση αποδοχών κ.α. Οι απεργοί πραγματοποιούν πορεία προς την Νομαρχία για να επιδώσουν τα αιτήματά τους και ο νομάρχης Σπ. Θεοτόκης διατάζει την αστυνομία να πυροβολήσει με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 7 απεργοί και να τραυματιστούν πολλοί άλλοι. Αμέσως ο λαός κατεβαίνει σε παλλαϊκά συλλαλητήρια, η Ενωτική (Εκτός της επίσημης ΓΣΕΕ υπήρχε και η Ενωτική ΓΣΕΕ στην οποία κυριαρχούσαν τα στελέχη και οι συμπαθούντες του ΚΚΕ) και η Γενική Συνομοσπονδία (η επίσημη δεξιά ρεφορμιστική ΓΣΕΕ, όργανο του κράτους) κηρύχνουν 24ωρη απεργία σ’ ολόκληρη τη χώρα, ενώ πολλοί απεργοί του Ηρακλείου οπλίζονται με τουφέκια, μαχαίρια, ξύλα κ.ά. Έντρομη η κυβέρνηση στέλνει στην πόλη μια μεραρχία στρατού 3 πολεμικά πλοία κι ένα σμήνος βομβαρδιστικών και η εξέγερση του αδικοχτυπημένου λαού πνίγεται στο αίμα…Στην Πελοπόννησο επίσης, στα τέλη Αυγούστου, ξεσπούν αγώνες ενάντια στην καταλήστευση τους από τον ΑΣΟ (κρατικός οργανισμός που συγκέντρωνε την σταφίδα). Γίνονται συλλαλητήρια (…) οι αγρότες καταλαμβάνουν τα τηλεγραφεία για να στείλουν τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας στην κυβέρνηση και καίνε τα γραφεία του ΑΣΟ. Η κυβέρνηση στέλνει δύο μεραρχίες στρατού κι ένα αντιτορπιλικό στην περιοχή και οι ξεσηκωμένοι αγρότες πληρώνουν με αίμα και βασανιστήρια τον αγώνα για το δίκιο που τους έπνιγε.»
Είναι σκόπιμο να δώσουμε την περιγραφή της αντικειμενικής κατάστασης μέσα από εκτενή αποσπάσματα από την εν λόγω μπροσούρα του ΚΚΕ, ώστε να γίνουν φανερά σε κάθε καλοπροαίρετο αναγνώστη τα παρακάτω συμπεράσματα.
Η όλη περιγραφή αποκαλύπτει ότι η κατάσταση στην Ελλάδα ήταν προεπαναστατική με βάση τους όρους που είχε θέσει ο Λένιν. Οι εργαζόμενες μάζες δεν μπορούσαν να ζήσουν μέσα στα πλαίσια του παλιού καθεστώτος. Τα μεσαία στρώματα κινούνταν προς τα αριστερά, πράγμα που δείχνουν οι μαχητικοί αγώνες της αγροτιάς με τα ένοπλα συλλαλητήρια όπως θα δούμε στη συνέχεια. Η άρχουσα τάξη δεν μπορεί να κυβερνήσει όπως παλιά και είναι διασπασμένη. Πράγματι το χαρακτηριστικό στοιχείο της περιόδου που εξετάζουμε, ήταν η κυβερνητική αστάθεια, το ανεβοκατέβασμα βραχύβιων κυβερνήσεων!
Αυτό που κυριαρχεί την περίοδο 1934-1936 είναι οι έντονες συγκρούσεις των Βενιζελικών (το κόμμα των Φιλελευθέρων) με τη συνασπισμένη δεξιά του Λαϊκού Κόμματος και τις αντιδραστικές, φιλοδικτατορικές ομάδες του Μεταξά και Κονδύλη. Επίσης σημειώνονται κινήσεις του στρατού (το αποτυχημένο κίνημα Πλαστήρα) και έχουμε τελικά την επάνοδο της μοναρχίας στη χώρα με τις ευλογίες πλέον και του Βενιζέλου.
Εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο της περιόδου είναι η φθορά του Βενιζελισμού εξαιτίας των αντιλαϊκών αντιδημοκρατικών μέτρων που εφάρμοσε κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του 1928-1932. Αυτό έχει σημασία γιατί απελευθέρωνε λαϊκές δυνάμεις, που μέχρι τότε ήταν υπό την επιρροή του Βενιζελισμού, προς τα αριστερά. Πράγματι η απήχηση και η επιρροή του ΚΚΕ βρίσκεται σε ανοδική πορεία μέχρι το 1936, γεγονός που εκφράζεται από τις επιτυχίες του στα συνδικάτα, στην τοπική αυτοδιοίκηση και στο κοινοβούλιο.
Ανεξάρτητα από τα αιτήματα τους οι απεργίες και τα συλλαλητήρια είχανε τα στοιχεία της εξέγερσης, με χαρακτηριστικά εμφυλίου πολέμου! Στην ατζέντα της ταξικής πάλης είχε μπει κοφτά το ζήτημα της επανάστασης η της αντεπανάστασης!
Η αντικειμενική κατάσταση έβαζε άμεσα στο ΚΚΕ το καθήκον της ανατροπής και της κατάληψης της εξουσίας επικεφαλής των εξεγερμένων μαζών, για σοσιαλιστική διέξοδο από τα αδιέξοδα της μεγάλης καπιταλιστικής κρίσης του 1929-1933 που είχε χτυπήσει έντονα τον ελληνικό καπιταλισμό, ο οποίος αναγκάστηκε (κυβέρνηση Βενιζέλου) να κηρύξει στάση πληρωμών. Σε περίπτωση που το ΚΚΕ αρνιόταν να αναλάβει αυτό το καθήκον θα είχαμε ήττα και συντριβή του κινήματος.
Αυτό ήταν που δυστυχώς έγινε τελικά. Η ηγεσία του ΚΚΕ κινούνταν στη βάση της απόφασης της 6ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, που θεωρούσε ότι η επερχόμενη επανάσταση στην Ελλάδα θα ήταν «αστικοδημοκρατική» (και όχι εργατική-σοσιαλιστική)! Με βάση αυτή τη θεώρηση η κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη και ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός ήταν εκτός προγράμματος. Το καθήκον του ΚΚΕ ήταν, σύμφωνα με τις αποφάσεις της 6ης ολομέλειας, η επιδίωξη συμμαχίας με την, υποτιθέμενη, «φιλελεύθερη» (δηλαδή «δημοκρατική», «προοδευτική» κοκ) αστική τάξη – η οποία στην πραγματικότητα ήταν ανύπαρκτη.
Σε ότι αφορά τον χαρακτήρα της άρχουσας τάξης στη χώρα μας δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία. Η κυριαρχία της στηρίζονταν στη λογική της βίαιης και άγριας καταστολής των κοινωνικών διεκδικήσεων και των αγώνων του εργατικού – λαϊκού κινήματος. Προτιμούσε να σκοτώσει παρά να δώσει έστω και μικρές αυξήσεις, για να σώσει τα κέρδη της! Πολύ δε περισσότερο να σώσει το σύστημα της! Όποτε χρειαστεί, εννοείται και στη σημερινή εποχή, δεν θα διστάσει ούτε στιγμή να «αναστήσει» τις παραδόσεις της αν διαισθανθεί ότι κινδυνεύει η οικονομική και πολιτική της εξουσία!
Η άρχουσα τάξη είχε σαφώς καλύτερη εκτίμηση της κατάστασης από την ηγεσία του ΚΚΕ γι’ αυτό και άρχισε να παίρνει τα μέτρα της. Όπως αναφέρει η μπροσούρα του ΚΚΕ, «Με τον ερχομό του…. 1936…. δυναμώνουν οι φιλοδικτατορικές κινήσεις μέσα στο στρατό, ενώ οι υποψήφιοι αρχιπραξικοπηματίες Κονδύλης και Μεταξάς ανοιχτά διακηρύχνουν πως προετοιμάζουν την επιβολή αντιλαϊκών λύσεων. Τα δύο μεγάλα αστικά κόμματα Λαϊκοί και Φιλελεύθεροι, αδιαφορούν».
Στην ουσία τα δύο αστικά κόμματα, οι Λαϊκοί και οι Φιλελεύθεροι, σιγοντάρουν αυτές τις κινήσεις γιατί αυτό υπαγορεύουν τα συμφέροντα της τάξης τους! Αλλά, «Το ΚΚΕ επισημαίνει τους κινδύνους που απειλούν το λαό και καλεί σε συνεργασία όλα τα κόμματα και τις οργανώσεις που αποκρούουν το φασισμό και τη δικτατορία. Το 6ο Συνέδριο… Δεκέμβρη 1935 ρίχνει το σύνθημα για ένα Παλλαϊκό Ενιαίο Μέτωπο Πάλης, ώστε να γίνει δυνατή η κατάκτηση μιας λεύτερης δημοκρατικής ζωής»!!
Μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού που σαπίζει και που δεν διστάζει να δολοφονεί απροκάλυπτα εργάτες και αγρότες που παλεύουν για το δίκιο τους, που τα δύο μεγάλα αστικά κόμματα προσβλέπουν και επιθυμούν την ανοιχτή δικτατορία και στην καλύτερη περίπτωση όπως επισημαίνει το κείμενο «αδιαφορούν», γιατί καταλαβαίνουν ότι δεν μπορούν να αναχαιτίσουν το κίνημα με την κουτσουρεμένη τους δημοκρατία, δεν μπορεί «να γίνει δυνατή η κατάκτηση μιας λεύτερης δημοκρατικής ζωή» και αυτό είναι το πρώτο λάθος.
Το δεύτερο είναι ότι το ΚΚΕ αντί να καταγγέλλει και να αποκαλύπτει στα μάτια των λαϊκών μαζών, τον αντιδραστικό ρόλο των αστικών κομμάτων τα «καλεί σε συνεργασία» και στη μια και στην άλλη περίπτωση αποπροσανατολίζει το κίνημα και σπέρνει σύγχυση.
Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες το ΚΚΕ όφειλε από τη μία πλευρά να ασκεί πολεμική στα κόμματα του κεφαλαίου και από την άλλη να εξηγεί την ανάγκη της κατάληψης της εξουσίας, της προλεταριακής δημοκρατίας του σοσιαλισμού, στα πρότυπα του Οκτώβρη του 1917. Γιατί τότε μόνο μπορεί για το λαό «να γίνει δυνατή η κατάκτηση μιας λεύτερης δημοκρατικής ζωής».
Αλλά όπως έχουμε ήδη αναφέρει πιο πάνω αυτό τον στόχο τον είχε εγκαταλείψει στο όνομα της «αστικοδημοκρατικής επανάστασης» και της συνεργασίας με την ανύπαρκτη δημοκρατική και φιλελεύθερη αστική τάξη, με βάσης τις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας.
Το απεργιακό κίνημα, εντωμεταξύ, ανεβαίνει: «…πολλαπλασιάζονται οι απεργιακοί αγώνες των εργαζομένων. Οι απεργίες ξεσπούν η μία πίσω από την άλλη. Και παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζονται με ξυλοδαρμό από την αστυνομία και απολύσεις από την εργοδοσία οι εργαζόμενοι δεν κάμπτονται». Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, «…η χώρα οδηγείται σε νέες εκλογές που γίνονται στις 26 του Γενάρη».
Έτσι, έχουμε συνεχή εναλλαγή κυβερνήσεων εξαιτίας της δυναμικής του κινήματος των λαϊκών μαζών και της αδυναμίας της άρχουσας τάξης να το σταματήσει. Ωστόσο το σύστημα επιβιώνει και η μια αστική κυβέρνηση διαδέχεται την άλλη επειδή η ηγεσία του ΚΚΕ αρνείται να θέσει θέμα κατάληψης της εξουσίας. Την έχει στην κυριολεξία τυφλώσει η λαθεμένη απόφαση της 6ης Ολομέλειας για τον «αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα» της επανάστασης στην Ελλάδα. Κι αυτό, όταν τα βασικά κόμματα του κεφαλαίου Λαϊκοί και Βενιζελικοί υποστηρίζουν την μοναρχία και έχουν φέρει τον Βασιλιά το 1935 με νόθο δημοψήφισμα!!
Σαν αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, το κόμμα έγινε ουρά του Βενιζελισμού με το περίφημο σύμφωνο Σκλάβαινα – Σοφούλη, παρότι έβλεπε τις δυνάμεις του να ενισχύονται.
Όπως αναφέρει η μπροσούρα του ΚΚΕ, «… το Παλλαϊκό Μέτωπο (σ.σ.: ο πολιτικός μετωπικός σχηματισμός που είχε συγκροτήσει το ΚΚΕ το Γενάρη του 1936 για να κατέλθει στις εκλογές) σημειώνει νέα επιτυχία συγκεντρώνοντας 73.441 ψήφους και εκλέγοντας 15 βουλευτές. Επειδή κανένα κόμμα δεν συγκέντρωνε την απόλυτη πλειοψηφία, η κοινοβουλευτική ομάδα του Παλλαϊκού Μετώπου με ανακοίνωσή της στις 30 Γενάρη προτείνει να δώσει ψήφο ανοχής σε κυβέρνηση Φιλελευθέρων, Δημοκρατικού Συνασπισμού και Αγροτικού κόμματος. Ο Σοφούλης αρνείται…».
Με άλλα λόγια, η ηγεσία του ΚΚΕ αυτοπροτείνεται για να γίνει δεκανίκι των Φιλελεύθερων, αλλά ο Σοφούλης αρνείται γιατί είχε άλλα σχέδια… Σ’ αυτά, θα αναφερθούμε παρακάτω. Να σημειώσουμε μόνο ότι πρόκειται για κατάντια για «κομμουνιστές» να δίνουν ψήφο σε κόμματα του κεφαλαίου, ιδιαίτερα σε συνθήκες προεπαναστατικής κρίσης, πολύ περισσότερο όταν αυτά μόλις έχουν ψηφίσει το «Ιδιώνυμο» (σ.σ.: Νόμος του 1929, της κυβέρνησης Βενιζέλου, με την οποία ποινικοποιούνται οι κομμουνιστικές ιδέες και η συνδικαλιστική δράση) και που είχε στείλει στις φυλακές και τα ξερονήσια εκατοντάδες κομμουνιστές!
«Τελικά… στις 14 του Μάρτη σχηματίζεται κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Κ. Δεμερτζή και αντιπρόεδρο τον Ι. Μεταξά (σ.σ.: τον κατοπινό δικτάτορα) την παρουσία του οποίου θεωρεί το κόμμα των Φιλελευθέρων ως «εγγύηση». Τελικά μετά από ένα μήνα και αφού πέθανε ο Δεμερτζής, αναλαμβάνει πρωθυπουργός ο Μεταξάς (μετά από απόφαση, πάλι, του Βασιλιά).
Συνεχίζει το κείμενο του ΚΚΕ: «Το Κομμουνιστικό Κόμμα προειδοποιεί το λαό για τα δεσμά που του ετοιμάζουν οι αντιδραστικοί κύκλοι ενώ τα άλλα κόμματα κοιμούνται τον ύπνο της μακαριότητας». Όλη την προηγούμενη περίοδο η ηγεσία του ΚΚΕ έσπερνε αυταπάτες στα κόμματα του κατεστημένου – τώρα «ανακαλύπτει» πως οι αντιδραστικοί προετοιμάζουν «δεσμά» και πως οι φιλελεύθεροι αστοί «κοιμούνται». Η πραγματικότητα είναι ότι τα αστικά κόμματα έχουν χάσει τον ύπνο τους από την μαχητική και ακούραστη δράση του εργατικού και λαϊκού κινήματος – όμως καθόλου δεν «κοιμούνται τον ύπνο της μακαριότητας»…Περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά.
Αναγκαίος ο συντονισμός των αγώνων
Ο μόνος τρόπος για να ανατραπούν τα αντεπαναστατικά σχέδια του κατεστημένου και της άρχουσας τάξης θα ήτανε να συντονιστούν και να κλιμακωθούν οι αγώνες του εργατικού-λαϊκού κινήματος και, ταυτόχρονα, να τους δοθεί σοσιαλιστική προοπτική μέσω ενός Μεταβατικού Προγράμματος (αντί του μίνιμουμ προγράμματος της «αστικοδημοκρατικής επανάστασης» το οποίο είχε υιοθετήσει το ΚΚΕ). Το ΚΚΕ όφειλε να πάει πολύ πιο πέρα από τις… «προειδοποιήσεις» και να δώσει επαναστατική ηγεσία σ’ αυτό το κίνημα.
Το πρώτο που όφειλε να κάνει ήταν να παλέψει για το συντονισμό των απεργιών σε τοπικό και πανελλαδικό επίπεδο γιατί, παρά την συχνότητα τους και την μαχητικότητα τους, ο κατακερματισμός των αγώνων ήταν ένα βασικό χαρακτηριστικό της περιόδου. Παραθέτουμε μερικά ενδεικτικά παραδείγματα της απουσίας συντονισμού από την προαναφερθείσα μπροσούρα του ΚΚΕ:
«Στις 2 του Μάρτη οι αρτεργάτες της Θεσσαλονίκης κατεβαίνουν σε απεργία διαρκείας ζητώντας εφαρμογή του αρτόσημου, συντάξεις στους φυματικούς, ιατρική περίθαλψη, επίδομα ανεργίας κ.α.… Στις 19 του Μάρτη απεργούν οι μυλεργάτες των αλευρόμυλων Μπαλτά.… Στις 22 του Μάρτη οι καπνεργάτες υποβάλλουν στους εργοδότες κατάλογο με τα αιτήματα τους. Αντί για απάντηση, 5 καπναποθήκες κηρύχνουν λοκ-άουτ, πετώντας στο δρόμο 1.200 εργάτες…Στις 23 του Μάρτη κατεβαίνουν σε απεργία οι χαρτεργάτες του χαρτοποιείου “Άντζελι…Την επομένη μέρα απεργούν στην Αθήνα 1.500 καπνεργάτες των αποθηκών ”Αφοί Παπαστράτου… Στις 31 του Μάρτη κατεβαίνουν σε απεργία 1500 εργάτες δέρματος Θεσσαλονίκης, (…) Την ίδια μέρα κηρύχνεται γενική πανεργατική στο νομό Μεσσηνίας σ’ ένδειξη διαμαρτυρίας για το κλείσιμο του εργοστασίου Οίνων Οινοπνευμάτων».
Το δεύτερο που όφειλε να κάνει το ΚΚΕ ήταν να προετοιμάσει τους όρους για γενική πολιτική απεργία ενάντια στα σχέδια της αντίδρασης για την επιβολή δικτατορίας. Όφειλε να βάλει δυνατά το ζήτημα της Γενικής Απεργίας καλώντας σ’ ενότητα στη δράση την επίσημη ρεφορμιστική ΓΣΕΕ, προτείνοντας το συντονισμό των αγώνων και την παραπέρα κλιμάκωση τους.
Το κλίμα για ενότητα στις γραμμές των εργαζομένων δυνάμωνε ολοένα και περισσότερο κάτω από τις επιθέσεις της κυβέρνησης και των εργοδοτών. Το ΚΚΕ όφειλε να καλέσει σε συντονισμό το σύνολο του κινήματος. Αν η δεξιά-ρεφορμιστική ΓΣΕΕ αποδεχόταν το κάλεσμα, αυτό θα έδινε μεγαλύτερη μαζικότητα στις εργατικές κινητοποιήσεις και θα σφυρηλατούσε τις σχέσεις των Κομμουνιστών με την υπόλοιπη εργατική τάξη (που για οποιαδήποτε λόγο δεν ήταν ακόμη έτοιμη να ακολουθήσει το ΚΚΕ). Αυτό θα επέτρεπε στο ΚΚΕ να κερδίσει μαζικά στρώματα στις γραμμές του σε επόμενη φάση του κινήματος, όταν η «επίσημη» ΓΣΕΕ θα ξεπουλούσε, πράγμα αναπόφευκτο, τους ταξικούς αγώνες.
Αν από την άλλη πλευρά η ηγεσία της ΓΣΕΕ έλεγε από την αρχή «όχι» στο κάλεσμα της «Ενωτικής», αυτό θα την ξεγύμνωνε από την αρχή, πράγμα που επίσης θα άφηνε πολύ μεγάλα περιθώρια στην «Ενωτική» να κερδίσει εργάτες στις δικές της γραμμές. Αυτό ήταν κάτι που ως να βαθμό συνέβαινε ήδη σύμφωνα με την μαρτυρία του Κ. Θέου, μέλους του ΠΓ του ΚΚΕ.
Στη μπροσούρα του «Εργατικά Συνδικάτα» ο Θέος αναφέρει: «… στις αρχές του 1936 (…) οι εργάτες που ανήκουν στα συνδικάτα της ΓΣΕΕ του Καλομοίρη στις συνελεύσεις τους παίρνουν αποφάσεις να ενωθούν με τα ενωτικά συνδικάτα (σ.σ.: την Ενωτική ΓΣΕΕ που ελέγχεται από το ΚΚΕ) και να διακόψουν τις σχέσεις τους με τη ΓΣΕΕ μέχρις ότου συγκληθεί ενωτικό συνέδριο για να ιδρύσει μια ενιαία και ανεξάρτητη από κάθε κρατική επιρροή ΓΣΕΕ».
Με βάση το στόχο του συντονισμού των αγώνων και τη Γενική Απεργία η «Ενωτική» και τα στελέχη και μέλη του ΚΚΕ θα μπορούσαν να προχωρήσουν στη συγκρότηση Ενιαιομετωπικών Επιτροπών Δράσης στη βάση των εργοστασιακών και απεργιακών επιτροπών κατά κλάδο, βιομηχανική περιοχή και νομό, για την επιτυχή οργάνωση και περιφρούρηση της Γενικής Απεργίας. Μετά έμενε να προσδιοριστεί η κατάλληλη, ανάλογα με τις εξελίξεις και τη συγκυρία, χρονική στιγμή για μια γενικευμένη ανατροπή που να θέτει θέμα εξουσίας για τα εργατικά και λαϊκά στρώματα.
Η πιο κατάλληλη στιγμή ήταν την περίοδο της γενικής απεργίας διαρκείας των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης, η οποία είχε δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια γενικευμένη, παρότι χωρίς συντονισμό, απεργιακή δραστηριότητα σε όλη την Ελλάδα και σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Η βάση γι’ αυτό το γενικό ξεσηκωμό ήταν οι απεργίες συμπαράστασης προς τον ηρωικό αγώνα των εργατών/ριων της Θεσσαλονίκης, απεργίες που εκτός της συμπαράστασης, βέβαια, έθεταν και δικά τους αιτήματα. Όπως θα δείξουμε στη συνέχεια, μέσα από την παράθεση των γεγονότων, γύρω από τον αγώνα των καπνεργατών είχαμε στην ουσία την ανάπτυξη μιας εθνικής Γενικής Απεργίας χωρίς να την έχουν εξαγγείλει ούτε η «Ενωτική», ούτε η «επίσημη» ΓΣΕΕ!!
Το ΚΚΕ μπορούσε;
Είχε τη δυνατότητα το ΚΚΕ και η «Ενωτική» να προχωρήσουν σε τόσους μεγάλους στόχους; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα θετική!!
Πριν απ’ όλα γιατί το επέτρεπε η ίδια η αντικειμενική πραγματικότητα. Ο στόχος της κατάληψης της εξουσίας με εφαλτήριο το απεργιακό κίνημα και την κήρυξη Πανεθνικής Απεργίας επιβάλλονταν κατ’ αρχή ενάντια στα σχέδια της αστικής τάξης για δικτατορία και στη συνέχεια για να δοθεί προοπτική στους αγώνες των εργαζομένων.
Υπήρχαν στην αντικειμενική κατάσταση πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ του Ρώσικου 1905 και του Ελληνικού 1936! Με τη συνείδηση της πρωτοπορίας εργατικής τάξης σε αρκετά πιο προχωρημένο συγκριτικά επίπεδο, γιατί είχε ήδη τις εμπειρίες του Ρώσικου 1905 και 1917 και όχι μόνο. Δεν υπήρχαν βέβαια οι Μπολσεβίκοι και ο Μπολσεβικισμός και αυτό ήτανε η μεγάλη διαφορά.
Είναι αλήθεια ότι το ΚΚΕ μπήκε στη μάχη με μικρές δυνάμεις και σχετικά χαμηλή επιρροή όπως και οι Σοσιαλιστές στη Ρωσία πριν το 1905 και οι Μπολσεβίκοι το 1917. Αλλά ο νόμος της ταξικής πάλης γράφει ότι μέσα στη φωτιά των μαχών και των συγκρούσεων, η συνείδηση των εργατών προχωρά με άλματα προς τις επαναστατικές ιδέες, μαθαίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα όσα δεν μπόρεσε να μάθει δεκάδες χρόνια πριν, γι’ αυτό και η ριζοσπαστικοποίηση των μαζών προχωράει με πρωτοφανέρωτους ρυθμούς.
Οι νόμοι της ταξικής πάλης σε επαναστατικές συνθήκες δίνουν τη δυνατότητα σε επαναστατικές οργανώσεις ή μικρά επαναστατικά κόμματα να αναπτυχθούν μαζικά με δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες μέλη και επιρροή. Προϋπόθεση γι’ αυτό βέβαια είναι να έχουν την σωστή πολιτική, πρόγραμμα και τακτική. Κλασσικό παράδειγμα οι Μπολσεβίκοι το 1917 όπου η επανάσταση του Φλεβάρη τους βρήκε με 8.000 μέλη στην αχανή Ρωσία και με την ηγεσία τους στην εξορία, στο εσωτερικό και το εξωτερικό και σαν μειοψηφία στα Σοβιέτ. Όμως κατάφεραν σε 8 μήνες να αυξήσουν τα μέλη τους στις 265.000, πήραν την πλειοψηφία στα Σοβιέτ και κατέλαβαν σχεδόν αναίμακτα την εξουσία.
Το ΚΚΕ αυτή την περίοδο γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη όπως μας πληροφορεί η Απόφαση του πολιτικού γραφείου της 23.4.1936 πάνω στα συμπεράσματα της πανελλαδικής σύσκεψης των γραμματέων των τοπικών οργανώσεων του ΚΚΕ.
«1. Η σύσκεψη των γραμματέων των κομματικών οργανώσεων και των καθοδηγητών μιας σειράς εξωκομματικών οργανώσεων… έδειξε ότι ύστερα από το Συνέδριο, βρισκόμαστε μπροστά σε μια γρήγορη ανάπτυξη τόσο των κομματικών δυνάμεων (αύξηση μελών ΚΚΕ κατά 50%) όσο και του μαζικού κινήματος (πάνω από 200.000 απεργοί στο πρώτο τρίμηνο του 1936) των συνδικαλιστικών οργανώσεων, μπροστά σε πρόοδο της ενότητας της εργατικής τάξης…3. … Σ’ όλη τη χώρα απ’ τη μια άκρη ως την άλλη, σ’ όλα τα εργαζόμενα στρώματα φουντώνουν σοβαροί αγώνες. Στην Ελλάδα μέρα με τη μέρα μεγαλώνουν οι κοινωνικοί τρανταγμοί. Καινούργιες μάζες μπαίνουν στους ταξικούς αγώνες».
Το χρονικό του έπους του Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη
Το έπος του Μάη του ’36 με επίκεντρο τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης είναι γέννημα και επιβεβαίωση της προεπαναστατικής κατάστασης που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στην Ελλάδα.
Τα κινήματα, η εξέγερση και τα επαναστατικά γεγονότα δεν πέφτουν από τον ουρανό, δεν ακολουθούν τις επιθυμίες μας, τα γεννάει η ωρίμανση των αντικειμενικών συνθηκών μέσα από την όξυνση της ταξικής πάλης. Πολλές φορές ξεσπάνε απρόσμενα, αλλά τα γεγονότα του Μάη του ’36 ήταν προβλέψιμα! Η όξυνση της ταξικής πάλης την περίοδο 1935-1936 εγκυμονούσε το γεγονός.
Καιρός να δούμε το χρονικό των γεγονότων χρησιμοποιώντας το υλικό του ίδιου του ΚΚΕ, μέσα από την προαναφερθείσα μπροσούρα «Ο Ηρωικός Μάης της Θεσσαλονίκης του ’36». «Η απεργία ξεσπάει στις 29 του Απρίλη 1936 μέρα Τετάρτη. Οι καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης που έφταναν τις 12.000 ανάμεσα στους οποίους οι 7.500 ήταν γυναίκες, σταμάτησαν τη δουλειά στα καπνομάγαζα στις 9.30 το πρωί (…) πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση στη διάρκεια της οποίας εξετάσθηκαν τα μέτρα που έπρεπε να παρθούν για να περιφρουρηθεί ο αγώνας τους (…) και εκλέχτηκε επιτροπή αγώνα». (Σελ. 25, υποσημείωση 1 στη μπροσούρα).
Το βασικό αίτημα της απεργίας των καπνεργατών ήταν η αύξηση στα μεροκάματα. «Την επομένη 30 Απρίλη, η απεργία γενικεύεται σ’ όλη τη χώρα ανάμεσα στους καπνεργάτες που την εποχή εκείνη έφταναν γύρω στις 40-50.000 (….) Οι καπνέμποροι σε συνεργασία με σπείρες κακοποιών και παρακρατικούς… βάζουν φωτιά στις αποθήκες για να δυσφημήσουν τον αγώνα και να εισπράξουν τα ασφάλιστρα. Αποφασίζεται να τοποθετηθούν εργατικές φρουρές στα καπνομάγαζα και με προκήρυξή τους στο λαό, οι καπνεργάτες καταγγέλλουν τις προβοκατόρικες μέθοδες της εργοδοσίας».(«Ο Ηρωικός Μάης της Θεσσαλονίκης του ’36» σελ. 25 – 6).
Αρχίζει να αναπτύσσεται ενεργό κίνημα αλληλεγγύης προς τους απεργούς. Στη μεγάλη συγκέντρωση που πραγματοποιείται το πρωί της Δευτέρας 4 του Μάη διαβάζεται:
«…τηλεγράφημα από το Βόλο…, που ανάγγελλε ότι ”Επαγγελματικαί, Βιοτεχνικαί, Εργατουπαλληλικαί οργανώσεις Βόλου, σε σημερινήν σύσκεψιν, αποφάσισαν κατέλθουν παλλαϊκήν απεργία προς ενίσχυσιν απεργών καπνεργατών”. Παρόμοιο τηλεγράφημα στάλθηκε και από τη Δράμα».
Και συνεχίζει η μπροσούρα του ΚΚΕ: «Την Τρίτη, 5 του Μάη, 7η μέρα της απεργίας, οι καπνεργάτες συνεχίζουν με αμείωτο ενθουσιασμό και πρωτοφανή αποφασιστικότητα παρά τις προσπάθειες των αρχών να δημιουργήσουν εμπόδια στον αγώνα τους…Στο μεταξύ όμως ο εργατικός ξεσηκωμός κλιμακώνεται με την κάθοδο και άλλων κλάδων εργαζομένων σε απεργία για δικά τους αιτήματα αλλά και για συμπαράσταση στους καπνεργάτες…Ο λαός και οι οργανώσεις του …ανεβάζουν τη συμπαράσταση τους προς τους απεργούς. Οι περισσότεροι Δήμοι και οι κοινότητες των πόλεων ψηφίζουν κονδύλια για την ενίσχυση του άνισου αγώνα…Από την άλλη όμως μεριά, το κεφάλαιο και οι υπηρέτες του, έντρομοι μπροστά στην αποφασιστικότητα των απεργών ετοιμάζουν τα καταχθόνια σχέδιά τους. (….) Το σχέδιο ματοκυλίσματος των εργατών είχε καταστρωθεί. (….) τέσσερις μέρες αργότερα η πόλη θα γέμιζε νεκρούς και ολόκληρη η Μακεδονία μ’ επικεφαλής την πρωτεύουσα της, θα μεταβάλλονταν σ’ ένα απέραντο νοσοκομείο».
Δυστυχώς όμως η ηγεσία του ΚΚΕ δεν ετοίμαζε μαζί με τους εργάτες απάντηση στα «καταχθόνια σχέδια» της άρχουσας τάξης… Περιορίστηκε στο να «κάνουν (σ.σ.: οι βουλευτές του Παλλαϊκού Μετώπου / ΚΚΕ) διάβημα στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Λογοθέτη και ζητούν την ικανοποίηση των καπνεργατικών αιτημάτων». Όταν η «άλλη…μεριά το κεφάλαιο και οι υπηρέτες του, έντρομοι… ακόνιζαν τα μαχαίρια τους»!!
Η άρχουσα τάξη «ακονίζει τα μαχαίρια» της και προετοιμάζει το στρατό για να χτυπήσει την εξέγερση και πραξικόπημα για να καταργήσει τα όποια δημοκρατικά δικαιώματα υπάρχουν και η ηγεσία του ΚΚΕ καταθέτει διάβημα στην κυβέρνηση! Και με ποιο περιεχόμενο; Την ικανοποίηση των καπνεργατικών αιτημάτων!
Ο Λένιν σε μια αντίστοιχη κατάσταση το Γενάρη του 1905 έγραφε για τα καθήκοντα του κινήματος: «Στη Σοσιαλδημοκρατία (σ.σ.: η Σοσιαλδημοκρατία των αρχών του 20ου αιώνα είχε ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά και αποτελούσε τα κύρια μαζικά κόμματα της εργατικής τάξης διεθνώς) απομένει να φροντίσει… για μια δραστήρια προπαγάνδα του συνθήματος που από καιρό είχε ρίξει: παλλαϊκή ένοπλη εξέγερση».
Έχουμε ήδη αναφερθεί στα αυθόρμητα ένοπλα συλλαλητήρια του Ηρακλείου της Κρήτης και των σταφιδοπαραγωγών της Πελοποννήσου. Στη συνέχεια θα δείξουμε πως το κλίμα μέσα στο στρατό ήταν υπέρ των εργατικών κινητοποιήσεων, σε βαθμό που το κράτος να μη μπορεί να χρησιμοποιήσει τους φαντάρους για αν χτυπήσει τους απεργούς. Το ΚΚΕ, με άλλα λόγια όφειλε να προετοιμάζεται για μετωπική σύγκρουση με όλα τα μέσα. Αντί γι’ αυτό, η ηγεσία έκανε διαβήματα στον εχθρό, την κυβέρνηση.
Εκ των υστέρων, μισό αιώνα περίπου μετά, η μπροσούρα του ΚΚΕ αναγκάζεται να παραδεχθεί πως «Η καθοδήγηση του κόμματος δεν κατανόησε στο βάθος τους τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης». Δεν μπορεί όμως η ηγεσία του ΚΚΕ της δεκαετίας του 70 να φτάσει τα συμπεράσματα και την αυτοκριτική πραγματικά σε βάθος! Δεν μπορούσαν να κατανοήσουν πως ο λόγος που η ηγεσία το ΚΚΕ το ’36 ήταν εκτός τόπου και χρόνου, ήταν γιατί την είχε «αποβλακώσει» η απόφαση για την «αστικοδημοκρατική επανάσταση» η οποία εκπορευόταν απευθείας από τη Μόσχα και τον ίδιο τον Στάλιν! Γι’ αυτό δεν έβλεπαν τα επαναστατικά γεγονότα που ξετυλίγονταν μπροστά στα μάτια τους, όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη, αλλά σ’ όλη την Ελλάδα!!
Επανερχόμαστε στο χρονικό όπως το παραθέτει η μπροσούρα του ΚΚΕ: «Οι απεργοί καπνεργάτες συνεχίζουν τον αγώνα τους την Τετάρτη 6 του Μάη (8η μέρα της απεργίας διαρκείας) με την ίδια συνοχή και αποφασιστικότητα… (Σελ. 29)…Στην Καβάλα οι επαγγελματίες της πόλης αποφασίζουν 24ωρη απεργία για ενίσχυση των καπνεργατών.…Στην Ξάνθη, όλα τα εργατικά σωματεία… υιοθετούν τα αιτήματα των απεργών και τάσσονται αλληλέγγυα στον αγώνα τους…Σοβαρά επεισόδια σημειώνονται… έξω από τα υφαντουργία Τσίτση όπου είχαν συγκεντρωθεί οι εργάτριες του εργοστασίου που απεργούσαν. Η αστυνομία έκανε επίθεση ενάντια στους απεργούς και τραυμάτισε πολλές εργάτριες. Για τα επεισόδια της μέρας εκείνης η κοινοβουλευτική ομάδα του Παλλαϊκού Μετώπου καταγγέλλει την κυβέρνηση και τη Γενική Διοίκηση της Μακεδονίας ότι παίζουν το παιχνίδι της εργοδοσίας». (Σελ. 30).
Το κράτος των αφεντικών σφάζει τους εργάτες και οι ηγέτες του κόμματος … ζητούν από το κράτος να μείνει ουδέτερο!! Φτάνουν στη γελοιότητα να το καταγγέλλουν ότι παίζει το παιχνίδι της εργοδοσίας, λες και θα μπορούσε το κράτος της εργοδοσίας, του κεφαλαίου να παίξει άλλο παιχνίδι!! Και καλά θα μπορούσε η καθοδήγηση να μην κατανοήσει σε βάθος τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, αλλά Κομμουνιστές που να μην έχουν κατανοήσει τον ταξικό χαρακτήρα του κράτους, δεν κομμουνιστές!
Η αποπροσανατολιστική αυτή καταγγελία την επομένη, 7 Μάη –και ενώ η απεργία συνεχίζεται – έδωσε τη δυνατότητα στον Μεταξά που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη επιστρέφοντας από το Βελιγράδι, να σπεκουλάρει και να δημαγωγήσει για το χαρακτήρα του κράτους δηλώνοντας «ξεδιάντροπα στους δημοσιογράφους ότι “το έργον της κυβερνήσεώς μου είναι απολύτως ειρηνικό». Και «…ότι το κράτος εν τη προκειμένη περιπτώσει παίζει ρόλον συμβιβαστού των διιστάμενων απόψεων μεταξύ εργατών και εργοδοτών. Δεν δύναται να κτυπήση ούτε τη μίαν ούτε την άλλην πλευράν. Η κυβέρνησις αποβλέπει εις την εξασφάλισιν απολύτως της τάξεως…».
Τι κάνει το ΚΚΕ σ’ αυτή τη συγκυρία; «…Μπροστά στην κλιμάκωση της τρομοκρατίας σε βάρος των απεργών και μετά την άρνηση της εργοδοσίας να λύση τα αιτήματα τους, το Ενωτικό Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης (ΚΚΕ) καλεί την εργατική τάξη να βρίσκεται σε επιφυλακή για 24ωρη απεργία διαμαρτυρίας.» (Σελ. 31).
Χρειάζεται σχόλιο; Όχι! Μιλάει μόνο του! Η απεργία βρίσκεται στη 10η μέρα, σε μια σειρά περιοχές έχουμε, όπως ήδη αναφέραμε γενικές τοπικές απεργίες, στις οποίες συμμετέχουν και τα μικροαστικά στρώματα, αγρότες, μικρομαγαζάτορες κλπ, και το Εργατικό Κέντρο που ελέγχεται από το ΚΚΕ εξαγγέλλει επιφυλακή για 24ωρη απεργία διαμαρτυρίας!!
«Τόσο η κυβέρνηση όσο και η πλουτοκρατική ολιγαρχία, έβλεπαν τις επικίνδυνες γι’ αυτούς διαστάσεις που έπαιρνε το απεργιακό κύμα σ’ ολόκληρη τη χώρα, με αποτέλεσμα ν’ αρχίζει να τρίζει επικίνδυνα το σάπιο αστικό καθεστώς. Κι αυτό το κλίμα ο ξεσηκωμός εκατοντάδων χιλιάδων λαού, έπρεπε με κάθε θυσία να καταπνιγεί γιατί κινδύνευε η …πατρίς».(Σελ. 32). Είχε φτάσει η στιγμή για τη βίαιη καταστολή του κινήματος, πριν η κατάσταση γίνει ανεξέλεγκτη!
«….Παρασκευή 8 Μάη του 1936, 10η μέρα της καπνεργατικής απεργίας και αποτέλεσε τη γενική δοκιμή του αιματηρού πογκρόμ της άλλης μέρας. Το χρονικό των γεγονότων της μέρας εκείνης που ακολουθεί είναι από το ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ… Η αστυνομία έδειξε καθαρά(!) πως παίζει το ρόλο του υπηρέτη(!!) του καπνεμπορικού και του άλλου κεφαλαίου (!!) (σ.σ.: πραγματικά όταν «κομμουνιστές» γράφουν αυτές τις αρλούμπες δείχνουν ότι δεν έχουν καμία σχέση με το Μαρξισμό-Λενινισμό – τι άλλο ρόλο θα μπορούσε να παίζει η αστυνομία;). Με αγριότητα και βανδαλισμούς επιτέθηκε κατά των άοπλων καπνεργατών και καπνεργατριών, των υφαντουργών… και τους ματοκύλισε. Επί 31/2 ώρες η Θεσσαλονίκη βρισκότανε σε κατάσταση μάχης, μεταξύ των δυνάμεων της αστυνομίας και ενός μέρους της εργατικής τάξης. Η στάση της αστυνομίας έχει εξεγείρει το λαό... (σε) συγκέντρωση 7 χιλιάδων απεργών καπνεργατών έξω από τα γραφεία του σωματείου… φωνάζουν πως πρέπει εντονότερα να διεκδικήσουνε τα αιτήματά τους… “Πρέπει να τους δείξουμε τη γροθιά μας..”». (Σελ. 33).
Το «μαστίγιο της αντίδρασης» σπρώχνει το εργατικό-λαϊκό κίνημα προς τις επαναστατικές πράξεις. Μετά τη συγκέντρωση ακολουθεί πορεία προς τη Γενική Διοίκηση (κάτι ανάλογο του σημερινού Υπουργείο Β. Ελλάδας) για να επιδώσουν ψήφισμα με τα αιτήματα τους. Στην Εγνατία «μεγάλες δυνάμεις πεζής και έφιππης χωροφυλακής, στρατός και αντλίες» προσπαθούν να σταματήσουν την πορεία, αλλά οι απεργοί αποφασισμένοι προχώρησαν σπάζοντας τη ζώνη. Και τότε ξεκίνησε η σύγκρουση. Οι απεργοί διαδηλωτές άνδρες και γυναίκες αντιμετωπίζουν σε μάχη σώμα με σώμα τους πάνοπλους χωροφύλακες με ότι βρούνε, με τα χέρια, ξύλα, πέτρες κλπ. «Μια εργάτρια τραυμάτισε με τούβλο και έριξε χάμω έναν αστυνομικό, ενώ άλλοι τραβούσαν τα όπλα από τους χωροφύλακες (!!)…Οι καπνεργάτες αφόπλισαν πολλούς χωροφύλακες»!! (Σελ. 34).
Ταυτόχρονα, «…Την ίδια περίπου ώρα…2500 απεργοί υφαντουργοί και υφαντουργίνες, ύστερα από συγκέντρωσή τους… διαδήλωναν προς την Γενική Διοίκηση». Τα καλά του σήμερα! Κανένας συντονισμός, ξεχωριστές συγκεντρώσεις και πορείες, που κάποια στιγμή μπορεί και να συναντηθούν!!
Και τους υφαντουργούς προσπαθούν να τους σταματήσουν ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις αλλά οι διαδηλωτές δεν υποχωρούν και προσπαθούν να διασπάσουν τη ζώνη. Ακολουθεί συμπλοκή με τους εργάτες και τις εργάτριες να αντιμετωπίζουν στα ίσα τους χωροφύλακες, τους οποίους αποδοκίμαζαν άγρια «χιλιάδες πολίτες». Τελικά οι απεργοί κατάφεραν και έφτασαν στη Γενική Διοίκηση «που είχε καταληφθεί στρατιωτικά… κι οι απεργοί καπνεργάτες, τσαγκαράδες κλπ αποδοκίμαζαν συνεχώς τους χωροφύλακες…Διατάχθηκαν τότε οι φαντάροι να επιτεθούν κατά των απεργών». Μα αυτοί αρνήθηκαν ν’ ακολουθήσουν τους επικεφαλής αξιωματικούς(!!!). «Ανάμεσα στους χωροφύλακες και τους φαντάρους προκλήθηκε ψυχρότητα κι άλλαξαν βαριές φράσεις». (Σελ. 36). Είχαμε φτάσει στο κρίσιμο σημείο κάθε επαναστατικής εξέγερσης! Με ποιο στρατόπεδο θα συμπαραταχθεί ο στρατός.
Τελικά οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν μόνο ανάμεσα στους απεργούς και τους πεζούς και έφιππους χωροφύλακες, μέχρι που οι τελευταίοι κατάφεραν, όχι εύκολα, να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους. Ο απολογισμός: «...ήταν να τραυματιστούν στις συγκρούσεις 70 περίπου απεργοί και να συλληφθούν γύρω στους 100 εργάτες». Κάτω από όλη αυτή την τεράστια πίεση όλες οι διστακτικές, συμβιβασμένες ηγεσίες του εργατικού κινήματος της πόλης αναγκάζονται να καλέσουν 24ωρη πανεργατική απεργία. «Στη Θεσσαλονίκη τα τρία εργατικά κέντρα… καλούν τις οργανώσεις που ανήκουν στη δυνάμεις τους να κατέβουν την επομένη σε 24ωρη πανεργατική απεργία διαμαρτυρίας… 24ωρη αποφασίζουν επίσης οι επαγγελματίες της πόλης…». (Σελ. 37).
Αξίζει να σημειώσουμε το τελευταίο σημείο: τα μεσαία στρώματα περνούν με τη μεριά των εργατών στη σύγκρουση των τελευταίων με την άρχουσα τάξης. Ένα γνήσιο στοιχείο που χαρακτηρίζει μια κατάσταση σαν επαναστατική, σύμφωνα με το Λένιν, είναι και η είσοδος των μικροαστικών στοιχείων στο πεδίο της ταξικής πάλης δίπλα από τους εργάτες.
9 νεκροί
«Ξημερώνοντας η 9 του Μάη η Θεσσαλονίκη παρουσίαζε την όψη πολιορκημένης πολιτείας. (….) περίπολοι του στρατού και της χωροφυλακής, αντλίες και θωρακισμένα αυτοκίνητα ανεβοκατέβαιναν τους δρόμους… Στα κεντρικά σημεία… στήθηκαν πολυβόλα (…) επίσης τοιχοκολλείται σ’ όλους τους δρόμους ανακοίνωση του Γ΄ΣΣ (σ.σ.: του 3ου σώματος στρατού) με διάταγμα επιστράτευσις των απεργών σιδηροδρομικών τροχιοδρομικών και ηλεκτρολόγων…. και απειλούνται ότι …θα συλλαμβάνονται σαν λιποτάκτες και θα δικάζονται στα στρατοδικεία (…) οι απεργοί σιδηροδρομικοί τροχιοδρομικοί παίρνουν απόφαση να μην υποχωρήσουν στις φοβέρες». («Ο Ηρωικός Μάης της Θεσσαλονίκης του ’36», σελ. 39).
Είναι ξεκάθαρο ότι το κεφάλαιο προετοιμάζει το κράτος του για πόλεμο, με συγκρότηση, σχέδιο και έμπειρο επιτελείο. Με πλήρη ταξική συνείδηση για το τι πρέπει να υπερασπισθεί και με καθαρή εκτίμηση της κατάστασης. Σε αντίθεση με το τι επικρατεί στο στρατόπεδο της εργατικής τάξης και των συμμάχων της.
Η ηγεσία του ΚΚΕ είναι στην Αθήνα για να κάνει διαβήματα διαμαρτυρίας και οι εργάτες/ριες πάνε στη σύγκρουση μόνο με το ένστικτό τους χωρίς ουσιαστική προετοιμασία και με πλήρη συνείδηση για το τι διακυβεύεται. Οι ηγέτες των εργατών βρέθηκαν το βράδυ σε
«…κοινή σύσκεψη των δύο Εργατικών Κέντρων και της Κεντρικής Απεργιακής Επιτροπής με θέμα την καλύτερη προετοιμασία της 24ωρης απεργίας και της ειρηνικής διαδήλωσης που θα πραγματοποιούνταν». (Ο. π. σελ. 38)
Με τα πολυβόλα στημένα και με την εξαγγελία, στην ουσία, στρατιωτικού νόμου αυτοί μιλάνε για «ειρηνική διαδήλωση» – σαν να ζουν σε άλλο πλανήτη!! Η γενική απεργία σημειώνει καθολική επιτυχία. Απεργούν οι πάντες δεν κινείται τίποτα, τα μαγαζιά έχουν κλείσει, «…η πόλη μένει δίχως ηλεκτρικό ρεύμα (…) χωρίς ψωμί, (…) κηρύχνουν αποχή και τα συνεργαζόμενα φοιτητικά σωματεία της πόλης. (Σελ. 41)… Το πρωί οι απεργοί εργάτες (που ξεπερνούν τις 50.000) αρχίζουν να κατηφορίζουν από τις γειτονιές στο κέντρο της πόλης… Οι κεντρικοί δρόμοι πήζουν από κόσμο, ενώ αρχίζουν και οι πρώτες προκλήσεις από τους ένοπλους χωροφύλακες που προσπαθούν με κάθε τρόπο να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους, δημιουργώντας συνεχώς επεισόδια». (Σελ. 42).
Το βασικό σχέδιο της αστυνομίας ήταν, κατά τα φαινόμενα, να χτυπήσει στις προσυγκεντρώσεις πριν μαζευτεί ο όγκος των απεργών γιατί τότε τα πράγματα θα δυσκόλευαν ακόμη περισσότερο για τους χωροφύλακες. Και αυτό προσπάθησαν να κάνουν σε πρώτη φάση, χτυπώντας τις απεργιακές φρουρές και τους συγκεντρωμένους στα εργοστάσια.
Ωστόσο δεν μπόρεσαν να αποφύγουν μετά από λίγες ώρες, τη σύγκρουση με τους απεργούς στο κέντρο της πόλης. Οι εργάτες κατάφεραν να αμύνονται ενάντια στις επιθέσεις της έφιππης και πεζής χωροφυλακής πίσω από οδοφράγματα με επιτυχία. Τα όπλα των απεργών δυστυχώς ήταν όπως και την προηγούμενη μέρα, τα χέρια τους, πέτρες και οικοδομικά υλικά.
«Άλλοι απεργοί υπερασπίζουν τα οδοφράγματα και άλλοι μεταφέρουν πέτρες και λιθοβολούν τους χωροφύλακες, ενώ καταφθάνουν στο τόπο των συγκρούσεων νέες ομάδες οικοδόμων, τσαγκαράδων, υφαντουργών, τροχιοδρομικών κ. α. Κάποια στιγμή οι χωροφύλακες υποχωρούν (με διαταγή του αστυνομικού διευθυντή Ντάκου) και τότε οι απεργοί ξεσπούν σε ζητωκραυγές» (Σελ. 44).
Αλλά χωρίς έμπειρη επαναστατική ηγεσία διαπράττουν το λάθος και: «Μετά την υποχώρηση των αστυνομικών δυνάμεων οι απεργοί με επικεφαλής την καθοδήγησή τους αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν διαδήλωση προς το διοικητήριο…».
Αυτό περίμενε και ο Ντάκος, να βγουν από τα οδοφράγματα! «Και μόλις ο κύριος όγκος των διαδηλωτών αρχίζει να κινείται, ο Ντάκος δίνει το σύνθημα: “Βαράτε στο ψαχνό.” …. Οι εργάτες αρχίζουν να σκορπίζουν και προσπαθούν να προφυλαχτούν ταμπουρωμένοι πίσω από κολόνες, εισόδους κτιρίων…” Είχανε πλέον γίνει εύκολη λεία για την έφιππη χωροφυλακή. Έτσι ο πρώτος νεκρός είναι ο οδηγός Τάσος Τούσης.
Με το νεκρό στα χέρια πάνω σε μια πόρτα σχηματίζεται διαδήλωση η οποία καθώς πορεύεται στους δρόμους της πόλης διαρκώς μεγαλώνει από νέες ομάδες διαδηλωτών που καταφθάνουν από όλες τις συνοικίες της. Οι καμπάνες των εκκλησιών τόσο στο κέντρο της πόλης, όσο και στις συνοικίες, στέλνουν το μήνυμα για συναγερμό, για συμπαράσταση. Κατάρες, βρισιές και συνθήματα βγαίνουν από τα οργισμένα στόματα των απεργών-διαδηλωτών, ”Κάτω οι δολοφόνοι”, “Κάτω η κυβέρνηση της βίας”, “Να συλληφθεί ο Ντάκος”, “Κάτω η εκμετάλλευση».
Η διαδήλωση σύσσωμη τραγουδά το «επέσατε θύματα αδέλφια εσείς…». Και προχωράνε με μόνο εφόδιο το μίσος τους, χωρίς ηγεσία που να ξέρει τι θέλει απέναντι στη δολοφονική επίθεση της κρατικής μηχανής του κεφαλαίου, που εκπροσωπούσε τη δοσμένη στιγμή ο άνανδρος Ντάκος και τα «παλικάρια» του. Εύκολη λεία για το τσακάλι που αναζητεί μια νέα ευκαιρία για να διατάξει «πυρ». Και τη βρίσκει όταν η διαδήλωση έχει φτάσει στην Εγνατία,
«…φωνάζει στους απεργούς να διαλυθούν. Κανένας εργάτης δεν κουνιέται από τη θέση του, ενώ ταυτόχρονα μια στεντόρεια ιαχή δονεί ολόκληρη τη Σαλονίκη: “Κάτω ο Φασισμός”, “Κάτω οι δολοφόνοι.” Το καυτό μολύβι αρχίζει να γαζώνει τα κορμιά των ηρωικών προλεταρίων της Θεσσαλονίκης. (Σελ. 48).
«…Φτάνουμε στις 2 το μεσημέρι. Οι συγκρούσεις ύστερα από 4 ολόκληρες ώρες, γεμάτες από συνεχείς ηρωικές μάχες, σταματούν. Οι εργάτες αποτραβιούνται στις παρόδους, όπου κυνηγιούνται ακόμα από τις μενόμενες ορδές των χωροφυλάκων.(…) Ο αιματηρός απολογισμός των γεγονότων είναι:9 νεκροί, 32 βαριά τραυματισμένοι και 250 ελαφρά».
Και θα ήταν πολύ μεγαλύτερος αν οι στρατιώτες δεν αρνούνταν να υπακούσουν στις εντολές των αξιωματικών, αν δεν συνέβαινε: «Πολλοί στρατιώτες βλέποντας το δολοφονικό αμόκ που είχε πιάσει τους χωροφύλακες, προσπαθούσαν να τους συγκρατήσουν και σε πολλές περιπτώσεις τους αφόπλιζαν». (Σελ. 49)
Κυρίαρχος της πόλης
Το δολοφονικό κτύπημα των απεργών δεν έκαμψε το ηθικό τους αντίθετα:
«Μόλις… μαθεύτηκε το ματοκύλισμα των εργατών, ξεχύθηκαν στους κεντρικούς δρόμους απ’ όλες τις συνοικίες της πόλης αμέτρητα πλήθη λαού γεμάτα οργή για τα όσα είχαν προηγηθεί. Ο λαός διαδηλώνει έξω από τα αστυνομικά τμήματα ζητώντας την τιμωρία των δολοφόνων και απειλεί να λιντσάρει όσους πρωτοστάτησαν στη σφαγή των εργατών».
Με διαταγή του διοικητή του Γ’ Σώματος Στρατού οι χωροφύλακες ήταν κλεισμένοι στα αστυνομικά τμήματα. Στην πραγματικότητα τους είχε μαντρώσει η οργή του λαού, ο οποίος είχε γράψει «στα παλιά του τα παπούτσια» τον στρατιωτικό νόμο του στρατηγού που απαγόρευε «…πάσαν συγκέντρωση και ολίγων ακόμη προσώπων εις κλειστόν και ανοικτόν χώρον…. με αποτέλεσμα ο λαός να βρεθεί για 36 ώρες κυρίαρχος της πόλης». («Ο Ηρωικός Μάης της Θεσσαλονίκης του ’36», σελ. 52).
Στην πραγματικότητα είχαμε δυαδική εξουσία! Το αστικό κράτος δεν μπορούσε να ασκήσει την εξουσία του. Γιατί «Παρά την απαγόρευση ο εξαγριωμένος λαός συνεχίζει να κατακλύζει το κέντρο της πόλης και να πραγματοποιεί διαδηλώσεις σ’ ένδειξη διαμαρτυρίας». (Σελ. 53).
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» της ημέρας εκείνης: «…οι διαδηλωτές φτάνουν τις 20.000…» και τα συνθήματα που κυριαρχούν είναι:«Κάτω οι δολοφόνοι» , «Κάτω ο Μεταξάς», «ΕΚΔΙΚΗΣΗ, ΕΚΔΙΚΗΣΗ»
Και συνεχίζει το ρεπορτάζ: «Από το μεσημέρι του Σαββάτου και μετά, ο λαός είναι στη κυριολεξία κυρίαρχος της πόλης. Και ο λαός όταν έχει σωστή καθοδήγηση ξέρει πως πρέπει να φερθεί». Σωστή καθοδήγηση λοιπόν! Η οποία σαν τέτοια, καταφέρνει να συγκρατήσει τους εξεγερμένους καθώς «…δεν σημειώνεται κανένα απολύτως επεισόδιο, δεν παρατηρείται καμιά βίαιη και παράνομη πράξη».
Συγχαρητήρια στην «σωστή καθοδήγηση» του ΚΚΕ που διασφαλίζει ότι τη στιγμή που σφάζονται εργάτες, δεν γίνεται καμία «βίαιη» και καμία «παράνομη» πράξη, με βάση το αστικό δίκαιο, από μέρους των εργατών. Την ίδια στιγμή ωστόσο, υπάρχουν προχωρήματα, καθώς η βάση του κινήματος προχωρά στο να κτίσει, εκ των πραγμάτων, δικά όργανα εξουσίας για να καλύψει το κενό που έχει δημιουργηθεί!!
«Η Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή σχηματίζει “λαϊκές φρουρές” που αποβλέπουν στην τήρηση της τάξης, ενώ οι εργοστασιακές φρουρές οπλίζονται με ρόπαλα και δεν επιτρέπουν σε κανένα να πλησιάσει στα εργοστάσια για να μην πάθουν ζημιά τα μηχανήματα». Συντελείται την ίδια στιγμή ένα άλλο, κρίσιμης σημασίας βήμα, καθώς:
«…ο λαός συνενώνεται με το στρατό. (…) Οι εργάτες και οι στρατιώτες συναδελφώνονται, αγκαλιάζονται, φιλιούνται και ορκίζονται κοινό αγώνα. Ένα τάγμα μάλιστα του στρατού που διατάχθηκε για την τήρηση της τάξης, διαλύθηκε και οι στρατιώτες ενώθηκαν με τον λαό» (Σελ 54 – 57).
Ηγεσία κατώτερη των περιστάσεων
Οι συνθήκες είναι συνθήκες «δυαδικής εξουσίας». Η εργατική τάξη δημιουργεί από τα κάτω δικά της όργανα για να καλύψουν το κενό που υπάρχει. Η «σωστή καθοδήγηση» όμως δεν επιτρέπει στα όργανα αυτά να αμφισβητήσουν την εξουσία της άρχουσας τάξης, των κομμάτων της και του κράτους της. Έτσι, «…με πρωτοβουλία του ΚΚΕ γίνεται διάβημα των βουλευτών… στη Γενική Διοίκηση (για) … να δώσει άδεια συγκέντρωσης και να ανοιχτούν όλα τα εργατικά κέντρα»!!
Με το λαό κυρίαρχο της πόλης, εξαγριωμένο και εξεγερμένο στους δρόμους, να έχει στη πράξη καταργήσει το στρατιωτικό νόμο και τη διοίκηση του στρατηγού και την πόλη κατειλημμένη από το πλήθος των συναδελφωμένων εργατών στρατιωτών, με τους χωροφύλακες μαντρωμένους στα αστυνομικά τμήματα για να μην τους λιντσάρει ο λαός, οι βουλευτές του ΚΚΕ ζητούν άδεια (!!!) από τη γενική διοίκηση για να κάνουν συγκέντρωση! Πρόκειται για πλήρη αναγνώριση και αποδοχή της εξουσίας του κεφαλαίου! Για δήλωση πίστης, ότι δεν πρόκειται να αμφισβητηθεί αυτή η εξουσία! Για δήλωση υποταγής στο κεφάλαιο και το αστικό κράτος!
Αποτέλεσμα: «Αργά το απόγευμα του ματωμένου Σαββάτου η επιτροπή αγώνα των απεργών πήρε μετά από συνεννόηση με τις στρατιωτικές αρχές την άδεια για να γίνει η κηδεία των σκοτωμένων εργατών…»!! (Σελ. 57). Στην ουσία μετέτρεψαν τη δυνατότητα κατάληψης της εξουσίας σε υποτέλεια και την κηδεία σε «λιτανεία»!
Η υπόλοιπη Ελλάδα όμως ξεσηκώνεται: «… Η είδηση της άνανδρης δολοφονίας των απλών εργατών ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών απ’ άκρη σ’ άκρη στη χώρα. Ξεσπούν αμέσως παλλαϊκές απεργίες διαμαρτυρίας στην Καβάλα, το Αγρίνιο, στη Λάρισα , το Κιλκίς, στη Λαμία, στη Κομοτηνή. Στην Κοκκινιά πραγματοποιείται μεγάλη διαδήλωση χιλιάδων εργατών με κεντρικό σύνθημα “εκδίκηση”».
Αλλά «η σωστή καθοδήγηση» αντί να συντονίσει τον Πανελλαδικό ξεσηκωμό σ’ ένα κίνημα διαρκείας και να του δώσει έστω και τώρα την προοπτική μιας γενικής πολιτικής απεργίας πάνω στη βάση του αιτήματος των κινημάτων για την ανατροπή της κυβέρνησης του Μεταξά, για την εργατική εξουσία, κατευθύνει ξανά το κίνημα στο κοινοβουλευτικό δρόμο: Παραδίνει την πρωτοβουλία των κινήσεων στα αστικά κόμματα και ιδιαίτερα στους Φιλελεύθερους, οι οποίοι ανοιχτά στήριζαν τη κυβέρνηση του Μεταξά και τις μεθόδους της για την συντριβή του ανερχόμενου επαναστατικού κινήματος των μαζών.
Έτσι πάνω σ’ αυτή τη πολιτική βάση και λογική είχαμε πρώτα τη συνεδρίαση και ανακοίνωση της κοινοβουλευτικής ομάδας (ΚΟ) του Παλλαϊκού Μετώπου και μετά δύο μέρες την ανακοίνωση με τις θέσεις του ΚΚΕ! Στις 10 του Μάη «…το απόγευμα του ματωμένου Σαββάτου…» συνεδριάζει η ΚΟ και «…αφού συζήτησε πάνω στη κατάσταση ύστερα από το ματοκύλισμα του λαού της Θεσσαλονίκης…Και έλαβε γνώση του ψηφίσματος του παλλαϊκού συλλαλητηρίου …που υιοθετεί απόλυτα αποφασίζει:
1. Να ζητήσει την άμεση παραίτηση της κυβέρνησης Μεταξά.
2. Τον άμεσο σχηματισμό κυβέρνησης από τη δημοκρατική πλειοψηφία (σ.σ.: πού, επιτέλους, βλέπανε τη «δημοκρατική πλειοψηφία»; Όταν γνώριζαν πολύ καλά και μάλιστα το είχαν καταγγείλει και δημόσια ότι ο Σοφούλης στήριζε τον Μεταξά;!) και την άμεση και απόλυτη εφαρμογή του συμφώνου Παλλαϊκού Μετώπου- Φιλελευθέρων». (Σ.σ.: επιμένουν σ’ αυτό παρότι ο Σοφούλης είχε αρνηθεί ότι υπήρχε τέτοιο Σύμφωνο).
3. Την άμεση σύγκλιση της Βουλής για το ξεκαθάρισμα της κατάστασης σύμφωνα με την παλλαϊκή θέληση όπως εκδηλώθηκε στο σημερινό συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης. Σε περίπτωση που η Βουλή δεν κληθεί, είτε η πλειοψηφία της ταχθεί αλληλέγγυα με τα κυβερνητικά εγκλήματα, η ΚΟ του Παλλαϊκού Μετώπου θα αγωνισθεί για την άμεση διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών για συντακτική συνέλευση». (Σελ. 58, οι υπογραμμίσεις δικές μας).
Κοινοβουλευτικός κρετινισμός σ’ όλο του το μεγαλείο!! Με το λαό ξεσηκωμένο απ’ άκρη σ’ άκρη σ’ όλη την Ελλάδα το μόνο που έχει να προτείνει το ΚΚΕ είναι η βουλή να καταγγείλει την κυβέρνηση, διαφορετικά να γίνουν νέες εκλογές.
Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι αφού έχει δοξάσει τον «κοινοβουλευτικό δρόμο», στην παράγραφο 5 της ανακοίνωσης, «...καλεί όλον τον εργαζόμενο Λαό στην άμεση κήρυξη γενικής Παλλαϊκής Πανελλαδικής Απεργίας για το σάρωμα της κυβέρνησης των δολοφόνων…». Αλλά δεν την ορίζει συγκεκριμένα!! Ποιο το νόημα να καλείς σε γενική απεργία χωρίς να ορίζεις συγκεκριμένη ημερομηνία γι’ αυτήν;
Στην παράγραφο 6, «καλεί τον εργαζόμενο Λαό να σχηματίσει κατά πόλιν επιτροπές Λαϊκής Σωτηρίας για την αντιμετώπιση της κατάστασης». Για να προχωρήσει στη συνέχεια η ΚΟ του Παλλαϊκού Μετώπου στην κορύφωση της «επαναστατικής της πρότασης», εξαγγέλλοντας ότι:
«…θα καλέσει σήμερα όλα τα κόμματα και θα κάνει διάβημα στο Βασιλιά (!!!)για το ξεκαθάρισμα της κατάστασης σύμφωνα με την παλλαϊκή θέληση».
Δεν υπάρχουν λέξεις να περιγράψουν ή να σχολιάσουν αυτό τον εκφυλισμό της ηγεσίας του ΚΚΕ! Πρόκειται για τον απόλυτο εξευτελισμό μιας ηγεσίας που μιλά στο όνομα των παραδόσεων του ρωσικού Οκτώβρη. Και στις 12 του Μάη έρχεται και η «Ανακοίνωση της κεντρικής επιτροπής του ΚΚΕ» (τόσο γρήγορα!) για να ξεκαθαρίσει στις λαϊκές μάζες ότι:
«…διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα των δολοφονιών τους.. (όταν προσπαθούν να παρουσιάσουν τα επαναστατικά γεγονότα της Θεσσαλονίκης)…για κομμουνιστικές εξεγέρσεις κλπ».
Ας μην υπάρχει λοιπόν καμία παρεξήγηση! Το ΚΚΕ δεν ενδιαφέρεται για «κομμουνιστικές εξεγέρσεις»! Κι όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο είναι συκοφάντες! Πρέπει να παραδεχτούμε πως σ’ αυτή την ανακοίνωση του ΚΚΕ η ηγεσία του λέει την αλήθεια όπως πραγματικά είναι. Η εξέγερση δεν ήταν αποτέλεσμα δικών της πρωτοβουλιών και προθέσεων. Ήταν αποτέλεσμα της αυθόρμητης αντίδρασης των εργατικών και λαϊκών στρωμάτων στη δολοφονική επίθεση της κρατικής μηχανής. Αιτία της εξέγερσης, γράφει η ανακοίνωση της Κ.Ε., είναι: «…η μοναρχική κυβέρνηση (που) δολοφόνησε δεκάδες εργαζομένων…Αυτό ξεσήκωσε απόλυτη δικαιολογημένη παλλαϊκή θύελλα σ’ όλη τη χώρα. Ο λαός ζητά ικανοποίηση. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας εκπρόσωπος της πιο πρωτοπόρας μερίδας του εργαζόμενου λαού, διακηρύσσει ότι σήμερα άμεσα συμφέρον του λαού και της χώρας (σ.σ.: σε ποια τάξη ανήκει η χώρα;) είναι η εκδίωξη της μεταξικής κυβέρνησης… και ο σχηματισμός κυβέρνησης από τη δημοκρατική πλειοψηφία της Βουλής, που θα ικανοποιήσει τα πιο άμεσα οικονομικά και πολιτικά αιτήματα του λαού».
Ξανά το παραμύθι της «δημοκρατικής πλειοψηφίας» που θα ικανοποιήσει τα αιτήματα του λαού! Η ηγεσία του ΚΚΕ, με αυτή τη θέση, πρόσφερε την εξουσία σε μια ανύπαρκτη φιλελεύθερη αστική τάξη που εκείνη με τη σειρά της θα την παρέδιδε στο δικτάτορα Μεταξά!!
Η ηγεσία του ΚΚΕ μέσα σε μια κατάσταση επαναστατική, περιόριζε την πρότασή της στην ανάγκη να ικανοποιηθούν «τα πιο άμεσα οικονομικά και πολιτικά αιτήματα του λαού». Πέταγε, με άλλα λόγια, από τα χέρια της σαν καφτό κάρβουνο το καθήκον της εξουσίας που της έβαζε η αντικειμενική κατάσταση και η ιστορία! Δεν ήταν λάθος, ήταν προδοσία
Συνεχίζει η ανακοίνωση:«Ο λαός και ο στρατός πρέπει ενωμένοι και κατά το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης να ματαιώσουν τα εγκληματικά σχέδια των πιο λυσσασμένων εχθρών της Ελλάδας και να επιβάλλουν τη λαϊκή θέληση». Ποιοι είναι οι εχθροί της Ελλάδας στους οποίους αναφέρεται η ανακοίνωση της Κ.Ε. χωρίς να τους προσδιορίζει; Και ποιας Ελλάδας είναι εχθροί; Της Ελλάδας του κεφαλαίου ή των εργαζομένων; Για να «επιβληθεί η λαϊκή θέληση» όπως ζητούσε η ηγεσία του ΚΚΕ θα έπρεπε το ίδιο να μπει επικεφαλής του αγώνα για ριζική πολιτική και κοινωνική ανατροπή. Αυτό ήταν που η ηγεσία απόφευγε πάση θυσία – και μετέθετε την ευθύνη γι’ αυτό σε μία ανύπαρκτη φιλελεύθερη αστική τάξη.
Ο Σοφούλης αρχηγός του κόμματος των Φιλελεύθερων, ένας έξυπνος πολιτικός και πιστός υπηρέτης των συμφερόντων της τάξης του, μπροστά στην λαϊκή κατακραυγή αναγκάζεται να καταδικάσει με δηλώσεις του, «τα αιματηρά γεγονότα της Θεσσαλονίκης, εξεπέρασαν κάθε προηγούμενη απάνθρωπον συμπεριφορά του κράτους και των οργάνων του κατά της εργατικής τάξεως» («Ο ηρωικός Μάης…» σελ. 58, υποσημείωση 1).
Αλλά όσο αφορά το αίτημα για την «Εκδίωξη της Μεταξικής κυβέρνησης» και το «σχηματισμό κυβέρνησης από τη δημοκρατική πλειοψηφία της Βουλής» το αγνοεί! Γιατί το συμφέρον της χώρας όπως το καταλάβαινε η τάξη του κεφαλαίου που εκπροσωπούσε, τους υποχρέωνε να συνεχίσουν να «…υποστηρίζουν την κυβέρνηση Μεταξά». Άλλωστε για την άρχουσα τάξη, ο Μεταξάς δεν ήταν δολοφόνος, ήταν αυτός που είχε πολεμήσει τον ταξικό εχθρό, το εργατικό-λαϊκό κίνημα! Γι’ αυτό το μόνο που κάνει, ο Σοφούλης, για τα μάτια του κόσμου που ακολουθεί τους Φιλελεύθερους είναι να το ρίξει στις κατάρες: «το αίμα των πεσόντων θα πέση επί της κεφαλής των οργάνων του κράτους, τα οποία με τόσην αναλγησίαν εσκότωσαν τους απεργούς…». (ο. π.). Θα μπορούσε επί πλέον να συμπλήρωνε: «τι ψυχή θα παραδώσουν όλοι αυτοί στο Μεγαλοδύναμο;».
Όσο αφορά το περίφημο «Σύμφωνο Σκλάβαινα-Σοφούλη» όπως μας πληροφορεί η ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ την 1η Ιούνη του 1936, «…το κόμμα των φιλελευθέρων κάτω από την πίεση των αντιδραστικών πλουτοκρατικών κορυφών άρχισε πια ανοιχτά (σ.σ.: γιατί πριν το έκανε στα μουλωχτά) να προδίδει και να εγκαταλείπει το σύμφωνο, παρά το αναμφισβήτητο γεγονός ότι η τέτοια πολιτική… έρχεται σε ριζική αντίθεση με τα πλατιά λαϊκά στρώματα που τους ακολουθούν».
Είναι απίστευτο το πώς κατάντησε ο σταλινισμός την πολιτική σκέψη των κομμουνιστών με τη «θεωρία των σταδίων» σε σημείο να εκλιπαρούν τους αστούς για την εφαρμογή «του Συμφώνου» για συνεργασία και να υποδεικνύουν, από την άλλη, στους αστούς ποιο είναι το δήθεν συμφέρον τους, αντί να καταγγέλλουν τους Φιλελεύθερους ότι παρέδιδαν την εξουσία στο Βασιλιά και το ανδρείκελο του τον Μεταξά!!
Κάτω λοιπόν από την «σωστή καθοδήγηση» μετά την κηδεία-διαδήλωση: «Το βράδυ ο λαός κατάκοπος από την υπερένταση του σημαδεμένου από την ιστορία διημέρου, αποσύρεται για να ξεκουραστεί. Είναι η δεύτερη μέρα που νοιώθει ότι είναι αφέντης της πόλης και μοναδική εξουσία (σ.σ.: ξέχασαν οι συντάκτες της μπροσούρας ότι για να γίνει η συγκέντρωση, η πορεία και η κηδεία η «μοναδική εξουσία» ζήτησε άδεια από το στρατηγό!!). Κι αρχίζει να κάνει όνειρα για τη διατήρηση αυτής της εξουσίας».
Δεν είχε καταλάβει ότι η «σωστή καθοδήγηση» την είχε ήδη παραδώσει την εξουσία και ότι πράγματι ανήκε στη σφαίρα του ονείρου, η «διατήρηση αυτής της εξουσίας».
Και του λόγου το αληθές: «Για τις αδυναμίες και τα λάθη που έγιναν τότε, λέει σ’ ένα άρθρο του στην ΚΟΜΕΠ του Μάη του 1975 ο παλαίμαχος αγωνιστής Μιχάλης Σινάκος γράφει: “Τοπικά η κομματική οργάνωση της Θεσσαλονίκης και η περιφερειακή κομματική οργάνωση της Μακεδονίας δεν πήραν από την πρώτη στιγμή όλα τα επιβαλλόμενα μέτρα για την περιφρούρηση της πανεργατικής απεργίας. Επαναπαύτηκαν στις επιτυχίες των δύο πρώτων ημερών της 9 και 10 του Μάη (…) Χαρακτηριστικό γεγονός οι εργατικές φρουρές που περιφρουρούσαν την τάξη μαζί με στρατιωτικές μονάδες τη νύχτα της 10 του Μάη διαλύθηκαν. Έτσι στις 11 του Μάη το πρωί, πέτυχε η μανιασμένη εξόρμηση των δυνάμεων της χωροφυλακής και της ασφάλειας, που βρίσκοντας απεριφρούρητη την απεργία μπόρεσαν με τις μαζικές συλλήψεις και τους εκτοπισμούς να την αποκεφαλίσουν και να την σταματήσουν». (Σελ. 71 – 72 ).
Στις 13 του Μάη γίνεται 24ωρη πανελλαδική απεργία σ’ ένδειξη διαμαρτυρίας για τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, χωρίς το αίτημα της παραίτησης της κυβέρνησης Μεταξά(!!)
«…Μετά την αναγγελία της απεργίας… η κυβέρνηση καλεί τους εκπροσώπους των δύο Συνομοσπονδιών σε διαπραγματεύσεις (…) Στο τέλος, τόσο η κυβέρνηση όσο και οι εκπρόσωποι των καπνεμπόρων που καλούνται στη σύσκεψη, δέχονται ικανοποιήσουν τα περισσότερα αιτήματα των καπνεργατών και αποφασίζεται η λήξη της απεργίας».
Το ΚΚΕ και η ηγεσία των συνδικάτων έστειλαν τους εργάτες στα σπίτια τους. Έχοντας περιορίσει τον ορίζοντα της εξέγερσης του εργατικού-λαϊκού κινήματος στα αστικοδημοκρατικά καθήκοντα δηλαδή στην μερική ικανοποίηση των αιτημάτων των απεργών, άφησαν να τους ξεφύγει μια ακόμη επαναστατική κατάσταση. Παρ’ όλα αυτά το κίνημα επιμένει: «Η 24ωρη πανελλαδική απεργία σημειώνει καθολική επιτυχία σ’ ολόκληρη την χώρα 500 χιλιάδες εργάτες και υπάλληλοι παίρνουν μέρος σ’ αυτή, ενώ η απεργία σε πολλές πόλεις, όπως ο Βόλος, η Πάτρα, η Καλαμάτα και η Καβάλα, παίρνει γενικό χαρακτήρα με τη συμμετοχή και των επαγγελματοβιοτεχνών». (Σελ. 61 – 62). Χωρίς ηγεσία όμως, το κίνημα δεν έχει προοπτική.
«Με τη λήξη της 24ωρης πανελλαδικής απεργίας η Θεσσαλονίκη γνωρίζει νέα περίοδο στρατοκρατίας. Οι συλλήψεις δίνουν και παίρνουν. Πιάνονται όλοι οι δραστήριοι συνδικαλιστές με πρώτους και καλύτερους τους κομμουνιστές». (Σελ 65 – 66). Η αντεπανάσταση έχει ξεκινήσει το έργο της από την στιγμή που ο μεγαλειώδης επαναστατικός αγώνας δεν βρήκε προοπτική και διέξοδο και για μια ακόμη φορά προδόθηκε.
Στις 4 του Αυγούστου, 3 μήνες μετά, η αντεπανάσταση θα ολοκληρώσει το έργο της με την επιβολή της Μεταξικής δικτατορίας. Συμπέρασμα: την περίοδο του 1935-1936 είχαμε μια καθαρά από κάθε άποψη προεπαναστατική κατάσταση όπου στα γεγονότα της Θεσσαλονίκης μετετράπη σ’ επαναστατική. Απεργίες απλές, απεργίες διαρκείας, κινητοποιήσεις μαχητικές των αγροτών και των φτωχών μικροαστικών στρωμάτων των πόλεων, ριζοσπαστικοποίηση και κίνηση προς τα αριστερά της κοινωνίας, εξέγερση και κατάληψη της Θεσσαλονίκης και σε άλλες πόλεις της χώρας όπως στο Ηράκλειο της Κρήτης, ένοπλα συλλαλητήρια, μετωπικές συγκρούσεις εμφυλιοπολεμικού χαρακτήρα με τους χωροφύλακες, συνεχείς ανατροπές κυβερνήσεων, αλλά κοινωνική ανατροπή, ανατροπή της εξουσίας της άρχουσας τάξης δεν είχαμε, γι’ αυτό και τελικά είχαμε ήττα και όχι νίκη του κινήματος!
Γιατί η νίκη ήταν δεμένη με την κατάληψη της εξουσίας και όχι μόνο με την επίλυση των αιτημάτων των εργατών. Γιατί η ηγεσία του κόμματος της εργατικής τάξης, του ΚΚΕ, γύρισε την πλάτη στην επαναστατική κατάσταση για χάρη της συμμαχίας με τους Φιλελεύθερους, εκλιπαρώντας τους για την εφαρμογή του συμφώνου Σκλάβαινα -Σοφούλη. Αντί να προχωρήσει στην κατάληψη της εξουσίας παραχώρησε, στο όνομα της «δημοκρατικής πλειοψηφίας», την εξουσία. Κι αυτό θα το επαναλάμβανε το 1945 με την συμφωνία της Βάρκιζας, στο όνομα της «Εθνικής Ενότητας».
Θεόδωρος Μαράκης
