Η ενοικίαση κατοικίας έχει γίνει πλέον ένα δυσβάσταχτο βάρος για εκατομμύρια εργαζόμενους και φτωχούς ανθρώπους, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις. Οι τιμές των ενοικίων έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια, ενώ αυτή η ανοδική τάση των τιμών συνεχίζεται και στο έτος που διανύουμε.
Αυτή η κατάσταση, σε συνδυασμό με τη γενικότερη ακρίβεια που αγγίζει και τα βασικότερα αγαθά διαβίωσης, κάνουν τη ζωή της εργατικής τάξης αφόρητη. Ταυτόχρονα, οι μισθοί έχουν αυξηθεί ελάχιστα και με χαμηλότερους ρυθμούς σε σύγκριση με τη μεγάλη αύξηση των τιμών στις κατοικίες, αλλά και στα υπόλοιπα αγαθά.
Αίτια
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συντελούν στη μεγάλη αύξηση των τιμών στην ενοικίαση, αλλά και την πώληση των κατοικιών. Η γενική αιτία για την άνοδο των τιμών είναι η διεθνής κερδοσκοπική «φούσκα» στα ακίνητα, η οποία τροφοδοτήθηκε από τη γενική άνοδο του πληθωρισμού. Στην κρίση της πανδημίας οι κεντρικές τράπεζες, όπως έκαναν και στην κρίση του 2008, διοχέτευσαν άφθονο φθηνό χρήμα στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Αυτή η διαδικασία τροφοδότησε την αχαλίνωτη κερδοσκοπία των καπιταλιστών στα ακίνητα κατά την τελευταία πενταετία, μαζί με τη μεγάλη άνοδο του πληθωρισμού.
Αυτή η παγκόσμια τάση συνδυάστηκε με τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στο έδαφος του ελληνικού καπιταλισμού. Εξαιτίας της βαθιάς ύφεσης της περιόδου 2010-2017 στην Ελλάδα είχαμε μεγάλη κρίση αποεπένδυσης στον κλάδο της οικοδομής και των κατασκευών, δημιουργώντας συνθήκες μειωμένης προσφοράς νέων σπιτιών. Αυτή η κατάσταση μειωμένης προσφοράς, σε συνδυασμό με την αύξηση της ζήτησης που ενισχύθηκε από την ανάκαμψη, ιδιαίτερα από την αύξηση του τουρισμού και της μεθόδου βραχυχρόνιας μίσθωσης, από το πρόγραμμα «Golden Visa» για την προσέλκυση «επενδυτών» σε ακίνητα από το εξωτερικό και γενικότερα από την τάση υπερσυγκέντρωσης ακινήτων στα χέρια λίγων καπιταλιστών «επενδυτών», fund και τραπεζών, αλλά και με την κατάργηση κάθε κρατικής επένδυσης στην προσιτή εργατική και λαϊκή κατοικία, είναι οι αιτίες που δημιούργησαν τη βάση για το σημερινό κερδοσκοπικό όργιο στις τιμές των ενοικίων και το οξύ στεγαστικό πρόβλημα.
Η κερδοσκοπική αύξηση των ενοικίων στην Ελλάδα ξεκίνησε το 2017 και μεταξύ 2017 και 2024 η άνοδος των τιμών στην Αθήνα έφτασε το 90% και στη Θεσσαλονίκη το 85% (liberal.gr, 16/02/2025).
Ακριβά και άθλια διαμερίσματα
Οι τιμές ενοικίασης κατοικιών σημειώνουν αύξηση και το 2025. Το α’ τρίμηνο του 2025 σε σύγκριση με το α’ τρίμηνο του 2024 οι αυξήσεις σε Αττική και Θεσσαλονίκη έχουν ως εξής:
| Περιοχή | Α’ τρίμηνο 2025 (€/τμ) | Α’ τρίμηνο 2024 (€/τμ) | Μεταβολή % |
| Αθήνα – Κέντρο | 11,15 | 10,36 | 7,6% |
| Αθήνα – Βόρεια Προάστια | 11,24 | 10,94 | 2,7% |
| Αθήνα – Νότια Προάστια | 12,86 | 12,35 | 4,1% |
| Αθήνα – Δυτικά Προάστια | 8,62 | 8,18 | 5,4% |
| Αθήνα – Ανατολικά Προάστια | 8,95 | 8,57 | 4,4% |
| Πειραιάς | 10,34 | 9,78 | 5,7% |
| Προάστια Πειραιά | 8,59 | 8,13 | 5,7% |
| Υπόλοιπο Αττικής | 8,98 | 8,6 | 4,4% |
| Θεσσαλονίκη | 9,93 | 8,75 | 13,5% |
| Προάστια Θεσσαλονίκης | 7,5 | 6,71 | 11,8% |
| Υπόλοιπο Νομού Θεσσαλονίκης | 4,35 | 4,12 | 5,6% |
Πηγή: spitogatos.gr
Αυτές οι μεταβολές δεν αφορούν μόνο τις εύπορες περιοχές. Το δ’ τρίμηνο του 2024 οι μεγαλύτερες αυξήσεις μέσης ζητούμενης τιμής κατοικιών προς ενοικίαση ήταν στις ακόλουθες:
- Μοσχάτο (μέση ζητούμενη τιμή 13,5 ευρώ/τ.μ. και ετήσια μεταβολή 28,5%)
- Μαραθώνας (μέση ζητούμενη τιμή 10 ευρώ/τ.μ. και ετήσια μεταβολή 28,2%)
- Αθήνα – Κέντρο (μέση ζητούμενη τιμή 14 ευρώ/τ.μ. και ετήσια μεταβολή 26,4%)
- Δραπετσώνα (μέση ζητούμενη τιμή 10,4 ευρώ/τ.μ. και ετήσια μεταβολή 23,2%)
- Ταύρος (μέση ζητούμενη τιμή 10,9 ευρώ/τ.μ. και ετήσια μεταβολή 22,1%)
Πηγή: Ανδρομάχη Παύλου, ot.gr, 09/02/2025
Η αύξηση των τιμών ενοικίασης κατοικιών συνοδεύεται και από την άθλια κατάσταση των διαμερισμάτων: υπόγεια διαμερίσματα-γκαρσονιέρες και δώματα σε ταράτσες με υγρασία και κατασκευασμένα τις δεκαετίες του 1950 και του 1960. Εξαιτίας της εξαθλίωσης της εργατικής τάξης κατά τα τελευταία χρόνια σε αυτές τις γκαρσονιέρες, όχι σπάνια, ζουν 4 και 5 άτομα στοιβαγμένα, κυρίως μετανάστες, αλλά και ντόπιοι άνεργοι και εργαζόμενοι.
Για τι να αγωνιστούμε
Ο Φρίντριχ Ένγκελς σε σειρά άρθρων του το 1872, τα οποία εκδόθηκαν σε μορφή μπροσούρας με τίτλο Το Ζήτημα της Κατοικίας, περιγράφει ότι η «στενότητα κατοικίας» (δηλαδή το στοίβαγμα πολλών ανθρώπων σε μικρά διαμερίσματα, με την πυκνή κατοίκηση στα εργατικά προάστια) πλήττει την εργατική τάξη και τα φτωχότερα τμήματα της μικροαστικής τάξης. Στη συνέχεια σημειώνει ότι για «να μπει τέρμα σ’ αυτή τη στενότητα κατοικίας υπάρχει μόνο ένα μέσο: να καταργηθεί γενικά η εκμετάλλευση και η καταπίεση της εργαζόμενης τάξης από την κυρίαρχη τάξη» (Κ. Μαρξ και Φ. Ένγκελς, «Διαλεχτά Έργα», Τόμος Α’, σελ. 669-670, Εκδοτικό της ΚΕ του ΚΚΕ, 1951).
Οι συνταγές των αστών, όπως το μέτρο της κυβέρνησης που προβλέπει την επιστροφή ενός ενοικίου στον ενοικιαστή, δεν λύνουν το πρόβλημα της κατοικίας. Συνιστούν δημαγωγικά «ψίχουλα» μπροστά στο γιγάντιο συνολικό κόστος της στέγης. Έτσι, θα πρέπει να διεκδικηθεί από το εργατικό κίνημα η κατάργηση της «Golden Visa» και η απαγόρευση του Airbnb, η επιβολή πλαφόν στα ενοίκια κατοικιών στο 1/5 του κατώτατου μισθού, η πλήρης επιδότηση του ενοικίου για τους ανέργους και τους απόρους, η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και κάθε άλλης φορολογικής επιβάρυνσης σε πρώτες κατοικίες, και αντί αυτών να εισαχθεί ένας φόρος για τη μεγάλη ακίνητη περιουσία και τις εξοχικές κατοικίες. Ταυτόχρονα θα πρέπει να σταματήσουν όλοι οι πλειστηριασμοί που πλήττουν τη λαϊκή κατοικία και περιουσία και να ακυρωθούν όσοι έχουν διενεργηθεί, καθώς και να διαγραφεί το χρέος των λαϊκών νοικοκυριών.
Σήμερα στην Ελλάδα, υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες κατοικίες που μένουν ακατοίκητες και θα μπορούσαν να στεγάσουν εκατομμύρια εργαζόμενους. Αυτές θα πρέπει να καταγραφούν και να επιβληθεί στους ιδιοκτήτες τους να διατεθούν προς ενοικίαση στη βάση του ισχύοντος πλαφόν, με ένα ποσοστό κρατικής επιδότησης για αναγκαίες επισκευές.
Πάνω από όλα, πρέπει να αγωνιστούμε για να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα οικοδόμησης εργατικών και λαϊκών κατοικιών με στόχο την κάλυψη όλων των στεγαστικών αναγκών μέσα σε μια 5ετία, με πόρους που θα βρεθούν από μια ειδική έκτακτη φορολόγηση όλων των μεγάλων επιχειρήσεων της χώρας. Για να πραγματοποιηθούν όμως σταθερά όλα αυτά τα αναγκαία βήματα που θα αντιμετωπίσουν ριζικά το στεγαστικό πρόβλημα, χρειάζεται απαραίτητα η εκλογή μιας εργατικής κυβέρνησης και η εγκαθίδρυση μιας κοινωνικοποιημένης, σχεδιασμένης οικονομίας.
Κωνσταντίνος Αυγέρος