Μια παγκόσμια κρίση του καπιταλισμού
Πανικός έχει καταλάβει τις αγορές. Ο Richard Fuld, πρώην διευθύνων στέλεχος της Lehman Brothers, είπε στο Αμερικάνικο κογκρέσο πως η τράπεζά του χτυπήθηκε από μια «θύελλα φόβου». Αυτή η θύελλα δε δείχνει σημάδια υποχώρησης. Με χρεοκοπία δεν απειλούνται μόνο τράπεζες, αλλά και χώρες ολόκληρες, όπως δείχνει η περίπτωση της Ισλανδίας. Η Ασία, υποτίθεται, επρόκειτο να σώσει τον κόσμο από την κρίση, αλλά και οι Ασιατικές αγορές σύρθηκαν μέσα στη γενική αναστάτωση. Απότομες πτώσεις καταγράφονται καθημερινά από το Τόκιο στη Σαγκάη και από τη Μόσχα στο Χονγκ Κονγκ.
Αυτή είναι η μεγαλύτερη χρηματοοικονομική κατάρρευση από το 1929. Και όπως και στο Μεγάλο Κραχ, προηγήθηκε ένα τεράστιο κύμα κερδοσκοπίας. Η κλίμακα της κερδοσκοπίας κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες ήταν ανεπανάληπτη. Η κεφαλαιοποίηση των χρηματιστηριακών αγορών στις ΗΠΑ από τα 5,4 τρις δολάρια το 1994 έφτασε στα 17,7 τρις το 1999 και στα 35 τρις το 2007. Πολλαπλάσιο από το κερδοσκοπικό κεφάλαιο που υπήρχε πριν το 1929. Η παγκόσμια αγορά παραγώγων είναι τουλάχιστον 500 τρις δολάρια, και δέκα φορές μεγαλύτερη από το σύνολο της παγκόσμιας παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών.
Κατά τα χρόνια της άνθισης, όταν οι τραπεζίτες κατάφερναν να συσσωρεύουν αμύθητο πλούτο, δεν ετίθετο κανένα ζήτημα μοιράσματος των κερδών τους με την υπόλοιπη κοινωνία. Αλλά τώρα που βρίσκονται σε δυσκολία, σπεύδουν στις κυβερνήσεις απαιτώντας χρήμα. Εάν είστε ένας εθισμένος τζογαδόρος και δεν είστε σε θέση να πληρώσετε, θα πάτε στη φυλακή. Αλλά εάν είστε ένας πλούσιος τραπεζίτης που αφού τζογάρισε έχασε τρισεκατομμύρια από τα χρήματα άλλων ανθρώπων, δε θα πάτε στη φυλακή, αλλά θα επιβραβευτείτε από το κράτος με ακόμα περισσότερα δισεκατομμύρια από τα χρήματα των άλλων.
Αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο της απόλυτης κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος, οι κυβερνήσεις παίρνουν μέτρα απελπισίας. Η κυβέρνηση Μπους ενίσχυσε με 700 δις δολάρια τις τσέπες των τραπεζιτών, σε μια προσπάθεια να δώσουν ζωή σε ένα ετοιμοθάνατο χρηματοοικονομικό σύστημα. Αυτό ισοδυναμεί με 2.400 δολάρια (χρέος) για κάθε άνδρα, γυναίκα και παιδί στις ΗΠΑ. Η Βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα πακέτο σωτηρίας πάνω από 400 δις λίρες (αναλογικά πολύ μεγαλύτερο από αυτό των ΗΠΑ) και η Ε.Ε. προσέθεσε κι αυτή ακόμα περισσότερα δισεκατομμύρια. Το γερμανικό πρόγραμμα σωτηρίας υπολογίζεται περίπου στο 20% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας. Η κυβέρνηση της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ εγγυήθηκε 80 εκατομμύρια ευρώ κατά το μεγαλύτερο μέρος για την επανακεφαλαιοποίηση πτωχευμένων τραπεζών, ενώ τα υπόλοιπα προορίζονται για την κάλυψη εγγυήσεων δανείων και απωλειών. Μέχρι στιγμής 2,5 τρις δολάρια έχουν ξοδευτεί σε παγκόσμιο επίπεδο και δεν έχουν καταφέρει να διακόψουν την καθοδική σπείρα.
