Ταυτότητα

Θεμελιώδεις Ιδέες

Συχνές Ερωτήσεις

Επικοινωνία

ΑρχικήΕπικαιρότηταΕλληνική ΕπικαιρότηταΣκάνδαλο Novartis: Η διαφθορά ταυτισμένη με τα καπιταλιστικά μονοπώλια

Αγωνίσου μαζί μας!

Η Επαναστατική Κομμουνιστική Οργάνωση, το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης (IMT), χρειάζεται τη δική σου ενεργή στήριξη στον αγώνα της υπεράσπισης και διάδοσης των επαναστατικών σοσιαλιστικών ιδεών.

Ενίσχυσε οικονομικά τον αγώνα μας!

Σκάνδαλο Novartis: Η διαφθορά ταυτισμένη με τα καπιταλιστικά μονοπώλια

Μια ανάλυση για τα δεδομένα και τις προεκτάσεις του πολύκροτου σκανδάλου Novartis.

Πολιτικό σάλο έχουν προκαλέσει το τελευταίο διάστημα οι αποκαλύψεις για το σκάνδαλο Novartis. Σύμφωνα με τις καταγγελίες, η φαρμακευτική εταιρεία Novartis προέβη σε πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού στην Ελλάδα, χρηματίζοντας γιατρούς, πολιτικούς αξιωματούχους και άλλους κρατικούς λειτουργούς. Στόχος της ήταν να γιγαντώσει τα κέρδη της, αυξάνοντας τις τιμές των δικών της φαρμάκων, αυξάνοντας την κυκλοφορία τους μέσω της συνταγογράφησης από δημόσια νοσοκομεία και μεγαλογιατρούς και πετυχαίνοντας ευνοϊκή μεταχείριση στις ημερομηνίες πληρωμών από τον ΕΟΠΥΥ. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται στη δικογραφία, που κατατέθηκε στη Βουλή (στις 6 Φεβρουαρίου), οι μίζες αγγίζουν τα 50 εκατομμύρια ευρώ, ενώ η ζημιά για το ελληνικό Δημόσιο ανέρχεται στα 3 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η διερεύνηση της υπόθεσης ξεκίνησε στις ΗΠΑ τον Αύγουστο του 2016, όταν δύο πρώην υψηλά ιστάμενοι υπάλληλοι της Novartis, οι οποίοι δραστηριοποιούνταν στην Ελλάδα, προσέφυγαν μέσω μεγάλου δικηγορικού γραφείου, με έδρα την Ουάσιγκτον, στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ και στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Αυτοί έγιναν μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers) και απολαμβάνουν ποινική ασυλία και προστασία της ταυτότητάς τους. Το Δεκέμβριο του 2016, διέρρευσαν δημοσιεύματα στον αμερικανικό Τύπο για τη διενέργεια εισαγγελικής έρευνας και οι ελληνικές δικαστικές αρχές συνεργάστηκαν στενότερα, ανταλλάσσοντας στοιχεία, όπως προβλέπεται από τις διακρατικές συμφωνίες.

Το Νοέμβριο του 2017, έγιναν οι πρώτες καταθέσεις των Ελλήνων μαρτύρων στην ελληνική δικαιοσύνη. Οι περισσότερες καταθέσεις έγιναν τον Ιανουάριο του 2018 και στις 6 Φεβρουαρίου κατατέθηκε η δικογραφία στη Βουλή. Οι μάρτυρες για την υπόθεση μέχρι στιγμής ανέρχονται στους έξι: τρεις βρίσκονται στις ΗΠΑ και τρεις στην Ελλάδα.

Στη δικογραφία κατονομάζονται ως ένοχοι χρηματισμού δύο πρώην πρωθυπουργοί και 8 πρώην υπουργοί. Τα αδικήματα που αντιμετωπίζουν είναι: δωροληψία, παθητική δωροδοκία και απιστία σχετικά με την υπηρεσία στρεφόμενης κατά του δημοσίου. Πρακτικά, έχουν παραγραφεί οι ευθύνες για τα κύρια αδικήματα για τα οποία κατηγορούνται, αλλά υπάρχει (μικρή) περίπτωση κάποιοι να καταδικαστούν για ξέπλυμα χρήματος, όπως στην υπόθεση Παπαντωνίου.

Η συγκεκριμένη υπόθεση έχει μετατραπεί σε κεντρικό πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και στα αστικά κόμματα της αντιπολίτευσης, των οποίων τα στελέχη εμπλέκονται στην υπόθεση. Από τη μία πλευρά, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ–ΑΝΕΛ παρουσιάζεται ως «εξυγιαντής», που θα οδηγήσει στην απονομή δικαιοσύνης, τιμωρώντας όλους τους υπεύθυνους και θα καθαρίσει την αγορά φαρμάκων από αθέμιτες πρακτικές. Από την άλλη, τα κόμματα και τα στελέχη που εμπλέκονται μιλούν για πολιτική στοχοποίηση, για συκοφαντία και για εκτροπή του πολιτεύματος, ισχυριζόμενοι ότι δε χρηματίζονταν.

Φυσικά, και οι δύο τοποθετήσεις δεν έχουν καμία σχέση με την αλήθεια και χρησιμοποιούνται είτε για να αποπροσανατολίσουν τον κόσμο από τις πολιτικές λιτότητας που εντείνονται το τελευταίο διάστημα, είτε απλά για να «κονταροχτυπηθούν» ο ΣΥΡΙΖΑ με τη ΝΔ για εκλογικά ποσοστά.

Σκάνδαλα και καπιταλιστικά μονοπώλια

Στο χώρο της Υγείας και του φαρμάκου κυριαρχούν μεγάλοι μονοπωλιακοί όμιλοι, οι οποίοι έχουν συγκεντρώσει τεράστιο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής και διανομής φαρμακευτικών προϊόντων και ιατρικής τεχνολογίας. Στα πλαίσια του καπιταλισμού, το φάρμακο αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα και οι ασθένειες ως πεδίο κερδοφορίας. Το μόνο κριτήριο για τη δράση των μονοπωλιακών φαρμακευτικών εταιρειών είναι η γρήγορη εξασφάλιση του μέγιστου δυνατού κέρδους. Οπότε, δε διστάζουν να υπερτιμολογούν φάρμακα (πάνω από 10 φορές από την αξία αντίστοιχων φαρμάκων με την ίδια δραστική ουσία), να προκαλούν τεχνητή έλλειψη στην αγορά, να μπλοκάρουν τη δημοσιοποίηση όποιων ιατρικών ερευνών δεν τους βολεύουν, να κατευθύνουν την έρευνα μόνο σε συγκεκριμένα πεδία και να διεκδικούν πνευματικά δικαιώματα, εμποδίζοντας την παραγωγή φτηνών φαρμάκων. Και όλα αυτά είναι νόμιμες ή, εν πάση περιπτώσει, «νομότυπες» πρακτικές.

Επειδή τα μονοπώλια έχουν τεράστια οικονομική δύναμη, οι μεταξύ τους ανταγωνισμοί δε μένουν ποτέ στα πλαίσια της αστικής νομιμότητας: φτιάχνουν τραστ, για να ελέγξουν απόλυτα την αγορά και να εξασφαλίσουν υπέρογκα κέρδη. Αυτά τα τραστ προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποκτήσουν πλεονεκτήματα στο μοίρασμα της πίτας των τεράστιων κερδών. Γι’ αυτό και ακούμε συνέχεια για οικονομικά σκάνδαλα από τα μεγαλύτερα μονοπώλια σε κάθε φάσμα της οικονομίας: από τη Siemens, στις εκπομπές των αυτοκινήτων Volkswagen, στη φοροαποφυγή της αυτοκινητοβιομηχανίας BMW και της εταιρείας τεχνολογίας Apple, μέχρι τις φαρμακευτικές εταιρείες.

Η Novartis, για υποθέσεις ανάλογες και αντίστοιχες με αυτές που εμπλέκεται στην Ελλάδα, έχει κατηγορηθεί ή και καταδικαστεί σε πολλές άλλες χώρες. Από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία μέχρι τη Νότια Κορέα, την Τουρκία, την Κίνα, την Ινδία, τη Γαλλία και την Ιταλία. Ενδεικτικά, η Novartis είναι η τρίτη ισχυρότερη φαρμακοβιομηχανία παγκόσμια, αφού μπροστά της είναι μόνο ο αμερικανικός κολοσσός Johnson & Johnson και η γερμανική Bayer. Το 2016, τα συνολικά έσοδα της Novartis σε παγκόσμιο επίπεδο προσέγγισαν τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια! Στην Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης, η Novartis ήλεγχε το 12% με 20% της αγοράς.

Είναι αστείοι οι ισχυρισμοί των διαχειριστών του καπιταλιστικού συστήματος, κυβερνητικών και αντιπολιτευόμενων, ότι με την αποκάλυψη αυτού του σκανδάλου θα εξυγιανθεί η αγορά φαρμάκου. Έχουν αποκαλυφθεί πάρα πολλές φορές σκάνδαλα της Novartis, ωστόσο οι ποινές που πληρώνει φτάνουν μετά βίας στο ένα δέκατο των παράνομων κερδών που αποσπά. Επιπλέον, είναι αστείο να πιστεύει κανείς ότι οι άλλες εταιρείες είναι «καθαρές» και μόνο η Novartis το πρόβλημα: ο διευθύνων σύμβουλος της Novartis Hellas, Κώστας Φρουζής, ήταν πρόεδρος του ΣΦΕΕ (Συλλόγου Φαρμακευτικών Εταιρειών Ελλάδας) και η Novartis το 2015 τιμήθηκε με τη «Διάκριση Επιχειρηματικής Αριστείας» («Diamonds of the Greek Economy 2015») ως η κορυφαία φαρμακευτική εταιρεία στην Ελλάδα, παρά τα σκάνδαλα που είχαν ξεσπάσει παγκόσμια. Ομοίως, στην Ελλάδα βραβεύτηκαν το 2014 η Coca Cola-3Ε για το εργασιακό της περιβάλλον – παρά το κλείσιμο εργοστασίων, τις απολύσεις και τη διεκδίκηση αποζημιώσεων από τους εργάτες – η «Ελληνικός Χρυσός» για κοινωφελές έργο – παρά την περιβαλλοντική καταστροφή που προκάλεσε – και η ΕΛΠΕ για εταιρική ευθύνη – παρά τα αρκετά κρούσματα εργατικών ατυχημάτων.

Κανένα ηθικό κίνητρο στην αποκάλυψη του σκανδάλου

Παρά την προσπάθεια να καρπωθεί την αποκάλυψη του σκανδάλου το κυβερνητικό στρατόπεδο, στην πραγματικότητα, αυτή έγινε εξαιτίας των σκληρών ανταγωνισμών των μονοπωλίων πάνω στο έδαφος της κρίσης. Παρά την άτυπη συμφωνία να μην οξύνουν τον ανταγωνισμό σε επίπεδα που θα προκαλούσε πτώση των τιμών των φαρμάκων και συνεχείς αποκαλύψεις σκανδάλων, ορισμένες φορές οι ισορροπίες ανατρέπονται. Ενώ η παραγωγή είναι παγκοσμιοποιημένη, τα μονοπώλια εξακολουθούν να συγκροτούνται στα έθνη-κράτη και να εκφράζουν τα συμφέροντα των δικών τους εθνικών αστικών τάξεων. Η όξυνση των εθνικών ανταγωνισμών γίνεται όλο και εντονότερη και αυτό φαίνεται και στην ενίσχυση των τάσεων προστατευτισμού σε πολλά αστικά κράτη και κόμματα.

Σε όλες τις μεγάλες αποκαλύψεις που έγιναν για την Ελλάδα πρωταγωνιστούσε το αμερικανικό κράτος, στην προσπάθειά του να χτυπήσει ευρωπαϊκές εταιρείες. Η Volkswagen είναι γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία και η Novartis είναι ελβετική φαρμακευτική εταιρεία, με σημαντικά μερίδια γερμανικού κεφαλαίου. Επιπλέον, το σκάνδαλο ήρθε στην επιφάνεια, σε μια περίοδο που οι αμερικανικές πολυεθνικές είχαν χάσει έδαφος σε σχέση με τις ευρωπαϊκές στο μοίρασμα των αγορών και, ταυτόχρονα, η Novartis είχε αποκτήσει μεγάλο μερίδιο στις πωλήσεις φαρμάκων στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.

Τι πρέπει να διεκδικήσουμε

Την ίδια ώρα τα νοσοκομεία είναι υποστελεχωμένα, υπάρχει έλλειψη ασθενοφόρων οχημάτων, τα ασφαλιστικά ταμεία είναι άδεια, τα ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων τσακισμένα και έρχεται νέα αντιλαϊκή επίθεση για την κάλυψη των κενών του κρατικού προϋπολογισμού.

Το παρελθόν έχει δείξει ξεκάθαρα ότι καμιά εξεταστική επιτροπή δεν πρόκειται να σταματήσει αυτή τη διαφθορά και την κλοπή δημόσιου χρήματος προς όφελος των εταιρειών, πόσο μάλλον την αντιλαϊκή πολιτική που φορτώνει το βάρος της κρίσης στις πλάτες των εργαζομένων. Ούτε η εξεταστική για τη Siemens, ούτε για την είσοδο της χώρας στα μνημόνια, ούτε η εξεταστική για την πώληση όπλων στη Σαουδική Αραβία, ούτε ακόμα και η εξεταστική επιτροπή για τα εξοπλιστικά οδήγησαν σε κάποια βελτίωση της κατάστασης. Είναι αδήριτη ανάγκη του αστικού συστήματος να κρύψει τις αιτίες που ο κόσμος ζει αυτή τη βαρβαρότητα. Γίνονται αποδιοπομπαίοι τράγοι ο εκάστοτε υπουργός, τα «λαμόγια», οι «προδότες του έθνους» (για να θυμηθούμε και το «Μακεδονικό»), για να καλυφθεί το γεγονός ότι όλη αυτή η σαπίλα είναι σύμφυτη με το καπιταλιστικό σύστημα.

Μόνο η κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία μπορεί να εξασφαλίσει αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής στους εργαζομένους σήμερα και μόνο ο δημοκρατικός έλεγχος στην οικονομία μπορεί να εξαλείψει τη διαφθορά. Μέχρι τότε, εξεταστικές επιτροπές και «άλλα λόγια να αγαπιόμαστε»…

Διεκδικούμε:

• Άμεση απαλλοτρίωση όλων των περιουσιακών στοιχείων της Novartis στη χώρα, καθώς και των περιουσιακών στοιχείων και των καταθέσεων που ανήκουν στους εμπλεκόμενους στο σκάνδαλο πολιτικούς και κρατικούς λειτουργούς.

• Εθνικό Σύστημα Υγείας με θεσμοθετημένο έλεγχο της διαχείρισης των οικονομικών του από εκλεγμένους και ανακλητούς εκπροσώπους των μαζικών εργατικών-λαϊκών οργανώσεων και των εργαζομένων στο χώρο της Υγείας.

• Κοινωνικοποίηση της φαρμακοβιομηχανίας με εργατικό έλεγχο και διαχείριση.


Γιάννης Νικολάκης

Πρόσφατα Άρθρα

Σχετικά άρθρα