Την ώρα που η προσοχή όλων είναι στραμένη στον πόλεμο στην Ουκρανία, μια εξίσου σημαντική διαμάχη αναπτύσσεται στον Ειρηνικό Ωκεανό, και αφορά το ποιος θα είναι ο κυριάρχος της περιοχής: οι Η.Π.Α. ή η Κίνα; Στην πραγματικότητα, ο βασικός άξονας της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής εστιάζει στην αντιμετώπιση της αυξανόμενης επιρροής της Κίνας.
Το 1989, όταν η παγκόσμια οικονομία αναπτυσσόταν και υπήρχε η δυνατότητα για μοιρασιά ανάμεσα σε μια σειρά μεγάλων «παικτών», ιδρύθηκε η ομάδα Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού, με 21 κράτη μέλη – ανάμεσα τους οι Η.Π.Α., η Ιαπωνία, ο Καναδάς και η Αυστραλία, και στη συνέχεια η Ρωσία και η Κίνα, και στην πράξη όλες οι χώρες με ακτογραμμή στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Τότε, η Σοβιετική Ένωση βρισκόταν στα πρόθυρα μιας μεγάλης κρίσης, καθώς όλες οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης υπό τη σφαίρα επιρροής της άλλαζαν καθεστώς, με την κατάρρευση του παλιού συστήματος και την επιστροφή στον καπιταλισμό, και δύο χρόνια αργότερα είχαμε την κατάρρευση της ίδιας της ΕΣΣΔ. Η Κίνα αναπτυσσόταν, αλλά απείχε ακόμη πολύ από το να είναι η μεγαλύτερη δύναμη που έχει γίνει σήμερα. Εκείνη την εποχή, η Κίνα πρόσφερε πολύ φθηνό εργατικό κόστος και ένα πεδίο για κερδοφόρες επενδύσεις, και πολλές πολυεθνικές εταιρείες ξεχύθηκαν για να εκμεταλλευτούν αυτή την κατάσταση.
Η σχετική αποδυνάμωση των Η.Π.Α. και η άνοδος της Κίνας
Το παγκόσμιο σενάριο τώρα είναι πολύ διαφορετικό. Οι ΗΠΑ παραμένουν μακράν η πιο ισχυρή ιμπεριαλιστική χώρα στον πλανήτη. Ωστόσο, έχουν υποστεί μια σημαντική μακροπρόθεσμη αποδυνάμωση. Το βάρος τους στην παγκόσμια οικονομία έχει μειωθεί από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1945 αντιπροσώπευε πάνω από το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 1960 έπεσε στο 40%, αλλά μέχρι το 1980 είχε μειωθεί σε περίπου 25%, αυξανόμενο σε περίπου 30% το 2000, πριν πέσει ξανά στο 24% από τότε. Η Κίνα, από την άλλη πλευρά, έχει δει το μερίδιό της στο παγκόσμιο ΑΕΠ να αυξάνεται από 1,28% το 1980, σε 10% το 2013 και πάνω από 15% σήμερα.
Με μια πολύ ισχυρότερη οικονομία, η Κίνα έχει γίνει ένας σημαντικός καπιταλιστικός παίκτης σε παγκόσμια κλίμακα, και τώρα δοκιμάζει τις δυνάμεις της της και ανταγωνίζεται την επιρροή των ΗΠΑ σε διάφορα μέρη του κόσμου, ιδιαίτερα στη Νοτιοανατολική Ασία και τον Ειρηνικό. Αυτό είναι εμφανές, για παράδειγμα, από τις προσπάθειες της Κίνας να συνάψει συμφωνίες ασφάλειας και εμπορίου με ορισμένα νησιωτικά κρατίδια στον Ειρηνικό – με μία με τις Νήσους του Σολομώντα να γίνεται πρωτοσέλιδο στις ειδήσεις πρόσφατα.
Έχοντας γίνει πλέον η δεύτερη οικονομία στον κόσμο, επενδύει επίσης τεράστια ποσά σε περισσότερες από 150 χώρες σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με το China Global Investment Tracker: «Η αξία των συνολικών υπερπόντιων επενδύσεων και κατασκευών της Κίνας από το 2005 είναι 2,2 τρισεκατομμύρια δολάρια». Αυτό είναι περίπου το 1/3 του συνόλου των 6,15 τρισεκατομμυρίων δολαρίων των ΗΠΑ στο τέλος του 2020.
Σύμφωνα με το statista.com, ωστόσο: «Το 2020, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν το μεγαλύτερο απόθεμα άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) παγκοσμίως, ύψους περίπου 8,1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Κίνα ήταν δεύτερη με μεγάλη διαφορά με περίπου 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια».
Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι οι συνολικές εξωστρεφείς ξένες επενδύσεις της Κίνας ανέρχονται μεταξύ του ¼ και 1/3 αυτών των ΗΠΑ και είναι το ισοδύναμο του συνολικού ετήσιου ΑΕΠ της Ιταλίας. Η Ιταλία είναι η όγδοη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και μέλος των G7.
Ωστόσο, τα παραπάνω στοιχεία δεν δίνουν την πλήρη εικόνα. Το Χονγκ Κονγκ είναι ο έβδομος μεγαλύτερος παγκόσμιος επενδυτής με σχεδόν 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, και πλέον ελέγχεται πλήρως από την Κίνα. Από αυτές τις επενδύσεις, τα 1,2 τρισεκατομμύρια δολάρια είναι στην Κίνα, αλλά τα υπόλοιπα 0,8 τρισεκατομμύρια δολάρια βρίσκονται σε άλλες χώρες, γεγονός που ανεβάζει το σύνολο των εξαγωγών της Κίνας εύκολα πάνω από τα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Από όποια πλευρά κι αν το δούμε, ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν η πιο ισχυρή ιμπεριαλιστική χώρα στον κόσμο, η Κίνα, παράλληλα με την αύξηση του δικού της ΑΕΠ, έχει γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος ξένος επενδυτής.
Η Κίνα συμμετέχει επίσης σε μεγάλο βαθμό στον παγκόσμιο δανεισμό. Σύμφωνα με το Harvard Business Review, «Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Κίνα έχει γίνει ένας σημαντικός παγκόσμιος δανειστής, με τις εκκρεμείς απαιτήσεις να ξεπερνούν πλέον το 5% του παγκόσμιου ΑΕΠ». Και συνεχίζει: «Συνολικά, το κινεζικό κράτος και οι θυγατρικές του έχουν δανείσει περίπου 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε άμεσα δάνεια και εμπορικές πιστώσεις σε περισσότερες από 150 χώρες σε όλο τον κόσμο. Αυτό έχει μετατρέψει την Κίνα στον μεγαλύτερο επίσημο πιστωτή στον κόσμο, ξεπερνώντας τους παραδοσιακούς, επίσημους δανειστές όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ ή όλες τις κυβερνήσεις-πιστωτές του ΟΟΣΑ μαζί».
Δεν είναι περίεργο λοιπόν που το China Global Investment Tracker προσθέτει το σχόλιο: «Οι ΗΠΑ και ορισμένες άλλες χώρες συνεχίζουν να είναι καχύποπτες για την κινεζική δραστηριότητα». Με αυτό το επίπεδο παγκόσμιας εμβέλειας, έρχεται η επιθυμία από την πλευρά της κινεζικής κυβέρνησης να ενισχύσει τον έλεγχο της Κίνας στους εμπορικούς δρόμους, τις πηγές πρώτων υλών και την ασφάλεια της με έναν κλασικά ιμπεριαλιστικό τρόπο.
Η Κίνα στον Ειρηνικό
Αυτό είναι πολύ ξεκάθαρο σε πολλά μέρη του πλανήτη. Οι επενδύσεις της Κίνας, εκτός από τις προηγμένες καπιταλιστικές χώρες της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, εκτείνονται από τη Λατινική Αμερική μέχρι την Αφρική, την Ασία και τον Ειρηνικό. Και αυτό το άρθρο είναι κυρίως αφιερωμένο στον Ειρηνικό.
Η Κίνα κατέχει δεσπόζουσα θέση στις βιομηχανίες εξόρυξης πόρων σε όλο τον Ειρηνικό. Το 2019, άντλησε πάνω από το 50% των ψαριών, του ξύλου και των ορυκτών που παρήγαγε η ευρύτερη περιοχή, συνολικής αξίας 3,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Επιπλέον, πάνω από το 1/4 του στόλου εμπορικής ναυτιλίας στον Ειρηνικό ανήκει στη Κίνα. Έχει συνολικά 290 πλοία, περισσότερα από το σύνολο όλων των χωρών του Ειρηνικού.
Πάνω από το 90% των εξαγωγών ξυλείας της Νέας Γουινέας Παπούα και των Νήσων Σολομώντα πηγαίνουν στην Κίνα, όπως και το 90% όλων των εξορυκτικών πόρων των Νήσων Σολομώντα. Η Νέα Γουινέα Παπούα παρέχει επίσης στην Κίνα νικέλιο από το ορυχείο νικελίου Ramu. Παρόμοια στοιχεία υπάρχουν για το Βανουάτου, την Τόνγκα και το Παλάου. Συνολικά, τα τελευταία 20 χρόνια οι κινεζικές εταιρείες έχουν επενδύσει πάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε ορυχεία στην περιοχή του Ειρηνικού.
Σαφώς, λοιπόν, η περιοχή έχει καίρια σημασία για την Κίνα. Αυτό εξηγεί τις πρόσφατες κινήσεις της να συνάψει συμφωνίες με ορισμένες χώρες. Αυτό ξεκίνησε με την πενταετή συμφωνία ασφαλείας που υπογράφηκε τον Απρίλιο μεταξύ της Κίνας και των Νήσων Σολομώντα. Το σκεπτικό πίσω από αυτή τη συμφωνία είναι ο μακροπρόθεσμος στόχος της Κίνας να γίνει η κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή.
Προς το παρόν, η συμφωνία προβλέπει ότι η Κίνα θα παίζει σημαντικό ρόλο στην εσωτερική ασφάλεια των Νήσων Σολομώντα. Ήδη, η κινεζική αστυνομία βρίσκεται στο νησί για να εκπαιδεύσει την τοπική αστυνομία σε τακτικές αντιμετώπισης διαδηλώσεων. Η κυβέρνηση των Νήσων του Σολομώντα αντιμετώπισε τεράστιες λαϊκές αναταραχές και χρειάστηκε να καταπνίξει μαζικές διαδηλώσεις, και ίσως χρειαστεί να το ξανακάνει στο εγγύς μέλλον.
Τα νησιά του Σολομώντα βρίσκονται στην γειτονιά της Αυστραλίας και επομένως θεωρούνται ότι βρίσκονται στη σφαίρα επιρροής των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε περίπτωση που η Κίνα δημιουργήσει τη δική της ναυτική βάση στα νησιά –κάτι που διαρκώς αρνείται δημοσίως ότι θέλει να κάνει–αυτό θα αποτελούσε άμεση απειλή για τις ναυτιλιακές διαδρομές μεταξύ των ΗΠΑ και της Αυστραλίας. Θα ήταν επίσης πολύ χρήσιμο να κρατηθεί μια τέτοια βάση εκεί σε περίπτωση που υπάρξει ποτέ κινεζική απειλή εισβολής στην Ταϊβάν, η οποία θα έφερνε ξεκάθαρα την Κίνα και τις ΗΠΑ κοντά σε στρατιωτική σύγκρουση, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Το γεγονός ότι η σημερινή κυβέρνηση των Νήσων του Σολομώντα αναγνώρισε διπλωματικά την Κίνα, αντί για την Ταϊβάν το 2019 είναι μια ένδειξη για το πώς εξελίσσονται τα πράγματα.
Ωστόσο, τα συμφέροντα της Κίνας στον Ειρηνικό δεν σταμάτησαν στα Νησιά του Σολομώντα. Τώρα επιδιώκει να μεσολαβήσει σε μια συμφωνία που θα περιλαμβάνει περίπου δώδεκα νησιωτικά κράτη στον Ειρηνικό, συμπεριλαμβανομένων θεμάτων ασφάλειας και πληροφοριών. Εάν η Κίνα συνάψει ποτέ αυτή τη συμφωνία – που αφορά θέματα εμπορίου και ασφάλειας – θα αύξανε μαζικά την επιρροή της σε ολόκληρη την περιοχή.
Ο Γουάνγκ Γι, ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, οργάνωσε μια συνάντηση στα Νησιά Φίτζι στα τέλη Μαΐου, ως μέρος των προσπαθειών για την επίτευξη της συμφωνίας. Αυτό έχει σημάνει συναγερμό στην περιοχή και όχι μόνο. Ο Ντέιβιντ Πανουέλο, ο Πρόεδρος των Ομόσπονδων Πολιτειών της Μικρονησίας (ΟΠΜ), δήλωσε ανοιχτά ότι η συμφωνία θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν νέο «ψυχρό πόλεμο», με την Κίνα να έρχεται αντιμέτωπη με τη Δύση και την Αυστραλία, την Ιαπωνία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νέα Ζηλανδία, συγκεκριμένα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ΟΠΜ έχουν μια αμυντική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που αντικατοπτρίζει τη θέση τους ως ένα από τα πιόνια τους στην περιοχή.
Η Κίνα επιδιώκει επίσης μια ξεχωριστή συμφωνία με το Κιριμπάτι – το οποίο επίσης δημιούργησε διπλωματικές σχέσεις με την Κίνα αντί για την Ταϊβάν το 2019. Η συμφωνία με το Κιριμπάτι θα είναι παρόμοια με εκείνη που υπογράφηκε με τα Νησιά του Σολομώντα. Εν τω μεταξύ, η Κίνα έχει επίσης υπογράψει συμβόλαιο με το Βανουάτου για την κατασκευή ενός νέου διαδρόμου για την επέκταση του αεροδρομίου Pekoa στο νησί Santo. Η Σαμόα έχει επίσης υπογράψει μια διμερή συμφωνία με την Κίνα που περιλαμβάνει «ειρήνη και ασφάλεια», μεταξύ άλλων, και η Κίνα θα βοηθήσει το μικρό έθνος με έργα ανάπτυξης των υποδομών. Μια κινεζική αντιπροσωπεία κάνει πρόσφατα πολλά ταξίδια από νησί σε νησί, επισκεπτόμενη μεταξύ άλλων τα Φίτζι, την Τόνγκα, το Βανουάτου, την Παπούα Νέα Γουινέα και το Ανατολικό Τιμόρ.
Ενώ η Κίνα εργάζεται για να ενισχύσει οικονομική και στρατηγική της θέση στον Ειρηνικό, το εμπόριο της με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι ήδη μεγαλύτερο από αυτό των Ηνωμένων Πολιτειών και επιδιώκει να ενισχύσει αυτή τη θέση αυξάνοντας τις άμεσες ξένες επενδύσεις της στην περιοχή.
Ως απάντηση σε όλα αυτά, οι ΗΠΑ έστειλαν πρόσφατα διπλωματική αντιπροσωπεία στις Νήσους του Σολομώντα, με τον Ντάνιελ Κρίτενμπρινκ, υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ για Υποθέσεις Ανατολικής Ασίας και Ειρηνικού να εκφράζει ακόμη και την απειλή πιθανής μελλοντικής στρατιωτικής επέμβασης των ΗΠΑ, εάν υπάρξουν κινήσεις για τη δημιουργία κινεζικής στρατιωτικής παρουσία στα νησιά. Η νέα υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας, Πένι Γονγκ, επισκέφτηκε πρόσφατα τα Φίτζι για να εκφράσει ανησυχίες για τις κινήσεις της Κίνας στην περιοχή.
Στο τέλος, η συνάντηση των δέκα χωρών που διοργάνωσε η Κίνα στα τέλη Μαΐου αποφάσισε να καθυστερήσει οποιαδήποτε απόφαση και ο Γουάνγκ δήλωσε ότι απαιτούνται περαιτέρω διαπραγματεύσεις για να επιτευχθεί η απαραίτητη συναίνεση. Είναι σαφές ότι αυτά τα μικρά κράτη αισθάνονται την πίεση δύο αντιμαχόμενων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και είναι επιφυλακτικά να πάρουν το μέρος του ενός ή του άλλου. Όμως, όπως είδαμε σε ορισμένες από αυτές τις χώρες –όπως τα Νησιά του Σολομώντα– η Κίνα έχει γίνει πλέον η κύρια εμπορική δύναμη, και μαζί με αυτό έρχεται ένα κίνητρο για τη δημιουργία στενότερων διπλωματικών σχέσεων και δεσμών ασφαλείας.
Ο Τζο Μπάιντεν προσπαθεί να ισοφαρίσει
Ανήσυχος για την πρόοδο που έχει σημειώσει η Κίνα στην περιοχή, ο Τζο Μπάιντεν ξεκίνησε μια προσπάθεια να επιτύχει μια οικονομική συμφωνία με ορισμένες χώρες του Ινδο-Ειρηνικού, κάτι που με τη σειρά της έχει εξοργίσει την κινεζική κυβέρνηση. Παράλληλα, οι ΗΠΑ προσπαθούν να ενισχύσουν τη στρατιωτική τους θέση στη περιοχή, όπως φαίνεται από την περσινή υπογραφή του συμφώνου AUKUS [Αυστραλία, ΗΒ και ΗΠΑ] – μια νέα συμφωνία ασφαλείας με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία, στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παρέχουν στην Αυστραλία πυρηνικά υποβρύχια, ξεκάθαρα με στόχο την Κίνα.
Στις 23 Μαΐου, διοργανώθηκε μια εκδήλωση στο Τόκιο για την έναρξη του Οικονομικού Πλαισίου Ινδο-Ειρηνικού για την Ευημερία. Είναι μια προσπάθεια εκ μέρους του Τζο Μπάιντεν να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας, συγκεντρώνοντας δώδεκα χώρες της περιοχής. Η Ινδία, το Βιετνάμ, η Ινδονησία, η Ταϊλάνδη, το Μπρουνέι και οι Φιλιππίνες συμφώνησαν να συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις και να πλαισιώσουν την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Σιγκαπούρη και τη Μαλαισία. Η συμφωνία που επιδιώκεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες περιλαμβάνει το ψηφιακό εμπόριο και τη διευκόλυνση του εμπορίου, την καθαρή ενέργεια και την απαλλαγή από τον άνθρακα, τις αλυσίδες εφοδιασμού και (υποτίθεται τουλάχιστον) την καταπολέμηση της διαφθοράς και της φορολογίας.
Η ειρωνεία εδώ είναι ότι οι περισσότερες από τις χώρες που προσπαθεί να προσελκύσει ο Μπάιντεν έχουν επίσης υπογράψει εμπορικές συμφωνίες με την Κίνα, ως μέρος αυτού που είναι γνωστό ως Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Συνεργασία. Στην πραγματικότητα, αυτό που έχουμε εδώ είναι ένα σημαντικό ρήγμα στις παγκόσμιες σχέσεις, που περιλαμβάνει μια μάχη μεταξύ της πιο ισχυρής ιμπεριαλιστικής δύναμης στον πλανήτη, των Ηνωμένων Πολιτειών και της ανερχόμενης δύναμης της Κίνας.
Η αυξανόμενη στρατιωτική ισχύς της Κίνας
Αναπόφευκτα σε κάποιο στάδιο, μαζί με την αυξανόμενη οικονομική ισχύ έρχεται και η στρατιωτική ισχύς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ετήσιες στρατιωτικές δαπάνες 778 δισεκατομμυρίων δολαρίων, περισσότερες από τις συνολικές συνδυασμένες δαπάνες των επόμενων εννέα στρατιωτικών δυνάμεων. Αυτά είναι τα στοιχεία: Κίνα 252 δισεκατομμύρια δολάρια, Ινδία 72,9 δισεκατομμύρια δολάρια, Ρωσία 61,7 δισεκατομμύρια δολάρια, Ηνωμένο Βασίλειο 59,2 δισεκατομμύρια δολάρια, Σαουδική Αραβία 57,5 δισεκατομμύρια δολάρια, Γερμανία 52,8 δισεκατομμύρια δολάρια και Γαλλία 52,7 δισεκατομμύρια δολάρια.
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί εδώ, είναι ότι η Κίνα είναι η δεύτερη χώρα σε έξοδα εξοπλισμών παγκοσμίως και ξοδεύει περισσότερα από τις επόμενες τέσσερις δυνάμεις μαζί, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας. Και παρόλο που εξακολουθεί να δαπανά λίγο λιγότερο από το 2% του ΑΕΠ της σε όπλα (σε σύγκριση με το 3,7% των ΗΠΑ), σε απόλυτους αριθμούς έχει αυξήσει τα έξοδα της σημαντικά: από λίγο πάνω από 20 δισεκατομμύρια λίρες το 2000, έχει πλέον φτάσει 10 φορές πάνω από το ποσό αυτό, όπως μπορούμε να δούμε παραπάνω.
Η Κίνα έχει τώρα το μεγαλύτερο ναυτικό στον κόσμο, σύμφωνα με στοιχεία της κινεζικής κυβέρνησης, και διαθέτει υποβρύχια που μπορούν να εκτοξεύουν πυραύλους με πυρηνικά όπλα. Η Wall Street Journal έχει προειδοποιήσει ότι, «Πρώτα με μυστικότητα, μετά με συστηματικά βήματα και τώρα με μεγάλα άλματα, η Κίνα χτίζει ένα ναυτικό και ένα δίκτυο βάσεων για να επεκτείνει τη στρατιωτική και πολιτική επιρροή της. Μια νέα μυστική κινεζική στρατιωτική βάση στην Καμπότζη θα πρέπει να αφυπνίσει την πολιτική τάξη της Αμερικής – συμπεριλαμβανομένου του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ – σε αυτό που γίνεται γρήγορα μια παγκόσμια κινεζική πρόκληση».
Το ίδιο άρθρο εξηγεί ότι, «η Κίνα θέλει ένα παγκόσμιο δίκτυο βάσεων που θα διευκόλυνε την προβολή ισχύος». Και προσθέτει: «Ο πολλαπλασιασμός των βάσεων του κινεζικού στρατού συνδυάζεται με ένα διαρκώς αναπτυσσόμενο κινεζικό ναυτικό. Οι ΗΠΑ οδεύουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, με 297 πλοία και σχεδιάζουν να πέσουν στα 280 έως το 2027. Η Κίνα έχει 355 και οδεύει σε 460 έως το 2030. Το Πεκίνο βασίζεται σε μικρότερα πλοία, αλλά σύντομα θα εγκαινιάσει ένα προηγμένο αεροπλανοφόρο που θα της επιτρέψει να έχει αεροπορική ισχύ και στο εξωτερικό».
Μια αναφορά του Al Jazeera επισημαίνει τα ακόλουθα σχετικά με τον κινεζικό στρατό:
«Υπάρχουν περισσότεροι από 915.000 εν ενεργεία στρατιώτες στις τάξεις τους, που υπερβαίνουν κατά πολύ τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν περίπου 486.000 ενεργούς στρατιώτες, σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση Στρατιωτικής Ισχύος του Πενταγώνου για την Κίνα.
[…] Ο στρατός έχει επίσης εφοδιάσει το οπλοστάσιό του με όπλα ολοένα και πιο υψηλής τεχνολογίας. Το 2019, ο διηπειρωτικός βαλλιστικός πύραυλος DF-41, ο οποίος σύμφωνα με τους ειδικούς θα μπορούσε να χτυπήσει οποιαδήποτε γωνιά του πλανήτη, αποκαλύφθηκε κατά τη στρατιωτική παρέλαση της Εθνικής Ημέρας. Αλλά ήταν ένας υπερηχητικός πύραυλος DF-17 που τράβηξε την προσοχή των περισσότερων ανθρώπων.
[…] Φέτος, αναφέρθηκε ότι η Κίνα έχει όντως δοκιμάσει υπερηχητικά όπλα δύο φορές – μία τον Ιούλιο και μία τον Αύγουστο – με έναν κορυφαίο στρατηγό των ΗΠΑ να περιγράφει την ανακάλυψη ως σχεδόν «στιγμή Σπούτνικ», αναφερόμενος στην εκτόξευση του ομώνυμου δορυφόρου το 1957 από τη Σοβιετική Ένωση, που σηματοδότησε το προβάδισμά της στον διαστημικό αγώνα».
Η αεροπορική δύναμη της Κίνας έχει επίσης επεκταθεί μαζικά και έχει γίνει η μεγαλύτερη στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και η τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο. Διαθέτει περισσότερα από 2.500 αεροσκάφη και περίπου 2.000 αεροσκάφη μάχης. Αυτά είναι στοιχεία που δημοσιεύονται σε ετήσια έκθεση του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ που δημοσιεύτηκε το 2020.
Νέα ισορροπία δυνάμεων
Όλοι αυτοί είναι πολύ καλοί λόγοι για τους οποίους η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ ανησυχεί –και πολύ μάλιστα – και προσπαθεί να κάνει ελιγμούς για να ανακτήσει το χαμένο έδαφος. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι μακράν η μεγαλύτερη και πιο βαριά οπλισμένη ιμπεριαλιστική δύναμη στον πλανήτη, αλλά η Κίνα – τουλάχιστον στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού – έχει γίνει μια σημαντική απειλή για τα συμφέροντά της.
Η κορυφαία συνάντηση ασφαλείας της Ασίας πραγματοποιείται αυτή την εβδομάδα (10-12 Ιουνίου) στη Σιγκαπούρη – γνωστή ως Διάλογος Shangri-La – και οι ΗΠΑ και η Κίνα θα έχουν τις αντιπροσωπείες τους εκεί. Με την επιθετική στάση της Κίνας έναντι της Ταϊβάν, τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και τις πρόσφατες κινήσεις της να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή του Ειρηνικού – όπως περιγράψαμε παραπάνω – μαζί με τις προσπάθειες του Μπάιντεν να οικοδομήσει μια συμμαχία για να αντιμετωπίσει το αυξανόμενο βάρος της Κίνας στην περιοχή, θα μπορούσαμε να δούμε μια ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης δύναμης του κόσμου στην προαναφερθήσα συνάντηση.
Η Ταϊβάν θα είναι σαφώς μια σημαντική πηγή σύγκρουσης, καθώς και η στάση της Κίνας στον πόλεμο στην Ουκρανία. Για χρόνια οι ΗΠΑ διατηρούν τη θέση της λεγόμενης «στρατηγικής ασάφειας» σχετικά με το αν θα επενέβαιναν στρατιωτικά εάν η Κίνα εισέβαλλε στην Ταϊβάν. Ωστόσο, οι πρόσφατες δηλώσεις του Μπάιντεν φάνηκε να μετατοπίζουν την πολιτική των ΗΠΑ προς την προοπτική άμεσης στρατιωτικής επέμβασης. Στη συνέχεια, αξιωματούχοι των ΗΠΑ προσπάθησαν να το υποτιμήσουν, αλλά η απειλή παραμένει και έχει εξοργίσει τους Κινέζους αξιωματούχους.
Στις 21 Μαΐου, η ομάδα Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού συνήλθε σε πολύ διαφορετικές συνθήκες από όταν ιδρύθηκε για πρώτη φορά, το 1989. Τώρα η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε βαθιά κρίση, με όλες τις μεγάλες δυνάμεις να αγωνίζονται για να υπερασπιστούν τις σφαίρες επιρροής και τις αγορές τους. Η πανδημία διέκοψε τις αλυσίδες εφοδιασμού. Ο πόλεμος στην Ουκρανία τις έχει επιδεινώσει περαιτέρω. Η παγκοσμιοποίηση καταρρέει, με την ανάδυση περιφερειακών δυνάμεων.
Σε εκείνη τη συνάντηση, ενώ μιλούσε ο Ρώσος υπουργός Οικονομίας Μαξίμ Ρεσέτνικοφ, οι εκπρόσωποι του Καναδά, της Νέας Ζηλανδίας, της Ιαπωνίας και της Αυστραλίας, μαζί με τους Αμερικανούς, αποχώρησαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Όλα αυτά υπογραμμίζουν τη νέα εποχή που ζούμε. Την περίοδο που ο κόσμος κυριαρχούταν από δύο υπερδυνάμεις, τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ, είχε επικρατήσει μια ορισμένη ισορροπία. Στη βάση της σχετικής σταθερότητας εκείνης της περιόδου βρισκόταν η ισχυρή μεταπολεμική άνθηση, η οποία γνώρισε μια πρωτοφανή επίπεδα για δεκαετίες. Αυτό έληξε με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την ανάδειξη των ΗΠΑ ως μοναδικής υπερδύναμης.
Η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ ήταν γεμάτη αυτοπεποίθηση, όπως εκφράστηκε από τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, το 1991, όταν δήλωσε: «Εκατό γενιές έχουν αναζητήσει αυτό το άπιαστο μονοπάτι προς την ειρήνη, ενώ χίλιοι πόλεμοι μαίνονταν σε όλη την έκταση της ανθρώπινης προσπάθειας. Σήμερα αυτός ο νέος κόσμος παλεύει να γεννηθεί, ένας κόσμος αρκετά διαφορετικός από αυτόν που γνωρίσαμε».
Ο νέος κόσμος που δημιουργήθηκε δεν είναι αυτός που σκεφτόταν τότε ο Μπους. Οι ΗΠΑ αποδείχθηκαν ότι δεν είναι τόσο ισχυρές όσο είχαν φανταστεί και η υπόσχεση για ειρήνη έχει εξατμιστεί. Ο κόσμος κυοφορεί πολέμους, με τον σημερινό πόλεμο στην Ουκρανία να είναι ξεκάθαρα ένας πόλεμος μέσω αντιπροσώπων μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ – με επικεφαλής τις ΗΠΑ – ενώ μια μεγαλύτερη και δυνητικά πολύ πιο επικίνδυνη σύγκρουση ετοιμάζεται στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού.
Ακριβώς όπως τέθηκε η απειλή ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, έτσι και ορισμένοι εξετάζουν τις προοπτικές ενός παγκόσμιου πολέμου που θα προκύψει από μια μελλοντική σύγκρουση μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών για την Ταϊβάν. Το αν οι ΗΠΑ θα επενέβαιναν πραγματικά απευθείας με τις δικές τους στρατιωτικές δυνάμεις είναι άλλο θέμα. Είδαμε πώς, ακόμη και στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ αρνήθηκε συστηματικά να επιβάλει μια «ζώνη απαγόρευσης πτήσεων» πάνω από το ουκρανικό έδαφος, γιατί αυτό θα σήμαινε άμεση σύγκρουση με τις ρωσικές δυνάμεις.
Στην πραγματικότητα, μετά το ολίσθημα του Μπάιντεν σχετικά με την πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ταϊβάν, ο Αμερικανός στρατηγός Λόιντ Όστιν, ο οποίος είναι τώρα υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, επέμεινε ότι το σχόλιο του Μπάιντεν «υπογράμμισε τη δέσμευσή μας βάσει του νόμου περί των Σχέσεων με τη Ταϊβάν, να παρέχουμε στην Ταϊβάν τα μέσα για να αμυνθεί». Ο νόμος των Σχέσεων με τη Ταϊβάν δηλώνει ότι οι ΗΠΑ θα παρέχουν «αμυντικά μέσα και υπηρεσίες σε όποια ποσότητα είναι απαραίτητη ώστε να μπορέσει η Ταϊβάν να διατηρήσει μια επαρκή ικανότητα αυτοάμυνας».
Η άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ μεγάλων πυρηνικών δυνάμεων εγείρει τον κίνδυνο να καταστρέψουν και οι δύο πλευρές η μία την άλλη, χωρίς καμία πλευρά να βγει νικητής. Αυτό, φυσικά, δεν είναι προς το συμφέρον της άρχουσας τάξης. Για αυτόν τον λόγο, οι ΗΠΑ σε οποιαδήποτε μελλοντική σύγκρουση για την Ταϊβάν μπορεί να επιδιώξουν να κάμψουν την Κίνα μέσω τεράστιων κυρώσεων, αντί μιας άμεσης στρατιωτικής επέμβασης, όπως επιχειρούν να κάνουν με τη Ρωσία σήμερα.
Ένα τέτοιο σενάριο, ωστόσο, θα οδηγούσε σε έναν εμπορικό πόλεμο άνευ προηγουμένου και θα ήταν καταστροφικό για κάθε οικονομία στον πλανήτη. Θα οδηγούσε σε τεράστια βάσανα για εκατομμύρια ανθρώπους σε κλίμακα που δεν έχουμε ξαναδεί στην ιστορία. Βλέπουμε ήδη τι επιτυγχάνουν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας: αυξανόμενη φτώχεια στις προηγμένες χώρες, ενώ οι φτωχότερες χώρες αντιμετωπίζουν τη μαζική πείνα.
Αυτός είναι ο «νέος κόσμος» που γεννήθηκε. Και σηματοδοτεί τη καταδίκη όλων των κυρίαρχων τάξεων, όλων των καπιταλιστών του κόσμου, των Βορειοαμερικανών, των Ευρωπαίων, των Κινέζων και των Ρώσων και όλων των άλλων δευτερευουσών δυνάμεων. Όλοι αυτοί μπορούν να δουν μόνο τα δικά τους εγωιστικά ταξικά συμφέροντα, τα δικά τους στενά εθνικά συμφέροντα. Είναι μια ένδειξη ότι ο καπιταλισμός έπαψε εδώ και πολύ καιρό να έχει κάποιον προοδευτικό ρόλο στην εξέλιξη της κοινωνίας. Τώρα μας παρασύρει στα βάθη της βαρβαρότητας.
Η δύναμη της εργατικής τάξης
Ωστόσο, υπάρχει μια δύναμη στον κόσμο που θα μπορούσε να φέρει ένα τέλος σε αυτό το εφιαλτικό σενάριο: η παγκόσμια εργατική τάξη. Υπάρχουν πάνω από 3 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι παγκοσμίως. Αυτοί και οι οικογένειές τους, μαζί με τους φτωχούς και καταπιεσμένους του κόσμου, έχουν τη δύναμη να αλλάξουν όλα τα παραπάνω. Οι εργαζόμενοι όλων των χωρών πρέπει να ενωθούν ως μία ενιαία δύναμη και να ανατρέψουν τις κυρίαρχες τάξεις στις χώρες τους. Οι Αμερικανοί, οι Ευρωπαίοι, οι Κινέζοι εργάτες, μαζί με τους εργάτες σε όλες τις ηπείρους, δεν έχουν κανένα συμφέρον να πολεμήσουν αδελφοκτόνους πολέμους μαζικής καταστροφής και θανάτου.
Σε περιόδους πολέμου και εθνικού σοβινισμού, οι μαρξιστές πρέπει να ξεχωρίσουν ως διεθνιστές και να αναδείξουν τα κοινά συμφέροντα των εργαζομένων όλων των χωρών ενάντια στις εθνικές άρχουσες τάξεις τους. Πρέπει να εξηγήσουμε ότι οι εργάτες της Κίνας και της Αμερικής δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από οποιονδήποτε μελλοντικό πόλεμο ή σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών, για να μην αναφέρουμε το γεγονός ότι η Ταϊβάν θα καταστραφεί, όπως η Ουκρανία καταστρέφεται σήμερα μπροστά στα μάτια μας.
Υπάρχει και μια άλλη πλευρά σε αυτό το σενάριο, ωστόσο, και αυτή είναι το βάθεμα της οικονομικής κρίσης, που επηρεάζει όλες τις χώρες, και προκαλεί επίσης μια ολοένα και μεγαλύτερη αμφισβήτηση για κάθε εθνική άρχουσα τάξη. Οι εργαζόμενοι και οι νέοι πλήττονται από την κρίση στο κόστος ζωής, με τον πληθωρισμό να εκτοξεύεται παντού. Αυτό προετοιμάζει το έδαφος για εντατική ταξική πάλη – που ήδη αντικατοπτρίζεται στην απεργιακή δραστηριότητα στη μια χώρα μετά την άλλη. Αυτό οδηγεί ένα κύμα ανοργάνωτων εργαζομένων στα σωματεία , καθώς και μετατοπίσεις της διάθεσης μέσα στα συνδικάτα προς μεγαλύτερη αγωνιστικότητα.
Έχουμε δει τεράστιες διαδηλώσεις σε πολλές χώρες, από το Καζακστάν έως τη Σρι Λάνκα, την Τουρκία έως το Ιράν, τον Λίβανο έως το Σουδάν, και επίσης στην καρδιά του ίδιου του ιμπεριαλισμού, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε ορισμένες από αυτές τις χώρες, τα κινήματα είχαν εξεγερτικές διαστάσεις. Είναι μέσα από αυτά τα κινήματα που μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε την εναλλακτική λύση στον πόλεμο μεταξύ των κρατών: τον πόλεμο μεταξύ των τάξεων.
Έχουμε πανίσχυρες παραγωγικές δυνάμεις παγκοσμίως που έχουν δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες και αιώνες. Εάν αυτοί οι πόροι χρησιμοποιούνταν σε μια αδελφική συνεργασία όλων των λαών, θα μπορούσαμε να αρχίσουμε να επιλύουμε όλα τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, από την κλιματική αλλαγή, μέχρι τον πόλεμο, από τον αχαλίνωτο πληθωρισμό έως τις ελλείψεις τροφίμων.
Αυτό είναι το μήνυμα που πρέπει να περάσουμε στους εργαζόμενους όλου του κόσμου. Με τα καταληκτικά λόγια του Καρλ Μαρξ και του Φρίντριχ Ένγκελς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, «Οι προλετάριοι δεν έχουν τίποτα να χάσουν παρά τις αλυσίδες τους. Έχουν έναν κόσμο να κερδίσουν. Εργάτες όλων των χωρών, ενωθείτε!».
Μετάφραση από την ιστοσελίδα www.marxist.com: Μάριος Καλομενόπουλος
