Ξανά για το ζήτημα των συμμαχιών
Η οξύτατη κοινωνική πόλωση και σύγκρουση που διεξάγεται εδώ και τρία χρόνια ως αποτέλεσμα της βίαιης ανακατανομής εισοδήματος και μεταφοράς πλούτου από την εργασία στο κεφάλαιο, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια αλλαγή των ταξικών συσχετισμών, οι οποίες θα καθορίσουν την πορεία του ελληνικού καπιταλισμού και τον τρόπο ένταξής του στις περιφερειακές ολοκληρώσεις για πολλές δεκαετίες.
Σε κοινωνικό επίπεδο η εργατική τάξη και τα γύρω από αυτήν κοινωνικά στρώματα μέσα από αυτή την ιστορικών διαστάσεων, για τα ελληνικά δεδομένα, σύγκρουση έχει ηττηθεί κατά κράτος. Και έχει ηττηθεί, διότι, παρά την τεράστια κοινωνική αντίσταση που εκδηλώθηκε όλο το προηγούμενο διάστημα, δεν κατάφερε να αποτρέψει, στο ελάχιστο, την πλήρη εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών, χάνοντας κατακτήσεις ενός αιώνα. Οι αιτίες αυτής της εξέλιξης θα πρέπει να αναζητηθούν στην κατάσταση που βρίσκεται η εργατική τάξη, σήμερα, να αντισταθεί, από την άποψη της ικανότητας, που αυτή διαθέτει, εξαιτίας της πολιτικής διάσπασης των κοινωνικών και πολιτικών της οργανώσεων.
Ποιος είναι, όμως, ο ρόλος ενός Κομμουνιστικού Κόμματος, πιστού στη μεθοδολογία της μαρξιστικής – λενινιστικής παράδοσης, μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση; Πώς πρακτικά θα προσπαθήσει να υλοποιήσει το στόχο της «συγκέντρωσης δυνάμεων» και της κατάκτησης της πλειοψηφίας για τη διεκδίκηση της λαϊκής εξουσίας; Αν λάβουμε υπόψη μας ότι απουσιάζει η σοσιαλιστική συνείδηση από την εργατική τάξη, πώς θα τεθεί ως στόχος η εξουσία, εφόσον η εργατική τάξη δεν έχει πειστεί από τους κομμουνιστές για έναν τέτοιο στόχο;
Η απάντηση των Θέσεων σε αυτά τα ερωτήματα είναι η λαϊκή συμμαχία με σαφή αντιμονοπωλιακό αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό (Θέση 62). Πολύ σωστά. Και πιο κάτω συνεχίζει: «…στις δοσμένες συνθήκες… υπερασπίζεται το εργατικό – λαϊκό εισόδημα, μισθούς, συντάξεις…» κ.λπ.
Ομως, με ποιες δυνάμεις συγκροτείται η λαϊκή συμμαχία; Σύμφωνα με τις Θέσεις, «η λαϊκή συμμαχία σήμερα έχει μια ορισμένη μορφή διαμόρφωσης με τη δράση σε κοινό πλαίσιο των ΠΑΜΕ, ΠΑΣΕΒΕ, ΠΑΣΥ, ΜΑΣ, ΟΓΕ, δεν αποτελεί συμμαχία πολιτικών κομμάτων». Και συνεχίζει, λέγοντας ότι το ΚΚΕ «…θα επιδιώξει την κοινή δράση με αυτές τις δυνάμεις» (Θέση 66).
Ομως, στο ερώτημα, τι θα γίνει εάν δυνάμεις πολιτικές, εκτός του ΚΚΕ, θελήσουν να συνεργαστούν μαζί του για τη στήριξη της λαϊκής συμμαχίας, στην υπεράσπιση και διεκδίκηση των άμεσων αιτημάτων της, κ.λπ., οι Θέσεις απαντάνε ότι το ΚΚΕ δεν μπορεί να κάνει πολιτική συνεργασία με αυτές τις δυνάμεις (Θέση 67).
Η θέση αυτή όμως είναι εντελώς ξένη με τη λενινιστική αντίληψη για τις συμμαχίες. Από το 1905, ακόμη, ο Λένιν υπογράμμιζε πως «…οι εργάτες που συμμερίζονται τις απόψεις των σοσιαλιστών – επαναστατών και παλεύουν στις γραμμές του προλεταριάτου δεν είναι συνεπείς, (…) γιατί… διατηρούν μη προλεταριακές αντιλήψεις. Ενάντια σ’ αυτή την ασυνέπεια είμαστε υποχρεωμένοι να διεξάγουμε ιδεολογικό αγώνα με τον πιο αποφασιστικό τρόπο (…). Εμείς εξακολουθούμε να θεωρούμε τις απόψεις των σοσιαλιστών – επαναστατών απόψεις όχι σοσιαλιστικές… Ωστόσο για σκοπούς αγωνιστικούς έχουμε υποχρέωση να βαδίζουμε μαζί διατηρώντας πλήρη κομματική αυτοτέλεια, ενώ το Σοβιέτ είναι ίσα – ίσα μια οργάνωση αγωνιστική και τέτοια πρέπει να είναι (…) Οσο για την ασυνέπειά τους, αυτήν εύκολα θα την παραμερίσουμε, γιατί υπέρ των απόψεών μας συνηγορεί η ίδια η ιστορία, συνηγορεί σε κάθε βήμα η πραγματικότητα (…) Εχουμε την ακράδαντη πεποίθηση πως η πραγματική πάλη, η κοινή δουλειά μέσα από τις ίδιες γραμμές θα πείσει για την αλήθεια του μαρξισμού όλα τα βιώσιμα στοιχεία και θα πετάξει έξω καθετί το μη βιώσιμο. Και για τη δύναμή μας, για τη συντριπτική δύναμη των μαρξιστών μέσα στους κόλπους του Σοσιαλδημοκρατικού εργατικού κόμματος της Ρωσίας, δεν αμφιβάλλουμε ούτε ένα δευτερόλεπτο» (Λένιν, Απαντα, τ. 12, σ. 65). Αυτά, λοιπόν, έγραφε ο Λένιν για τις συμμαχίες, το Νοέμβρη του 1905, αναπτύσσοντας τις ιδέες του επιστημονικού μαρξισμού στο πρακτικό πεδίο της τακτικής.
Οσο και αν ψάξει κανείς δε θα βρει γραμμένο σε καμιά σελίδα του μαρξισμού ότι την πρόταση συμμαχίας την απευθύνεις μόνο στο τμήμα εκείνο της εργατικής τάξης που έχει «προλεταριακές αντιλήψεις» και έχει αποδεχθεί τους σκοπούς και την πολιτική του Κομμουνιστικού Κόμματος (λαϊκή εξουσία). Ολη η ιστορία του κινήματος είναι ιστορία μετωπικών δράσεων των κομμάτων και των οργανώσεων της εργατικής τάξης. Τέτοιο παράδειγμα ήταν η Κομμούνα του Παρισιού: «Η πιο ένδοξη σελίδα στην ιστορία του γαλλικού προλεταριάτου – η Παρισινή Κομμούνα – δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα μπλοκ όλων των οργανώσεων και των αποχρώσεων της γαλλικής εργατικής τάξης, ενωμένων ενάντια στην μπουρζουαζία…» (Απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς για το Γαλλικό ΚΚ, 11/6/1922). Επίσης, ανάλογο παράδειγμα ήταν τα Σοβιέτ στα οποία συμμετείχαν οι πάντες. Τον Φεβρουάριο του 1917, την πλειοψηφία στα Σοβιέτ την είχαν οι μενσεβίκοι. Οι μπολσεβίκοι δεν έφτιαξαν δικά τους Σοβιέτ. Αλλαξαν τους συσχετισμούς από τα μέσα. Καταλάβαιναν ότι το πρόβλημα δεν ήταν οργανωτικής φύσης, αλλά ιδεολογικής και πολιτικής ηγεμονίας. Εφάρμοσαν ενιαιομετωπική τακτική και κέρδισαν την πλειοψηφία. Αυτός ήταν για τους μαρξιστές ο δρόμος της αλλαγής συσχετισμών μέσα στο κίνημα. Σε αυτό το δρόμο θεωρώ ότι είναι αναγκαίο να βαδίσει το ΚΚΕ εάν θέλει να κερδίσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης και να ηγεμονεύσει στα συνδικάτα.
Το ερώτημα είναι το εξής: Ενα τέτοιο μέτωπο πρέπει να απευθύνεται μόνο στη βάση ή να απευθύνεται και στις ηγεσίες των άλλων αριστερών κομμάτων;
Οι Θέσεις της ΚΕ απαντάνε πως πρέπει να είναι μέτωπο κοινής δράσης από τα κάτω. Να μην συμπεριλαμβάνει άλλες πολιτικές δυνάμεις πέραν του ΚΚΕ που θα στηρίζει, διά της συμμετοχής των μελών του, τη λαϊκή συμμαχία. Η απάντηση σε αυτή την τακτική έρχεται, πάλι, από την Εκτελεστική Επιτροπή της Κομμουνιστικής Διεθνούς με την απόφασή της, στις 6 Μαρτίου 1922: «Εάν μπορούσαμε απλώς να ενώσουμε τις εργατικές μάζες γύρω από τη σημαία μας ή γύρω από τα τρέχοντα πρακτικά συνθήματά μας και να παρακάμψουμε τις ρεφορμιστικές οργανώσεις, είτε αυτές είναι κόμμα είτε συνδικάτο, αυτό φυσικά θα ήταν το καλύτερο πράγμα στον κόσμο. Αλλά τότε δεν θα υπήρχε και το ίδιο το ζήτημα του ενιαίου μετώπου στη σημερινή μορφή του».
Επομένως, στο ερώτημα πώς θα επιτευχθεί ο στόχος «συγκέντρωσης δυνάμεων» για την ανατροπή και τη λαϊκή εξουσία, η Κομμουνιστική Διεθνής προτείνει ξεκάθαρα το Ενιαίο Μέτωπο. Και αυτό γιατί η εργατική τάξη σήμερα δεν διαθέτει σοσιαλιστική συνείδηση, αλλά μένει να την αποκτήσει. Δεν είναι συγκροτημένη σε τακτικό στρατό, αλλά διάσπαρτη, και μόνο «αντάρτικο» αγώνα μπορεί να διεξαγάγει. Μπορεί να ενωθεί μόνο όταν οι πολιτικοί της εκπρόσωποι δημιουργήσουν ένα ενιαίο κέντρο αγώνα και δείξουν αποφασισμένοι να διεξαγάγουν μαζί της κοινή πάλη για τα πιο άμεσα ζωτικά της συμφέροντα. Με ποια αιτήματα και με ποιο πρόγραμμα είναι μια συζήτηση που είναι ανοιχτή, αρκεί να υπάρχει θέληση.
Γιώργος Κολλιάς
Κυψέλη
