Όταν ο Τρότσκι γύρισε πίσω στην Πετρούπολη τον Μάιο του 1917, έγινε ξεκάθαρο ότι όλες οι διαφορές του παρελθόντος με τον Λένιν είχαν εξαλειφθεί. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο Λένιν και ο Ζηνόβιεφ παρευρέθησαν στην τελετή καλωσορίσματος, προς τιμήν του Τρότσκι, που οργανώθηκε από τη «Mezhrayontsy» («Διαχτιδική Επιτροπή»). Ήδη από τη στιγμή της επιστροφής του, ο Τρότσκι δήλωσε ότι δεν αγωνιζόταν πλέον για την ενοποίηση των Μπολσεβίκων και των Μενσεβίκων, ενώ τόνισε ότι μόνο εκείνοι που είχαν ολοκληρωτικά σπάσει με το σοσιαλπατριωτισμό θα έπρεπε να ενωθούν τώρα κάτω από τη σημαία μιας νέας Διεθνούς. Στην πραγματικότητα, από τη στιγμή της άφιξής του, ο Τρότσκι μιλούσε και δρούσε σε στενή σύνδεση και συνεννόηση με τους Μπολσεβίκους.
Σχολιάζοντας αυτό το θέμα, ο Μπολσεβίκος Ρασκόλνικωφ θυμάται : «Ο Λέον Νταβίντοβιτς (Τρότσκι) δεν ήταν εκείνη τη στιγμή τυπικά μέλος του κόμματός μας, αλλά στην πραγματικότητα δούλευε μέσα σε αυτό συνεχώς από τη μέρα της άφιξής του από την Αμερική. Σε κάθε περίπτωση, αμέσως μετά την πρώτη του ομιλία στο Σοβιέτ, όλοι τον αντιμετωπίζαμε σαν έναν από τους κομματικούς μας ηγέτες.» (Proletarskaya Revolutsia, 1923, σελ.71).
Όσο για τις πολιτικές διαφωνίες του παρελθόντος, ο ίδιος συγγραφέας σημείωσε: «Ο απόηχος των διαφωνιών του παρελθόντος κατά τη διάρκεια της προπολεμικής περιόδου είχε εξαφανισθεί. Δεν υπήρχε καμία διαφορά ανάμεσα στην τακτική του Λένιν και του Τρότσκι. Αυτή η ταύτιση ήταν ήδη αξιοπρόσεκτη κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ επιτεύχθηκε πλήρως και οριστικά από τη στιγμή της επιστροφής του Τρότσκι στη Ρωσία. Από την πρώτη του δημόσια ομιλία, όλοι οι παλιοί Λενινιστές αισθανθήκαμε ότι ήταν ένας από εμάς» («Proletarskaya Revolutsia», σελ. 150).
Το ότι ο Τρότσκι δεν εντάχθηκε αμέσως τυπικά στο Μπολσεβίκικο κόμμα δεν οφειλόταν σε κάποια πολιτική διαφωνία. Άλλωστε ο Τρότσκι είχε ανακοινώσει την επιθυμία του να ενταχθεί στους Μπολεβίκους αμέσως μετά την πρώτη συζήτηση με το Λένιν και τους συντρόφους του, αλλά στο ότι ο Τρότσκι ήθελε να κερδίσει για τους μπολσεβίκους, την οργάνωση των «Διαχτιδικών», που διέθετε περίπου 4.000 εργάτες στην Πετρούπολη, συμπεριλαμβανομένων των Ουρίτσκι, Γιόφε, Λουνατσάρσκι, Βολοντάρσκι, κατοπινών ηγετών του Μπολσεβίκικου κόμματος.
Ο Τρότσκι πολλά χρόνια αργότερα στην κατάθεσή του στην Επιτροπή Ντιούι κατά τη διάρκεια της «Αντι-Δίκης» που οργάνωσε η Διεθνής Αριστερή Αντιπολίτευση για να εναντιωθεί στις εγκληματικές σταλινικές «Δίκες της Μόσχας», ανέφερε τα εξής για την περίοδο εκείνη: «Δούλευα μαζί με το Μπολσεβίκικο κόμμα. Υπήρχε μια ομάδα στην Πετρούπολη που είχε το ίδιο πρόγραμμα με το Μπολσεβίκικο κόμμα, αλλά ήταν οργανωτικά ανεξάρτητη. Συμβουλεύτηκα το Λένιν για το αν θα ήταν καλό να μπω στο Μπολσεβίκικο κόμμα αμέσως ή αν θα ήταν καλύτερο να μπω με αυτή την καλή εργατική οργάνωση που είχε 3 – 4.000 επαναστατικά μέλη.»
Με αφορμή το Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ που οργανώθηκε στις αρχές του Ιούνη του 1917 και που εξακολουθούσε να κυριαρχείται από τους Μενσεβίκους και τους Σοσιαλεπαναστάτες, ο έγκυρος αστός ιστορικός Ε. Καρ, αναφερόμενος στον Τρότσκι και στην «Διαχτιδική Επιτροπή», παρατηρεί ότι: «Ο Τρότσκι και ο Λουνατσάρσκι ήταν ανάμεσα στους δέκα αντιπροσώπους των “Ενωμένων Σοσιαλδημοκρατών” που ακλόνητα υποστήριξαν τους Μπολσεβίκους καθ’ όλη τη διάρκεια των τριών εβδομάδων του συνεδρίου.» (Ε. Καρ «Η Μπολσεβίκικη Επανάσταση», τόμος 1, σελ 89, Αγγλική έκδοση)
Επιπλέον, γ ια να επισπεύσει την είσοδο της «Διαχτιδικής Επιτροπής» στους Μπολσεβίκους, στην οποία αντιτάσσονταν κάποιοι από την ηγεσία της, ο Τρότσκι έγραψε στην «Πράβντα» την ακόλουθη δήλωση: «Δεν υπάρχουν κατά τη γνώμη μου στην παρούσα στιγμή (τον Ιούλη) καθόλου διαφορές είτε επί της αρχής, είτε στις τακτικές ανάμεσα στην «Διακτιδική Επιτροπή» και τους Μπολσεβίκους. Συνεπώς δεν υπάρχει κανένας λόγος που να δικαιολογεί την ξεχωριστή ύπαρξη αυτών των οργανώσεων».
Επιπλέον, τον Μάη του 1917, πριν ακόμα μπει και τυπικά ο Τρότσκι στο Μπολσεβίκικο κόμμα, ο Λένιν του πρότεινε να γίνει αρχισυντάκτης της «Πράβντα»! Αυτό το γεγονός έγινε γνωστό το 1923 από το περιοδικό «Krasnaya Letopis» Νο 3 (14). Μολονότι η πρόταση αυτή δεν έγινε αποδεκτή από την Συντακτική Επιτροπή της «Πράβντα», το γεγονός δείχνει γλαφυρά το είδος της στάσης του Λένιν απέναντι στον Τρότσκι εκείνη την στιγμή. Ο Λένιν ήταν τόσο ανυπόμονος για να ενταχθούν στους μπολσεβίκους ο Τρότσκι και οι υποστηρικτές του, που ήταν πρόθυμος να τους προσφέρει ηγετικές θέσεις στο κόμμα και να μην τους θέσει κανένα όρο.
Όταν τελικά έγινε η ένωση της «Διαχτιδικής Επιτροπής» με το Μπολσεβίκικο κόμμα, τα μέλη του Μπολσεβίκικου κόμματος αποδέχτηκαν το γεγονός σαν μια φυσιολογική εξέλιξη, κάτι που αποτελεί επίσημη παραδοχή ότι δεν υπήρχαν σοβαρές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων. Ο ίδιος ο Λένιν έγραψε χαρακτηριστικά για τη σύμπνοια Μπολσεβίκων και «Διαχτιδικής» πάνω στο ζήτημα του πολέμου ότι «η ομάδα «Διαχτιδική Επιτροπή» είχε μια διεθνιστική θέση και οι τακτικές τους ήταν κοντά με αυτές των Μπολσεβίκων.» (Άπαντα Λένιν, τόμος 14, σελ. 448).
Τρότσκι και μπολσεβίκοι στα «Ιουλιανά»
Μετά τα «Ιουλιανά», η πρωτοβουλία πέρασε στις δυνάμεις της αντίδρασης για κάποιο διάστημα. Σ’ αυτές τις πολύ δύσκολες στιγμές, όταν το Μπολσεβίκικο Κόμμα τέθηκε στην παρανομία, όταν ο Λένιν και ο Ζηνόβιεφ είχαν εξαναγκασθεί να φύγουν για τη Φιλανδία, όταν ο Κάμενεφ ήταν στη φυλακή και οι Μπολσεβίκοι αποτελούσαν αντικείμενο αισχρών συκοφαντιών όπως για παράδειγμα αυτή που τους ήθελε «κατάσκοπους των Γερμανών», ο Τρότσκι μίλησε δημόσια υπερασπίζοντάς τους και ταύτισε τη θέση του με τη δικιά τους. Σ’ αυτή τη δύσκολη και επικίνδυνη στιγμή, ο Τρότσκι έγραψε ένα γράμμα στην Προσωρινή Κυβέρνηση, το οποίο αξίζει να το παραθέσουμε ολόκληρο, για να αναδείξουμε τις πραγματικές σχέσεις ανάμεσα στον Τρότσκι και τους Μπολσεβίκους το 1917. Το γράμμα έχει ημερομηνία 23 Ιούλη 1917:
«Αγαπητοί Υπουργοί:
Έχω μάθει για τα γεγονότα της 16-17 του Ιούλη, έχει εκδοθεί ένταλμα για τη σύλληψη των Λένιν, Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ, αλλά όχι και για εμένα. Ως εκ τούτου, θέλω να επιστήσω την προσοχή σας στα παρακάτω:
·Συμφωνώ με τις κύριες θέσεις των Λένιν, Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ και τις έχω ανοιχτά υποστηρίξει στο περιοδικό «Vperiοd» αλλά και σε όλες τις δημόσιες ομιλίες μου.
·Η στάση μου σε σχέση με τα γεγονότα της 16-17 Ιούλη, ήταν ίδια με τη δική τους.
Α. Ο Κάμενεφ, ο Ζηνόβιεφ και εγώ μάθαμε για τα επικείμενα σχέδια των πολυβολητών και των άλλων συνταγμάτων στη κοινή συνάντηση των γραφείων (εκτελεστικές επιτροπές) στις 16 Ιουλίου. Πήραμε αμέσως μέτρα προκειμένου να σταματήσουμε τους στρατιώτες να βγουν έξω από τους στρατώνες. Ο Κάμενεφ και ο Ζηνόβιεφ ήρθαν σε συννενόηση με τους Μπολσεβίκους και εγώ με την «Διακτιδική Επιτροπή» (Mezhrayontsi), οργάνωση στην οποία ανήκω.
Β. Όταν όμως παρ΄ όλες τις προσπάθειές μας η διαδήλωση αυτή έγινε, οι σύντροφοι Μπολσεβίκοι και εγώ δεν απουσιάσαμε αλλά κάναμε πολυάριθμες ομιλίες μπροστά στο παλάτι της Ταυρίδας, στις οποίες ταχθήκαμε υπέρ του κύριου συνθήματος του πλήθους “Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ”, αλλά την ίδια στιγμή καλέσαμε εκείνους που διαδήλωναν, τόσο τους στρατιώτες όσο και τους πολίτες, να επιστρέψουν στα σπίτια τους και τους στρατώνες με ένα ειρηνικό και συντεταγμένο τρόπο.
Γ. Στη συνάντηση που ακουλούθησε στο παλάτι της Ταυρίδας, αργά τη νύχτα στις 16 προς 17 Ιουλίου, ανάμεσα σε κάποιους Μπολσεβίκους και τους Διακτιδικούς, υποστήριξα την πρόταση του Κάμενεφ ότι δηλαδή θα έπρεπε να γίνει κάθετι για να εμποδιστεί η επανάληψη της διαδήλωσης της προηγούμενης ημέρας. Όταν όμως μαθεύτηκε από διάφορους πληροφοριόδοτες, οι οποίοι έφτασαν από τις διάφορες φρουρές, ότι τα συντάγματα και οι εργοστασιακοί εργάτες είχαν ήδη αποφασίσει να βγουν στους δρόμους και ότι ήταν αδύνατο να συγκρατήσουμε το πλήθος μέχρι να τερματιστεί η κυβερνητική κρίση, όλοι οι παρόντες συμφώνησαν ότι το καλύτερο που είχαμε να κάνουμε ήταν να κατευθύνουμε την διαδήλωση μέσα σε ειρηνικά πλαίσια και να ζητήσουμε από τις μάζες να αφήσουν τα όπλα τους στο σπίτι.
Δ. Την ημέρα της 17ης Ιουλίου, εγώ και οι σύντροφοι Μπολσεβίκοι που βρισκόμασταν στο παλάτι της Ταυρίδας, απευθύναμε περισσότερο από μια φορά αυτή την έκκληση στο πλήθος.
3. Το γεγονός ότι δεν είμαι άμεσα συνδεδεμένος με την «Πράβδα» και δεν είμαι μέλος του Μπολσεβίκικου κόμματος, δεν είναι εξαιτίας πολιτικών διαφορών αλλά εξαιτίας συγκεκριμένων καταστάσεων στο εσωτερικό του κόμματός μας, οι οποίες όμως στις παρούσες συνθήκες έχουν χάσει όλη τους τη σημασία.
4. Η προσπάθεια των εφημερίδων να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι εγώ δεν έχω καμία σχέση με τους Μπολσεβίκους είναι το ίδιο αληθινή μ’ αυτή την φήμη που διαδίδουν ότι ζήτησα από τις αρχές να με προστατεύσουν από τη βία της μάζας ή με τις εκατοντάδες άλλες πλαστές φήμες του ίδιου τύπου.
Απ’ όλα αυτά που είπα, απορρέει σαν λογικό συμπέρασμα ότι δεν μπορείτε να με εξαιρέσετε από το ένταλμα σύλληψης το οποίο έχετε εκδώσει για το Λένιν, τον Κάμενεφ και τον Ζηνόβιεφ. Επίσης, δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία στο μυαλό σας ότι είμαι το ίδιο, ένας ασυμβίβαστος πολιτικός αντίπαλος για εσάς όσο οι παραπάνω σύντροφοι. Αφήνοντας με απ’ έξω απλά επιβεβαιώνεται η αντεπαναστατική πρακτική, που βρίσκεται πίσω από την επίθεση ενάντια στον Λένιν, τον Ζηνόβιεφ και τον Κάμενεφ». (από το βιβλίο «The Age of the Permanent Revolution», σελ. 98-99, Αγγλική Έκδοση).
Σ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Τρότσκι συνέχισε να εκφράζει και σε πολλές άλλες περιπτώσεις τη συμφωνία του με τις θέσεις των Μπολσεβίκων. Ως αποτέλεσμα αυτού φυλακίστηκε για άλλη μια φορά.
Ο Τρότσκι και η εξέγερση
Για να καταλάβουμε το σημαντικό ρόλο που έπαιξε ο Τρότσκι στην εξέγερση του Οκτώβρη, αρκεί να διαβάσουμε οποιαδήποτε εφημερίδα της περιόδου ή οποιαδήποτε σύγχρονη βιογραφία ή ιστορία, είτε είναι φιλική είτε εχθρική. Ας πάρουμε για παράδειγμα τις παρακάτω γραμμές, γραμμένες μόλις δώδεκα μήνες μετά τον ερχομό των Μπολσεβίκων στην εξουσία:
«Όλη η πρακτική δουλειά σε σχέση με την οργάνωση της εξέγερσης έγινε κάτω από την άμεση καθοδήγηση του συντρόφου Τρότσκι, πρόεδρου του Σοβιέτ της Πετρούπολης. Μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα, ότι το Κόμμα είναι υποχρεωμένο αρχικά και κυρίως στο σύντροφο Τρότσκι για τη γρήγορη μεταστροφή της φρουράς με τη μεριά του Σοβιέτ και τον αποτελεσματικό τρόπο με τον οποίο οργανώθηκε η δουλειά της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής.»
Το παραπάνω απόσπασμα γράφτηκε από τον Στάλιν στην επέτειο του πρώτου χρόνου της Οκτωβριανής επανάστασης. Αργότερα, ο ίδιος ο Στάλιν στο πλαίσιο της συκοφαντικής του εκστρατείας ενάντια στον Τρότσκι έγραψε : «Ο σύντροφος Τρότσκι δεν έπαιξε κανένα ιδιαίτερο ρόλο τόσο στο κόμμα όσο και στην εξέγερση του Οκτώβρη και δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά όντας ένα μέλος συγκριτικά καινούργιο στο κόμμα μας στην περίοδο του Οκτωβρίου». (Τα έργα του Στάλιν, Μόσχα, έκδοση 1953).
Αργότερα βέβαια, όχι μόνο ο Τρότσκι, αλλά όλο το γενικό επιτελείο του Λένιν κατηγορήθηκαν από τους σταλινικούς ότι «ήταν πράκτορες του Χίτλερ που υποστήριζαν την παλινόρθωση του καπιταλισμού στη Ρωσία». Στην πράξη, ήταν οι γραφειοκράτες διάδοχοι του Στάλιν αυτοί που πραγματοποίησαν τη διάλυση της ΕΣΣΔ και όλων των κατακτήσεων της Επανάστασης.
Στην πραγματικότητα, ακόμα και η παραπάνω αποτίμηση του Στάλιν δεν αποδίδει επακριβώς το ρόλο που έπαιξε ο Τρότσκι στην Οκτωβριανή Επανάσταση, αφού στην κρίσιμη περίοδο από το Σεπτέμβρη έως τον Οκτώβρη, όταν ο Λένιν ήταν ακόμα κυρίως στην παρανομία, το κύριο βάρος της πραγματοποίησης των πολιτικών και οργανωτικών προετοιμασιών για την εξέγερση έπεσε στους ώμους του Τρότσκι.
Οι πιο πολλοί από τους παλιούς συνοδοιπόρους του Λένιν, ο Κάμενεφ, ο Ζηνόβιεφ και ο Στάλιν, είτε ήταν αντίθετοι με την κατάληψη της εξουσίας, είτε είχαν τουλάχιστον μια επιφυλακτική και διφορούμενη στάση. Στην περίπτωση του Ζηνόβιεφ και του Κάμενεφ, η αντίθεσή τους με την εξέγερση του Οκτώβρη πήγε τόσο μακριά που δημοσίευσαν τα σχέδια για την εξέγερση στον μη κομματικό τύπο. Είναι αρκετή ακόμα και η πιο επιφανειακή ανάγνωση της αλληλογραφίας του Λένιν με την Κεντρική Επιτροπή, για να δείξει τον αγώνα που έκανε για να ξεπεράσει την αντίσταση της μπολσεβίκικης ηγεσίας. Σε κάποια στιγμή απείλησε ακόμα και να παραιτηθεί και να κάνει έκκληση στη βάση του κόμματος πάνω από το κεφάλι της Κεντρικής Επιτροπής. Σε αυτό τον αγώνα, ο Τρότσκι και η «Διαχτιδική », η οργάνωση που συμμετείχε ο Τρότσκι πριν να προσχωρήσει επίσημα τον Ιούλιο του 1917 στο Μπολσεβίκικο κόμμα, υποστήριξαν αποφασιστικά την επαναστατική γραμμή του Λένιν.
Ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία για τη Ρώσικη Επανάσταση είναι αυτό του Τζων Ριντ με τίτλο «Οι Δέκα Μέρες που Συγκλόνισαν τον κόσμο». Ο Λένιν στην εισαγωγή περιγράφει αυτό το βιβλίο, ως «την πιο αληθινή και παραστατική έκθεση γεγονότων» και προτείνει ότι πρέπει να ανατυπωθεί σε «εκατομμύρια αντίτυπα και να μεταφρασθεί σε όλες τις γλώσσες.» Όμως κατά την περίοδο της κυριαρχίας του Στάλιν, το βιβλίο του Τζών Ριντ εξαφανίσθηκε από τις εκδόσεις του σοβιετικού και των ξένων Κομμουνιστικών κομμάτων. Δεν είναι δύσκολο να δούμε τους λόγους. Μία ματιά στην ύλη δείχνει ότι ο συγγραφέας αναφέρει τον Λένιν 63 φορές, τον Τρότσκι 53, τον Κάμενεφ 8, τον Ζηνόβιεφ 7, τον Μπουχάριν και τον Στάλιν μόνο δύο. Αυτό λίγο πολύ αντανακλά επακριβώς την πραγματική κατάσταση των πραγμάτων.
Η διαμάχη για την εξέγερση στο εσωτερικό του κόμματος διάρκεσε μέχρι το Οκτώβρη και ακόμα πιο πέρα. Το κύριο επιχείρημα της πλευράς των συμφιλιωτών ήταν ότι οι Μπολσεβίκοι δεν πρέπει να πάρουν την εξουσία από μόνοι τους, αλλά πρέπει να σχηματίσουν ένα συνασπισμό με τα άλλα «σοσιαλιστικά» κόμματα, εννοώντας τους Μενσεβίκους και τους Σοσιαλεπαναστάτες. Όμως αυτό ισοδυναμούσε με την παράδοση της εξουσίας πίσω στην αστική τάξη, όπως συνέβη στη Γερμανία μετά το Νοέμβρη του 1918. Ο Τζων Ριντ περιγράφει το είδος των έντονων φιλονικιών στις οποίες οι αποκαλούμενοι «παλιοί» Μπολσεβίκοι (Στάλιν και λοιποί) συγκρούστηκαν επανειλημμένα με το Λένιν και τον Τρότσκι.
«Το συνέδριο επρόκειτο να αρχίσει στη μία η ώρα και πολύ πριν η μεγάλη αίθουσα είχε γεμίσει, αλλά μέχρι τις επτά δεν υπήρχε κανένα σημάδι εμφάνισης της εκτελεστικής γραμματείας. Οι φράξιες των Μπολσεβίκων και των Αριστερών Σοσιαλεπαναστατών συνεδρίαζαν στα δικά τους δωμάτια. Ολόκληρο το απόγευμα ο Λένιν και ο Τρότσκι είχαν να αγωνιστούν ενάντια στο συμβιβασμό. Ένα σημαντικό μέρος των Μπολσεβίκων ήταν υπέρ του να δημιουργήσουν μία κυβέρνηση συνασπισμού όλων των σοσιαλιστικών κομμάτων. “Δεν μπορούμε να κρατήσουμε!” φώναζαν. “Είναι τόσοι πολλοί ενάντιά μας. Δεν έχουμε τους ανθρώπους. Θα απομονωθούμε και το όλο πράγμα θα καταρρεύσει.” Αυτό έλεγαν ο Κάμενεφ, ο Ριαζάνοφ και οι άλλοι.
Όμως ο Λένιν, με τον Τρότσκι δίπλα του, παρέμειναν σταθεροί σαν βράχος. “Ας αποδεχθούν οι συμβιβασμένοι το πρόγραμμά μας και τότε μπορούν να μπουν μέσα! Δε θα υποχωρήσουμε ούτε σε μια λέξη απ’ αυτό. Εάν υπάρχουν σύντροφοι εδώ που δεν έχουν το κουράγιο και τη θέληση να τολμήσουν ό,τι τολμάμε, ας τους αφήσουμε με τους υπόλοιπους των δειλών και των συμβιβασμένων! Στηριγμένοι στους εργάτες και τους στρατιώτες θα προχωρήσουμε μπροστά». («Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο»).
«Το κόμμα του Λένιν και του Τρότσκι»
Ήταν τέτοιος ο βαθμός της ενότητας ανάμεσα στο Λένιν και τον Τρότσκι και η πλήρης ταύτιση τους στα μυαλά των ανθρώπων, που το Μπολσεβίκικο κόμμα λεγόταν συχνά «το κόμμα του Λένιν και του Τρότσκι».
Σε μια συνάντηση της Επιτροπής της Πετρούπολης στις 14 Νοέμβρη 1917, ο Λένιν μίλησε για τον κίνδυνο των συμβιβαστικών τάσεων στην κομματική ηγεσία, που αποτελούσαν μία απειλή ακόμα και μετά την Οκτωβριανή επανάσταση. Στις 14 Νοέμβρη, έντεκα μέρες μετά την επιτυχημένη εξέγερση, τρία μέλη της Κεντρικής Επιτροπής (Κάμενεφ, Ζηνόβιεφ, Νόγκιν), παραιτήθηκαν ως ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στην πολιτική του κόμματος και έθεσαν ένα τελεσίγραφο απαιτώντας το σχηματισμό μιας κυβέρνησης συνασπισμού που να συμπεριλαμβάνει τους Μενσεβίκους και τους Σοσιαλεπαναστάτες «διαφορετικά ο μόνος δρόμος που απομένει είναι η διατήρηση μίας καθαρά Μπολσεβίκικης Κυβέρνησης με τα μέσα της πολιτικής τρομοκρατίας». Ολοκλήρωσαν δε τη δήλωσή τους με μία έκκληση στους εργάτες για «άμεσο συμβιβασμό» στη βάση του συνθήματός «Ζήτω η κυβέρνηση όλων των Σοβιετικών κομμάτων!»
Αυτή η κρίση στις γραμμές του κόμματος φαινόταν πιθανό να καταστρέψει όλα τα κέρδη που κατακτήθηκαν από τον Οκτώβρη. Ως απάντηση σ’ αυτή τη δύσκολη κατάσταση, ο Λένιν υποστήριξε τη διαγραφή των διαφωνούντων από την ηγεσία. Στο πλαίσιο αυτής της κατάστασης ο Λένιν έβγαλε ένα λόγο που τελείωνε με τα εξής λόγια: «Κανείς συμβιβασμός! Μία ομογενοποιημένη Μπολσεβίκικη οργάνωση.» Στο πρωτότυπο κείμενο της ομιλίας του Λένιν υπάρχουν οι ακόλουθες λέξεις: «Όσον αφορά το συνασπισμό με τους Μενσεβίκους, δεν μπορώ να μιλήσω γι’ αυτό σοβαρά. Ο Τρότσκι καιρό πριν είπε ότι αυτό ήταν αδύνατον. Ο Τρότσκι το κατάλαβε αυτό και από εκείνη τη στιγμή δεν υπήρξε καλύτερος Μπολσεβίκος».
Μετά το θάνατο του Λένιν, η ηγετική κλίκα Στάλιν, Κάμενεφ και Ζηνόβιεφ άρχισε μια συστηματική εκστρατεία παραχάραξης, επιδιώκοντας να υποτιμήσει το ρόλο του Τρότσκι στην επανάσταση και να ανεβάσουν το δικό τους. Για να το κατορθώσουν αυτό, έπρεπε να εφεύρουν το μύθο του «Τροτσκισμού», να βάλουν μία σφήνα ανάμεσα στη θέση του Τρότσκι και αυτή του Λένιν και των «Λενινιστών» (δηλαδή τάχα των ίδιων).
Οι πληρωμένοι ιστορικοί έψαξαν μέσα στα συσσωρευμένα σκουπίδια των παλιών αντιπαραθέσεων, που είχαν ξεχασθεί εδώ και καιρό ακόμα και από αυτούς που συμμετείχαν σε αυτές. Ήταν ξεχασμένες γιατί όλα τα ζητήματα τα οποία είχαν τεθεί τότε, είχαν επιλυθεί από την εμπειρία του Οκτώβρη και γι’ αυτό δεν θα μπορούσαν να έχουν τίποτε άλλο παρά ένα αφηρημένο ιστορικό ενδιαφέρον. Το πιο σοβαρό εμπόδιο στο δρόμο των παραχαρακτών της ιστορίας ήταν η ίδια η Οκτωβριανή επανάσταση. Αυτό το εμπόδιο παραμερίστηκε με τη βαθμιαία διαγραφή του ονόματος του Τρότσκι από τα ιστορικά βιβλία, με το ξαναγράψιμο της ιστορίας και τέλος, με την πλήρη απαλοιφή όλων, ακόμα και των πιο αβλαβών αναφορών, του ονόματος και του ρόλου του Τρότσκι στην ιστορία της Επανάστασης του Οκτώβρη.
Απόσπασμα από τη μπροσούρα του Άλαν Γουντς με τίτλο «Η ζωή και το έργο του Τρότσκι» (Λονδίνο, 2000)
