Κείμενο «Αριστερής Ανασύνθεσης» : σωστή κατεύθυνση με αδυναμίες
Το εναλλακτικό κείμενο για το 6ο συνέδριο που κατέθεσαν οι σ. της «Πρωτοβουλίας για την Αριστερή Ανασύνθεση» είναι χωρίς αμφιβολία στη σωστή κατεύθυνση, παρά τις σημαντικές ελλείψεις και επιμέρους αδυναμίες του. Οι σύντροφοι που το υπογράφουν έχουν κάθε δίκιο να επιδιώκουν μια πιο ξεκάθαρη τοποθέτηση από αυτή που περιέχει το «κείμενο-κορμός». Σε μια σειρά ζητήματα, το κείμενο των σ. προσεγγίζει μια σωστή μαρξιστική τοποθέτηση.
Κατ’ αρχήν, είναι απόλυτα σωστός ο χαρακτηρισμός της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, ως δομικής κρίσης του συστήματος και όχι ως κρίση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών όπως υποστηρίζει η κυρίαρχη αντίληψη μέσα στο κόμμα. Ακόμα πιο σωστό είναι το συμπέρασμα των σ. ότι μπροστά σε αυτή την κρίση η Αριστερά στην Ελλάδα βρέθηκε απροετοίμαστη και ακόμη και σήμερα δεν προβάλλει τις σωστές διεκδικήσεις και το κατάλληλο πρόγραμμα.
Στο ζήτημα της ελληνικής κρίσης του δημόσιου χρέους, το κείμενο περιέχει μια σωστή ανάλυση που αναδεικνύει την κρίση ως προϊόν της παρασιτικής και κρατικοδίαιτης φύσης του ελληνικού καπιταλισμού και της σπάταλης και διεφθαρμένης φύσης του κράτους που τον υπηρετεί. Άλλωστε πρέπει να σημειώσουμε ότι στο μεγαλύτερο μέρος της αυτή η ανάλυση προέρχεται από αυτούσια αποσπάσματα άρθρου του προηγούμενου τεύχους της «Μαρξιστικής Φωνής», που οι σ. χρησιμοποίησαν με την άδεια μας. Αναδεικνύει ότι η υπερχρέωση του ελληνικού κράτους, είναι αποτέλεσμα μιας διαχρονικής ταξικής κλοπής των φορολογούμενων, από το μεγάλο κεφάλαιο και το πολιτικό του προσωπικό. Επίσης, σωστά οι σύντροφοι, προβάλλουν τη διεκδίκηση της στάσης πληρωμών των τοκογλυφικών δανείων, με την παράλληλη εθνικοποίηση των ελληνικών τραπεζών με εργατικό και κοινωνικό έλεγχο.
Το κείμενο περιλαμβάνει επίσης μια σωστή ταξικά τοποθέτηση απέναντι στην ΕΕ, ως ένα ιμπεριαλιστικό μπλοκ που δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί προς όφελος των λαών, αλλά και για τον αναγκαίο αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα του αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, αφού ο ιμπεριαλισμός είναι ο καπιταλισμός της εποχής μας.
Το σημαντικότερο είναι επίσης, ότι για πρώτη φορά σε ένα κείμενο που απευθύνεται στο σώμα του συνεδρίου, περιέχεται μεγάλο μέρος από τα αναγκαία μέτρα που πρέπει να περιλαμβάνει ένα πραγματικά σοσιαλιστικό πρόγραμμα, που θα υλοποιήσει μια αριστερή κυβέρνηση, όπως η εθνικοποίηση των μονοπωλίων και των τραπεζών με εργατικό έλεγχο και διαχείριση, η στάση πληρωμών στους κερδοσκόπους δανειστές, η κοινωνικοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, ένα πρόγραμμα δημόσιων έργων και επενδύσεων για την αντιμετώπιση της ανεργίας κ.α.
Στα θετικά στοιχεία του κειμένου συγκαταλέγεται η θέση για υιοθέτηση δημοκρατικών δομών από τον ΣΥΡΙΖΑ και η ανάγκη μετατροπής του σε ένα ενιαίο κόμμα και η έμφαση στην αναγκαιότητα στροφής του κόμματος στο εργατικό κίνημα.
Οι αδυναμίες
Όμως από το κείμενο δεν λείπουν και μια σειρά σημαντικές αδυναμίες.
Πρώτον, ενώ όπως είπαμε τοποθετείται από μια σωστή οπτική απέναντι στο ζήτημα της ΕΕ, δίνεται, λανθασμένα κατά τη γνώμη μας, ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα της εξόδου από το Ευρώ και την Ευρωζώνη και την επαναφορά της δραχμής σαν ενδεχόμενη λύση. Αν και το κείμενο ξεκαθαρίζει ότι αυτή η λύση δεν αρκεί από μόνη της αν δεν συνδυαστεί με ένα πρόγραμμα εθνικοποιήσεων και δομικών αλλαγών, ο τρόπος με τον οποίο τοποθετείται το ζήτημα, μοιάζει να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ενός εναλλακτικού «εθνικού δρόμου ανάπτυξης» μέσα στον καπιταλισμό.
Αυτή η αντίληψη που δεν φαίνεται από το κείμενο να απορρίπτεται ξεκάθαρα, είναι ριζικά λαθεμένη, είτε ο εθνικός δρόμος ανάπτυξης νοηθεί σαν σοσιαλιστικός, είτε στα πλαίσια του καπιταλισμού. Και οι δύο εκδοχές είναι εξίσου ουτοπικές, στη σημερινή φάση της απόλυτης οργανικής ενοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας σε ένα ενιαίο σύνολο.
Όπως εξηγούμε σε πρόσφατο άρθρο στην ιστοσελίδα μας με τίτλο «Το σχέδιο διάσωσης και η Αριστερά»«..το δίλλημα «μέσα ή έξω από το ευρώ», εκφράζει μια απόπειρα να αντιμετωπιστεί η κρίση όχι στην πηγή της, δηλαδή στα θεμέλια της καπιταλιστικής οικονομίας, στις σχέσεις ιδιοκτησίας, αλλά στη σφαίρα της νομισματικής κυκλοφορίας. Τη σημερινή κρίση της Ελλάδας δεν την δημιούργησε η πρόσδεση σε ένα ενιαίο νόμισμα με τις ισχυρότερες καπιταλιστικές χώρες της Ευρώπης. Αν η χώρα διέθετε ακόμα τη δραχμή, πάνω σε καπιταλιστική βάση, αναπόφευκτα θα οδηγούταν σε υποτίμηση του νομίσματός της για να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των εμπορευμάτων της. Όμως αυτό θα οδηγούσε σε μια απότομη βύθιση στη φτώχεια τους εργαζόμενους της Ελλάδας, αντίστοιχη με αυτή στην οποία βυθίζονται σταδιακά τα τελευταία χρόνια με το ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία ποιοτική, θεμελιακή διαφορά για τη ζωή των εργαζόμενων πάνω στο έδαφος του ελληνικού καπιταλισμού, είτε με το ευρώ, είτε με την δραχμή. Αυτό που χρειάζεται η χώρα για να βγει από την κρίση προς όφελος των εργαζόμενων, δεν είναι ένα νέο, εθνικό νόμισμα, αλλά καινούριες σχέσεις ιδιοκτησίας στους βασικούς μοχλούς της οικονομίας, δηλαδή την εγκαθίδρυση μιας κοινωνικοποιημένης, σχεδιασμένης οικονομίας…Η απόπειρα εφαρμογής ενός τέτοιου προγράμματος, αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε σύγκρουση με την καπιταλιστική ΕΕ και τους θεσμούς της. Μια από τις πρώτες ενέργειες των επιτελείων του ευρωπαϊκού κεφαλαίου θα είναι η αποβολή της Ελλάδας από το ευρώ, καθώς δεν θα υπάρχει κανένα όφελος για τους ευρωπαίους καπιταλιστές να διατηρούν κοινό νόμισμα με μια χώρα που καταργεί τον καπιταλισμό και σχεδιασμένα εξαλείφει την παρουσία του διεθνούς κεφαλαίου στην οικονομία της. Πάνω σε αυτή τη βάση, η υιοθέτηση ενός εθνικού νομίσματος από μια αριστερή, σοσιαλιστική κυβέρνηση, θα προκύψει αναγκαστικά από τα πράγματα. Αυτή όμως, θα είναι μια αναπόφευκτη επιλογή που θα επιβληθεί εξαιτίας της σύγκρουσης με το καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό κι όχι επειδή ένα εθνικό νόμισμα μπορεί γενικά να υπηρετήσει καλύτερα τις ανάγκες των εργαζόμενων. Θα επιβληθεί από τις έκτακτες συνθήκες που θα διαμορφωθούν στην πρώτη χώρα στην οποία θα σπάσει η καπιταλιστική αλυσίδα. Σε αυτές τις συνθήκες, η Αριστερά θα πρέπει να δώσει όλη της την έμφαση σε μια διεθνιστική έκκληση αλληλεγγύης, και στην προσπάθεια πραγμάτωσης των όρων της μέσα από ένα συντονισμό με το εργατικό κίνημα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών για να σπάσει αυτή η απομόνωση…»
Μια άλλη σοβαρή αδυναμία του κειμένου, είναι ότι – παρ’ ότι αναφέρεται -δεν περιλαμβάνει την απαραίτητη έμφαση στον δημοκρατικό σχεδιασμό της οικονομίας από τους εργαζόμενους, σαν τη μόνη απάντηση στην κρίση που προκαλεί η αναρχία της καπιταλιστικής οικονομίας και σαν θεμέλιος λίθος του σοσιαλιστικού προγράμματος.
Η σημαντικότερη όμως αδυναμία, είναι ότι δεν υπάρχει μια καθαρή τοποθέτηση απέναντι στο ζήτημα του αστικού κράτους. Ενώ η ταξική φύση του κράτους αναλύεται σωστά στο πρώτο μέρος του κειμένου, απουσιάζουν οι αναγκαίες θέσεις για το κράτος από το σημείο του προγράμματος. Το βασικό ζήτημα είναι ποιο κράτος μπορεί να κάνει τις εθνικοποιήσεις και να σχεδιάσει προς όφελος των παραγωγών την οικονομία. Το αστικό κράτος από τη φύση του μπαίνει εμπόδιο σε αυτή τη διαδικασία. Χρειάζεται η αντικατάστασή του από ένα άλλο κράτος που θα βασίζεται την εργατική εξουσία.
Τέλος, αν και οι θέσεις των σ. για την ενότητα της Αριστεράς και για την παρέμβαση στο εργατικό κίνημα κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, δεν περιλαμβάνουν μια ξεκάθαρη θέση για την συγκρότηση ενός Ενιαίου Μετώπου της εργατικής τάξης, με αναγκαία προϋπόθεση του, την ενότητα στη δράση τώρα ανάμεσα στο ΚΚΕ και το ΣΥΡΙΖΑ. Λείπει επίσης και η πρόταση για μια σωστή πολιτική προσέγγιση του ΚΚΕ συνολικά (όχι μόνο της βάσης του), για τον σκοπό αυτό.
Παναγιώτης Κολοβός
