Με τα τεράστια κινήματα της εργατικής τάξης, που ακολούθησαν την Οκτωβριανή Επανάσταση, η ανατροπή του καπιταλισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπήκε στην ημερήσια διάταξη. Η νίκη της εργατικής τάξης στις αναπτυγμένες χώρες, με τη σειρά της, θα έδινε τη βάση, για να ξεπεραστεί η καθυστέρηση της Ρωσίας και θα απομάκρυνε κι άλλο τον κίνδυνο της ιμπεριαλιστικής επίθεσης.
Μια διεθνής οργάνωση ήταν αναγκαία, για να ενώσει και να συντονίσει τη δράση των εργατών σε διάφορες χώρες ενάντια στην ιμπεριαλιστική συμμαχία.
Η Β΄ Διεθνής είχε από καιρό σταματήσει να είναι αυτή η οργάνωση. Η ίδρυση μιας Γ΄ Διεθνούς ήταν επιτακτικό καθήκον. Νωρίς, μέσα στο 1919, στάλθηκε μια ιστορική επιστολή σε όλες τις επαναστατικές οργανώσεις της υφηλίου. Την υπέγραψαν ο Λένιν και ο Τρότσκι στο όνομα του Ρώσικου Κομμουνιστικού Κόμματος (ήταν το νέο όνομα του Μπολσεβίκικου Κόμματος) και ηγέτες άλλων εργατικών οργανώσεων από διάφορες χώρες. Καλούσε σε Συνέδριο στη Μόσχα και περιέγραφε έτσι το σκοπό του.
«Το Συνέδριο πρέπει να καθορίσει κοινό αγωνιστικό μέτωπο με στόχο τη διατήρηση και ανάπτυξη μόνιμου συντονισμού του κινήματος, ένα κέντρο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, βάζοντας το συμφέρον του κινήματος σε κάθε χώρα στην υπηρεσία του κοινού συμφέροντος της διεθνούς επανάστασης». Σε αυτό το συνέδριο – που έγινε από τις 2 ως τις 6 Μάρτη 1919 – ιδρύθηκε η Κομμουνιστική Διεθνής.
Όμως, οι εντυπωσιακές επιτυχίες της εργατικής τάξης τα χρόνια 1918-19 σηματοδοτούσαν μια παρατεταμένη περίοδο επανάστασης και αντεπανάστασης. Στις ανόδους και τις καθόδους του κινήματος, η ευρωπαϊκή εργατική τάξη δεν κατάφερε να συνεχίσει τις αρχικές επιτυχίες.
Δύο παράγοντες συνδυάστηκαν, για να προκαλέσουν μια σειρά από ήττες: πρώτα, η συνειδητή παρεμπόδιση και προδοσία των σοσιαλδημοκρατικών ηγεσιών και, δεύτερον, η ανωριμότητα των επαναστατικών ρευμάτων στο κίνημα, δηλαδή η απουσία γνήσιων μαρξιστικών ηγεσιών, ακόμα και μέσα στις τάξεις της Γ΄ Διεθνούς.
Η ήττα στη Γερμανία
Στη Γερμανία, μεγάλα τμήματα της εργατικής τάξης έτρεφαν ακόμα αυταπάτες για τη ρεφορμιστική ηγεσία του SPD (Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα). Το Νοέμβρη του 1918, οι ρεφορμιστές, με ηγέτες τον Νόσκε και τον Σάιντεμαν, βρέθηκαν στην κυβέρνηση, κάτω από την πίεση των μαζών, όμως σαν συνειδητοί πράκτορες της αντεπανάστασης.
Η στρατηγική τους ήταν να επιχειρήσουν να πείσουν την εργατική τάξη να δεχτεί το κύρος του καπιταλιστικού «δημοκρατικού» κοινοβουλίου και ξανάχτισαν υπομονετικά τις ένοπλες δυνάμεις του καπιταλιστικού κράτους, που χτύπησαν τα εργατικά συμβούλια. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Κάρλ Λήμπνεχτ – οι ηρωικοί ηγέτες του γερμανικού επαναστατικού κινήματος – δολοφονήθηκαν το Γενάρη του 1919, στα πλαίσια μιας στρατιωτικής αντεπαναστατικής επιχείρησης, που την κάλεσαν οι παλιοί τους σύντροφοι από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα.
Όμως, οι Γερμανοί καπιταλιστές παρέμειναν ανίσχυροι και το εργατικό κίνημα δεν είχε ηττηθεί τελειωτικά. Έμελλε να δοθούν πολλές ακόμα μάχες προτού το ζήτημα της εξουσίας λυθεί.
