Από τη στιγμή της εμφάνισης της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, ολόκληρος ο πλανήτης έχει βρεθεί αντιμέτωπος με τις συνέπειές της. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξής της, έχει αναδυθεί διεθνώς ένα διακριτό ρεύμα αμφισβητιών της επικινδυνότητας της πανδημίας, με μικρότερες ή μεγαλύτερες «δόσεις» συνωμοσιολογίας. Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές ακόμα χώρες, αυτό το ρεύμα έχει αποκτήσει και την «αριστερή» του έκφραση μέσα από αναλύσεις και μεθόδους ορισμένων αριστερών και ακόμα περισσότερο, αναρχικών οργανώσεων και συλλογικοτήτων.
Δυσπιστία προς την επιστήμη
Στη σημερινή εποχή, η επικράτηση μιας σειράς αντιεπιστημονικών απόψεων σε σημαντικά ποσοστά του πληθυσμού στις χώρες της «ανεπτυγμένης Δύσης» είναι ένα εκτεταμένο φαινόμενο. Η αναζήτηση των αιτιών σε κάποιο γενικευμένο «έλλειμμα» βασικών γνώσεων είναι τουλάχιστον απλοϊκή. Συνήθως, το επίκεντρο τέτοιων απόψεων είναι οι χώρες της «πολιτισμένης Δύσης», ενώ συχνά και οι ίδιοι οι επιστήμονες βρίσκονται αναμεταξύ των φορέων των πιο αντιεπιστημονικών ιδεών. Για παράδειγμα στην Ελλάδα είδαμε, εκτός των άλλων, κορυφαία λοιμωξιολόγο να ισχυρίζεται επανειλημμένα ότι ο νέος κορωνοϊός δεν μεταδίδεται με τη Θεία Κοινωνία.
Στην πραγματικότητα, η εξάπλωση της δεισιδαιμονίας και του μυστικισμού είναι αδιάψευστο σύμπτωμα ενός κοινωνικού συστήματος που βυθίζεται στην πλήρη παρακμή. Η τερατώδης αντίφαση του ιστορικά χρεοκοπημένου καπιταλιστικού συστήματος, ανάμεσα στον τεράστιο παραγόμενο πλούτο και την αλματωδώς αναπτυσσόμενη τεχνολογία από τη μια πλευρά και στη μαζική φτώχεια και εξαθλίωση από την άλλη, φαίνεται για εκατομμύρια ανθρώπους ανεξήγητη, ένας παραλογισμός. Και με δεδομένες τις ανεπαρκείς απαντήσεις του ρεφορμισμού, που έχει κυριαρχήσει διεθνώς στην ηγεσία των μαζικών εργατικών οργανώσεων, δημιουργείται εύφορο έδαφος για την έξαρση κάθε είδους παράξενων θεωριών, ως απόπειρες εξήγησης της αντιφατικής καπιταλιστικής πραγματικότητας. Ιδιαίτερα η υποταγή της επιστήμης και της τεχνολογίας στην καπιταλιστική κερδοφορία και η συνεπαγόμενη απουσία δημοκρατικού ελέγχου της εργαζόμενης κοινωνικής πλειοψηφίας πάνω τους παίζει έναν αποφασιστικό ρόλο.
Η λειτουργία της επιστήμης και της τεχνολογικής ανάπτυξης μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού διαστρεβλώνεται, με όλους τους πιθανούς τρόπους. Ο επιστημονικός καταμερισμός εργασίας, που είναι ένα προοδευτικό και αναγκαίο χαρακτηριστικό για τη σύγχρονη επιστήμη, στα πλαίσια του καπιταλιστικού ανταγωνισμού μεταξύ μονοπωλίων και κρατών, στερείται σε μεγάλο βαθμό το αναγκαίο του συμπλήρωμα, τη διεθνή και διεπιστημονική συνεργασία και τη σύνδεση της επιστήμης με όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Ακόμα, ο ίδιος ο τρόπος σκέψης των επιστημόνων και ερευνητών ενσωματώνει – τις περισσότερες φορές ασυνείδητα – τη γενικότερη φιλοσοφική «στενομυαλιά» που χαρακτηρίζει την κυρίαρχη ιδεολογία της αστικής τάξης.
Φυσικά, υπάρχουν και οι πολύ πιο άμεσες επιδράσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής πάνω στην επιστήμη. Οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις και διάφοροι ιδιωτικοί θεσμοί χρηματοδοτούν συγκεκριμένες επιστημονικές προσεγγίσεις, ενώ αφήνουν χωρίς πόρους άλλες επιστημονικές απόψεις ή και ολόκληρα επιστημονικά πεδία που δεν υπόσχονται άμεσα και σημαντικά κέρδη. Οι ιδιωτικοί φαρμακευτικοί κολοσσοί επενδύουν στην έρευνα για φάρμακα που έχουν εξασφαλισμένο κέρδος και όχι σε κοινωνικά αναγκαίες θεραπείες – τις οποίες συχνά σαμποτάρουν ενεργά. Τα κράτη αναπτύσσουν καινοτόμα έρευνα της οποίας τα αποτελέσματα, αντί να αξιοποιούνται για την κοινωνική ευημερία γίνονται δώρο σε μεγάλες πολυεθνικές. Σε όλον τον πλανήτη πραγματοποιούνται σκληρές περικοπές στην νοσοκομειακή, ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη των ανθρώπων.
Όλα τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα, η επιστήμη και η έρευνα να ωθούνται σε αχρείαστη και κοινωνικά επιβλαβή επιβράδυνση, να εκτρέπονται σε ερευνητικά αδιέξοδες – αλλά ίσως κερδοφόρες για το κεφάλαιο – κατευθύνσεις, να γίνονται πεδίο κερδοσκοπίας και ανάδειξης σκανδάλων και να κρατούνται αποστασιοποιημένες από τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων, αποξενώνοντάς τους σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Αυτά έχουν ως συνέπεια πολλοί άνθρωποι, χωρίς τη συνολική θεώρηση του σημερινού κοινωνικού συστήματος που προσφέρει ο μαρξισμός (η οποία και συνεπάγεται την κριτική προσέγγιση της επιστήμης και την αντιμετώπισή της ως εξελισσόμενη), να στρέφουν την ενστικτώδη αμφισβήτησή τους ενάντια σε γενικά ορθά επιστημονικά συμπεράσματα ή και ενάντια στην ίδια την κοινωνική χρησιμότητα της επιστήμης (και βέβαια, χωρίς αυτήν την αναγκαία βαθύτερη κατανόηση του προβλήματος, οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι τείνουν συχνά να υιοθετούν αντιδραστικά και ρατσιστικά επιχειρήματα, για «σχέδια της παγκοσμιοποίησης», «εβραϊκές συνωμοσίες» κ.λπ.).
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες συνωμοσίας διεθνώς, σχετικά με την πανδημία, είναι αυτή που υποστηρίζει ότι ο ιός είναι δημιούργημα του δισεκατομμυριούχου ιδρυτή της Microsoft, Μπιλ Γκέιτς, ώστε να επιβάλλει τη χρήση του εμβολίου με ψηφιακή υπογραφή που θέλει να προωθήσει και εκείνη που υποστηρίζει πως η πανδημία είναι αποτέλεσμα των κεραιών δικτύου «5G». Αυτές οι θεωρίες ισχυρίζονται δηλαδή ουσιαστικά, η πρώτη ότι ο ιός είναι δημιούργημα ενός μεγαλοκαπιταλιστή για την προώθηση των επιχειρηματικών συμφερόντων του και η δεύτερη ότι οι καπιταλιστικοί κολοσσοί του τομέα των τηλεπικοινωνιών ευθύνονται για την εκτεταμένη διάδοσή του – με άλλα λόγια πηγάζουν από μια εγγενή καχυποψία απέναντι στο καθεστώς.
Αλλά και στην Ελλάδα, σημαντικότατη συμβολή στη διάθεση αμφισβήτησης της ύπαρξης πραγματικής πανδημίας έχει παίξει το «σκάνδαλο Novartis», που ανέδειξε το πώς μια φαρμακευτική δεν αναγνωρίζει κανένα εμπόδιο στην προσπάθεια να αυξήσει τις πωλήσεις για ένα εμβόλιό της. Τα απροκάλυπτα κερδοσκοπικά χαρακτηριστικά της κούρσας του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού για τη δημιουργία εμβολίου κατά του νέου ιού, ομοίως ενισχύουν την επιχειρηματολογία πως «γι’ αυτά τα μελλοντικά κέρδη και μόνο, δημιουργήθηκε όλος ο αδικαιολόγητος πανικός για το νέο ιό».
Η αμφισβήτηση της επικινδυνότητας του ιού «από τ’ αριστερά» – η περίπτωση της «αυτονομίας»
Η υιοθέτηση απόψεων που υποτιμούν τη σοβαρότητα της πανδημίας από ορισμένες αριστερές και αναρχικές οργανώσεις και ομάδες, στερείται φυσικά το ακροδεξιάς προέλευσης και αισθητικής «περιτύλιγμα» των διαδεδομένων θεωριών συνωμοσίας. Ωστόσο διατηρεί στοιχεία από τον πυρήνα του τρόπου σκέψης τους.
Στην Ελλάδα, η πιο χαρακτηριστική περίπτωση υποτίμησης της πανδημίας είναι αναμφίβολα συλλογικότητες της «αναρχίζουσας» με επιμέρους μαρξιστικές αναφορές τάσης που αυτοπροσδιορίζεται ως «αυτονομία». Η θεωρητική βάση για τις αναλύσεις τους, είναι η αντίληψη που έχει αναπτυχθεί από τους βασικούς θεωρητικούς του ρεύματος της αυτονομίας, πως «καταστάσεις έκτακτης ανάγκης» γεννούν με μαθηματική ακρίβεια δυστοπικές κρατικές πολιτικές ακραίου ελέγχου και επιτήρησης τύπου «Μεγάλου Αδελφού». Η βασική επιχειρηματολογία αυτών των συλλογικοτήτων είναι πως ο νέος κορωνοϊός είναι συνηθισμένης επικινδυνότητας και διασποράς, αλλά αναβαθμίζεται σε φονική πανδημία από τις κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ, με σκοπό τον εκτεταμένο περιορισμό ατομικών δικαιωμάτων και τη δημιουργία μιας «νέας κανονικότητας», που με πρόσχημα τη δημόσια υγεία θα περιλαμβάνει αυστηρή κρατική επιτήρηση στον πληθυσμό (ενδεικτικά κείμενα και αφίσες στις σελίδες: Autonome Antifa και Sarajevo).
Χαρακτηριστική είναι και η επιχειρηματολογία που ανέπτυξε ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν, επιφανής θεωρητικός (μίας από τις πτυχές) της αυτονομίας: «Η ακρότητα αυτών των μέτρων είναι εξόφθαλμη, αν αναλογιστεί κανείς ότι, σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών της Ιταλίας, πρόκειται για κάτι ανάλογο με τη γρίπη και για μια νόσο όχι και πολύ διαφορετική από αυτές που αντιμετωπίζουμε κάθε χρόνο. Θα έλεγε κανείς ότι αφού εξαντλήθηκε η τρομοκρατία ως δικαιολογία για την επιβολή έκτακτων μέτρων, η επινόηση μιας επιδημίας μπορεί να παρέχει την ιδανική δικαιολογία προκειμένου αυτά τα μέτρα να επεκταθούν πέρα από κάθε όριο» (αναλυτικά κείμενα υπάρχουν στην «Εφημερίδα των Συντακτών» και στο Documento). Στα πλαίσια αυτής της ανάλυσης, αυτές οι πολιτικές τάσεις προτάσσουν την ανυπακοή στην καραντίνα, στα μέτρα προστασίας, ακόμα και στη χρήση μάσκας, ενώ κάποιες ομάδες περιέγραψαν τους γιατρούς ως «χειρότερους και από μπάτσους».
Ένα πολύ χαρακτηριστικό σύμπτωμα αυτών των αναλύσεων είναι η «εργατιστική» προσέγγιση της εργατικής τάξης και του κοινωνικού της ρόλου. Έτσι, οι επιστήμονες και οι γιατροί δεν αποτελούν κατά πλειοψηφία μισθωτούς εργάτες των οποίων η εργασία – όπως και όλων των εργατών σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό – υφίσταται την καπιταλιστική αλλοτρίωση, αλλά είναι οι «κακοί ειδικοί» που υπηρετούν πλήρως και σκόπιμα την άρχουσα τάξη και στέκονται συνειδητά απέναντι στην εργατική τάξη. Η εργατική τάξη με τη σειρά της μοιάζει να περιλαμβάνει μόνο τα πιο σκληρά εκμεταλλευόμενα τμήματά της και τα υπόλοιπα εργατικά στρώματα εμφανίζονται ως «μικροαστικοποιημένα». Διάφορα στοιχεία καλυτέρευσης του βιοτικού και πολιτιστικού επιπέδου ενός σημαντικού τμήματος της εργατικής τάξης που έχουν κατακτηθεί σε πολλές χώρες (στοιχεία που πριν έναν αιώνα απολάμβαναν μόνο οι μεσαίες και ανώτερες κοινωνικές τάξεις και ουσιαστικά αποτελούν τμήματα της αποσπασμένης από την εργατική τάξη υπεραξίας, που έχει καταφέρει να τα κερδίσει πίσω), αποκηρύσσονται ως «μικροαστισμός». Τα παραπάνω αποτελούν «σήμα κατατεθέν» του εργατισμού, όπως τον είχε αντιμετωπίσει ο Λένιν στην περίφημη διαμάχη με τους «οικονομιστές»: η πραγματική εργατική τάξη αντικαθίσταται από την υποτιμητική καρικατούρα που έχει στο μυαλό του για εκείνην, ένας μικροαστός ή διανοούμενος και οι (πραγματικές ή φανταστικές) αδυναμίες της δεν αποτελούν αντικειμενικά εμπόδια στον αγώνα των εργατών, αλλά αντίθετα εξιδανικεύονται.
Αντιπαραβάλλοντας το πραγματικό εργατικό κίνημα στις παραπάνω ιδέες, δημιουργείται μια εικόνα πλήρους αντίθεσης. Οι πρώτες εργατικές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα έγιναν από τους νοσοκομειακούς γιατρούς και νοσηλευτές. Οι εργατικές συγκεντρώσεις της Πρωτομαγιάς αποτέλεσαν υποδείγματα εργατικής δράσης, με ταυτόχρονη προφύλαξη της υγείας των εργατών που συμμετείχαν και του κοινωνικού συνόλου. Στην Ιταλία έγιναν μαζικές απεργίες για το κλείσιμο των βιομηχανιών, για λόγους προστασίας των εργατών και δημόσιας υγείας. Μια σειρά συνδικάτα στην Ελλάδα και όλο τον κόσμο διεκδίκησαν το κλείσιμο μη απαραίτητων επιχειρήσεων ή αποφασιστικά μέτρα προστασίας στους χώρους δουλειάς και ξεσκέπασαν τους εργοδότες που έπαιρναν μέτρα προφύλαξης για τους εαυτούς τους, αδιαφορώντας για τους υπαλλήλους (εργοδότες που έκαναν πράξη δηλαδή, το σύνθημα «μάσκες να βάλουν τα αφεντικά» που έχει προβάλει μια συλλογικότητα αυτόνομων).
Ωστόσο, η βασική αδυναμία στις θέσεις αυτών των συλλογικοτήτων της αυτονομίας είναι η στάση απέναντι στην αντιμετώπιση της πανδημίας, όπως αναλύεται στη συνέχεια.
Η λανθασμένη προσέγγιση ορισμένων αναρχικών και αριστερών οργανώσεων και αγωνιστών
Η τάση να παρουσιαστεί η επιδημία πρώτα και κύρια ως αφορμή για περιστολή δικαιωμάτων εμφανίστηκε – ή υπονοήθηκε – σε πιο «ήπια» μορφή σε σχέση με τις συλλογικότητες της «αυτονομίας», στις αναλύσεις αρκετών ακόμα αναρχικών, αλλά και ορισμένων αριστερών, οργανώσεων. Η βασική αδυναμία είναι και εδώ η παρουσίαση των μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας, ως μια πολυπόθητη κατάσταση για την αστική τάξη, που έτσι επιβάλλει μια «ιδιότυπη χούντα».
Για παράδειγμα, υποστηρίχθηκε ότι τα υπόλοιπα αναγκαία μέτρα, όπως οι εκτεταμένες δαπάνες για το σύστημα υγείας και οι επιτάξεις ιδιωτικών μονάδων υγείας, η διενέργεια διαγνωστικών τεστ, η παροχή μέσων προστασίας στον πληθυσμό, η προστασία των ευάλωτων ομάδων κλπ, θα ήταν με βεβαιότητα επαρκή και θα έκαναν «εξ ορισμού» τους περιορισμούς στην κυκλοφορία περιττούς. Αυτή είναι μια αβάσιμη υπόθεση. Είναι πολύ πιθανό, όλα αυτά τα μέτρα να περιόριζαν δραστικά τη διασπορά του ιού, κάνοντας την ανάγκη καραντίνας ανύπαρκτη ή πιο «ήπια». Αλλά, η υποστήριξη της άποψης ότι, «από θέση αρχής», θα ήταν με βεβαιότητα περιττά τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας δεν στηρίζεται στην πραγματικότητα.
Πηγή αυτής της αντίληψης είναι η σύλληψη της ελευθερίας ως μία υπερ-ιστορική, μεταφυσική έννοια, αυτόνομη από την ταξική πραγματικότητα της κοινωνίας και γενικότερα από τις ίδιες τις αντικειμενικές διεργασίες του υλικού κόσμου. Βάζοντας την έννοια της «ελευθερίας» πάνω σε ένα αφηρημένο, ιδεαλιστικό βάθρο, ξεκομμένο από την υλική πραγματικότητα και τη συνειδητοποίηση των αναγκαιοτήτων που πηγάζουν από αυτήν, οι αναρχικοί αυτού του τύπου χτίζουν ένα φανταστικό οικοδόμημα στο οποίο ακόμα και οι στοιχειώδεις υγειονομικές συστάσεις από τους επιστήμονες γίνονται πράξεις που έχουν ως κίνητρο τον περιορισμό της ελευθερίας. Με αυτόν τον τρόπο όμως γελοιοποιούν τον ίδιο τον πραγματικό αγώνα για δημοκρατικές ελευθερίες και ατομικά δικαιώματα ενάντια στις πραγματικές πράξεις καταπάτησής τους από την αστική εξουσία.
Με αυτήν την προσέγγιση «φλέρταραν» και αριστερές οργανώσεις και αγωνιστές, που ιδιαίτερα στην αρχή της καραντίνας εναντιώνονταν σε αυτήν, ως προετοιμασμένο κατασταλτικό σχέδιο. Το στοιχείο αυτό στις τοποθετήσεις αναρχικών και αριστερών οργανώσεων υποχώρησε, σε ένα βαθμό, κατά την κύρια φάση της καραντίνας, κάτω από την πίεση της τελείως διαφορετικής οπτικής που άρχισε να αναδεικνύει το πραγματικό εργατικό κίνημα. Σύντομα όμως επανήλθε, με χαρακτηριστικό έμπρακτο παράδειγμα την πλήρη απουσία μέτρων προστασίας στη μαζική συγκέντρωση ενάντια στην καταστολή στην Κυψέλη στις αρχές Μαΐου.
Είναι φυσικά αναμφισβήτητο, ότι η άρχουσα τάξη θα επιδιώξει να χρησιμοποιήσει πτυχές των μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας ενάντια στο εργατικό κίνημα – όπως ήδη κάνει, φορώντας στην αστυνομική καταστολή το «φωτοστέφανο» της προστασίας της δημόσιας υγείας. Αλλά η άρχουσα τάξη, μέσα σε οποιαδήποτε δυσμενή γι’ αυτήν κατάσταση, θα προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί κάθε «χαραμάδα» για πιθανά οφέλη σαν αντιστάθμισμα. Αυτό όμως, καθόλου δεν συνεπάγεται ότι η κατάσταση αυτή ήταν εξαρχής επιθυμητή και πολύ περισσότερο, ένα καλοδουλεμένο σχέδιο.
Η γενική καραντίνα και τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας και σε σημαντικό βαθμό της οικονομικής δραστηριότητας, υπήρξαν αντίθετα επιβλαβή για την παγκόσμια οικονομία. Στην πραγματικότητα, οι καπιταλιστές και οι αστικές κυβερνήσεις προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να αποφύγουν το βύθισμα της παγκόσμιας οικονομίας σε μια νέα ύφεση – κάτι που οι μαρξιστές εξηγούσαμε βέβαια, ότι είναι αναπόφευκτο – και οι συνέπειες της πανδημίας αποτέλεσαν την πιο εκρηκτική αφορμή για ακριβώς αυτήν την εξέλιξη. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, το να περιγράφεται ως επιθυμητή κατάσταση το έστω μερικό «κατέβασμα του διακόπτη» της οικονομίας από τις κυβερνήσεις ισοδυναμεί με την άτοπη θέση πως η αστική τάξη επιδίωξε την εμφάνιση της αφορμής για την είσοδο σε μια νέα, βαθιά παγκόσμια ύφεση.
Είναι χαρακτηριστική η δήλωση κυβερνητικών στελεχών της Βρετανίας στην αρχή της επιδημίας, όταν ακόμα ήταν υποστηρικτές της ψευτο-θεωρίας για «φυσική ανοσία της αγέλης», πως «το κλείσιμο των σχολείων θα φέρει πτώση του ΑΕΠ της χώρας κατά 3%». Ο Τραμπ έδειξε αντίστοιχη αντίσταση στην καραντίνα, περιγράφοντας τον ιό σαν «εχθρική ενέργεια των Κινέζων». Σε όλες τις χώρες η άρχουσα τάξη, όχι μόνο δεν «απολαμβάνει» την επιβολή καραντίνας, αλλά βιάζεται να «ξανανοίξει» την οικονομία για να ελαχιστοποιήσει τις ζημιές, πατώντας πάνω στις ζωές των εργαζομένων και των οικογενειών τους. Η ιταλική κυβέρνηση, όταν η Ιταλία βρισκόταν στο κέντρο της επιδημίας με εκατοντάδες νεκρών καθημερινά, αρνιόταν να κλείσει τις βιομηχανίες, εξαιτίας των απροκάλυπτων εκβιασμών των βιομηχάνων – μια στάση που στη συνέχεια ακολούθησαν όλες οι κυβερνήσεις απέναντι στις μεγάλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις, παρά την υποτιθέμενη «γενική» καραντίνα. Όταν πριν λίγες ημέρες έληξε η ιταλική καραντίνα κάτω από ασφυκτικές πιέσεις των μεγαλοεπιχειρηματιών, ο πρωθυπουργός Τζ. Κόντε παραδέχθηκε κυνικά ότι «πήρα την απόφαση, κόντρα στη γνώμη των επιστημόνων».
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ιδωθεί και η επιχειρηματολογία για «επιβολή χούντας». Το αστικό κράτος είναι από τη φύση του καταπιεστικό, ως όργανο υπεράσπισης και επιβολής στο σύνολο της κοινωνίας των ταξικών συμφερόντων της καπιταλιστικής μειοψηφίας. Ωστόσο, η αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι ο τρόπος διακυβέρνησης που είναι για την τάξη των καπιταλιστών ο φθηνότερος και αποδοτικότερος, με όλες τις δικλείδες ασφαλείας και εκτόνωσης της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Αντίθετα, η Ιστορία έχει δείξει ότι τα δικτατορικά καθεστώτα είναι δαπανηρά, διεφθαρμένα και ενέχουν το κίνδυνο ξαφνικής εκκωφαντικής κατάρρευσης, που σχεδόν πάντα συνοδεύεται με επαναστατικά γεγονότα και αμφισβήτηση συνολικά της καπιταλιστικής εξουσίας. Για το λόγο αυτό, η αστική τάξη κινείται προς την επιβολή τους, μόνο όταν δημιουργούνται συγκεκριμένες συνθήκες στην οικονομία και κυρίως, στην ταξική πάλη. Με αυτήν την έννοια, είναι λανθασμένη η αντίληψη ότι σε αυτή τη φάση η άρχουσα τάξη, στην Ελλάδα τουλάχιστον, αναζητά αφορμή για την επιβολή δικτατορίας.
Αντίθετα, η σκλήρυνση της καταστολής και η υιοθέτηση μεθόδων «βοναπαρτισμού» υφίσταται και θα αυξάνεται, ως συνειδητή επιλογή της άρχουσας τάξης μέσα σε συνθήκες οξυνόμενης ταξικής πάλης. Υπό αυτήν την έννοια όμως, η σχέση αιτίου – αποτελέσματος είναι η αντίστροφη: η όξυνση της κρατικής καταστολής και η υιοθέτηση «βοναπαρτιστικών» μεθόδων είναι το αποτέλεσμα, η αναγκαία απάντηση της αστικής τάξης στην κοινωνική κρίση που προκαλούν και θα προκαλέσουν οι συνέπειες της πανδημίας και της οικονομικής κρίσης – όχι ο εξαρχής απώτερος στόχος, δηλαδή το αίτιο, για χάρη του οποίου ήρθε η «επινόηση» ή η «υπερβολή» της πανδημίας.
Η πανδημία δεν είναι «μύθος» του καπιταλισμού – είναι το φρικιαστικό δημιούργημά του
Η λανθασμένη στάση απέναντι στην πανδημία που περιγράφηκε παραπάνω, έχει ως λογική της συνέπεια να υποτιμά τις ευθύνες του καπιταλιστικού συστήματος γι’ αυτήν την καταστροφή που έχει ήδη επιφέρει το θάνατο 350 χιλιάδων εργαζομένων, νέων και ηλικιωμένων ανθρώπων σε όλον τον πλανήτη. Σε προηγούμενο άρθρο μας έχουμε αναλύσει πώς ο καπιταλισμός ευθύνεται με κάθε πιθανό τρόπο για την πανδημία – με την περιβαλλοντική καταστροφή που ευνοεί την εμφάνιση της πανδημίας και τη διάδοσή της, με τις περικοπές και τις στρεβλώσεις στην ιατρική και φαρμακευτική έρευνα, που καθιστούν αδύνατο τον έγκαιρο περιορισμό της, με τις περικοπές στην Υγεία που γιγαντώνουν τον αριθμό των νεκρών κοκ. Αλλά αν τα αστικά κράτη και οι κυβερνήσεις απλώς «επινόησαν» την πανδημία, τότε δεν ευθύνονται για τίποτα από αυτά.
Η αντίληψη πως τα δεινά του καπιταλισμού περιορίζονται μόνο στην όλο και πιο σκληρή εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, είναι μια απόλυτα λανθασμένη αντίληψη. Το ιστορικά «ξοφλημένο» καπιταλιστικό κοινωνικό σύστημα, όσο δεν ανατρέπεται, θα σύρει την ανθρωπότητα σε βάρβαρες συνθήκες κάθε είδους – πανδημίες, πολέμους, απάνθρωπα αυταρχικά καθεστώτα, ακόμα και στην ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική καταστροφή του πλανήτη. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν χρειάζεται να το «επινοήσει» η άρχουσα τάξη – αρκεί να συνεχίσει να υφίσταται το καπιταλιστικό κοινωνικο-οικονομικό σύστημα. Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα, είναι οι δύο μόνοι δρόμοι μπροστά στην ανθρωπότητα σήμερα.
Πάτροκλος Ψάλτης
