Έως την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, πάνω από 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους σε ολόκληρο τον κόσμο από την πανδημία του COVID-19. Για τους θανάτους που έχουμε σ’ αυτό το τελευταίο κύμα της πανδημίας, αποκλειστικά υπεύθυνος είναι ο παγκόσμιος καπιταλισμός και ιδιαίτερα οι ισχυρές, ιμπεριαλιστικές άρχουσες τάξεις του πλανήτη.
Ταξική ανισότητα στη ζωτική υπόθεση του εμβολιασμού
Το πρώτο εμβόλιο έχει κατασκευαστεί και κυκλοφορήσει εδώ και πάνω από 9 μήνες. Παρά το γεγονός ότι αυτό πραγματοποιήθηκε ως αποτέλεσμα, κατά κανόνα, κρατικής χρηματοδότησης, αυτές οι άρχουσες τάξεις και οι κυβερνήσεις τους, αντί να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν εργοστάσια σε μια σειρά χώρες που θα παράγουν επαρκή ποσότητα εμβολίων φροντίζοντας για την ταχύτερη δυνατή παροχή τους σε όλο τον κόσμο με την επιστημονική επίβλεψη και το συντονισμό των κατάλληλων διεθνών επιτελείων όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), παρέχουν πλήρη κάλυψη και δικαίωση στην άθλια κερδοσκοπία των φαρμακευτικών πολυεθνικών με αυτό το κοινωνικά ζωτικό αγαθό. Και με εγκληματική εθνική στενομυαλιά, φρόντισαν με μαζική αγορά εμβολίων να θωρακίσουν μόνο τους δικούς τους πληθυσμούς, αδιαφορώντας για τη μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων του πλανήτη, η οποία ζει στις πιο φτωχές και υπανάπτυκτες χώρες. Εκεί οι πλήρως εμβολιασμένοι άνθρωποι είναι κατά κανόνα (έως και πολύ) λιγότερο από το 10% του πληθυσμού.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, ενώ μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού οι χώρες της ΕΕ, μαζί με ορισμένες άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισλανδία είχαν χορηγήσει μια τουλάχιστον δόση σε πάνω πάνω από το 50% του πληθυσμού τους, στην Ουκρανία μόνο το 4,3 % των πολιτών έχει λάβει μια δόση, στο Κοσσυφοπέδιο μόλις το 6,5%, στη Γεωργία το 6,8% και στην ισχυρή Ρωσία μόνο το 15,4%. Επιπλέον, ενώ σε πλούσιες χώρες όπως οι ΗΠΑ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Ισραήλ ανά 100 κατοίκους έχουμε 98, 153, 123 και 124 δόσεις αντίστοιχα, στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική μόλις 1 στα 10 άτομα έχουν εμβολιαστεί πλήρως. Συνολικά, οι χώρες «αυξημένου εισοδήματος» (όπως ορίζονται από την Παγκόσμια Τράπεζα) έχουν χορηγήσει κατά μέσο όρο 79 δόσεις για 100 κατοίκους, ενώ οι χώρες «χαμηλού εισοδήματος» μόλις 1! Μάλιστα 5 χώρες δεν είχαν ξεκινήσει ακόμα κανένα εμβολιαστικό πρόγραμμα: η Τανζανία, το Μπουρούντι, η Ερυθραία, η Αϊτή και η Βόρεια Κορέα.
Αυτή η τρομακτική ταξική ανισότητα στους εμβολιασμούς, η οποία πηγάζει από την άναρχη και απάνθρωπη φύση της καπιταλιστικής αγοράς και έχει ως συνέπεια τη μεγάλη καθυστέρηση στη ζωτική υπόθεση της εμβολιαστικής θωράκισης του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι η υλική αιτία για την αδυναμία να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν κατάλληλα οι νέες μεταλλάξεις του ιού.
Επιβράδυνση της ανάκαμψης στην παγκόσμια οικονομία
Η παράταση της πανδημίας όμως, ως αποτέλεσμα των αργών ρυθμών εμβολιασμού που επιβάλει στην ανθρωπότητα η καπιταλιστική αγορά, έχει και πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Καταρχάς η πανδημία έχει ήδη δημιουργήσει ένα τρομακτικό κόστος απωλειών για το παγκόσμιο ΑΕΠ. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Γκόφρι Οκαμότο, αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου του ΔΝΤ, οι οποίες δημοσιοποιήθηκαν στα τέλη Ιουλίου, οι δυνητικές απώλειες του παγκόσμιου ΑΕΠ λόγω της πανδημίας της πανδημίας θα ξεπεράσουν συνολικά τα 15 τρισ. δολάρια.
Κι όλα αυτά, παρότι από τον Μάρτιο του 2020 τα χρήματα που «έριξαν» στην οικονομία (κυρίως στις μεγάλες επιχειρήσεις και τις τράπεζες) στο όνομα της προστασίας από τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας οι κυβερνήσεις (16 τρισ. δολάρια) και οι κεντρικές τράπεζες (7,5 τρισ. δολάρια) έφτασαν στα 23,5 τρισ. δολάρια, με αποτέλεσμα το παγκόσμιο χρέος να φτάσει στα 281 τρισ. δολάρια (σημειώνοντας αύξηση κατά 32 δις δολάρια) ή σε περισσότερο από το 355% του παγκόσμιου ΑΕΠ!
Η καλοκαιρινή αναζωπύρωση της πανδημίας επιβραδύνει την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη, αφού σε πολλές περιπτώσεις το άνοιγμα των χώρων εργασίας θα καθυστερήσει και οι περιορισμοί στη διέλευση από τα κρατικά σύνορα θα παραταθούν. Έτσι, επιτελεία αστών αναλυτών όπως το αμερικανικό Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών που εδρεύει στην Ουάσιγκτον, αναθεώρησε τις εκτιμήσεις του για τις φετινές επιδόσεις της παγκόσμιας οικονομίας, από 6,2% σε 5,7%.
Μια σειρά στοιχείων που δημοσιεύθηκαν σε άρθρο του Bloomberg.gr και αναδημοσιεύθηκαν στην «Καθημερινή» στις 5/9, έδειξαν μια τάση για παγκόσμια αποδυνάμωση της ανάκαμψης. Στις ΗΠΑ οι προσλήψεις επιβραδύνθηκαν για πρώτη φορά μετά από επτά μήνες τον Αύγουστο, μαζί με ορισμένους ακόμα ενδεικτικούς δείκτες όπως ο αριθμός των «check -in» στα αεροδρόμια και οι κρατήσεις ξενοδοχείων και εστιατορίων. Είναι χαρακτηριστικές γι’ αυτήν την τάση οι σχετικές διαπιστώσεις που δημοσίευσαν σε ρεπορτάζ τους οι Financial Times στις 13/9, όπως αναδημοσιεύτηκαν στο Documento.gr, οι οποίοι έγραψαν ότι στις ΗΠΑ «η ατμόσφαιρα για την επιχειρηματικότητα χλωμιάζει» και «οι επιχειρήσεις ετοιμάζονται για ένα νέο κύμα χαμηλής οικονομικής δραστηριότητας». Στη Γερμανία ο βασικός επιχειρηματικός δείκτης επιδεινώθηκε και γενικότερα, ενδείξεις επιβράδυνσης εμφανίζει η οικονομία της Ευρωζώνης, καθώς ο δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης υποχώρησε για πρώτη φορά μέσα στο 2021 και διαμορφώθηκε στις 117,5 μονάδες τον Αύγουστο, υποχωρώντας από το ιστορικό υψηλό του Ιουλίου. Με την υποχώρησή του επιβεβαιώνεται η εικόνα επιδείνωσης που εμφανίζουν οι προοπτικές της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής οικονομίας. Τέλος και στην Κίνα, τον ίδιο μήνα, ο τομέας των υπηρεσιών γνώρισε απότομη και σοβαρή συρρίκνωση.
Αυξανόμενη ανισότητα και εξαθλίωση
Η θεμελιώδης θέση του Μαρξ ότι στον καπιταλισμό η συσσώρευση πλούτου στον ένα πόλο της κοινωνίας συνεπάγεται τη συσσώρευση εξαθλίωσης στον άλλο πόλο, αυτόν της εργαζόμενης κοινωνικής πλειονότητας, επιβεβαιώθηκε εργαστηριακά στην παρούσα κρίση που προκλήθηκε με αφορμή την πανδημία. Σύμφωνα με στοιχεία της Credit Suisse, από την αρχή της πανδημίας 5,2 εκατ. άνθρωποι προστέθηκαν στη λίστα των εκατομμυριούχων, ενώ ο αριθμός εκείνων που η περιουσία τους ανέρχεται σε τουλάχιστον 50 εκατ. δολάρια αυξήθηκε κατά περίπου 25%. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, το 1,1% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού του πλανήτη με περιουσία άνω του 1 εκατ. δολαρίων, δηλαδή 56 εκατομμύρια εκατομμυριούχοι, ελέγχει περιουσιακά στοιχεία συνολικού ύψους 191,6 τρισ. δολαρίων, δηλαδή το 45,8% του παγκόσμιου πλούτου.
Στην άλλη πλευρά, το 55% του ενήλικου πληθυσμού, δηλαδή 2,87 δισεκατομμύρια άνθρωποι, έχουν περιουσία κάτω από 10.000 δολάρια ο καθένας, ελέγχοντας μόλις το 13,7% του παγκόσμιου πλούτου που κυμαίνεται στα 5,5 τρισ. δολάρια. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της Wealth-Χ, 2.792 άνθρωποι είναι δισεκατομμυριούχοι έχοντας συνολικά περιουσία που ξεπερνά τα 11 τρισ. δολ. Δηλαδή η περιουσία των 2,8 δισ. φτωχότερων ανθρώπων δεν φθάνει ούτε στο μισό της περιουσίας των 2.792 πλουσιότερων!
Η σύγχρονη ανθρωπότητα, όσο υπάρχει καπιταλισμός είναι καταδικασμένη να βλέπει αυτό το τερατώδες απόστημα ανισότητας να μεγαλώνει πάνω στο σώμα της. Το ιστορικό αίτημα της αληθινής ισότητας ανάμεσα στους ανθρώπους μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο από έναν δρόμο, κι αυτός είναι ο δρόμος της σοσιαλιστικής επανάστασης και της εγκαθίδρυσης μιας νέας διεθνούς τάξης πραγμάτων, των Ενωμένων Σοσιαλιστικών Πολιτειών και της παγκόσμιας κοινωνικοποιημένης και δημοκρατικά σχεδιασμένης οικονομίας.
Ο εφιάλτης του πληθωρισμού αναβιώνει
Σε αυτήν την προβληματική και εύθραυστη κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας εμφανίστηκε ένας παλιός καπιταλιστικός εφιάλτης, ο πληθωρισμός. Πληθωρισμός είναι η ποσοστιαία μεταβολή του γενικού επιπέδου των τιμών των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Οι ενδεχόμενες συνέπειες του αυξημένου πληθωρισμού είναι ενδεικτικά οι ακόλουθες: μείωση των διαθέσιμων εισοδημάτων και ανακατανομή τους σε βάρος των φτωχότερων, μείωση της κατανάλωσης, της παραγωγής και των επενδύσεων, αύξηση της ανεργίας, αύξηση των επιτοκίων, προσανατολισμός των αποταμιεύσεων εμπορεύματα με σχετικά σταθερή αξία (χρυσός κ.α), μείωση της ανταγωνιστικότητας των εγχωρίων εμπορευμάτων και νομισματική υποτίμηση.
Για περισσότερο από 3 δεκαετίες, οι αστοί φαινόταν ότι έχουν επιτύχει να αντιμετωπίσουν οριστικά την απειλή του πληθωρισμού, τουλάχιστον στον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο. Ισχυρίζονταν ότι είχαν βρει το «μαγική συνταγή» για τη συγκράτηση του πληθωρισμού στην παρατεταμένη και – ενίοτε σκληρή – πολιτική λιτότητας, η οποία περιορίζει την κοινωνική ζήτηση για εμπορεύματα και υπηρεσίες σε ελεγχόμενα πλαίσια, αλλά και το κόστος παραγωγής μέσω των χαμηλών μισθών, με συνέπεια τη σταθερότητα στις τιμές. Σύμφωνα με αυτήν τη συνταγή, οι εργαζόμενοι έπρεπε να δεχθούν τη σχετική ή και απόλυτη επιδείνωση του βιοτικού τους επιπέδου στο όνομα της αποφυγής του πληθωρισμού. Όμως με την αναζωπύρωση του πληθωρισμού στις μέρες μας αποδεικνύεται πανηγυρικά πως η πολυδιαφημισμένη από τους αστούς «οριστική νίκη κατά του πληθωρισμού» ήταν απατηλή. Ο πληθωρισμός επέστρεψε και αποδεικνύει ότι είναι σε τελική ανάλυση το προϊόν της ίδιας της φύσης του καπιταλισμού.
Ας δούμε καταρχάς, ορισμένα βασικά στοιχεία για την παρούσα διεθνή άνοδο του πληθωρισμού. Στην Ευρωζώνη, ο πληθωρισμός τον Αύγουστο ανήλθε σε 3%, με την Γερμανία να βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο, με 3,6%. Στις ΗΠΑ, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις κινήθηκε κοντά στο 5,3%.
Στον κρίσιμο τομέα της Ενέργειας, τον Ιούλιο του 2021 σε σύγκριση με τον Ιούλιο του 2020 σημειώθηκαν μεγάλες αυξήσεις στην τιμή του φυσικού αερίου (με μια αύξηση άνω του 1.000% από τον περσινό Ιούλιο στην Ασία), στο πετρέλαιο κίνησης και στη βενζίνη. Έτσι, οι τιμές παραγωγού στη βιομηχανική καρδιά της Ευρωζώνης, την Γερμανία έχουν αυξηθεί πάνω από το 10,4% σε ετήσια βάση και αυτές οι αυξήσεις διαχέονται πλέον σε όλη την Ευρωζώνη.
Τoν περασμένο Αύγουστο επίσης, οι διεθνείς τιμές διαφόρων πρώτων υλών της γεωργικής και ζωικής παραγωγής αυξήθηκαν ανησυχητικά. Ανάλογης κλίμακας αυξήσεις έχουν σημειωθεί στις τιμές παραγωγού σε ΗΠΑ και Κίνα. Ταυτόχρονα, ο Δείκτης Τιμών Τροφίμων του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ αυξήθηκε κατά 3,1% από τον Ιούλιο του 2021 και κατά 32,9% από τον Αύγουστο του 2020 με αύξηση να καταγράφεται σε όλους τους επιμέρους δείκτες (δημητριακά, φυτικά λίπη, κρέατα, γαλακτοκομικά, ζάχαρη). Στο πλέον κρίσιμο προϊόν για τη βιομηχανία τροφίμων, το σιτάρι, έχουμε επίσης διαρκείς αυξήσεις, το ίδιο συμβαίνει και με τον καφέ όπου αναμένεται τις επόμενες μέρες μια αλματώδης αύξηση στην τιμή καταναλωτή.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο πληθωρισμός όπως αποτυπώνεται από τον Γενικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) έφτασε τον Αύγουστο στο 1,9% σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα. Το φυσικό αέριο αυξήθηκε κατά 91%, το πετρέλαιο θέρμανσης κατά 28,9% και τα καύσιμα κατά 17,4%. Το ηλεκτρικό ρεύμα αναμένεται να αυξηθεί σχεδόν κατά 20%, ως αποτέλεσμα της αύξησης του φυσικού αερίου, αλλά και των δικαιωμάτων ρύπων διεθνώς. Μεγάλες ανατιμήσεις έχουμε σε βασικά τρόφιμα όπως τα νωπά λαχανικά με αύξηση 21,5%, το αρνί και το κατσίκι με 21,5% και 8%, το ελαιόλαδο με 7,1%, τα πουλερικά με 4,5% και στα τυριά 3,4%. Επίσης, σύμφωνα με την ίδια πηγή, ακριβότερες ήταν για τον προηγούμενο μήνα η μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο με αύξηση 9% και η διαμονή στα ξενοδοχεία με 11,4%. Συνολικά στην ομάδα προϊόντων «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» η η μέση αύξηση ήταν 3%, στην ομάδα «Στέγαση» (ηλεκτρισμός, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανση κ.α) 4,4% και στην ομάδα «Μεταφορές» 6,7% (καύσιμα και λιπαντικά, καινούργια αυτοκίνητα, εισιτήρια με αεροπλάνο κ.α). Ανάλογες μεγάλες αυξήσεις καταγράφονται επίσης και στα οικοδομικά υλικά.
Πληθωρισμός καπιταλιστικής κερδοσκοπίας και όχι απλώς «αυξημένης ζήτησης»
Οι αστοί, για προφανείς λόγους ταξικού συμφέροντος, δεν προσεγγίζουν τον πληθωρισμό σαν ένα σύμφυτο με τον καπιταλισμό φαινόμενο. Εστιάζουν αποκλειστικά στις αφορμές που συνοδεύουν την εμφάνισή του, και ιδιαίτερα, τείνουν να αντιμετωπίζουν τον πληθωρισμό μόνο ως συνέπεια αυξημένης ζήτησης, ενοχοποιώντας την όποια ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των εργατικών μαζών ή και εφευρίσκοντας μια τέτοια εκεί που δεν υπάρχει. Όμως, ακόμα και αν παραβλέψει κανείς τη βαθύτερη, γενική αιτία του πληθωρισμού που είναι η άναρχη και παρασιτική φύση του καπιταλισμού, και τον προσεγγίσει από την άποψη των αφορμών που συνοδεύουν κάθε φορά την εμφάνισή του, ο αυξημένος πληθωρισμός έχει διαφορετικά είδη. Τα κυριότερα είδη-αφορμές είναι τα ακόλουθα: α) Αύξηση στην προσφορά χρήματος μέσω των κεντρικών κρατικών τραπεζών και μέσω της αύξησης της χορήγησης δανείων («πιστωτική επέκταση») χωρίς μια ανάλογη αύξηση στην προσφορά των εμπορευμάτων. β) Αύξηση της λεγόμενης ενεργού ζήτησης, της συνολικής δηλαδή κοινωνικής ζήτησης στην αγορά εμπορευμάτων και υπηρεσιών σε σχέση με την προσφορά τους. γ) Αύξηση του κόστους παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των τιμών των πρώτων υλών. Ποιο είναι λοιπόν το είδος του πληθωρισμού που αναπτύσσεται διεθνώς στις μέρες μας;
Οι αστοί αναλυτές αυτές τις μέρες, στις εκτιμήσεις τους κάνουν λόγο για «έκτακτους και πρόσκαιρους παράγοντες» που υποτίθεται ότι προέρχονται από την απότομη επανέναρξη των οικονομιών μετά από τα λοκντάουν, η οποία αυξάνει τη ζήτηση και καθιστά δυσεύρετα ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες, οδηγώντας στην ανατίμησή τους. Όμως τα γεγονότα και τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι η διεθνής άνοδος των τιμών δεν οφείλεται σε αυτή καθαυτή την αύξηση της ζήτησης που έφεραν οι ειδικές συνθήκες της εξόδου από τα λοκντάουν, αλλά στη συστηματική απόπειρα εκμετάλλευσης αυτών των ειδικών συνθηκών για αχαλίνωτη καπιταλιστική κερδοσκοπία, κυρίως γύρω από το τρίτο είδος-αφορμή πληθωρισμού που αναφέραμε πιο πάνω, και συγκεκριμένα στις τιμές των πρώτων υλών. Ας δούμε όμως, συγκεκριμένα, αυτά τα γεγονότα και τα στοιχεία.
Στον τομέα της ενέργειας, έχουμε καταρχάς τη μεγάλη ανατίμηση του φυσικού αερίου, για την οποία κάναμε λόγο πιο πάνω. Αυτή είναι το αποτέλεσμα κυρίως της μειωμένης προσφοράς στην αγορά. Αυτή η μειωμένη προσφορά όμως, με τη σειρά της είναι το αποτέλεσμα, όχι μιας αντικειμενικής αδυναμίας να παραχθούν οι αναγκαίες ποσότητες φυσικού αερίου για την κάλυψη των αναγκών του πλανήτη, αλλά της καπιταλιστικής κερδοσκοπίας και των αστικών ανταγωνισμών.
Βασική αιτία για τη μειωμένη προσφορά είναι η μειωμένη ροή φυσικού αερίου προς την ΕΕ από τον κύριο προμηθευτή της, που είναι η Ρωσία και η οποία καλύπτει το 41,4% των αναγκών της. Η Ρωσία στέλνει μικρότερες ποσότητες στην ευρωπαϊκή αγορά σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα, κυρίως γιατί επιδιώκει να πιέσει την Ε.Ε να εγκρίνει τη λειτουργία του αγωγού Nord Stream 2 (αγωγός απευθείας μεταφοράς φυσικού αερίου στη Γερμανία από τη Ρωσία, με συνέπεια την παράκαμψη της Ουκρανίας και της Πολωνίας που αμφότερες χάνουν έτσι σημαντικές προμήθειες). Η λειτουργία αυτού του αγωγού εξυπηρετεί τα κερδοσκοπικά σχέδια του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού της Gazprom και έχει συγκεντρώσει την εχθρότητα των ΗΠΑ, διότι εντείνει την ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία. Βεβαίως, ταυτόχρονα με τη μείωση της ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία, και η μείωση της παραγωγής κατά 10% από τις εσωτερικές ευρωπαϊκές πηγές αποτελεί μια κερδοσκοπική τακτική για να υπάρξουν οι μεγαλύτερες δυνατές ανατιμήσεις τώρα που η παγκόσμια ζήτηση βρίσκεται στα ύψη.
Ένας άλλος παράγοντας που ωθεί τις τιμές του φυσικού αερίου προς τα πάνω είναι η ενεργειακή στροφή που συμβαίνει στην Κίνα από τον άνθρακα στο φυσικό αέριο, συμπεριλαμβανομένης της κάλυψης των αναγκών σε θέρμανση εκατομμυρίων κινέζικων νοικοκυριών. Πίσω από αυτήν τη στροφή που διεξάγεται με την καθοδήγηση του κινέζικου καθεστώτος στο όνομα της «πράσινης ανάπτυξης», υπάρχει η δημιουργία ενός νέου πεδίου κερδοφορίας για μεγάλες ενεργειακές εταιρείες όπως η BP, η οποία με ειδική συμφωνία που υπέγραψε πέρσι έχει γίνει σε σημαντικό βαθμό ρυθμιστής της ροής φυσικού αερίου στην Κίνα.
Η ίδια αιτία, δηλαδή η αχαλίνωτη καπιταλιστική κερδοσκοπία, βρίσκεται πίσω και από την μείωση της προσφοράς του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Το καλοκαίρι μεγάλες εταιρείες που το εμπορεύονται το κρατούσαν αποθηκευμένο στην Ισπανία προορίζοντάς το αποκλειστικά για την Ασία, ώστε να αντλήσουν περισσότερα κέρδη από τις αυξημένες, εκεί, τιμές. Ισχυρά ασιατικά κράτη όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ν. Κορέα, είναι πιο πρόθυμα να καταβάλουν υψηλό τίμημα για να δελεάσουν τις εταιρείες που αποθηκεύουν φυσικό αέριο στα δεξαμενόπλοια της Ισπανίας.
Τέλος, ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας που οδηγεί σε άνοδο της τιμής της ενέργειας και ειδικότερα του φυσικού αερίου, είναι η κερδοσκοπική αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων, η οποία πυροδοτεί την αύξησή της τιμής του φυσικού αερίου, του ηλεκτρικού ρεύματος και των εμπορευμάτων που παράγει η βιομηχανία που χρησιμοποιεί αυτούς τους ρύπους, κάνοντας τεράστιο το πρόβλημα της ακρίβειας για τα φτωχά λαϊκά νοικοκυριά παγκόσμια. Σε αυτό το ζήτημα βλέπουμε γλαφυρά τον αντιδραστικό τρόπο με τον οποίο γίνεται από τον καπιταλισμό η στροφή στην «πράσινη ανάπτυξη» και η μείωση της χρήση ρυπογόνων καυσίμων, κατά κύριο λόγο του πετρελαίου, του λιγνίτη και του λιθάνθρακα. Η εκπομπή ρύπων, αντί να εξαλειφθεί σχεδιασμένα στο μέγιστο δυνατό βαθμό και με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα, έχει μετατραπεί σε ένα εμπόρευμα, που πουλιέται και αγοράζεται στο πλαίσιο της εφαρμογής (και από την ΕΕ) ενός συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων (ETS η ευρωπαϊκή του εκδοχή) στην παραγωγή ηλεκτρισμού και τη βαριά βιομηχανία.
Έτσι, στις αρχές Σεπτεμβρίου, η τιμή των δικαιωμάτων εκπομπών αερίων ρύπων CO2 (διοξειδίου του άνθρακα) , στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών αερίων ρύπων της ΕΕ, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο στον κόσμο, αυξήθηκε στα 62 ευρώ ανά τόνο, δηλαδή κατά 100% από την αντίστοιχη περίοδο του 2020. Ο λόγος της αύξησης είναι ξεκάθαρα η κερδοσκοπία με την εμπορία των δικαιωμάτων και αυτό αποδείχθηκε περίτρανα από την επίσημη επιστολή διαμαρτυρίας που επέδωσε τον Αύγουστο η μεγάλη γερμανική εταιρεία παραγωγής ενέργειας Stromio στην Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών με σκοπό «να τεθούν όρια στην ποσότητα των ομολόγων, που μπορούν να διακρατούν επενδυτές και που σχετίζονται με το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας αερίων ρύπων», όπως αυτή δημοσιεύθηκε στο πρακτορείο Bloomberg News και αναδημοσιεύθηκε στις 10/9 στην «Καθημερινή».
Η τιμή των δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα εκτοξεύεται στα ύψη γιατί οι καπιταλιστές κερδοσκόποι τοποθετούν μαζικά κεφάλαια σε αυτά, εκτιμώντας ότι με την άμεση προοπτική για αυστηρότερες περιβαλλοντικές πολιτικές από την ΕΕ λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι τιμές του διοξειδίου του άνθρακα μπορεί να υπερβούν ακόμα και τα 100 ευρώ ανά τόνο έως το τέλος του 2021. Έτσι έχουμε μια τεράστια επιβάρυνση κόστους στις εταιρείες που έχουν άμεση ανάγκη τα δικαιώματα εκπομπών αερίων ρύπων για να μπορούν να συμμορφώνονται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί κλιματικής αλλαγής. Και αυτό το κόστος, όπως βλέπουμε ήδη με την αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, μεταφέρεται πλέον στους καταναλωτές.
Επιπλέον, αυτή η αύξηση έχει οδηγήσει σε σημαντική αύξηση στη ζήτηση για φυσικό αέριο, ακριβώς επειδή πρόκειται για το λιγότερο ρυπογόνο από τα συμβατικά καύσιμα και για βασικό υποκατάστατο των πολύ ρυπογόνων καυσίμων κατά τη τη μεταβατική αυτή φάση προς την «πράσινη οικονομία».
Στο πετρέλαιο, μια ορισμένη τάση για αύξηση της τιμής, ήταν ασφαλώς αναμενόμενη για τα δεδομένα της διεθνούς καπιταλιστικής αγοράς, αφού λόγω της απότομης και μεγάλης περσινής πτώσης της ζήτησης σε συνθήκες παγκόσμιου λοκντάουν η τιμή είχε φτάσει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, όπως και σε μια σειρά άλλες πρώτες ύλες βλέπουμε την παρασιτική καπιταλιστική τάση της αχαλίνωτης κερδοσκοπίας να ωθεί τις τιμές σε ύψη που δεν δικαιολογούνται από την αναμενόμενη αύξηση της ζήτησης. Έτσι, για παράδειγμα, η Goldman Sachs, ο μεγαλύτερος «παίκτης» στην αγορά συμβολαίων πετρελαίου, συνετέλεσε αποφασιστικά σε αυτό το φούσκωμα των τιμών δημοσιοποιώντας μια «πρόβλεψη» ότι η τιμή του πετρελαίου θα έφτανε το καλοκαίρι στα 80 δολάρια το βαρέλι (σήμερα είναι στα 70), επωφελούμενη κερδοσκοπικά από αυτήν.
Γενικότερα, στις πρώτες ύλες, οι καπιταλιστές κερδοσκόποι «επενδυτές» εκμεταλλευόμενοι τις δυσλειτουργίες που εμφανίστηκαν στις αλυσίδες εφοδιασμού, καθώς και στην απότομη αύξηση της ζήτησης μετά την πανδημία, τοποθέτησαν από τα μέσα Μαΐου πολύ μεγάλα ποσά σε συμβόλαια πρώτων υλών όπως ο χάλυβας, το σιδηρομετάλλευμα και ο χαλκός. Μάλιστα, η Εθνική Επιτροπή Ανάπτυξης και Μεταρρύθμισης (NDRC) και ακόμη τέσσερις κρατικές υπηρεσίες της Κίνας κατήγγειλαν τον Μάιο δημόσια τη χειραγώγηση των διεθνών τιμών των πρώτων υλών και την υπερβολική κερδοσκοπία.
Ειδικότερα, οι μεγάλες αυξήσεις σε οικοδομικά υλικά και σε βιομηχανικά μεταλλεύματα, ιδιαίτερα στις τιμές του χαλκού τροφοδοτούνται από το κερδοσκοπικό ράλι στα χρηματιστήρια, αφού οι κερδοσκόποι «επενδυτές» έχουν μυριστεί μεγάλα κέρδη ως αποτέλεσμα της στροφή της Κίνας στην «πράσινη οικονομία». Έτσι, ο χαλκός π.χ συγκεντρώνει μεγάλο κερδοσκοπικό ενδιαφέρον, αφού θεωρείται ότι θα έχει εκ νέου πρωταγωνιστικό ρόλο μετά την απεξάρτηση από τον άνθρακα αποτελώντας βασικό υλικό των ηλεκτρικών καλωδιώσεων που χρησιμοποιούνται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), στα ηλεκτροκίνητα οχήματα κ.λπ.
Οι μεγάλες αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αερίου και του CO2 μετατρέπονται σε εξίσου μεγάλες αυξήσεις στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας γιατί, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, τα καύσιμα αυτά είναι αναγκαία για την παραγωγή της. Έτσι, π.χ στην περίπτωση της ΔΕΗ βλέπουμε ήδη αυξημένα τιμολόγια, καθώς πριν από 6 μήνες η τιμή του φυσικού αερίου ανά ΜWh παραγόμενης ενέργειας, ήταν στα 15 με 20 ευρώ και σήμερα έχει φτάσει στα 30 με 35 ευρώ. Η τιμή του CO2 ήταν στα 20 ευρώ ανά παραγόμενο τόνο στην ατμόσφαιρα και σήμερα έχει φτάσει να είναι 60 ευρώ. Μια ουσιαστικά ιδιωτικοποιημένη εδώ και χρόνια, εισηγμένη στο Χρηματιστήριο εταιρεία όπως είναι πλέον η ΔΕΗ, δεν έχει κανέναν λόγο να αφομοιώσει αυτές της αυξήσεις και να μην τις μεταφέρει στους καταναλωτές.
Ήδη στη Γερμανία, οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν σημειώσει αύξηση άνω του 60% στη διάρκεια του έτους, με τους ιδιοκτήτες εστιατορίων και καφέ να μεταβιβάζουν το κόστος στους πελάτες τους. Η ισπανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να μειώσει τους φόρους στην κατανάλωση ενέργειας, ενώ στη Βρετανία θα έχουμε και δεύτερη αύξηση των τιμολογίων μέσα σε αυτόν τον χρόνο. Τα διαρκώς αυξανόμενα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος απειλούν πλέον άμεσα να οδηγήσουν πολλές μικρές επιχειρήσεις στην Ευρώπη σε κλείσιμο. Ενδεικτικές είναι οι δηλώσεις που έκανε στις 30/8 στο Bloomberg, επικεφαλής της ένωσης ξενοδόχων UK Hospitality αναφέροντας ότι «μια σημαντική αύξηση του κόστους της ενέργειας θα είναι καταστρεπτική για τον κλάδο».
Σημαντικό ρόλο όμως στην άνοδο του πληθωρισμού παίζει και η ραγδαία αύξηση του μεταφορικού κόστους στο διεθνές εμπόριο. Πριν από την πανδημία, οι μεγάλες επιχειρήσεις μπορούσαν να νοικιάσουν εύκολα ένα κοντέινερ με 1.500-2.000 δολάρια για να μεταφέρουν εμπορεύματα από τα εργοστάσια της Ασίας στη Δύση, σε χαμηλό κόστος. Σήμερα το ίδιο κοντέινερ σύμφωνα με τα στοιχεία της συμβουλευτικής εταιρείας για τις θαλάσσιες μεταφορές Drewry κοστίζει πάνω από 14.000 δολάρια, μετά από μια αύξηση τουλάχιστον 600%.
Η αιτία για αυτή την αύξηση δεν είναι άλλη από την πλήρη αναρχία της παγκόσμιας καπιταλιστικής αγοράς στις μεταφορές εμπορευμάτων. Πώς εκφράστηκε αυτή συγκεκριμένα; Κατά την περίοδο των λοκντάουν οι μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες ακύρωσαν δεκάδες δρομολόγια, με αποτέλεσμα τα άδεια κοντέινερ να «εγκλωβιστούν» σε διάφορα σημεία στην Ευρώπη και στη Β. Αμερική. Έτσι, τώρα που η επανεκκίνηση των οικονομιών γέννησε αυξημένες ανάγκες για την αποστολή παραγγελιών από τα κινεζικά εργοστάσια, το άναρχο καπιταλιστικό διεθνές σύστημα μεταφορών δεν έχει ακόμα μπορέσει να ανταποκριθεί και να προωθήσει τα άδεια κοντέινερ εκεί που χρειάζονται.
Έτσι, με την απειλή των άδειων ραφιών να έχει κάνει ήδη την εμφάνισή της ιδιαίτερα σε κάποιες χώρες όπως η Αυστραλία, όπου λόγω της έλλειψης αποθεμάτων μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων σκέφτονται να ακυρώσουν τις προσφορές της Black Friday, τελικά ορισμένες μεγάλες εταιρείες αναγκάστηκαν να αγοράσουν τα δικά τους κοντέινερ, μεταφέροντας τη μεγάλη αυτή αύξηση του κόστους μεταφοράς στον καταναλωτή. Κι έτσι το κόστος αυτό, ήρθε να προστεθεί στο ήδη αυξημένο κόστος της ενέργειας και των πρώτων υλών, με αποτέλεσμα την γενική άνοδο του πληθωρισμού.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι κερδοσκοπικής φύσης ανατιμήσεις στην ηλεκτρική ενέργεια και τα μεταφορικά καύσιμα ήδη άρχισαν να μεταφέρονται μέσω της αύξησης του κόστους της αγροτικής και της βιομηχανικής παραγωγής στα τρόφιμα. Έχουμε ήδη αναφέρει πιο πάνω τις σχετικές ενδεικτικές ανατιμήσεις στην ελληνική αγορά σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ. Το πρόβλημα επιτείνεται από τις ζημιές που έχει προκαλέσει η κλιματική αλλαγή στην αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή. Οι σοβαρότερες είναι αυτές που οδήγησαν στη μεγάλη μείωση της φετινής παραγωγής σταριού – ενός από τα πλέον κρίσιμα προϊόντα στη βιομηχανία τροφίμων – σε Ρωσία, ΗΠΑ και Καναδά, αλλά και εκείνες που είχαμε στην Βραζιλία, οι οποίες έχουν οδηγήσει στη μεγάλη αύξηση της τιμής του καφέ. Ωστόσο, και εδώ, η καπιταλιστική κερδοσκοπία στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων εκμεταλλεύεται τις όποιες ειδικές περιστάσεις για την εξαγωγή υπερκερδών, και είναι εκείνη που δίνει την αποφασιστική ώθηση για να πραγματοποιηθούν οι μεγάλες ανατιμήσεις.
Και στο βάθος στασιμοπληθωρισμός;
Ποιες είναι η προοπτικές που διαμορφώνονται λοιπόν σε σχέση με τον πληθωρισμό; Οι αστοί διεθνώς είναι καθησυχαστικοί και μιλούν για μια πρόσκαιρη κατάσταση. Έτσι οι επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για παράδειγμα, επιμένουν ότι η άνοδος των τιμών είναι συγκυριακή και θα εξομαλυνθεί χωρίς συνέπειες τον επόμενο χρόνο. Βασίζουν αυτή την αισιοδοξία τους σε δύο στοιχεία. Ισχυρίζονται ότι ο λεγόμενος «δομικός» πληθωρισμός (χωρίς δηλαδή να υπολογίζονται τα καύσιμα και τα τρόφιμα, που παρουσιάζουν μόνιμα διακυμάνσεις στις τιμές τους) στην Ευρωζώνη είναι ακόμη πολύ χαμηλός (τον Ιούλιο, όταν η Ευρωζώνη είχε πληθωρισμό 2,2%, ο δομικός πληθωρισμός ήταν 0,9%) και ότι η παρούσα άνοδος των τιμών οφείλεται απλώς στην «αποσυμπίεση» τους από την περίοδο της πανδημίας, στην οποία είχαν πέσει πολύ χαμηλά. Έτσι τονίζουν ότι δεν προτίθεται η ΕΚΤ να αλλάξει τίποτα σε σχέση με τη νομισματική πολιτική της σε ό,τι αφορά τον φθηνό δανεισμό μέσω της λεγόμενης έκτακτης ποσοτικής χαλάρωσης ή αλλιώς «Προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω της πανδημίας» (PEPP).
Δεν συμφωνούν όμως όλοι οι αστοί αναλυτές με αυτές τις αισιόδοξες εκτιμήσεις. Ο γνωστός ιστορικός της οικονομίας, Νάιαλ Φέργκιουσον, στις αρχές Σεπτεμβρίου ανέφερε στο αμερικανικό δίκτυο CNBC την εκτίμηση ότι ο πληθωρισμός θα μπορούσε να επαναλάβει την πορεία που είχε στο τέλος της δεκαετίας του 1960 και η οποία έβαλε τα θεμέλια για σταθερά υψηλό πληθωρισμό κατά τη δεκαετία του 1970. Υποστήριξε ότι, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις εντείνονται ως αποτέλεσμα του ότι οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες αντέδρασαν στην πανδημία όπως και στην κρίση του 2008, δημιουργείται ένα «κοκτέιλ φόβου», το οποίο φέρνει στο προσκήνιο φαντάσματα περασμένων δεκαετιών, όταν τη δεκαετία του 1970 φτάσαμε στον «στασιμοπληθωρισμό», δηλαδή στο συνδυασμό πολύ χαμηλής, στάσιμης ή και πτωτικής εξέλιξης στο ΑΕΠ και μιας ανοδικής πορείας των τιμών.
Τι από τα δύο είναι λοιπόν πιθανότερο να συμβεί; Θα μπορούσε κάποιος να πιστέψει τις καθησυχαστικές φωνές των διεθνών επιτελείων του κεφαλαίου, αν είχαν πραγματικά τον έλεγχο της κατάστασης της παγκόσμιας οικονομίας στα χέρια τους. Στην πραγματικότητα αυτοί οι κύριοι και κυρίες, είναι καταγραφείς στοιχείων και δεν ελέγχουν τίποτα πραγματικό. Οι επιλογές που καθορίζουν την πορεία των τιμών γίνονται από άλλα, πιο επίλεκτα μέλη της τάξης τους. Γίνονται μέσα στα γραφεία των «επενδυτών», δηλαδή των καπιταλιστών κερδοσκόπων-τυχοδιωκτών. Μόνο με επαναστατικά-σοσιαλιστικά μέτρα θα μπορούσε να παταχθεί η αχαλίνωτη κερδοσκοπία που εκτινάσσει στα ύψη τις τιμές και αυτά δεν μπορεί από τη φύση της να τα λάβει καμία αστική κυβέρνηση και κανένα διεθνές αστικό όργανο.
Ο πληθωρισμός είναι σύμπτωμα της ιστορικής κρίσης του καπιταλισμού και η ανάπτυξη της κρίσης σε ένα χαοτικό και άναρχο οικονομικό σύστημα έχει τη δική της, απρόβλεπτη λογική κίνησης. Οι αντιφάσεις και τα αδιέξοδα του καπιταλισμού επιβάλλονται στις εξελίξεις με τους δικούς τους όρους και τρόπους, και το μόνο που κάνουν τα διεθνή αστικά επιτελεία και οι αστικές κυβερνήσεις είναι κάθε φορά σαν πυροσβέστες να επιχειρούν να ρίξουν νερό για να σβήσουν τη φωτιά. Συνήθως όμως, όπως δείχνει και η πρόσφατη Ιστορία, αντί για νερό ρίχνουν λάδι.
Στην προκειμένη περίπτωση των ημερών μας, αυτό το λάδι είναι η τεράστια ποσότητα χρήματος, τα συνολικά 23,5 τρισ. δολάρια που έχουν «ρίξει» από την αρχή του 2020 στην οικονομία οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες – κυρίως στις μεγάλες επιχειρήσεις και τις τράπεζες – στο όνομα της αντιμετώπισης των συνεπειών της πανδημίας. Αυτή η τεράστια ποσότητα χρήματος, όπως έχουμε επανειλημμένα τονίσει, δεν αντανακλά πραγματικές παραγόμενες αξίες – ακόμα η παραγωγή κατά κανόνα δεν έχει επιστρέψει καν στα επίπεδα που βρισκόταν πριν από την πανδημία – και δημιουργεί έτσι, την ιδανική συνταγή για πληθωρισμό. Επιπλέον, συνδυάζεται με την αχαλίνωτη κερδοσκοπία που βρίσκεται πίσω από το τρέχον διεθνές πληθωριστικό κύμα και την τροφοδοτεί ακόμα περισσότερο.
Αυτό, με άλλα λόγια, σημαίνει ότι έχουμε ταυτόχρονα παρόντα, σε πλήρη ισχύ και τα 2 από τα 3 διαφορετικά κύρια είδη-αφορμές πληθωρισμού, δηλαδή τον πληθωρισμό από αύξηση της προσφοράς χρήματος και τον πληθωρισμό από την αύξηση του κόστους παραγωγής (λόγω κερδοσκοπίας στις πρώτες ύλες). Με τη σειρά τους, αυτά τα 2 είδη άρχισαν να συναντώνται για ένα διάστημα και με το τρίτο, αληθινά πρόσκαιρο στην προκειμένη περίπτωση είδος, δηλαδή με την αύξηση της ενεργού ζήτησης, η οποία ήδη συμβαίνει φυσιολογικά λόγω της εξόδου από την καραντίνα, με το ξόδεμα στην κατανάλωση ποσών που αποταμιεύτηκαν αναγκαστικά τους προηγούμενους μήνες.
Το συμπέρασμα λοιπόν, είναι ότι η εκτίμηση περί πρόσκαιρου πληθωρισμού που θα υποχωρήσει με βεβαιότητα τους επόμενους μήνες δεν προκύπτει λογικά από κάποιο αντικειμενικό γεγονός ή στοιχείο. Αντίθετα, είναι απόλυτα ρεαλιστική η εκτίμηση για τη δυνατότητα εισόδου σ’ ένα «τούνελ» στασιμοπληθωρισμού, όπως εξηγούν οι μαρξιστές εδώ και καιρό και όπως είδαμε ότι αρχίζουν να ανησυχούν πως θα συμβεί και αστοί αναλυτές όπως ο Φέργκιουσον. Άλλωστε, η εμφάνιση του πληθωρισμού, «ροκανίζοντας» τα εισοδήματα, την κατανάλωση και τις επενδύσεις, πιέζοντας προς τα πάνω τα επιτόκια και αυξάνοντας τα ελλείμματα και τα χρέη, δημιουργεί από μόνη της μια πραγματικότητα που υπονομεύει την εύθραυστη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας και πιέζει ξανά προς την κατεύθυνση της ύφεσης.
Πώς μπορεί να νικηθεί ο πληθωρισμός
Ο πληθωρισμός ως σύμπτωμα σύμφυτο με τον καπιταλισμό δεν μπορεί να εξαλειφθεί πάνω στο έδαφός του. Η αναρχία της καπιταλιστικής παραγωγής είναι η βάση που τείνει να παράγει και να αναπαράγει διαρκώς πληθωριστικές τάσεις. Επιπλέον, ειδικά στη σημερινή φάση μεγάλης παγκοσμιοποίησης της καπιταλιστικής οικονομίας, κυριαρχίας της παγκόσμιας αγοράς και δημιουργίας ενός αναπτυγμένου παγκόσμιου καταμερισμού εργασίας, κάθε «εθνική» απόπειρα ξεριζώματος του πληθωρισμού είναι καταδικασμένη. Μόνο στο πλαίσιο της συνένωσης τουλάχιστον μιας ομάδας προηγμένων βιομηχανικά χωρών και στη βάση μιας κεντρικά και δημοκρατικά σχεδιασμένης, κοινωνικοποιημένης οικονομίας, μπορεί να εξαλειφθεί ο πληθωρισμός. Η εργατική τάξη με το κίνημά της, είναι η μόνη που έχει τη δύναμη από σήμερα να προετοιμάσει αυτήν την προοπτική, παλεύοντας ενάντια στην ακρίβεια που απειλεί να καταβαραθρώσει το βιοτικό επίπεδο των εργατικών και φτωχών λαϊκών μαζών.
Βασικές διεκδικήσεις σ’ αυτόν τον αγώνα είναι, καταρχάς, για να επέλθει μια άμεση ανακούφιση, η κατάργηση κάθε έμμεσου φόρου στα βασικά καταναλωτικά αγαθά για ένα λαϊκό νοικοκυριό, αλλά και στην ηλεκτρική ενέργεια, για τους χαμηλόμισθους εργαζόμενους, τους άνεργους και τους χαμηλοσυνταξιούχους, με καθιέρωση ειδικού εκπτωτικού τιμολογίου γι’ αυτούς στη δεύτερη, το οποίο θα διαμορφωθεί μετά από σχετική πρόταση των συνδικάτων. Η θεμελιώδης διεκδίκηση ενάντια στον πληθωρισμό πρέπει να είναι η αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών, των συντάξεων και των επιδομάτων, η μηνιαία αύξησή τους δηλαδή, στο ύψος της ποσοστιαίας ανόδου των τιμών στα βασικά αγαθά και υπηρεσίες για ένα λαϊκό νοικοκυριό, όπως αυτά θα τα προσδιορίσουν τα συνδικάτα.
Όμως, κανένα αποτέλεσμα δεν θα έχουν τα παραπάνω σ’ αυτό καθαυτό το πρόβλημα του πληθωρισμού εάν δεν συνοδευτούν από τη διεκδίκηση για την επιβολή εργατικού ελέγχου σε όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις της ενέργειας, της βιομηχανίας, του εμπορίου και των υπηρεσιών που επηρεάζουν τη διαμόρφωση των τιμών στα βασικά αγαθά για ένα λαϊκό νοικοκυριό, με σκοπό το πλήρες ξεσκέπασμα της καπιταλιστικής αισχροκέρδειας. Κύριοι φορείς άσκησης αυτού του κοινωνικά ζωτικού ελέγχου θα πρέπει να είναι εκλεγμένες επιτροπές από εργαζόμενους της κάθε επιχείρησης και του εκάστοτε κλάδου, εκλεγμένους εκπροσώπους από τα εργατικά συνδικάτα και από μαζικούς φορείς που αντιπροσωπεύουν όλα τα φτωχά λαϊκά στρώματα που πλήττονται από την ακρίβεια, με τη βοήθεια μισθωτών λογιστών. Αυτές θα πρέπει να δημοσιοποιούν τα πορίσματά τους σε όλη την κοινωνία, πληροφορώντας την με αναλυτικά στοιχεία για τα φαινόμενα αισχροκέρδειας των διαφόρων ομάδων καπιταλιστών.
Κεντρική διεκδίκηση για έναν αποφασιστικό κοινωνικό έλεγχο πάνω στις τιμές είναι η κοινωνικοποίηση των μεγάλων μονοπωλίων και ολιγοπωλίων στην ενέργεια, την επεξεργασία και εμπορία πρώτων υλών, τη βιομηχανία και συγκεντρωμένη διανομή τροφίμων και τις μεταφορές. Φυσικά, για να κατακτηθούν αυτές οι διεκδικήσεις, ο μαζικός αγώνας ενάντια στην ακρίβεια θα πρέπει να στοχεύει στην ανάδειξη το συντομότερο δυνατό στην εξουσία μιας εργατικής κυβέρνησης, η οποία θα τις πραγματοποιήσει πλήρως και θα λάβει τα κατάλληλα πρόσθετα μέτρα ενάντια στα συμφέροντα των καπιταλιστών που θα αντιδράσουν στην εφαρμογή τους, προχωρώντας σε ένα συνολικό πρόγραμμα σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, με την κοινωνικοποίηση των τραπεζών και όλων των υπολοίπων μεγάλων επιχειρήσεων, στη βάση μια διεθνούς έκκλησης για να ακολουθηθεί το σοσιαλιστικό αυτό παράδειγμα από τους εργαζόμενους λαούς του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού χωρών. Μόνο μέσα από αυτόν τον δρόμο θα εξασφαλιστεί το ότι ο εφιάλτης του πληθωρισμού θα εξαλειφθεί και δεν θα επιστρέψει και πάλι απειλητικός για τα εργατικά και φτωχά λαϊκά εισοδήματα όπως σήμερα.
Σταμάτης Καραγιαννόπουλος
