Ο Άλεκ Ατεβίκ, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της μακεδονικής οργάνωσης «Λέβιτσα» (Αριστερά) και ηγετικό στέλεχος του γιουγκοσλαβικού τμήματος της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης (ΙΜΤ), μιλά στην «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ» για τους εθνικιστικούς μύθους και την αναγκαία διεθνιστική ταξική αλληλεγγύη.
«Επανάσταση»: Η Ελληνική άρχουσα τάξη υποστηρίζει ότι οι Μακεδόνες δεν είναι έθνος και ότι η γλώσσα τους (Μακεδονική γλώσσα) δεν υπάρχει. Ποια είναι η αλήθεια;
Άλεκ Ατεβίκ: Το καλύτερο σημείο για να ξεκινήσουμε είναι τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα του 19ου αιώνα στα Βαλκάνια. Όλα τους κατευθύνονταν εναντίον είτε της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είτε της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων, που και οι δύο αποτελούσαν πολυεθνικά κράτη με αναδυόμενες καπιταλιστικές σχέσεις. Με τη βοήθεια των Ρωσικών, Γερμανικών, Αγγλικών, Γαλλικών και Αυστρο-ουγγρικών δυνάμεων, η διαδικασία αποσύνθεσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ξεκίνησε με τον σχηματισμό της Ελληνικής μοναρχίας, που σύντομα ακολουθήθηκε από τις μοναρχίες της Ρουμανίας, της Σερβίας, της Βουλγαρίας και του Μαυροβουνίου. Οι έννοιες της ελληνικής «Μεγάλης Ιδέας», της Βουλγαρίας του «Αγίου Στεφάνου» [ΣτΜ: βλ. σχετική συνθήκη] και άλλες παρόμοιες, δηλαδή η προσπάθεια να επεκταθούν όσο το περισσότερο γίνεται σε βάρος των γειτόνων τους, αναπτύχθηκε από όλες τις αστικές τάξεις των Βαλκανίων. Με τον τρόπο αυτό, το εθνικό ζήτημα βάφτηκε στο αίμα. Αντί να οδηγήσει σε ανάπτυξη και πρόοδο, κατέληξε σε διαρκείς πολέμους, στρατιωτικές επιχειρήσεις και προπαγάνδα, βίαιες ανταλλαγές πληθυσμών…
Επομένως, δεν είναι μόνο η ελληνική άρχουσα τάξη που έχει διεκδικήσεις από τους γείτονες της. Την ίδια λογική ακολουθεί και η σύγχρονη βουλγαρική άρχουσα τάξη, αλλά και στο παρελθόν, πριν τον Λαϊκό Απελευθερωτικό πόλεμο και την Επανάσταση (1941-1944), η αστική τάξη της Σερβίας. Χρειάστηκε ο εμφύλιος πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία, με το Κομμουνιστικό αντάρτικο από τη μια πλευρά και τις διάφορες, ανταγωνιστικές μεταξύ τους, πτέρυγες της αστικής τάξης από την άλλη, για να χτυπηθεί η σοβινιστική προπαγάνδα, μέχρι το σημείο μάλιστα, η σερβική αστική τάξη να μη μπορεί σήμερα να επιβάλει αυτές τις ιδέες στο λαό της Σερβίας (είναι ενδεικτικό ότι ακόμα και ο ακραίος εθνικιστής Σέσελι, έχει αποστασιοποιηθεί από την παλιά θέση του ότι οι Μακεδόνες είναι «Σέρβοι του νότου»). Στην Ελλάδα, είδαμε παρόμοιες τάσεις κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, καθώς οι νικητές στην περίπτωση του ελληνικού Εμφυλίου ήταν οι καπιταλιστές, η ρητορική μίσους αντί να υποχωρήσει έγινε πιο έντονη. Προκύπτει λοιπόν το συμπέρασμα πως, οι αντιδραστικές ιδέες που έχουν επιβληθεί στο προλεταριάτο των Βαλκανίων μπορούν να διαλυθούν μόνο με τη σοσιαλιστική επανάσταση.
Η ύπαρξη του μακεδονικού έθνους μπορεί να φανεί ξεκάθαρα με τη δημιουργία του μακεδονικού κράτους μέσα στην Ομοσπονδία της Γιουγκοσλαβίας, μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι αλήθεια ότι το έθνος αυτό είναι μικρό, αλλά μπορεί κάποιος λογικός άνθρωπος να πει ότι οι Σλοβάκοι ή οι Σλοβένοι δεν υπάρχουν σαν έθνος; Όσον αφορά τη μακεδονική γλώσσα, πρόκειται για μια αναγνωρισμένη σλαβική γλώσσα, με ξεχωριστή ορθογραφία, με δική της ορθογραφία, γράμματα και λέξεις. Οι Σέρβοι και οι Βούλγαροι μπορούν να την καταλάβουν με λίγη βοήθεια, όπως ακριβώς και οι Άγγλοι ή οι Γερμανοί μπορούν να καταλάβουν τα Ολλανδικά.
«Ε»: Ποιο είναι το γενικό κλίμα στη μακεδονική κοινωνία, σε σχέση με την αντιπαράθεση με την Ελλάδα και σε σχέση με το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.;
Α.Α: Φαίνεται ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στη Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΔΜ), άσχετα με τη πολιτική τους τοποθέτηση ή εθνικότητα, κατηγορούν τους Έλληνες (τις ελληνικές κυβερνήσεις) για τη παράλογη πολιτική σχετικά με την αλλαγή ονόματος. Κατηγορούν την ελληνική πολιτική για τον αποκλεισμό από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, αλλά στη πραγματικότητα σαν έναν δευτερεύοντα παράγοντα. Η μεγάλη πλειοψηφία θεωρεί ότι είναι οι πολιτικές και η στρατηγική που ακολουθούνται στο εσωτερικό εκείνες που εμποδίζουν την οικονομική ανάπτυξη. Έτσι, τα κυβερνώντα κόμματα (οι Σοσιαλδημοκράτες και το αλβανόφωνο κόμμα «Δημοκρατική Ένωση για την Ενσωμάτωση») είναι πρόθυμα να υποχωρήσουν και να δεχτούν ένα νέο όνομα μόνο και μόνο για να πετύχουν να ενταχθεί η χώρα στο ΝΑΤΟ.
Αυτό θα ενισχύσει το κύρος τους, καθώς η ένταξη στο ΝΑΤΟ αποτελεί έναν εθνικό μύθο προόδου και ευημερίας εδώ και 25 χρόνια. Το συνεπακόλουθο άνοιγμα της πόρτας για την είσοδο στην Ε.Ε., θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο την κυβέρνηση, καθώς η Ε.Ε. παρουσιάζεται ακόμα περισσότερο, ως ο προστάτης που θα βγάλει τη χώρα από την απελπιστική οικονομική κατάσταση που επήλθε με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Εδώ θα πρέπει επίσης να τονιστεί και η πίεση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην κυβέρνηση, για την είσοδο της χώρας στο ΝΑΤΟ, ώστε να παρουσιαστεί αυτή η διεύρυνση ως επιτυχία της παρακμάζουσας αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
«Ε»: Πιστεύεις ότι υπάρχουν «αλυτρωτικές» διαθέσεις ενάντια στην Ελλάδα, ανάμεσα στους κατοίκους της Μακεδονίας; Υπάρχουν τέτοια στοιχεία αλυτρωτισμού στο ισχύον Σύνταγμα της χώρας;
Α.Α: (Γέλια) Υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Χαλκιδική, την Ασπροβάλτα και τον Πλαταμώνα για καλοκαιρινές «εφόδους»! Η Θεσσαλονίκη αποτελεί επίσης μια ένα κέντρο για αγορές της ανώτερης μεσαίας τάξη…Είναι πραγματικά αστείες οι αναφορές σε κάποιον «αλυτρωτισμό της ΠΓΔΜ» και μπορούν να σταθούν μόνο σαν ανέκδοτο. Η χώρα έχει σχεδόν ανύπαρκτο στρατό, ενώ η παρουσία του ΝΑΤΟ στη Μακεδονία και η ανοικτή συνεργασία με τον τοπικό στρατό, σημαίνει ότι ο Ελληνικός Στρατός γνωρίζει πολύ καλά τις δυνατότητες του μικρού επαγγελματικού στρατού της χώρας. Όσον αφορά το Σύνταγμα, οι αναγνώστες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι έχει ήδη αλλάξει μια φορά με τροποποιήσεις που επιβλήθηκαν από το ελληνικό κράτος, το 1995. Οπότε, ήδη στο 3ο Άρθρο αναφέρεται: «Η Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν έχει εδαφικές διεκδικήσεις απέναντι σε γειτονικές χώρες. Τα σύνορα της Δημοκρατίας μπορούν να αλλάξουν σύμφωνα με το Σύνταγμα, στη βάση εθελοντικών αλλαγών και στο πλαίσιο των διεθνών κανονισμών». Ακόμα, στο Άρθρο 49 έχει την ακόλουθη πρόταση, που επιβλήθηκε από τη κυβέρνηση του Α. Παπανδρέου: «Η Δημοκρατία δεν επεμβαίνει σε κυριαρχικά δικαιώματα άλλων χωρών και στις εσωτερικές τους υποθέσεις».
Επομένως, το να βλέπει κανείς αλυτρωτισμό στο γραπτό νόμο είναι τελείως επιπόλαιο. Δεν υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις μέσα στη ΔΜ που να έχουν ως στόχο τη κατάκτηση εδαφών της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας. Αντίθετα, υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις εκτός της χώρας, οι οποίες διακηρύσσουν την κατάκτηση σημερινών εδαφών της ΔΜ. Αλλά θα είχε ενδιαφέρον να ακούσουμε τι άλλο χρειάζεται να αλλάξει στο Σύνταγμα. Ως τώρα, υπάρχουν προτάσεις και πολιτική δημαγωγία από τον Υπουργό Εξωτερικών Κοτζιά, να αλλάξει το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» σε κάτι σαν «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» Λες κι αν αλλάξει το όνομα, αυτό θα σταματήσει τον πανίσχυρο Μακεδονικό στρατό και τα εκατομμύρια ανθρώπων που είναι έτοιμοι να κατακτήσουν τον κόσμο…
«Ε»: Υπάρχει στη Μακεδονία έδαφος για την ανάπτυξη ενός προλεταριακού διεθνιστικού κινήματος, ως τμήμα ενός ευρύτερου κινήματος στα Βαλκάνια;
Α.Α: Αυτό που βλέπουμε μετά από σχεδόν 3 δεκαετίες καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι η κατάργηση σχεδόν όλων των κατακτήσεων της εργατικής τάξης (μισθοί, ώρες και συνθήκες εργασίας, συντάξεις, ημέρες άδειας, επιδόματα κλπ). Βλέπει κανείς λίγα διάσπαρτα συνδικάτα στον ένα ή στον άλλο χώρο και μειούμενο αριθμό μελών, ενώ την ίδια στιγμή η εργατική αριστοκρατία λειτουργεί σαν υπηρέτης των κυβερνώντων κομμάτων. Κατά καιρούς υπάρχουν κάποιες αναταράξεις στις τάξεις τους, αλλά γενικά είναι σταθεροί στο να επαναπροσανατολίζονται προς την κάθε νέα κυβέρνηση, σαν ηλιοτρόπια που στρέφονται προς τον ήλιο.
Σαν πρόβλεψη, μπορούμε να πούμε ότι ένα μαζικό εργατικό κίνημα μάλλον δε θα υπάρξει στο άμεσο μέλλον, αλλά συγχρόνως και ότι οι εργαζόμενοι θα πείθονται όλο και περισσότερο για την ανικανότητα των αστικών θεσμών και των κοινοβουλευτικών κομμάτων να λύσουν τα βασικά τους προβλήματα. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα ξεκάθαρο σοσιαλιστικό πρόγραμμα και μια στρατηγική ώστε να τους κερδίσουμε. Είναι σημαντικό ότι, μικρές δυνάμεις του επαναστατικού Μαρξισμού, που παρεμβαίνουν για αρκετό διάστημα, έχουν αρχίσει τώρα να αναπτύσσονται τοπικά και εθνικά. Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους που οι Κομμουνιστές από τη Μακεδονία ενώθηκαν με τη μαρξιστική οργάνωση Crveni, μια κοινή ομάδα κομμουνιστών από τον ευρύτερο Γιουγκοσλαβικό χώρο.
«Ε»: Δεδομένου ότι η Λέβιτσα έχει εμφανιστεί το τελευταίο διάστημα σαν μια σχετικά σημαντική δύναμη στο πολιτικό σκηνικό, ποιες είναι οι θέσεις και οι προοπτικές της;
Α.Α: Η Λέβιτσα επίσημα δεν αποτελεί ένα πολύ ισχυρό κόμμα. Αλλά δεδομένων των εμποδίων από το νομικό σύστημα, τις πιέσεις σε ορισμένα ηγετικά στελέχη (για παράδειγμα υπάρχουν αυτή τη στιγμή 4 ποινικές διώξεις εναντίον μας, ενώ πρόσφατα κερδίσαμε τη μάχη απέναντι σε ένα τέχνασμα κάποιων που μπήκαν στο κόμμα και προσπάθησαν να πάρουν τον έλεγχο του με δικαστικά μέσα), τις οικονομικές δυσκολίες, το χαμηλό επίπεδο πολιτικοποίησης και τη συκοφάντηση των αριστερών ιδεών, μπορούμε να είμαστε περήφανοι για τα αποτελέσματα. Η Λέβιτσα θα παραμείνει μαχόμενη ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα – το σύστημα που δημιουργήθηκε από τα κόμματα των αφεντικών και τους εντολείς τους, δεν θα συμμετάσχει σε κανένα μεγάλο συνασπισμό και ο χρόνος θα δικαιώσει τις σωστές τακτικές της. Ο στρατηγικός στόχος μας είναι το χτίσιμο ενός εργατικού κόμματος, και γι’ αυτό υποστηρίζουμε με διάφορους τρόπους ατομικούς και συλλογικούς τους εργατικούς αγώνες, προσφέροντας νομική βοήθεια και δράσεις αλληλεγγύης.
Το κόμμα έχει μια ενημερωτική σελίδα στο διαδίκτυο που προωθεί αντι-ιμπεριαλιστικές και αντι-εθνικιστικές ιδέες. Αναπτύσσει σιγά-σιγά ένα δίκτυο τοπικών οργανώσεων, αλλά όχι με γρήγορο ρυθμό. Οι Κομμουνιστές της μαρξιστικής οργάνωσης Crveni συμμετέχουν ενεργά στο κόμμα και έχουν εκλεγεί σε ηγετικές θέσεις. Εγώ είμαι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και Συντονιστής του προγράμματος εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας. Η Λέβιτσα αποτελεί το μοναδικό κόμμα που είναι ενάντια στο ΝΑΤΟ και εκφράζει ανοιχτή κριτική στη δουλοπρεπή στάση των πολιτικών στη Μακεδονία. Έχουμε προτείνει τη διακοπή των λεγόμενων διαπραγματεύσεων για το όνομα της χώρας από τα δεξιά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Την ίδια στιγμή, απορρίπτουμε τη λανθασμένη ιστορικά θεωρία ότι οι Μακεδόνες αποτελούν κάποιο είδος απογόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και αντιπαρατεθήκαμε αποφασιστικά στον ιστορικό αναθεωρητισμό της προηγούμενης κυβέρνησης του Γκρουέφσκι. Στη Μακεδονία, η Λέβιτσα δέχεται κριτική για τη θέση της στο ζήτημα του ονόματος ως εθνικιστική ή και φασιστική, αλλά πολύ απλά δε μπορούμε να συμπαραταχθούμε με τον ελληνικό εθνικισμό ή και οποιονδήποτε εθνικισμό.
«Ε»: Ποια είναι η στάση της εργατικής τάξης και της νεολαίας για την περίοδο του Τίτο και την παλιά Ενιαία Γιουγκοσλαβία;
Α.Α: Σε όλες τις πρώην Γιουγκοσλαβικές Δημοκρατίες, λιγότερο ή περισσότερο, η εργατική τάξη και ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες, έχουν μια πολύ θετική στάση απέναντι στη Σοσιαλιστική Ομοσπονδία της Γιουγκοσλαβίας – σαν κάτι καλό να αντικαταστάθηκε με κάτι άσχημο. Οι συνταξιούχοι σήμερα, που πριν από 30 και 40 χρόνια ήταν όλοι πλήρως απασχολούμενοι, έχουν χτυπηθεί σκληρά από τα κύματα των ιδιωτικοποιήσεων από το 1989 και είδαν τη ζωή τους να υποβαθμίζεται από τα εξωφρενικά επίπεδα του πληθωρισμού, τα εμπάργκο, τις μαζικές απολύσεις, την κυριολεκτική ισοπέδωση της βιομηχανίας, τους πολέμους και τη μετανάστευση. Αλλά οι καιροί αυτοί είναι πολύ μακριά και οι νέες γενιές των εργαζομένων δεν μπορούν να συγκρίνουν την εμπειρία τους με εκείνη την κατάσταση 30 χρόνια πριν. Αυτές οι μνήμες της εργατικής τάξης έχουν καταστραφεί, από τη στιγμή που το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας δεν μπόρεσε να μείνει πιστό στις βασικές του αρχές. Η ανάγκη ενός γνήσιου μαζικού Κομμουνιστικού Κόμματος είναι έτσι απαραίτητη για να αποκαταστήσει τις παλιές εμπειρίες και να οδηγήσει τους πολιτικούς αγώνες σε ένα υψηλότερο επίπεδο.
«Ε»: Ποιο είναι το μήνυμα σου για τους συντρόφους αγωνιστές του εργατικού κινήματος και της νεολαίας στην Ελλάδα;
Α.Α: Μέχρι και πριν 6 μήνες, τα πιο σημαντικά ζητήματα για τους απλούς ανθρώπους, ανεξαρτήτως εθνικότητας, ήταν η ανεργία, οι χαμηλοί μισθοί, η διαφθορά, το κακό σύστημα υγείας, το παρακμάζον εκπαιδευτικό σύστημα, η θανατηφόρα ρύπανση στα Σκόπια και τις άλλες πόλεις, τα τοξικά ορυχεία χρυσού και ασημιού, οι τεράστιες ταξικές ανισότητες μεταξύ φτωχών και πλουσίων. Το τελευταίο διάστημα όμως, η νέα κυβέρνηση έχει παραμερίσει αυτά τα προβλήματα και έχει επιβάλλει τη συζήτηση για ζητήματα όπως η αλλαγή ονόματος, η γλώσσα της αλβανικής μειονότητας, οι εσωτερικές εδαφικές διαφορές, η είσοδος στο ΝΑΤΟ κτλ. Τα ΜΜΕ προφανώς συμμετέχουν με ενθουσιασμό σε αυτήν την υστερική προπαγάνδα. Τα καθήκοντα μας, και στις δύο χώρες, είναι ουσιαστικά τα ίδια, δηλαδή να εναντιωνόμαστε σε αυτόν τον εκτροχιασμό της ταξικής πάλης προς εθνικιστικές-ρατσιστικές γραμμές και να παλεύουμε για την ενότητα των εργαζόμενων. Είναι καθήκον μας να εκθέσουμε τις αληθινές προθέσεις της αστικής τάξης, που είναι να διασπάσει την εργατική τάξη, τόσο στο εσωτερικό της κάθε χώρας, όσο και διεθνώς. Πρέπει να εξηγούμε υπομονετικά. Και θα τα καταφέρουμε!
Μετάφραση : Μάριος Καλομενόπουλος
