Η πρόσφατη δημοπρασία για την αδειοδότηση των τηλεοπτικών καναλιών κυριάρχησε για πολλές μέρες στην επικαιρότητα. Η κυβέρνηση με το «νόμο Παππά» υποστηρίζει – ψευδώς – πως «βάζει τάξη», «χτυπά τη διαπλοκή» και «φέρνει έσοδα για το κράτος», ενώ οι ηγεσίες ΝΔ και ΠΑΣΟΚ υποκριτικά μιλούν για «αντισυνταγματικότητα» και για τους απολυμένους εργαζόμενους των καναλιών που δεν πήραν άδεια.
Το σκανδαλώδες καθεστώς των ιδιωτικών τηλεοπτικών καναλιών που ισχύει από την αρχή της ιδιωτικής τηλεόρασης είναι σχετικά γνωστό. Όλα τα ιδιωτικά κανάλια εθνικής εμβέλειας εκπέμπουν στις δημόσιες συχνότητες με βάση τις προσωρινές άδειες για «δοκιμαστική λειτουργία» που εξασφάλισαν, αρχικά το Mega και ο ΑΝΤ1 το 1989 και τα υπόλοιπα κανάλια τα αμέσως επόμενα χρόνια. Οι δυο μοναδικοί μέχρι σήμερα διαγωνισμοί που προκηρύχθηκαν – το 1997 και το 2003 – απέβησαν άκαρποι, αλλά τα ιδιωτικά κανάλια συνέχισαν να εκπέμπουν κανονικά.
Εξίσου σκανδαλώδης είναι και η υπόθεση της μετάβασης από το αναλογικό στο ψηφιακό σήμα. Η κυβέρνηση Σαμαρά το 2012, προκήρυξε διαγωνισμό για την ανάδειξη της εταιρίας – διαχειριστή των ψηφιακών συχνοτήτων. Η νικήτρια εταιρία, θα καλούταν ως διαχειριστής να «ενοικιάσει» τις ψηφιακές συχνότητες στους τηλεοπτικούς σταθμούς. Τον διαγωνισμό τελικά «κέρδισε» η μόνη εταιρεία που συμμετείχε: η κοινοπραξία που είχαν δημιουργήσει ακριβώς γι’ αυτόν το σκοπό οι Μega, ANT1, ΣΚΑΙ, Alpha και Μακεδονία, με επωνυμία «Digea Ψηφιακός Πάροχος ΑΕ». Μάλιστα, το ποσό που κατέβαλαν στον κράτος ήταν η εξευτελιστική τιμή εκκίνησης της δημοπρασίας, 18 εκατομμύρια ευρώ για 15ετή χρήση.
Τα δώρα στους καναλάρχες όμως, δεν σταματούν εδώ. Ο ειδικός φόρος 20% στα έσοδα από τηλεοπτικές διαφημίσεις που ψηφίστηκε το 2010, δεν εφαρμόστηκε ποτέ, καθώς η έναρξη της ισχύος του, αναβλήθηκε τέσσερις φορές μέσα σε τέσσερα χρόνια. Ταυτόχρονα, τη στιγμή που για τα χρέη προς τράπεζες που έχουν φτωχά νοικοκυριά προβλέπονται πλειστηριασμοί και κατασχέσεις, για τους τηλεοπτικούς «κολοσσούς» η δανειοδότηση από τις τράπεζες υπήρξε παραδοσιακά μια απλή «υπόθεση μεταξύ φίλων».
Ύστερα από όλα αυτά, είναι σαφές πως οι κραυγές των ηγεσιών της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ για την «αντισυνταγματικότητα» του Νόμου Παππά και την παράκαμψη του ΕΣΡ (Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης), δεν είναι παρά «κροκοδείλια δάκρυα». Για πάνω από δεκαπέντε χρόνια οι ίδιοι, τόσο από τη θέση της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης, φορο-απάλλαξαν προκλητικά τους καναλάρχες, τους χάρισαν τις ψηφιακές συχνότητες και φυσικά, αγνόησαν την ύπαρξη, όχι μόνο του ΕΣΡ, αλλά και οποιουδήποτε θεσμού, όταν το ζήτημα είχε να κάνει με την εκπομπή των ιδιωτικών καναλιών στη βάση των «δοκιμαστικών» αδειών τους.
Το «κατόρθωμα» της κυβέρνησης: ένα νέο ολιγοπώλιο, τα έσοδα σε τραπεζίτες και δανειστές
Τι καταφέρνει όμως ο νέος «νόμος Παππά»; Παρά τη φαινομενική αυστηροποίηση της διαδικασίας εξασφάλισης τηλεοπτικών αδειών, η ουσία παραμένει η ίδια. Μάλιστα, η αυστηροποίηση αυτή περιλαμβάνει και διατάξεις όπως ότι δικαίωμα συμμετοχής στις δημοπρασίες έχουν εταιρείες με τουλάχιστον 400 εργαζόμενους για τις άδειες εθνικής εμβέλειας ενημερωτικού χαρακτήρα και 50 για τις άδειες εθνικής εμβέλειας, μη ενημερωτικού χαρακτήρα. Ξεκινώντας λοιπόν από το στοιχειώδες ζήτημα του ποιόν και από ποιά κοινωνική τάξη θα αφορούν οι διαγωνισμοί για τις τηλεοπτικές άδειες, η κυβέρνηση είναι σαφής: το μεγάλο κεφάλαιο και κανέναν άλλο. Η προκήρυξη λοιπόν ενός διαγωνισμού με τέτοια κριτήρια που να αφορά μόνο μεγαλοκαπιταλιστές, σε συνδυασμό με τον καθορισμό του αριθμού των αδειών σε όχι πάνω από τέσσερις (με προσωπική απόφαση του Υπουργού Επικρατείας Ν. Παππά), δεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε τίποτα διαφορετικό από ένα ακόμα πιο συγκεντρωμένο ολιγοπώλιο στην τηλεοπτική ενημέρωση και ψυχαγωγία.
«Όμως για πρώτη φορά είχαμε μια σοβαρή και διάφανη διαδικασία κι έτσι χτυπήθηκε η διαπλοκή που κυριαρχούσε στα ιδιωτικά κανάλια ως τώρα» υποστηρίζουν οι κυβερνητικοί απολογητές. Το αποτέλεσμα του ίδιου του διαγωνισμού τους διαψεύδει: νέοι ηγέτες του τηλεοπτικού ολιγοπωλίου είναι δυο παλιοί καναλάρχες και δυο μεγαλοκαπιταλιστές με «δικαστικές εκκρεμότητες»… Παράλληλα, κανείς δεν εμποδίζει τους διάφορους καναλάρχες που δεν εξασφάλισαν άδεια να συμπράξουν στη συνέχεια με κάποιον από τους τέσσερις πλειοδότες, ξαναμπαίνοντας έτσι στο παιχνίδι «από την πίσω πόρτα».
Όσο για το γεγονός ότι ανεξάρτητα από τους υπερθεματιστές, για πρώτη φορά υπήρξε μια διαδικασία διαγωνισμού και μάλιστα απέφερε ένα σημαντικό ποσό (246 εκ. ευρώ) για τα κρατικά έσοδα, θα πρέπει ξανά να αναρωτηθούμε: ποια κοινωνική τάξη επωφελείται από αυτό; Το καπιταλιστικό κράτος δεν είναι ένα «ταξικά ουδέτερο ταμείο». Με τις προκλητικές ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, τις ιδιωτικοποιήσεις – σκάνδαλα αλλά και φυσικά τις δεσμεύσεις των αποθεματικών των Δήμων, των νοσοκομείων, των ασφαλιστικών ταμείων, των πανεπιστημίων, του ΟΑΕΔ κλπ, η κυβέρνηση έχει αποδείξει περίτρανα ότι όπως και για τις προηγούμενες κυβερνήσεις έτσι και γι’ αυτήν, τα κρατικά έσοδα είναι απλά πακτωλοί χρημάτων στη διάθεση του μεγάλου κεφαλαίου. Θα χρησιμοποιηθούν στυγνά για να «διασωθούν» οι τραπεζίτες, να πληρωθούν οι δανειστές και να «εξυπηρετηθούν» γενικά οι καπιταλιστές, τη στιγμή που νοσοκομεία, ασφαλιστικά ταμεία και πανεπιστήμια είναι σε καθεστώς πτώχευσης και η πλειοψηφία της κοινωνίας δέχεται περικοπές μισθών και συντάξεων, απολύσεις, αβάσταχτη φορολόγηση και κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων.
Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του αν. Υπουργού Υγείας Π. Πολάκη για το δήθεν κυβερνητικό επίτευγμα, ότι μόλις τα 50 από τα 246 εκατομμύρια που θα εισπραχθούν, θα διοχετευθούν στην κάλυψη των κενών στην Υγεία (υπενθυμίζουμε ότι για τη δόση προς το ΔΝΤ για χάρη της οποίας έγινε και η πρώτη δέσμευση αποθεματικών την Άνοιξη του ´15 δόθηκαν 750 εκατομμύρια…) και μάλιστα με τη μορφή προσλήψεων συμβασιούχων 12μήνου!
Ανέγγιχτοι οι προηγούμενοι καναλάρχες – άνεργοι οι εργαζόμενοι
Αν η κυβερνητική θέση περί «χτυπήματος της διαπλοκής» είναι προκλητική με δεδομένο το «ποιόν» των νικητών του διαγωνισμού, βλέποντας την αντιμετώπιση των προηγούμενων καναλαρχών γίνεται εξοργιστική. Οι περισσότεροι από αυτούς αντιμετωπίζονται ως απλοί απέχοντες ή μειοδότες του διαγωνισμού που θα πάψουν κατά συνέπεια να εκπέμπουν, ενώ βέβαια οι δυο (ΑΝΤ1 – Κυριακού και ΣΚΑΪ – Αλαφούζος) υπήρξαν πλειοδότες και συνεχίζουν ως νόμιμοι καναλάρχες. Έτσι λοιπόν, οι κραυγές της κυβέρνησης για την έως τώρα ασυδοσία τους, υπήρξαν χρήσιμες για να προχωρήσει στη δημιουργία του νέου ολιγοπωλίου στην τηλεόραση, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν κατέληξαν σε συγκεκριμένα μέτρα σε βάρος τους. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση αδιαφορεί παγερά για τη βέβαιη απόλυση των εργαζόμενων στα κανάλια που δεν πήραν άδεια. Με αυτή τη στάση επιβεβαιώνει την απροκάλυπτα φιλοκαπιταλιστική και αντεργατική πολιτική της.
Ο μόνος δρόμος για να μπει ένα τέλος στην ασυδοσία και την ασυλία παλιών και νέων καναλαρχών, αλλά και να επιτευχθεί η πραγματική ελευθερία του Τύπου, είναι η πάλη για την απαλλοτρίωση των ιδιωτικών καναλιών και την παραχώρηση του εξοπλισμό τους και των δημόσιων συχνοτήτων για ελεύθερη χρήση στις διάφορες ενώσεις (συνδικαλιστικές, πολιτικές, πολιτιστικές, τοπικές κλπ.) της εργαζόμενης κοινωνίας. Παράλληλα, η εξασφάλιση μόνιμης και σταθερής δουλειάς με αξιοπρεπείς μισθούς και συνθήκες για τους έως τώρα εργαζόμενους στα κανάλια, όπως και για το σύνολο των εργαζόμενων και των ανέργων, απαιτεί την κοινωνικοποίηση συνολικά των μεγάλων επιχειρήσεων και των τραπεζών και την εγκαθίδρυση μιας δημοκρατικά, κεντρικά σχεδιασμένης σοσιαλιστικής οικονομίας.
Πάτροκλος Ψάλτης
