Ο Μαρξ εξήγησε ότι η αστική τάξη δεν ήρθε στην εξουσία ως αποτέλεσμα της δικής της επαναστατικής προσπάθειας, αλλά σαν αποτέλεσμα της κίνησης των μαζών, στην οποία δεν έπαιξε κανένα ρόλο. Ακόμα και την εποχή της αστικής δημοκρατικής επανάστασης στην Ευρώπη, ο Μαρξ και ο Ένγκελς ξεσκέπασαν με ανελέητο τρόπο το δειλό, αντεπαναστατικό ρόλο της αστικής τάξης και τόνισαν την ανάγκη για τους εργαζόμενους να διατηρούν μια πολιτική πλήρους ταξικής ανεξαρτησίας όχι μόνο από τους φιλελεύθερους αστούς, αλλά επίσης και από τους ταλαντευόμενους μικροαστούς δημοκράτες.
Η κατάσταση είναι ακόμα πιο ξεκάθαρη σήμερα. Η εθνική αστική τάξη στις αποικιακές χώρες εμφανίστηκε στην ιστορία με χρονική καθυστέρηση, όταν ο κόσμος είχε ήδη μοιρασθεί ανάμεσα σε λίγες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Δεν ήταν ικανή να παίξει κανένα προοδευτικό ρόλο και γεννήθηκε τελείως υποτελής στους προηγούμενους αποικιοκράτες αφέντες της. Η αδύναμη και εκφυλισμένη αστική τάξη στην Ασία, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική είναι πλήρως εξαρτημένη από το ξένο κεφάλαιο και τον ιμπεριαλισμό, για να μπορέσει να προχωρήσει την κοινωνία μπροστά. Είναι δεμένη με χιλιάδες νήματα όχι μόνο με το ξένο κεφάλαιο, αλλά και με την τάξη των γαιοκτημόνων, με την οποία σχηματίζει ένα αντιδραστικό μπλοκ που αποτελεί τον κυματοθραύστη απέναντι σε κάθε πρόοδο. Οποιαδήποτε διαφορά μπορεί να έχουν μεταξύ τους αυτά τα στοιχεία είναι ασήμαντη σε σύγκριση με το φόβο που τους ενώνει ενάντια στις μάζες. Μόνο το προλεταριάτο, σε συμμαχία με τους φτωχούς αγρότες και τους φτωχούς των πόλεων, μπορεί να λύσει τα προβλήματα της κοινωνίας, παίρνοντας την εξουσία στα χέρια του, απαλλοτριώνοντας τους ιμπεριαλιστές και την αστική τάξη και αρχίζοντας το χτίσιμο της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Το αντίδοτο στη θεωρία των σταδίων
Η θεωρία της διαρκούς επανάστασης ήταν η πιο πλήρης απάντηση στη ρεφορμιστική θέση της ταξικής συνεργασίας που υπεράσπιζε η δεξιά πτέρυγα του ρωσικού εργατικού κινήματος, οι μενσεβίκοι. Η θεωρία των δύο σταδίων αναπτύχθηκε από τους μενσεβίκους και ήταν η προοπτική που έδιναν για τη Ρωσική Επανάσταση. Βασικά υποστηρίζει ότι αφού τα καθήκοντα της Ρωσικής Επανάστασης είναι εκείνα της εθνικής αστικοδημοκρατικής επανάστασης, η ηγεσία της επανάστασης πρέπει να αναληφθεί από την εθνική αστική τάξη.
Από τη μεριά του, ο Λένιν συμφώνησε με τον Τρότσκι ότι οι Ρώσοι Φιλελεύθεροι δε θα μπορούσαν να φέρουν σε πέρας την αστικοδημοκρατική επανάσταση και ότι αυτό το καθήκον θα μπορούσε να το πραγματοποιήσει μόνο το προλεταριάτο, σε συνεργασία με τη φτωχή αγροτιά. Ακολουθώντας τα βήματα του Μαρξ, ο οποίος είχε περιγράψει το αστικό «δημοκρατικό κόμμα» ως «πολύ πιο επικίνδυνο για τους εργάτες απ’ ό,τι οι προηγούμενοι φιλελεύθεροι», ο Λένιν εξήγησε ότι η ρωσική αστική τάξη, αντί να είναι σύμμαχος των εργατών, θα συμπαρατασσόταν αναπόφευκτα με την αντεπανάσταση.
Ποια τάξη, κατά την άποψη του Λένιν, θα μπορούσε να οδηγήσει την αστικοδημοκρατική επανάσταση; «Μόνο ο “λαός”, που είναι το προλεταριάτο και η αγροτιά. Το προλεταριάτο μπορεί να στηριχθεί στον εαυτό του για να προχωρήσει μέχρι το τέλος, γιατί πηγαίνει πολύ μακρύτερα από τη δημοκρατική επανάσταση».
Σε όλες τις ομιλίες και τα γραπτά του, ο Λένιν υπογράμμισε ξανά και ξανά τον αντεπαναστατικό ρόλο των αστών φιλελευθέρων. Όμως, μέχρι το 1917, δεν πίστευε ότι οι Ρώσοι εργάτες θα μπορούσαν να πάρουν την εξουσία, πριν γίνει η σοσιαλιστική επανάσταση στη Δύση. Μία προοπτική που μόνο ο Τρότσκι είχε υπερασπίσει πριν από το 1917 και που υιοθετήθηκε πλήρως από το Λένιν με τις «Θέσεις του Απρίλη».
Η ιστορική επιβεβαίωση της «Διαρκούς Επανάστασης»
Η ορθότητα της θεωρίας της Διαρκούς Επανάστασης αποδείχτηκε θριαμβευτικά από την ίδια την Οκτωβριανή Επανάσταση. Οι Ρώσοι εργάτες, όπως ο Τρότσκι είχε προβλέψει το 1904, ήρθαν στην εξουσία πριν από τους εργάτες της Δυτικής Ευρώπης. Πραγματοποίησαν όλα τα καθήκοντα της αστικοδημοκρατικής επανάστασης και αμέσως μετά άρχισαν την εθνικοποίηση της βιομηχανίας, προχωρώντας στα καθήκοντα της σοσιαλιστικής επανάστασης.
Η αστική τάξη έπαιξε ένα ξεκάθαρα αντεπαναστατικό ρόλο, αλλά ηττήθηκε από τους εργάτες σε συμμαχία με τους φτωχούς αγρότες. Οι μπολσεβίκοι στη συνέχεια έκαναν ένα επαναστατικό κάλεσμα στους εργάτες όλου του κόσμου να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Ο Λένιν ήξερε πολύ καλά ότι χωρίς τη νίκη της επανάστασης στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, κυρίως στη Γερμανία, η επανάσταση δε θα μπορούσε να επιβιώσει απομονωμένη, ιδιαίτερα σε μία καθυστερημένη χώρα όπως η Ρωσία. Αυτό που ακολούθησε στην συνέχεια έδειξε ότι αυτό ήταν απόλυτα σωστό.
Η δημιουργία της Γ’ (Κομμουνιστικής) Διεθνούς, του παγκόσμιου κόμματος δηλαδή της σοσιαλιστικής επανάστασης, ήταν η συγκεκριμένη εκδήλωση αυτής της προοπτικής. Εάν η Κομμουνιστική Διεθνής είχε παραμείνει πιστή στις θέσεις του Λένιν και του Τρότσκι, τότε θα ήταν σίγουρη η νίκη της παγκόσμιας επανάστασης. Δυστυχώς, τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας της Κομιντέρν συνέπεσαν με τη σταλινική αντεπανάσταση στη Ρωσία, η οποία είχε μία καταστρεπτική επίδραση στα κομμουνιστικά κόμματα όλου του κόσμου. Η σταλινική γραφειοκρατία, έχοντας αποκτήσει τον έλεγχο στη Σοβιετική Ένωση, ανέπτυξε μια πολύ συντηρητική άποψη. Η θεωρία ότι ο σοσιαλισμός μπορεί να χτιστεί σε μια χώρα, μια διαστρέβλωση της άποψης του Μαρξ και του Λένιν, στην πραγματικότητα αντανακλούσε τη διάθεση της γραφειοκρατίας, η οποία έχοντας το κύρος της επανάστασης επεδίωξε να συνεχίσει με το καθήκον του «χτισίματος του σοσιαλισμού στη Ρωσία». Έτσι, οι γραφειοκράτες σκόπευαν να προστατεύσουν και να επεκτείνουν τα προνόμιά τους, αντί να «χαραμίζουν» τις δυνάμεις της χώρας στην επιδίωξη της παγκόσμιας επανάστασης. Η γραφειοκρατία φοβόταν ότι η επανάσταση σε άλλες χώρες θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε υγιείς βάσεις και να προβάλει ως απειλή της δικής τους κυριαρχίας στη Ρωσία και έτσι, σε κάποιο συγκεκριμένο στάδιο, επιχείρησε με ενεργό τρόπο να εμποδίσει την επανάσταση οπουδήποτε αλλού.
Οι σταλινικοί για να καλύψουν τη δική τους εγκατάλειψη των διδαγμάτων, που οι μπολσεβίκοι είχαν βγάλει από την εμπειρία της ίδιας της Ρωσικής Επανάστασης, εξαπέλυσαν μία τεράστια εκστρατεία παραχάραξης της ανάλυσης και των συμπερασμάτων του Τρότσκι. Προσπάθησαν να εμφανίσουν διαφορετική τη θέση του Τρότσκι από αυτή του Λένιν, πηγαίνοντας πίσω στις πολεμικές αντιπαραθέσεις της περιόδου πριν από την επανάσταση. Όμως, η ίδια η εμπειρία από την επανάσταση είχε βάλει σε δοκιμασία όλες τις θεωρίες και είχε αποδείξει ότι η θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης είναι σωστή.
