Ο μηχανισμός χρεών κρύβει την πραγματική σχέση ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και τις υποανάπτυκτες χώρες. Το ψέμα είναι ότι η Δύση δίνει «βοήθεια» σε αυτές τις χώρες. Η αλήθεια είναι ότι το κεφάλαιο που βγαίνει από αυτές τις χώρες είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που μπαίνει. Το 1989 οι λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες πλήρωναν στον ανεπτυγμένο κόσμο 52 δις $ ΠΑΡΑΠΑΝΩ απ’ ότι έπαιρναν σε δάνεια.
Αυτές οι πολιτικές οδήγησαν σε περικοπές των επιδοτήσεων για τη γεωργία, πλήττοντας έτσι τη δυνατότητα αυτών των χωρών να θρέψουν τον πληθυσμό τους. Ο Φιλιππίνες από ένας μεγάλος εξαγωγέας τροφίμων έγινε ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρυζιού στον κόσμο.
Γυρνώντας στην περίπτωση της Αϊτής: 20 χρόνια πριν, αυτή η χώρα παρήγαγε 170.000 τόνους ρύζι το χρόνο, το 95% των αναγκών της για εσωτερική κατανάλωση. Το 1995 ήρθε το ΔΝΤ με τα δάνεια του. Τα ρήτρα του δανείου υποχρέωναν τη χώρα να μειώσει την φορολογία στο εισαγόμενο ρύζι από 35% σε 3%. Έτσι το ρύζι που εισάγονταν κυρίως από τις ΗΠΑ έγινε πιο ανταγωνιστικό. Αυτό κατέστρεψε την τοπική παραγωγή και τώρα το 75% του ρυζιού που καταναλώνεται στη χώρα προέρχεται από τις ΗΠΑ. Αυτό είναι ένα ξεκάθαρο παράδειγμα για το πώς ο ιμπεριαλισμός καταστρέφει την τοπική παραγωγή για να αυξήσει τη δικιά του κερδοφορία. Το αν αυτό θα προκαλέσει λιμοκτονία, λίγο τους αφορά.
Βλέπουμε ότι σε όλα αυτά τα παραδείγματα οι υποανάπτυκτες χώρες εκβιάζονται να λειτουργήσουν με τους όρους της «ελεύθερης αγοράς», τους απαγορεύονταν δηλαδή κάθε κρατική παρέμβαση στην οικονομία. Ισχύει όμως το ίδιο και για τις αναπτυγμένες χώρες; Η απάντηση είναι όχι! Από το 1990, οι επιδοτήσεις επί της γεωργικής παραγωγής στην ΕΕ κάλυπταν το 44% και στις ΗΠΑ το 25%. Στις 30 πλουσιότερες χώρες του κόσμου το 30% του γεωργικού εισοδήματος προέρχεται από τις κρατικές επιδοτήσεις που φτάνουν συνολικά τα 280 δις $ το χρόνο!
Με τον τρόπο που περιγράψαμε παραπάνω το βαμβάκι των ΗΠΑ πωλείται στη διεθνή αγορά 20-55% χαμηλότερα από το κόστος παραγωγής. Αυτό έχει οδηγήσει στη χρεοκοπία τους αγρότες σε κεντρική και δυτική Αφρική. Εδώ λοιπόν προκύπτει ένα ερώτημα. Που πήγε η «ελεύθερη αγορά» σε όλες αυτές τις περιπτώσεις; Όπως είναι εμφανές άλλοι νόμοι ισχύουν για τις φτωχές χώρες και άλλες για τις πλούσιες.
Επιπρόσθετα σε όλα αυτά, στην ΕΕ, ακολουθείται η πολιτική των επιδοτήσεων στους αγρότες για να κρατούν τα χωράφια τους χέρσα, δηλαδή να μη παράγουν;! Μεγάλες ποσότητες τροφίμων καταστρέφονται σε ΕΕ αλλά και σε ΗΠΑ, σαν ένα μέσο για να διατηρηθούν ψηλά οι τιμές. Στον Καναδά η κυβέρνηση επιδοτεί τους εκτροφείς χοίρων για να σκοτώνουν τα ζώα τους έτσι ώστε να μη πέσουν οι τιμές του χοιρινού. Το κρέας βέβαια θα καταλήξει-στην καλύτερη περίπτωση- σε σκυλοτροφές αντί να θρέψει τους πεινασμένους του κόσμου.
Το παράδειγμα του Μαλάουι
Το παράδειγμα του Μαλάουι δείχνει ξεκάθαρα ότι η κατάσταση θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Το 1999 η κυβέρνηση της χώρας αποφάσισε να αγνοήσει τις συμβουλές του ΔΝΤ και έδωσε στους αγρότες της ένα δωρεάν πακέτο από λιπάσματα και σπόρους για να ξεκινήσουν την καλλιέργεια. Εκείνη τη χρονιά το Μαλάουι είχε πλεονασματική παραγωγή καλαμποκιού.
Η Παγκόσμια Τράπεζα όμως, καθώς και άλλοι «δωρητές βοήθειας» επενέβησαν άμεσα για να σταματήσει το πρόγραμμα των δωρεάν πακέτων, γιατί όπως ισχυρίστηκαν «διαστρέβλωνε την αγορά». Έτσι, τα δωρεάν πακέτα που έδινε η κυβέρνηση σταμάτησαν. Σαν αποτέλεσμα αυτών των περικοπών η γεωργική παραγωγή της χώρας κατέρρευσε τη χρονιά εκείνη. Το 2002-2003 ξέσπασε λιμός στη χώρα και πάνω από 1500 άτομα πέθαναν από την πείνα!
Μέχρι το 2005 η επισιτιστική κρίση στο Μαλάουι είχε πάρει τρομακτικές διαστάσεις. Η νέα κυβέρνηση, έχοντας μπουχτίσει με τις «συμβουλές» του ΔΝΤ αποφάσισε να εισάγει ξανά τις επιδοτήσεις για λιπάσματα και σπόρους. Μπορείτε να μαντέψετε το αποτέλεσμα: για 2 χρόνια το Μαλάουι είχε πλεονασματική παραγωγή τροφίμων και μάλιστα άρχισε να εξάγει στη Νότιο Αφρική!
Μόνο αυτό το παράδειγμα δείχνει ότι υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες για παραγωγή τροφίμων σε αυτές τις χώρες. Το πρόβλημα δεν είναι η κλιματική αλλαγή ή ο υπερπληθυσμός (αν και η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει κάποιες καλλιέργειες του πλανήτη). Το πραγματικό πρόβλημα είναι ο καπιταλισμός και ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί.
Η παρούσα επισιτιστική κρίση έχει τις ρίζες της στην μεγάλη ύφεση του 1973-74. Η κατάσταση πλέον έχει αρχίσει να γίνεται ανυπόφορη. Αυτό εξηγεί τις εξεγέρσεις που είχαμε σε πάνω από 40 χώρες του κόσμου. Κι όλα αυτά συμβαίνουν ενώ υπάρχει αρκετό φαΐ για να θρέψει όλο τον πλανήτη. Ο οργανισμός αγροτικής παραγωγής των Ηνωμένων Εθνών έκανε μία μελέτη το 1990 για την παραγωγή τροφής στον πλανήτη. Η μελέτη έδειξε ότι υπάρχει αρκετή τροφή για να ταΐσει τους πάντες. Το 1990, σε κάθε κάτοικο του πλανήτη αντιστοιχούσαν 2700 θερμίδες ανά μέρα, ενώ το 1965 αντιστοιχούσαν 2300. Άρα η παραγωγή τροφής δεν αυξήθηκε μόνο σε απόλυτους αριθμούς αλλά και αναλογικά με τον πληθυσμό.
Μία άλλη μελέτη έδειξε ότι ο πλανήτης παράγει 3500 θερμίδες τη μέρα για κάθε άτομο κι αυτό αφορά μόνο τα δημητριακά. Αν συμπεριλάβουμε και τα όσπρια, ο γάλα, τα φρούτα και το κρέας τότε αντιστοιχούν σε κάθε άνθρωπο 2 κιλά τροφής την μέρα.
Βλέπουμε λοιπόν ότι ακόμη και κάτω από τους περιορισμούς του καπιταλισμού παράγεται αρκετό φαγητό για όλους. Τα τελευταία 20 χρόνια, η παραγωγή τροφής αυξάνεται κατά μέσο όρο 2% το χρόνο, ενώ ο πληθυσμός τα γης κατά 1,4%.
Είναι αλήθεια ότι οι κλιματικές αλλαγές έχουν επηρεάσει μέρος της παραγωγής, αλλά ακόμη υπάρχει υπεραρκετό φαγητό για όλους.
Η αλήθεια είναι ότι ο ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες έχουν συγκεντρώσει την παραγωγή τροφής στα χέρια τους, στραγγαλίζοντας τις φτωχότερες χώρες. Πριν από 40 χρόνια οι «αναπτυσσόμενες χώρες» εξήγαγαν τρόφιμα αξίας 7 δις$. Μέχρι το 1980 η αξία αυτή είχε πέσει στο 1 δις$. Σήμερα, οι φτωχές χώρες είναι αναγκασμένες να αγοράζουν τη τροφή τους από τις πλουσιότερες.
Τα περιβόητα βιοκαύσιμα
Επαναλαμβάνουμε: δεν υπάρχει ουσιαστική πτώση στην παραγωγή τροφίμων παγκόσμια. Ωστόσο ορισμένες πολιτικές έχουν επηρεάσει τα αποθέματα τροφίμων. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ το 30% του σταριού παρέχεται για να γίνει βιοκαύσιμα. Προτιμούν δηλαδή να ταΐσουν τα ρεζερβουάρ, αντί τους ανθρώπους!
Προσπαθούν να μασκαρέψουν αυτές τις πολιτικές ως «φιλικές προς το περιβάλλον». Οι μετρήσεις όμως έχουν δείξει ότι, η αιθανόλη που προέρχεται από το καλαμπόκι, εκπέμπει διπλάσια ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα από τα κανονικά καύσιμα.
Πίσω από τις υποτιθέμενες ανησυχίες για το περιβάλλον, κρύβεται η προσπάθεια του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού να βρει νέες πηγές ενέργειας, αφού βλέπει ότι δεν μπορεί να ελέγξει τη κατάσταση στην Μέση Ανατολή.
Τα τελευταία 8 χρόνια, το ποσοστό της γης που χρησιμοποιείται για να παραχθούν σιτηρά για τα βιοκαύσιμα αυξάνεται σταδιακά. Το 2000, μόνο το 6% του καλαμποκιού πήγαινε στην παραγωγή βιοκαυσίμων, το 2005το 14% και το 2006 έφτασε το 20%. Αυτό είναι επίσης το ποσοστό της παραγωγής καλαμποκιού το οποίο εξάγουν οι ΗΠΑ.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που το 2007 οι εξαγωγές καλαμποκιού των ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 19%. Αν αναλογιστούμε ότι οι ΗΠΑ δίνουν το 40% του καλαμποκιού που κυκλοφορεί στην παγκόσμια αγορά, η περικοπή του ενός πέμπτου αυτής της ποσότητας έχει σημαντικές επιπτώσεις στα διεθνή αποθέματα.
Κερδοσκοπία
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι η κερδοσκοπία. Οι κερδοσκόποι στρέφουν την τελευταία περίοδο τις επιχειρήσεις τους στην αγορά τροφίμων. Τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της δράσης αυτών των ανθρώπων είχαμε μία σειρά από φούσκες με πιο σημαντική τη φούσκα στην αγορά ακινήτων. Η φούσκα των ακινήτων έσκασε πριν από 2 χρόνια. Εκείνη την περίοδο ξεκίνησε η άγρια κερδοσκοπία στην αγορά τροφίμων. Οι τιμές στα τρόφιμα έχουν ανέβει 83% μέσα στα τελευταία 3 χρόνια σαν αποτέλεσμα της νέας φούσκας που δημιουργείται στην αγορά τροφίμων.
Αυτό που βλέπουμε να γίνεται, είναι η στροφή του κεφαλαίου από τη μία φούσκα στην άλλη για την αναζήτηση γρήγορου κέρδους. Το σκάσιμο της φούσκας στην αγορά ακινήτων άφησε εκατομμύρια ανθρώπους άστεγους. Τώρα η φούσκα των τροφίμων οδηγεί εκατομμύρια στην λιμοκτονία!
Το καπιταλιστικό σύστημα παγκόσμια, δεν σημαίνει απλά, ανεργία, ελλείψεις σε υγεία, παιδεία κτλ. Σημαίνει ότι εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθάνουν μόνο και μόνο επειδή δεν μπορούν να αγοράσουν το όλο και πιο ακριβό φαγητό.
Παραγωγή για τις ανάγκες μας , όχι για το κέρδος
Αυτό είναι αρκετό για να καταδικάσει κανείς το καπιταλιστικό σύστημα. Έφτασε ο καιρός για ένα νέο τρόπο διαχείρισης: παραγωγή για τις ανάγκες μας και όχι για το κέρδος. Για να επιστρέψουμε στον Μαρξ : «Οι υλικοί όροι για τη νέα κοινωνία είναι ήδη παρόντες». Η παγκόσμια οικονομία μπορεί να παράγει αρκετό φαγητό για όλους. Ήδη παράγει περισσότερο απ’ ότι χρειαζόμαστε κι όπως δείχνει το Μαλάουι έχει τη δυνατότητα να θρέψει πολλούς περισσότερους. Μόλις γίναμε μάρτυρες των δυτικών κυβερνήσεων να δίνουν δις, ή για τη ακρίβεια τρις δολάρια, στο τραπεζικό σύστημα. Αυτά τα χρήματα ρίχτηκαν σε ένα πηγάδι χωρίς πάτο και δεν πρόκειται να δώσουν καμία λύση. Αυτό που μας αποκάλυψαν όμως είναι ότι χρήματα υπάρχουν. Αυτά τα τεράστια ποσά θα μπορούσαν να εξαλείψουν τα χρέη του «τρίτου κόσμου» και να δοθούν ως επιδοτήσεις στους αγρότες. Με αυτό τον τρόπο, όλες οι χώρες της Αφρικής θα μπορούσαν να έχουν πλεονασματική παραγωγή τροφής.
Μερικά στοιχεία θα μας βοηθήσουν να ρίξουμε φως στις γιγαντιαίες αντιθέσεις που υπάρχουν σήμερα στον κόσμο. Από τα 4,4 δις ανθρώπους που ζουν στον υποανάπτυκτο κόσμο, το 60% δεν έχει πρόσβαση σε βασικές αποχετευτικές εγκαταστάσεις. Το 30% δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, το 20% δεν έχει πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Περισσότερα από 1,2 δις άνθρωποι ζουν με λιγότερα από 1$ την ημέρα, από αυτούς το 50% είναι παιδιά.
Από την άλλη πλευρά, οι 3 πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου έχουν καταθέσεις που ξεπερνούν το συνδυασμένο ΑΕΠ όλων των υποανάπτυκτων χωρών με τα 600 εκατομμύρια κατοίκους τους. Οι καταθέσεις των 200 πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου είναι μεγαλύτερες από το συνδυασμένο εισόδημα του 41% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι τυχαίο. Είναι οι άμεσες συνέπειες του καπιταλιστικού συστήματος και του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί. Για να απαλλαγούν σήμερα 20 από τις χώρες με τα μεγαλύτερα χρέη χρειάζονται περίπου 7 δις$. Αυτά είναι λιγότερα χρήματα από όσα χρειάζονται για να αγοράσεις ένα βομβαρδιστικό «Στελθ». Η βασική εκπαίδευση για όλους κοστίζει 6 δις το χρόνο. Καθαρό νερό και αποχετεύσεις για όλους κοστίζουν 9 δις. Βασικές εγκαταστάσεις ιατρικής περίθαλψης κοστίζουν 13 δις .
Στις ΗΠΑ, την πλουσιότερη χώρα του κόσμου, φτωχοί άνθρωποι πεθαίνουν γιατί δεν έχουν πρόσβαση στο ακριβό σύστημα Υγείας κι όμως 42 δις $ θα αρκούσαν για ένα δωρεάν σύστημα Υγείας για όλους, αλλά ούτε δεκάρα δεν υπάρχει για τέτοιου τύπου έξοδα.
Δεν είναι ξεκάθαρο πλέον, ότι το πρόβλημα πρέπει να το αναζητήσουμε στο ότι το καπιταλιστικό σύστημα λειτουργεί με μοναδικό κίνητρο το κέρδος; Όλα τα ΜΜΕ μιλούν για «ελλείψεις σε τρόφιμα», αυτό όμως είναι χτυπητό ψέμα. Τα στοιχεία που δείξαμε το αποδεικνύουν αυτό και μάλιστα δείχνουν ότι ο πλανήτης έχει τη δυνατότητα ακόμα μεγαλύτερης παραγωγής.
Τα αστικά ΜΜΕ βομβαρδίζουν το κοινό με την ιδέα ότι στη Δύση καταναλώνουμε πολύ. Όταν λένε «καταναλώνουμε» εννοούν φυσικά την εργατική τάξη, όχι τους πλούσιους. Προσπαθούν λοιπόν να δημιουργήσουν ένα κοινό αίσθημα ενοχής στους απλούς εργαζόμενους ανθρώπους. Με αυτό τον τρόπο στοχεύουν σε περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες και τους μισθούς.
Αυτό που χρειάζεται τώρα δεν είναι ένα «μπάλωμα» του καπιταλισμού. Αυτό που χρειάζεται είναι η ανατροπή του και η αντικατάσταση του με ένα παγκόσμιο σοσιαλιστικό σύστημα. Η παρούσα παγκόσμια οικονομική κρίση και η επισιτιστική κρίση που είναι μέρος της πρώτης οδηγεί εκατομμύρια ανθρώπους να αμφισβητήσουν το σύστημα. Τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα. Ας τα χρησιμοποιήσουμε σαν όπλο μέσα στο κίνημα ενάντια στην προπαγάνδα των ΜΜΕ για να εξηγήσουμε τι πραγματικά συμβαίνει!
