Τα κύματα προσφύγων και μεταναστών αποκαλύπτουν τη βαρβαρότητα του ιμπεριαλισμού και θέτουν σοβαρά καθήκοντα στο εργατικό κίνημα και την Αριστερά της Ευρώπης.
Το τελευταίο διάστημα, πρόσφυγες και μετανάστες προσεγγίζουν τα ελληνικά σύνορα κατά κύματα, στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από την ακραία εξαθλίωση και τους αλλεπάλληλους πολέμους που τους επιφυλάσσει ο καπιταλισμός στις χώρες τους.
Ο αστικός τύπος και οι πολιτικοί εκπρόσωποι των Ελλήνων καπιταλιστών απαντούν με υστερικό εθνικισμό και ξενοφοβία, ενώ την ίδια στιγμή, αναπτύσσεται ένα αξιοσημείωτο κίνημα συμπαράστασης από τους αριστερούς αγωνιστές, αλλά και τους ίδιους τους κατοίκους των περιοχών στις οποίες οι πρόσφυγες και οι μετανάστες καταφθάνουν. Η Αριστερά οφείλει να εξηγήσει τις πραγματικές αιτίες της μετανάστευσης και να κινητοποιήσει το εργατικό κίνημα και τη νεολαία στην υπεράσπιση των μεταναστών και των προσφύγων από τις επιθέσεις της άρχουσας τάξης και του κράτους της.
Ο ρόλος της κρίσης και του ιμπεριαλισμού
Η μετανάστευση είναι ένα γενικευμένο φαινόμενο στον καπιταλισμό, το οποίο παίρνει ιδιαίτερα αυξημένες διαστάσεις σε περιόδους κρίσης όπως η σημερινή. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκατοντάδες χιλιάδες νέοι έχουν εγκαταλείψει τα τελευταία χρόνια την χτυπημένη από την κρίση και τα μνημόνια Ελλάδα, για να αναζητήσουν μια αξιοπρεπή ζωή στο εξωτερικό. Η «Διεθνής Αμνηστία» υπολόγιζε με τα δεδομένα του 2010, ότι μέχρι το 2050 το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι μετανάστες.
Το φαινόμενο είναι αυξημένο δραματικά στις καπιταλιστικά υπανάπτυκτες χώρες. Ο δυτικός ιμπεριαλισμός επιδιώκοντας τον έλεγχο σφαιρών επιρροής, αγορών, πηγών πρώτων υλών κλπ, επιδίδεται για δεκαετίες στην ωμή καταλήστευση, την πρόκληση πολιτικής αστάθειας και όχι σπάνια, σε στρατιωτικές επεμβάσεις στις χώρες αυτές. Ιδιαίτερα μέσα στις συνθήκες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, οι συνέπειες της ιμπεριαλιστικής «δραστηριότητας» εντείνονται ραγδαία, με αποτέλεσμα σε ολόκληρες ηπείρους και περιοχές – όπως η Αφρική, η Μέση Ανατολή και ευρύτερα η Νότια και Δυτική Ασία – γιγάντια τμήματα των ντόπιων πληθυσμών να μετατρέπονται σε μετανάστες.
Αρκεί μια ενδεικτική παράθεση στοιχείων για να γίνει κατανοητή η βαρβαρότητα που έχει επιβληθεί με οικονομικά αλλά και στρατιωτικά μέσα στον λεγόμενο «τρίτο κόσμο» και όχι μόνο, από τον δυτικό ιμπεριαλισμό. Το 2009, το κρατικό χρέος της Λιβερίας, της Σιέρα Λεόνε, του Κονγκό και της Ζιμπάμπουε ήταν 606%, 163%, 155% και 132% του ΑΕΠ, αντίστοιχα. Οι σκληρές περικοπές που επέβαλλε το ΔΝΤ στις χώρες της Δυτικής Αφρικής μετέτρεψαν πρόσφατα τον ιό «Έμπολα» σε επιδημία, ενώ η Υποσαχάρια Αφρική είχε το 2012 το 69% του παγκοσμίου συνόλου οροθετικών, 1,2 εκατομμύρια θανάτους από AIDS και θανάτους ενός στα εννέα παιδιά μικρότερα των πέντε ετών. Στο Πακιστάν πλατιά τμήματα του πληθυσμού δεν έχουν πρόσβαση σε νερό και ηλεκτρισμό και το βορειοδυτικό τμήμα της χώρας βρίσκεται, σαν αποτέλεσμα του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», σε εμπόλεμη κατάσταση για περισσότερα από 6 χρόνια, μετρώντας εκατοντάδες θανάτους αμάχων.
Στο Ιράκ, το Αφγανιστάν αλλά και την ευρύτερη Μέση Ανατολή, ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» που διεξήγαγαν οι ΗΠΑ την προηγούμενη δεκαετία έχει επιφέρει τρομακτικές συνθήκες για τους λαούς της περιοχής. Ένας πόλεμος που έγινε για τον πολιτικό και οικονομικό έλεγχο της περιοχής, ενάντια σε αντιδραστικά καθεστώτα και δυνάμεις όπως οι «Ταλιμπάν» – τους οποίους τις προηγούμενες δεκαετίες οι ίδιοι οι Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές είχαν χρηματοδοτήσει και υποστηρίξει ως «μαχητές της ελευθερίας» απέναντι στα φιλοσοβιετικά και αντι-ιμπεριαλιστικά καθεστώτα του αραβικού κόσμου. Τώρα, το «τέρας» του ισλαμικού φονταμενταλισμού με τη μορφή του «ISIS», της «Αλ-Κάιντα», της «Μπόκο Χαράμ» κλπ, έγινε ανεξέλεγκτο από τους ιμπεριαλιστές και σπέρνει νέο τρόμο σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, προκαλώντας τεράστια κύματα προσφύγων.
Ένοχη η «Αραβική Άνοιξη» ;
Συνομωσιολόγοι κάθε είδους αρέσκονται να περιγράφουν το επαναστατικό κίνημα του 2011 που ονομάστηκε «Αραβική Άνοιξη» ως μια προσχεδιασμένη κίνηση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού προκειμένου να ρίξει καθεστώτα τα οποία δεν ήλεγχε. Αυτή η μεταφυσική «ανάλυση» δεν εξηγεί βέβαια, ποια είναι εκείνα τα «μαγικά» μέσα με τα οποία ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός μπόρεσε να κινητοποιήσει δεκάδες εκατομμύρια μαζών στην υπεράσπιση των δικών του συμφερόντων. Παραβλέπει με χαρακτηριστική ευκολία το γεγονός ότι τα καθεστώτα των ανατραπέντων από την αραβική επανάσταση δικτατόρων της Τυνησίας και της Αιγύπτου είχαν μέχρι τότε την υποστήριξη του αμερικανικού, του ευρωπαϊκού και του ισραηλινού ιμπεριαλισμού. Δεν μπορεί τέλος, να εξηγήσει το πώς ένα «αντιδραστικό ψευτο-κίνημα» ενέπνευσε μαζικές αντικυβερνητικές συγκεντρώσεις ενάντια στην λιτότητα σε όλον τον Ευρωπαϊκό Νότο αλλά και τις ΗΠΑ.
Η «Αραβική Άνοιξη» του 2011 αποτέλεσε την επαναστατική αφύπνιση των αραβικών μαζών που κινητοποιήθηκαν και ανέτρεψαν σαν «πύργους από τραπουλόχαρτα» τυραννικά δικτατορικά καθεστώτα δεκαετιών. Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός ήταν «φιλικός» προς το κίνημα στις χώρες του αραβικού κόσμου όπου υπήρχαν εχθρικά προς αυτόν καθεστώτα, δηλαδή στην Λιβύη και ιδιαίτερα στην Συρία, και εξ ανάγκης «προσεγγιστικός» προς το κίνημα στις χώρες που ανατρέπονταν τα φιλικά προς αυτόν καθεστώτα, προσπαθώντας την ίδια στιγμή να αναμιχθεί ύπουλα και να επιβάλλει νέα ελεγχόμενα καθεστώτα.
Στις χώρες όπου είχαμε μια ανεξάρτητη κίνηση της εργατικής τάξης επικεφαλής του κινήματος, η άμεση επέμβαση των Αμερικανών ιμπεριαλιστών στάθηκε αδύνατη. Τόσο στην Τυνησία όσο και στην Αίγυπτο, προσπάθησαν μόνο να επέμβουν εξ αποστάσεως στους νέους πολιτικούς συσχετισμούς. Αντίθετα στην Λιβύη, οι ιμπεριαλιστές προχώρησαν σε ανοιχτή επέμβαση του ΝΑΤΟ ενώ ταυτόχρονα χρηματοδότησαν και ενίσχυσαν κάθε είδους αντιδραστικό στοιχείο που υπήρχε στο στρατόπεδο της αντιπολίτευσης, ώστε να μεταλλάξουν τον αντικειμενικά ταξικό χαρακτήρα του αυθόρμητου κινήματος. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα η Λιβύη να αποτελεί ένα μόνο κατ’ όνομα κράτος, με τις διάφορες φονταμενταλιστικές ομάδες και κάθε είδους συμμορίες και φύλαρχους, να ελέγχουν κομματιασμένα τμήματα της χώρας.
Στην Συρία η στρατιωτική επέμβαση ήταν απαγορευτική λόγω του φόβου μιας απευθείας σύγκρουσης με την Ρωσία και την Κίνα, με απρόβλεπτες για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό συνέπειες. Αντί γι’ αυτήν, υπήρξε μια «γενναία» χρηματοδότηση, εξοπλισμός και πολιτική υποστήριξη φονταμενταλιστικών ομάδων που επιβλήθηκαν βίαια στην ηγεσία του μαζικού κινήματος ενάντια στον Άσαντ και το μετέτρεψαν σ’ έναν αιματηρό συμμορίτικο εμφύλιο, με θρησκευτικά χαρακτηριστικά και αποκομμένο από τις πλατιές μάζες των Σύριων, βάζοντας ταυτόχρονα τις βάσεις για την προέλαση των αντιδραστικών ορδών του ISIS.
Το να παρουσιάζεται η τραγική αυτή κατάσταση στην Συρία και την Λιβύη ως «φυσική» κατάληξη του γνήσιου επαναστατικού κινήματος της «Αραβικής Άνοιξης», ισοδυναμεί με το να ταυτίζεται η επανάσταση με την αντεπανάσταση. Ο αρχικός ενθουσιασμός και η μαχητικότητα που διακατείχε πλατιά στρώματα των μαζών της Λιβύης και της Συρίας ενάντια στους δυνάστες τους κατά την πρώτη, επαναστατική περίοδο, έχει μετατραπεί μέσα στο σημερινό αντεπαναστατικό μακελειό, σε απελπισία και μαζικά ρεύματα προσφύγων. Οι πρόσφυγες της Λιβύης εκτιμώνται αθροιστικά από το 2011 σε 2 εκατομμύρια, σε ένα συνολικό πληθυσμό μόλις έξι εκατομμυρίων. Στην Συρία, ο αριθμός των προσφύγων ξεπερνά τα 4 εκατομμύρια. Σύμφωνα με την έκθεση της «Διεθνούς Αμνηστίας» του 2014, στη Συρία λαμβάνει χώρα «η χειρότερη προσφυγική κρίση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο». Για την αντιμετώπισή της, το κράτος των ΗΠΑ έχει συνεισφέρει 4 δις δολάρια με τη μορφή ανθρωπιστικής βοήθειας, όταν για τον πόλεμο στο Ιράκ έχει διαθέσει το δυσθεώρητο ποσό των 2 τρισεκατομμυρίων!
Η υποκρισία των καπιταλιστών
Οι καπιταλιστές όλων των χωρών, έχουν μια χυδαία υποκριτική στάση απέναντι στους μετανάστες. Φυσικά, οι Έλληνες αστοί δεν αποτελούν εξαίρεση. Τις δυο προηγούμενες δεκαετίες χρησιμοποίησαν τους μετανάστες εργάτες ως φτηνό και «ευέλικτο» εργατικό δυναμικό για να γιγαντώσουν τα υπερκέρδη τους, ενώ την ίδια στιγμή έχυναν ρατσιστικό δηλητήριο για να «νομιμοποιήσουν» τις χαμηλές αμοιβές και τις άθλιες εργασιακές συνθήκες που επιφύλασσαν γι’ αυτούς. Σήμερα, που η κρίση έχει βάλει εκκωφαντικό τέλος στην ανάπτυξη και οι καπιταλιστές προχωρούν μαζικά σε απολύσεις, η άφθονη προσφορά εργατικών χεριών των μεταναστών, είναι «βάρος». Έτσι, τα σύνορα «σφραγίζουν», η ρατσιστική προπαγάνδα «χτυπάει κόκκινο» και οι μετανάστες απελαύνονται μαζικά ή αφήνονται στην εξαθλίωση, στο περιθώριο της κοινωνίας.
Είναι χαρακτηριστική η αντιμετώπιση που επιφυλάσσεται ακόμα και για τους πρόσφυγες του εμφυλίου της Συρίας. «Δεν χωράνε», «είναι εκατοντάδες χιλιάδες»(!), «δεν το αντέχει η οικονομία» λένε απροκάλυπτα οι αστοί μεγαλο-δημοσιογράφοι, ενώ το κράτος και η «αριστερή» κυβέρνηση τους στοιβάζουν σε «χώρους» συγκέντρωσης υπό την «φύλαξη» των ΜΑΤ. Κι αυτό όταν από τα 4 εκατομμύρια και πλέον των Σύριων προσφύγων, μόλις κάποιες χιλιάδες φτάνουν στην Ευρώπη (και αυτοί κατά κύριο λόγο στην Γερμανία και την Γαλλία). Φυσικά, οι Έλληνες καπιταλιστές και το κράτος τους, βολικά «ξεχνούν» ότι στις ιμπεριαλιστικές στρατιωτικές επεμβάσεις που επιφέρουν το ξερίζωμα μεταναστών και προσφύγων από τις πατρίδες τους, συμπεριλαμβανομένων των πολέμων στα Βαλκάνια και την Μέση Ανατολή, έχουν συμμετάσχει με περίσσιο ζήλο.
Ταυτόχρονα, οι καπιταλιστές προσπαθούν να καλλιεργήσουν το ρατσισμό για έναν ακόμα λόγο. Το 2009, στο κείμενο «Οι Θέσεις μας για τους Μετανάστες» γράφαμε ότι «η δεινή θέση στην οποία βρίσκονται οι μετανάστες εργάτες δείχνει σε τελική ανάλυση στους υπόλοιπους εργαζόμενους ποιο είναι το μέλλον που τους επιφυλάσσει ο καπιταλισμός». Ποιος μπορεί σήμερα να αμφισβητήσει ότι οι μισθοί και οι εργασιακές συνθήκες της πλειονότητας των μεταναστών κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, είναι σήμερα η μοίρα της μεγάλης πλειοψηφίας της εργατικής τάξης της Ελλάδας; Στις σημερινές συνθήκες ριζοσπαστικοποίησης των εργαζομένων και της νεολαίας, οι Έλληνες αστοί τρέμουν στην ιδέα της συνένωσης των γηγενών και των μεταναστών εργατών σε έναν κοινό επαναστατικό αγώνα, στη βάση της αναγνώρισης των κοινών τους ταξικών συμφερόντων και του «λαθραίου» και παρασιτικού ρόλου των καπιταλιστών.
Ενιαία δράση από το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα και την Αριστερά
Το ζήτημα της προσφυγιάς και της μετανάστευσης πρέπει να γίνει ζήτημα του συνόλου του εργατικού κινήματος και της Αριστεράς στην Ευρώπη. Από κοινού και συντονισμένα τα ευρωπαϊκά αριστερά κόμματα και συνδικάτα οφείλουν να αποκρούσουν το ρατσιστικό οχετό που ξερνάει η αστική τάξη και οι εκπρόσωποί της. Οι ευρωπαίοι εργαζόμενοι και οι κατατρεγμένοι της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής είναι ταξικά αδέλφια. Οι μετανάστες – «νόμιμοι», «παράνομοι», «λαθραίοι» – δεν είναι «απειλή» και «πρόβλημα», αλλά το πιο σκληρά εκμεταλλευόμενο τμήμα της εργατικής τάξης. Την ανεργία, τη φτώχεια και την εξαθλίωση δεν την προκαλούν αυτοί, αλλά το καπιταλιστικό σύστημα που λειτουργεί για τα υπερκέρδη μιας παρασιτικής χούφτας μεγαλοκαπιταλιστών.
Μακριά από υποχωρήσεις στην ξενοφοβική αστική «κοινή γνώμη», οι μαζικές οργανώσεις του ευρωπαϊκού εργατικού κινήματος και της Αριστεράς οφείλουν να διεκδικήσουν την άμεση νομιμοποίηση όλων των προσφύγων και των μεταναστών με πλήρη πολιτικά δικαιώματα, την εξασφάλιση γι’ αυτούς ίδιων εργασιακών δικαιωμάτων με τους ευρωπαίους εργάτες, την παροχή του δικαιώματος ανέγερσης και λειτουργίας θρησκευτικών ναών και πολιτιστικών ιδρυμάτων και εκμάθησης της μητρικής τους γλώσσας μέσα από τη δημόσια εκπαίδευση, καθώς και την ελεύθερη είσοδο και διέλευση από τη χώρα για όλους τους ανθρώπους του μόχθου.
Για τις άμεσες ανάγκες των προσφύγων και των μεταναστών που περνούν τα σύνορα μιας ευρωπαϊκής χώρας ταλαιπωρημένοι από κάθε είδους διώξεις και κακουχίες, τα συνδικάτα και τα κόμματα της Αριστεράς πρέπει να διεκδικήσουν τη δημιουργία αξιοπρεπών χώρων υποδοχής και φροντίδας και να δημιουργήσουν όπου είναι αυτό εφικτό δικούς τους τέτοιους χώρους, χωρίς την ανάμιξη της κυβέρνησης και των δυνάμεων καταστολής, στους οποίους θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους αφοσιωμένα μέλη των συνδικάτων και των αριστερών κομμάτων, γιατροί, νοσοκόμοι, οικοδόμοι, δάσκαλοι κ.α. Ταυτόχρονα, πρέπει να διεκδικηθεί η αξιοποίηση για τη φροντίδα των προσφύγων και των μεταναστών όλων των κονδυλίων που σήμερα διατίθενται για την ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων από τους «λαθρομετανάστες» και τις επιχειρήσεις «επαναπροώθησής» τους.
Μέσα από την εμπειρία αυτού του αγώνα και με την επίδειξη έμπρακτης ταξικής αλληλεγγύης, τα συνδικάτα και τα κόμματα της Αριστεράς πρέπει να οργανώσουν μαζικά τους μετανάστες στις γραμμές τους. Η ένταξη και ενεργή συμμετοχή των μεταναστών εργατών στο εργατικό κίνημα και τις μαζικές οργανώσεις του, θα δημιουργήσει ένα συντριπτικό συσχετισμό δύναμης υπέρ της εργατικής τάξης στον ζωτικό αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού και τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, για μια κοινωνία όπου η ύπαρξη περισσότερων εργαζόμενων, ανεξαρτήτως εθνικότητας, δεν θα προκαλεί περισσότερη εκμετάλλευση, φτώχεια και ανεργία, αλλά αντίθετα, πρωτοφανή επίπεδα κοινωνικού πλούτου, ευημερίας και προόδου.
Το εργατικό κίνημα και η Αριστερά της Ευρώπης θα πρέπει ταυτόχρονα να επικεντρώσουν την πάλη τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τη δράση του που γεννά κύματα προσφύγων και μεταναστών. Ο δραστήριος και αποφασιστικός αγώνας για το σταμάτημα των επεμβάσεων του ΝΑΤΟ και κάθε άλλης στρατιωτικής συμμαχίας του δυτικού ιμπεριαλισμού, για την παύση κάθε υποστήριξης από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προς αντιδραστικά καθεστώτα ή στρατούς άλλων χωρών, για τη διαγραφή των χρεών των υπανάπτυκτων χωρών, αλλά και η δημιουργία δεσμών κοινής αλληλέγγυας αντικαπιταλιστικής και αντι-ιμπεριαλιστικής δράσης ανάμεσα στα εργατικά κόμματα και τα συνδικάτα των ιμπεριαλιστικών χωρών και των χωρών που υφίστανται την ιμπεριαλιστική εκμετάλλευση, αποτελούν στοιχειώδη καθήκοντα στην πάλη για το ξερίζωμα των αιτιών που γεννούν σήμερα μαζικά τη μετανάστευση και την προσφυγιά.
