Διαβάστε μια εξαιρετική ανάλυση του μαρξιστή συγγραφέα Άλαν Γουντς και του δημοσιογράφου Φραντσέσκο Μέρλι, μεταφρασμένη από την ιστοσελίδα της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάση (IMT) www.marxist.com, για τις εξελίξεις στην Ουκρανία. Έχει γραφτεί την 1η του Μάη, αλλά διατηρεί όλη της την επικαιρότητα.
Σε μια σπάνια στιγμή ειλικρίνειας, ο Τουρτσινόφ, προσωρινός πρόεδρος της Ουκρανίας, παραδέχτηκε χτες (σημ: το άρθρο γράφτηκε την 1/5) ότι οι δυνάμεις του ήταν «ανήμπορες» να καταστείλουν την αναταραχή στην Ανατολική Ουκρανία, καθώς η φιλορωσική εξέγερση οξύνεται. Επιπλέον, παραδέχτηκε ότι οι Ουκρανικές δυνάμεις ασφαλείας ήταν αναξιόπιστες και ότι «κάποιες απ’ αυτές τις μονάδες είτε βοηθούν είτε συνεργάζονται με τρομοκρατικές ομάδες». Τώρα ο στόχος θα ήταν να αποτραπεί η εξάπλωση της φιλορωσικής εξέγερσης στις περιοχές του Χαρκίβ και της Οδησσού. Αυτό ισοδυναμεί με διακήρυξη ήττας.
Ούτε δύο βδομάδες δεν έχουν περάσει απ’ την «ιστορική» συμφωνία της Γενεύης της 17ης Απριλίου, ανάμεσα στην Ουκρανική κυβέρνηση, τη Ρωσία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης την υποδέχτηκαν με ένα συλλογικό αναστεναγμό ανακούφισης και την παρουσίασαν σαν μια σημαντική εξέλιξη στην αποκλιμάκωση της Ουκρανικής κρίσης. Στην πραγματικότητα, μακριά απ’ αυτόν τον καταιγισμό προπαγάνδας και ψεύτικης αισιοδοξίας, είναι αδύνατο να μην παρατηρήσει κανείς τη νευρικότητα των αξιωματούχων των Η.Π.Α. και το σαρδόνιο χαμόγελο των Ρώσων ομολόγων τους. Στην πραγματικότητα, η μόνη συμφωνία που υπήρξε, ήταν να εγκαταλείψουν οι Η.Π.Α. κάθε αξίωση σε σχέση με την προσάρτηση της Κριμαίας απ’ την Ρωσία, η οποία είναι τώρα ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός.
Οι φλογεροί λόγοι του κυρίου Κέρι ότι «θα υπάρξουν συνέπειες!» δεν είναι παρά αερολογίες. Επιδέξιος στις μανούβρες, ο Πούτιν μετακινεί τα πιόνια του στο διπλωματικό ταμπλό με την ικανότητα ενός μεγάλου σκακιστή. Οι πόντοι που κέρδισε η Ρωσική διπλωματία στο παιχνίδι εξουσίας γύρω απ’ την Ουκρανία βάζουν σε δοκιμασία την υπομονή των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών, αλλά οι τελευταίοι έχουν βρεθεί σε μια θέση που δεν μπορεί να διατηρηθεί. Οι κούφιες απειλές τους δεν αποθαρρύνουν τη Ρωσία, γιατί δεν μπορούν να υποστηριχθούν από σοβαρή δράση.
Φαίνεται αδιανόητο ότι οι Αμερικάνοι φαντάζονταν ότι μπορούσαν να κάτσουν στο τραπέζι συνεδριάσεων στη Γενεύη, ανταλλάσσοντας χαμόγελα και ευγενικές κουβέντες με την άλλη πλευρά και να κερδίσουν με διπλωματικά μέσα αυτό που απέτυχαν να κερδίσουν στην πράξη. Αυτή η ηλίθια αυταπάτη υποτίμησε σοβαρά τόσο την αποφασιστικότητα της Μόσχας, όσο και την πραγματική ισορροπία δυνάμεων στην Ουκρανία. Τελικά η συμφωνία κατάντησε παλιόχαρτο πριν ακόμα στεγνώσει το μελάνι.
Η συμφωνία που κλείστηκε στην Γενεύη, διακήρυξε ηχηρά ότι όλα τα κτίρια στη Δυτική Ουκρανία, που είναι κατειλημμένα από «φιλορώσους», πρέπει να εκκενωθούν και οι οπλισμένες ομάδες να παραδώσουν τα όπλα τους. Πραγματικά επιθετικά λόγια! Παρόλα αυτά, δεν αναφερόταν στα «ψιλά γράμματα» ποιος είναι υπεύθυνος για την υλοποίηση αυτής της απόφασης και έτσι, τίποτα τέτοιο δεν πραγματοποιήθηκε.
Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση, ο Ντένις Πουσίλιν, επικεφαλής της αυτόκλητης «Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ», σήκωσε τους ώμους και απέρριψε τη συμφωνία με τη δικαιολογία ότι η Ουκρανική κυβέρνηση είναι παράνομη, προσθέτοντας, με έντονη δόση ειρωνείας, ότι θα συμμορφώνονταν ευχαρίστως με τη συμφωνία, εφόσον η κυβέρνηση εκκένωνε τα παράνομα κατειλημμένα κτίρια στο Κίεβο. Η ίδια περιφρονητική διάθεση αντήχησε ανάμεσα στα επαναστατικά φυλάκια στην περιοχή του Ντονέτσκ, ενισχυμένη από τις νίκες που πέτυχαν στην περιοχή.
Ταπεινωτική ήττα του Ουκρανικού στρατού
Αυτό που προσπαθούσε να καλύψει το τσίρκο στη Γενεύη, ήταν η ταπεινωτική αποτυχία της Ουκρανικής κυβέρνησης στις 16 Απριλίου να ανακτήσει τον έλεγχο στα επαναστατικά φυλάκια στο Σλαβιάνσκ και το Κρεματόρσκ. Η προσπάθεια έγινε μετά από μέρες τελεσίγραφων που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. Η μαζική καμπάνια κυβερνητικής προπαγάνδας που διακήρυττε πως πίσω από την εξέγερση στην Ανατολή κρύβονταν «τρομοκρατικές οργανώσεις» και άμεση Ρωσική εμπλοκή, είχε γυρίσει ξεκάθαρα μπούμερανγκ. Προκάλεσε ίσως μια διάθεση υστερικής επιθετικότητας ανάμεσα σε μια ηχηρή μειονότητα της Ουκρανικής εθνικιστικής κοινής γνώμης. Αλλά κι αυτό γρήγορα ξεφούσκωσε και μετατράπηκε σε θυμό και αγανάκτηση για την προφανή αποτυχία της κυβέρνησης να υποστηρίξει τα σκληρά λόγια της με εξίσου σκληρές πράξεις.
Απ’ την άλλη μεριά, τα απειλητικά μηνύματα που έρχονταν απ’ το Κίεβο είχαν μια ηλεκτρισμένη επίδραση στον πληθυσμό της νοτιοανατολικής Ουκρανίας. Οι άνθρωποι σ’ αυτήν, την κατά κύριο λόγο ρωσόφωνη, περιοχή θορυβήθηκαν απ’ την υπόνοια στρατιωτικής απειλής υπό τις διαταγές μιας κυβέρνησης που οι περισσότεροι θεωρούν παράνομη. Αλλά οι μέρες πέρασαν και οι εμπόλεμες φωνές απ’ το Κίεβο δεν παρήγαγαν καμία δράση. Προφανώς η κυβέρνηση δεν πίστευε ότι μπορούσε να εμπιστευτεί τα στρατεύματά της να κάνουν γι’ αυτήν τη βρώμικη δουλειά στα νοτιοανατολικά. Τα γεγονότα που ακολούθησαν έδειξαν ότι αυτή η εκτίμηση ήταν αιτιολογημένη.
Τελικά, ουκρανικά στρατεύματα και θωρακισμένα οχήματα επιχείρησαν να εισβάλουν στις δύο πόλεις νωρίς το πρωί της 16ης Απριλίου. Αλλά αυτή η επιτηδευμένη επίδειξη δύναμης μετατράπηκε αμέσως σε επίδειξη αδυναμίας. Τα τεθωρακισμένα οχήματα περικυκλώθηκαν από έναν θυμωμένο πλήθος που φώναζε με περιφρόνηση απειλές στους μπερδεμένους και αποκαρδιωμένους Ουκρανούς στρατιώτες.
Ένας οδηγός τανκ εθεάθη να κάνει απελπισμένες κλήσεις στον διοικητή του: «Είμαι περικυκλωμένος από ένα τεράστιο πλήθος ανθρώπων. Τι πρέπει να κάνω;». Η απάντηση δεν είναι γνωστή, αλλά δεν έπεσε ούτε ένας πυροβολισμός και τελικά τα τεθωρακισμένα οχήματα εγκαταλείφθηκαν στο περιχαρές πλήθος. Ένας Ουκρανός στρατιώτης φώναξε απ’ την κορυφή του τανκ: «Είμαι ενάντια σ’ όλα αυτά», πήδηξε απ’ το όχημά του και ενώθηκε με τους διαδηλωτές. Οι σύντροφοί του σύντομα ακολούθησαν το παράδειγμά του και μέσα σε λίγα λεπτά η επίδειξη δύναμης είχε λάβει τέλος.
Το αν θα ήταν έτοιμες οι Ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις να αντιμετωπίσουν μια Ρωσική εισβολή μένει να το δούμε, αλλά οι απλοί Ουκρανοί στρατιώτες σίγουρα δεν είναι έτοιμοι να ανοίξουν πυρ ενάντια σε δικούς τους ανθρώπους. Όλο το πρωί ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι διέδιδαν στα μέσα ενημέρωσης ρεπορτάζ και βίντεο που έδειχναν αποκαρδιωμένους Ουκρανούς στρατιώτες να εγκαταλείπουν τα τανκ, να αφοπλίζονται και να απομακρύνονται με το κεφάλι κάτω, μπροστά σε εκατοντάδες θυμωμένους απλούς πολίτες της περιοχής και λίγους, ανεπαρκώς οπλισμένους, πολιτοφύλακες.
Δημοσιεύτηκε στο twitter το ακόλουθο σχόλιο: «Ένα απ’ τα έξι τανκ του Ουκρανικού στρατού που μόλις είδα στο Κρεματόρσκ, που άλλαξε πλευρά. Τώρα με Ρώσικη σημαία.» Οι Ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στάλθηκαν χωρίς καμία σοβαρή προετοιμασία. Πολλοί απ’ τους στρατιώτες που στάλθηκαν ενάντια στους στασιαστές ήταν από μια γειτονική περιοχή και κάποιοι παραπονέθηκαν ότι δεν είχαν φάει κανονικά για βδομάδες. Οι συνέπειες αυτής της ταπείνωσης, που θα γίνουν πιο εμφανείς την επόμενη περίοδο, θα έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις. Το κύρος της κυβέρνησης, που ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα ισχυρό, έχει φτάσει πλέον σε νέα χαμηλά επίπεδα στα μάτια των απλών φαντάρων, αλλά και μεταξύ των αξιωματικών, μέχρι το ψηλότερο επίπεδο.
Η υποκρισία της Δύσης
Η εκστρατεία στα δυτικά μέσα ενημέρωσης που προσπαθεί να ρίξει όλο το φταίξιμο στη Ρωσία, βρωμάει υποκρισία. Οι εκπρόσωποι του Λευκού Οίκου επίσημα κάνουν αναφορά στις αρχές του διεθνές δικαίου που απαγορεύουν την ανάμειξη εθνών στις υποθέσεις άλλων εθνών, καταδικάζοντας τις ενέργειες της Μόσχας στη Κριμαία και με έναν παράξενο τρόπο καταφέρνουν να το πουν αυτό με ένα ψυχρό ανέκφραστο ύφος. Με ποιόν ακριβώς τρόπο μπορεί ο βάναυσος βιασμός του Ιράκ και του Αφγανιστάν να είναι σύμφωνος με αυτές τις αρχές παραμένει ένα μυστήριο. Αλλά βέβαια, ήταν πάντα υπόθεση της διπλωματίας να τετραγωνίσει τον κύκλο, να κάνει το μαύρο άσπρο και να κάνει τις πιο εξωφρενικές δηλώσεις χωρίς ίχνος ντροπής.
Για πάνω από δυο δεκαετίες ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός λεηλατούσε ανά την υφήλιο, πραγματοποιούσε εισβολές σε χώρες, ανάτρεπε κυβερνήσεις, εκφόβιζε κυρίαρχα κράτη και κατασκόπευε τους συμμάχους του, βομβάρδιζε, σκότωνε, βασάνιζε και γενικά επιδείκνυε την κυριαρχία του. Όλα αυτά ήταν φυσικά σε πλήρη αρμονία με τις αρχές του διεθνούς δικαίου. Αλλά αν δοκιμάσει κάποιος να αντισταθεί σε αυτόν, η Ουάσιγκτον αμέσως διαμαρτύρεται κατακραυγάζοντας. Συμπεριφέρεται σαν ένα νταή του σχολείου που έχει συνηθίσει να περνάει το δικό του, αλλά όταν φάει μια μπουνιά στη μύτη πάει τρέχοντας στη δασκάλα για να διαμαρτυρηθεί ότι έπεσε θύμα μιας απρόκλητης επίθεσης.
Οι Αμερικάνοι είναι ένοχοι για κραυγαλέα στάση «δυο μέτρων και δυο σταθμών». Οι ίδιοι υποστήριξαν ενεργά την ανατροπή της κυβέρνησης του Γιανουκόβιτς, την οποία την παρουσίασαν (όπως γίνεται πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις) ως ένα κίνημα για τη δημοκρατία, παρά το γεγονός ότι φασιστικά στοιχεία έπαιξαν ξεκάθαρα βασικό ρόλο σε αυτή. Τώρα, όταν οι άνθρωποι της Νοτιοανατολικής Ουκρανίας καταλαμβάνουν και διαχειρίζονται την τοπική κυβέρνηση και διώχνουν τους αντιπροσώπους του Κιέβου με τα ίδια μέσα, επιμένουν ότι αυτό είναι παράνομη πράξη και δουλειά Ρώσων πρακτόρων.
Οι εργάτες της νοτιανατολικής Ουκρανίας δεν έχουν αυταπάτες για τον Γιανουκόβιτς, αλλά είναι με πικρία εχθρικοί στη νέα κυβέρνηση του Κιέβου, πρώτη ενέργεια της οποίας ήταν να καταργήσει το νόμο που συμπεριλάμβανε ως επίσημη γλώσσα τη ρώσικη σε περιφερειακό επίπεδο. Αυτό αποτέλεσε το κόκκινο πανί για τους ρωσόφωνους Ουκρανούς. Η αποστροφή ήταν τέτοια που ο προσωρινός πρόεδρος αναγκάστηκε να δηλώσει ότι θα ασκήσει βέτο στο νομοσχέδιου που θα καταργούσε τους νόμους για τις γλώσσες.
Ακόμα χειρότερα, το βιοτικό επίπεδο καταρρακώθηκε και οι τιμές αυξήθηκαν, ειδικά στα καύσιμα. Σα να μην έφτανε μόνο αυτό, οι συνδεμένοι ολιγάρχες με τη νέα κλίκα του Κιέβου, γρήγορα διορίστηκαν ως κυβερνήτες σε περιοχές στο Νότο και στην Ανατολή. Έτσι, ο τρίτος πλουσιότερος της χώρας, o Κολομίτσκι, διορίστηκε κυβερνήτης του Ντιεπροπετρόφσκ, ενώ ο Σερι Ταρούτα, ο 16ος πλουσιότερος άνθρωπος της χώρας, διορίστηκε κυβερνήτης στο Ντονέτσκ. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει μια συσσωρευόμενη δυσαρέσκεια. Ολόκληρη η περιοχή έχει γίνει μια πυριτιδαποθήκη έτοιμη να εκραγεί. Δεν ήταν το Κρεμλίνο που τελικά πυροδότησε την πυριτιδαποθήκη, αλλά οι ενέργειες της άρχουσας κλίκας του Κιέβου και των ιμπεριαλιστών υποστηρικτών της.
Για πολλούς μήνες τα δυτικά μέσα ενημέρωσης είχαν δοκιμάσει να σκιαγραφήσουν το λεγόμενο κίνημα Μαϊντάν με ρόδινα χρώματα ως ένα κίνημα για τη «Δημοκρατία». Τα δυτικά μέσα ξεδιάντροπα απέκρυψαν τον ηγετικό ρόλο που έπαιξαν οι ανοιχτά φασιστικές και ναζιστικές οργανώσεις στην ανατροπή του Γιανουκόβιτς. Φασιστικά στοιχεία υπάρχουν μέσα στην κυβέρνηση του Κιέβου και καθορίζουν πολλές από τις πολιτικές της, συμπεριλαμβανομένης και τις προσπάθειας απαγόρευσης της ρωσικής γλώσσας. Έχουν ξεκινήσει να ξαναγράφουν την ιστορία παρουσιάζοντας τους Μπαντεριστές, οι οποίοι συνεργάστηκαν με τους Ναζί και διέπραξαν θηριωδίες εναντίον Ρώσων, Πολωνών και Εβραίων κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ως εθνικούς ήρωες. Οι αντιδραστικοί στο Κίεβο χαρακτηρίζουν οποιοδήποτε διαφωνεί μαζί τους ως «σκλάβους» ή Ρώσους λακέδες. Η αντιπρόσωπος από το Λβίβ στη δυτική Ουκρανία, Ειρήνα Φάριον, προτιμά να προσφωνεί τους ρωσόφωνους ως «πλάσματα».
Κανένας δυτικός πολιτικός δεν θα μπορούσε να ξεφύγει με μια τέτοια συμπεριφορά. Ωστόσο οι άνθρωποι στη Δύση, των οποίων η ενημέρωση βασίζεται αποκλειστικά στις αναφορές των μέσων ενημέρωσης, δεν μπορούν να έχουν ιδέα για το πόσο μακριά έχει φτάσει η αντίδραση στην Ουκρανία. Ως εκ τούτου, όταν βλέπουν αναφορές για ένοπλους άνδρες που καταλαμβάνουν κυβερνητικά κτίρια στις νοτιοανατολικές περιοχές της χώρας, η μόνη εξήγηση που δίνεται σε αυτούς είναι ότι όλα αυτά είναι αποτέλεσμα των αμαρτωλών δυνάμεων που έχουν σταλεί από την Μόσχα.
Το Κίεβο, το Λβιβ και άλλες δυτικές ουκρανικές πόλεις βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο ενός Λευκού Τρόμου. Κομμουνιστές ξυλοκοπούνται, ενώ τα γραφεία τους λεηλατούνται και πυρπολούνται από φασιστικές συμμορίες. Για παράδειγμα, τα γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος (KPU) στο Κίεβο λεηλατήθηκαν από ακροδεξιά κακοποιά στοιχεία του νεοναζιστικού Δεξιού Τομέα και της «Αυτοάμυνας» του Μαϊντάν στις 9 Απριλίου, ενώ αργότερα το ίδιο βράδυ δέχθηκαν επίθεση εμπρησμού. Γραφεία του KPU επίσης δέχτηκαν επίθεση στο Λβίβ και σε άλλες πόλεις. Βουλευτές του ακροδεξιού κόμματος Svoboda (τμήμα της νέας κυβέρνησης) ξυλοκόπησαν το διευθυντή του κρατικού τηλεοπτικού σταθμού και τον ανάγκασαν να παραιτηθεί. Οι ίδιοι βουλευτές του «Σβόμποντα» ξυλοκόπησαν τον ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος Σιμονένσκο, όταν εκείνος μιλούσε στη Rada (την ουκρανική βουλή σ.τ.μ) ασκώντας κριτική στους ουκρανούς ακροδεξιούς εθνικιστές. Ο Όλεγκ Τσάρεφ, ένας προεδρικός υποψήφιος που διεκδικεί να εκπροσωπήσει τις νοτιοανατολικές περιοχές, ξυλοκοπήθηκε δυο φορές από ακροδεξιά κακοποιά στοιχεία, την πρώτη φορά μετά από μια τηλεοπτική του εμφάνιση και τη δεύτερη όταν επισκέφτηκε το Μικολάγιν.
Στις 27 Απριλίου, μια πορεία στο Λβιβ σημάδεψε την επέτειο της ίδρυσης του τμήματος των «Ες Ες» της Γαλικίας αποτελούμενο από Ουκρανούς εθελοντές, υπεύθυνο για τη διεξαγωγή μαζικών δολοφονιών Εβραίων και άλλων. Η πορεία είχε οργανωθεί από το «Σβόμποντα», το οποίο είναι πρώτο κόμμα στη περιοχή και, όπως αναφέραμε πριν, συμμετέχει στη κυβερνητική συμμαχία του Κιέβου. Για όλα αυτά, ούτε μια λέξη δεν γράφτηκε στον δυτικό Τύπο. Αυτή η εξωφρενική συνομωσία της σιωπής σχετικά με την κυριαρχία του τρόμου στην δυτική Ουκρανία έρχεται σε αντίθεση με τις κραυγαλέα παραμορφωμένες και μονόπλευρες αναφορές περί «τρομοκρατών», «Ρώσων πρακτόρων» και «αυτονομιστών» στα νότιο-ανατολικά.
Όχι μόνο το ακροδεξιό κόμμα «Σβόμποντα» συμμετέχει στην κυβερνητική συμμαχία, αλλά ένα από τα μέλη του, ο Ολεχ Μαχνινίτσι, κατέχει το αξίωμα του Γενικού Εισαγγελέα. Ο Άνρι Παρούμπι, ιδρυτής του νεοναζιστικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος και στη συνέχεια σεβαστός δεξιός αστός πολιτικός και «διοικητής της Αυτοάμυνας του Μαϊντάν», είναι πλέον Γραμματέας της Εθνικής Ασφάλειας και του Συμβουλίου Άμυνας.
Οι φανατικοί – εθνικιστές μικροαστοί της Δυτικής Ουκρανίας, διακατέχονται από τυφλό μίσος σε ότι αφορά τη γείτονα Ρωσία. Όμως δεν έχουν να προσφέρουν καμιά λύση στα φλέγοντα προβλήματα του ουκρανικού λαού. Η σύναψη στενότερων σχέσεων με τη Δύση δεν εκπλήρωσε το όνειρο για επίλυση του προβλήματος παρά μόνο διαιώνισε απελπιστικά την κατάσταση, δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μία αυταπάτη. Η Δύση δεσμεύτηκε να ενισχύσει τα υποχείρια της στην Ουκρανία (σε κάθε περίπτωση, η ενίσχυση αυτή αντιστοιχούσε σε πολύ μικρά μεγέθη, για την περίσταση), υπό όρους. Απαιτούν «μεταρρυθμίσεις», δηλαδή περικοπές που σημαίνουν φοβερές περικοπές στο βιοτικό επίπεδο και στις κοινωνικές παροχές. Ο υπουργός οικονομικών της Ουκρανίας, Ολεξάντρ Σλάπακ, ήδη δεσμεύτηκε για «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», για φιλελευθεροποίηση της αγοράς, για μείωση του ελλείμματος στον κρατικό προϋπολογισμό – και δε χρειάζεται να μιλάτε ελληνικά για να καταλάβετε τι συνεπάγεται ένα μνημόνιο από ΔΝΤ- ΕΕ!
Όλη αυτή η κατάσταση αποξένωσε ακόμη περισσότερο τους άντρες και τις γυναίκες της εργατικής τάξης του Ντονέτσκ, του Λογκάνσκ και του Χαρκίβ οι οποίοι αντικρίζουν πλέον με φθόνο τους ομολόγους τους με τους παχυλούς μισθούς και τις καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, στη Ρώσικη Ομοσπονδία. Έτσι, οι αυτοαποκαλούμενοι Ουκρανοί «πατριώτες» κατάφεραν να διχάσουν τη Δυτική με την Ανατολική Ουκρανία, μια κατάσταση που απειλεί την ίδια την ύπαρξη της Ουκρανίας ως έθνος.
Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε οποιαδήποτε προσπάθεια της κυβέρνησης του Κιέβου να πνίξει στη βία το θυμωμένο και δυσαρεστημένο πληθυσμό της Νοτιοανατολικής Ουκρανίας, θα οδηγήσει σε αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Μέχρι στιγμής, όλες οι προσπάθειες της ουκρανικής κυβέρνησης να επιβάλει την εξουσία της στα νότιο-ανατολικά έχουν καταλήξει σε φάρσα.
Εξέγερση στη Νοτιοανατολική Ουκρανία
Όσοι πιστεύουν ότι η Ρωσία είναι εκείνη, η οποία κινεί τα νήματα στο νοτιοανατολικό τμήμα της Ουκρανίας έχουν υποπέσει σε παρανόηση της πολυπλοκότητας της περιοχής, της εθνικής και κοινωνικής σύνθεσης της και της ιστορικής σχέσης της με τη Ρωσία. Η περιοχή του Ντόνμπας κατοικείται από το 10 % του πληθυσμού της Ουκρανίας, αλλά παράγει το 25% των ουκρανικών εξαγωγών. Οι κάτοικοι της περιοχής, συντριπτικά ρωσόφωνοι, έχουν ως επί το πλείστον προλεταριακή σύνθεση και εργάζονται σε ορυχεία, εργοστάσια χάλυβα, χημικών και μηχανημάτων. Είναι βαθιά καχύποπτοι σχετικά με τις κινήσεις απομάκρυνσης της Ουκρανίας από τη ρωσική σφαίρα επιρροής και την τοποθέτησή της κάτω από τον έλεγχο του δυτικού ιμπεριαλισμού. Από οικονομικής άποψης, η ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα σημάνει καταστροφή για τις βιομηχανίες τους, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές στη ρωσική αγορά.
Οι εργαζόμενοι στο Ντονέτσκ δεν χρειάζονται τον Βλαντιμίρ Πούτιν για να τους πει ότι οι βιομηχανίες τους θα κλείσουν μόλις η Ουκρανία προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορούν να δουν τι έχει συμβεί σε χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ρουμανία και τα κράτη της Βαλτικής, οι οποίες εντάχθηκαν στην ΕΕ. Ήδη, η ενσωμάτωση της Ρωσίας στην καπιταλιστική παγκόσμια οικονομία έχει οδηγήσει σε αύξηση της εξαγωγής των φυσικών πόρων, με επακόλουθο το κλείσιμο χιλιάδων εργοστασίων. Το πρόβλημα εδώ, δεν είναι ένα εθνικό πρόβλημα, αλλά ένα πρόβλημα του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος. Η οικονομική καταστροφή, η μαζική ανεργία και το υψηλό κόστος ζωής επηρεάζει όλους: τα έθνη της Ουκρανίας, της Ρωσίας, της Αρμενίας ή της Ουγγαρίας – όλοι είναι θύματα της κρίσης του καπιταλισμού και ενός ολιγαρχικού κράτους.
Στα οικονομικά προβλήματα, θα πρέπει να προσθέσουμε το ζήτημα της εθνικής και γλωσσικής καταπίεσης. Από τη σκοπιά των ρωσόφωνων, η κυριαρχία από ουκρανούς εθνικιστές που βασίζονται στο δυτικό τμήμα της χώρας αντιπροσωπεύει μια δυνητική απειλή για το καθεστώς της ρωσικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους και την πιθανότητα ότι οι ίδιοι θα μετατραπούν σε μία καταπιεσμένη εθνική μειονότητα και σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας στην ίδια τους τη χώρα. Αποτελεί ως εκ τούτου, τόσο μεγάλη έκπληξη το γεγονός ότι αναλαμβάνουν δράση για να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους;
Θα υπάρξει μια επανάληψη των γεγονότων της Κριμαίας;
Η Ουάσιγκτον ισχυρίζεται ότι η κατάληψη των κυβερνητικών κτιρίων έχει γίνει από καλά οπλισμένους επαγγελματίες στρατιώτες. Αλλά τα πραγματικά στοιχεία δεν στηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς. Αν και δεν είναι απίστευτο ότι πράκτορες των Ρώσων έχουν δραστηριοποιηθεί στην περιοχή (στην πραγματικότητα, το αντίθετο θα ήταν παράδοξο – όπως ακριβώς θα ήταν έκπληξη αν η CIA δεν ήταν ενεργή στο Κίεβο), η τηλεοπτική κάλυψη και οι εκθέσεις του Τύπου αναφέρουν ότι οι ενέργειες αυτές είναι έργο του τοπικού πληθυσμού και τοπικών ενόπλων ομάδων. Το γεγονός ότι είναι «καλά οπλισμένοι» δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη, αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι έχουν γίνει έφοδοι σε βάσεις του στρατού και της αστυνομίας και έχουν αφαιρεθεί μεγάλες ποσότητες όπλων. Στην πραγματικότητα, σε πολλές περιπτώσεις, η τοπική αστυνομία έχει περάσει με την πλευρά των ανταρτών, ενώνοντας τις δυνάμεις τους μαζί τους.
Από την άλλη, δεν είναι σαφές ότι ο Πούτιν σκοπεύει πράγματι να στείλει τα στρατεύματά του κατά μήκος των συνόρων. Το περιοδικό «Time» μεταφέρει τις δηλώσεις του Βιατσεσλάφ Πονομαριόφ, ενός κατασκευαστή σαπουνιού, που πήρε τον τίτλο του «Δημάρχου του λαού», μετά την κατάληψη της εξουσίας στο Σλαβιάνσκ: «Χρειαζόμαστε όπλα, καταλαβαίνετε; Έχουμε ελλείψεις στα πάντα, εκτός από τη διάθεση.» Ο ίδιος έχει ταχθεί υπέρ της βοήθειας από τη Ρωσία, αλλά φαίνεται να έχει αγνοηθεί. Το Time σχολιάζει:
«Οι δυνάμεις πολιτοφυλακής του, όπως ο ίδιος παραδέχεται, αποτελούνται εν μέρει από εθελοντές που έχουν έρθει από τη Ρωσία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και άλλα μέρη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Αλλά οι κραυγές του Κιέβου για μια αυτονομιστική εξέγερση που τροφοδοτείται με χρήματα, όπλα και στρατιώτες από τη ρωσική κυβέρνηση βρίσκεται εκτός πραγματικότητας με την κατάσταση στο Σλαβιάνσκ.»
«Σώματα καλά οπλισμένων αγωνιστών, όπως ο Mozhaev αποτελούν μια μικρή μειοψηφία των δυνάμεων του Πονομαριώφ, ίσως μερικές εκατοντάδες άνδρες το πολύ, με μία σημαντική πλειοψηφία Κοζάκων ανάμεσα τους. Γνωστοί ως «πράσινοι άνθρωποι» εξαιτίας των στολών παραλλαγής που φορούν, αυτά τα μέλη πολιτοφυλακής δεν είναι τόσο καλά εκπαιδευμένα και εξοπλισμένα όπως τα ρωσικά στρατεύματα που κατέλαβαν την Κριμαία τον περασμένο μήνα. Αν σήμερα υπάρχει μια ρωσική στρατιωτική παρουσία στο Σλαβιάσνκ, αυτή έχει παραμείνει ή βρίσκεται τώρα μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.»
Τα ενεργά στοιχεία που συμμετείχαν στις καταλήψεις των κτιρίων της τοπικής αυτοδιοίκησης αντιπροσωπεύουν ένα σχετικά μικρό αριθμό – ίσως μερικές χιλιάδες στο σύνολό τους. Ωστόσο, αυτό δεν είναι το καθοριστικό ερώτημα. Το πιο σημαντικό στοιχείο στην εξίσωση είναι η στάση της πλειοψηφίας του πληθυσμού. Ακόμα κι αν δεν μπορούν να λάβουν ενεργό μέρος στην εξέγερση, είναι σαφές ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού διάκειται ευνοϊκά προς τις δράσεις των εξεγερμένων. Δεν υπάρχουν αναφορές για μεγάλες διαδηλώσεις για την υποστήριξη της κυβέρνησης του Κιέβου ή οποιαδήποτε σοβαρή κίνηση για να απομακρύνουν τους αντάρτες από τα κατειλημμένα κτίρια. Και στην περίπτωση επίθεσης από τις δυνάμεις που αποστέλλονται από το Κίεβο, αυτή η παθητική συμπάθεια θα μετατραπεί πολύ γρήγορα σε θυμό και υποστήριξη σε μια ρωσική στρατιωτική επέμβαση.
Μια δημοσκόπηση, η οποία διεξήχθη στις αρχές Απριλίου από το Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας του Κιέβου στις 8 νοτιοανατολικές περιοχές της Ουκρανίας, έδωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα εικόνα για την διάθεση των μαζών. Στο σύνολό και των 8 αυτών περιφερειών, το 69% των πολιτών θεωρεί τον Πρόεδρο Γιανούκοβιτς ως παράνομο. Το 49,6 % θεωρεί την κυβέρνηση Γιατσενιούκ ως παράνομη (και ένα επιπλέον 13 %, εν μέρει παράνομη), με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται στο 72 % στο Ντονέτσκ και σε 70 % στο Λουγκάνσκ. Όσον αφορά τη μορφή του κράτους που προτιμούν για την Ουκρανία, το 45 % δηλώνει υπέρ της αποκέντρωσης της εξουσίας με ένα επιπλέον 24,8 % υπέρ της ομοσπονδοποίησης, ενώ ποσοστό πάνω από 86 % υποστηρίζει την αρχή της εκλογής των περιφερειακών κυβερνητών (σε αντίθεση με το διορισμό τους από το Κίεβο). Όσον αφορά τις σχέσεις με τη Ρωσία και την ΕΕ, το 42 % υποστηρίζει την τελωνειακή ένωση με τη Ρωσία (το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 72 % στο Ντονέτσκ και 64 % στο Λουγκάνσκ), σε αντίθεση με ποσοστό 24 % που υποστηρίζει την ένταξή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ίσως η πιο ενδιαφέρουσα ερώτηση, που δείχνει τις δυνατότητες για μια ταξική εναλλακτική λύση, είναι εκείνη σχετικά με τις περιουσίες των ολιγαρχών. Συνολικά στις 8 περιφέρειες, το 41% δηλώνει ότι η περιουσία που αποκτήθηκε παράνομα από τους ολιγάρχες θα πρέπει να εθνικοποιηθεί, άλλο ένα 24 % θεωρεί ότι κάθε είδους περιουσία τους θα πρέπει να εθνικοποιηθεί, με μόνο το 4% να απαντά ότι θα πρέπει να προστατευτεί η ιδιωτική περιουσία .
Στις 19 Απριλίου, το περιοδικό Time δημοσίευσε το ακόλουθο άρθρο, το οποίο δίνει μια ιδέα για τη διάθεση της παθητικής πλειοψηφίας: «Η Ντεντούκ η τοπική δικηγόρος, δεν ήταν και τόσο σίγουρη. Καθήμενη σε ένα παγκάκι με το γιο της Στεπάν στην άκρη της διαδήλωσης, δήλωσε ότι οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που γνωρίζει είναι ικανοποιημένοι με το να μείνουν στο περιθώριο και αν η Ρωσία ερχόταν και κατακτούσε την περιοχή, όπως έπραξε στην Κριμαία τον περασμένο μήνα, το πιο πιθανό θα ήταν να σήκωναν τους ώμους με αδιαφορία και θα την αποδεχόταν ως μοίρα τους. «Οι άνθρωποι ξεχνούν όλες τις φρικαλεότητες που αντιμετώπιζαν από τη Μόσχα κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής Ένωσης», λέει. «Το μόνο που θυμούνται είναι ότι πληρώνονταν οι μισθοί και η ιατρική περίθαλψη ήταν δωρεάν».
Τι θέλει ο Πούτιν;
Η αναταραχή στην Ανατολική Ουκρανία έχει προκαλέσει φόβους στη Δύση ότι η Ρωσία θα μπορούσε να επαναλάβει την προσάρτηση της Κριμαίας. Η παρουσία 40.000 ρωσικών στρατιωτών στα σύνορα προσδίδει ιδιαίτερο βάρος σε αυτούς τους φόβους, στους οποίους η Δύση δεν έχει κάποια εύκολη απάντηση. Η ανικανότητά της αποκαλύφθηκε με ένα φαιδρό τρόπο, όταν το ΝΑΤΟ απέστειλε πρόσφατα μια «τεράστια» δύναμη, με όχι περισσότερους από 600 Αμερικανούς στρατιώτες – στα κράτη της Βαλτικής! Κατ ‘αρχάς , δεν υπάρχει καμία απολύτως ένδειξη ότι η Ρωσία έχει κάποια πρόθεση να εισβάλλει στα κράτη της Βαλτικής και αν υπήρχε μία τέτοια πρόθεση, είναι κάπως αμφίβολο ότι η παρουσία 600 πεζοναυτών, ακόμη και αν ήταν όλοι τους υπερστρατιώτες, θα έκανε την παραμικρή διαφορά. Αυτό είναι ένα παράδειγμα του ύψους της διπλωματικής και στρατιωτικής ηλιθιότητας τους.
Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται πιθανό ότι οι στόχοι του Πούτιν είναι πιο περιορισμένοι και λεπτεπίλεπτοι από αυτό. Στην πραγματικότητα, οι ενέργειες της Ρωσίας δεν είναι επιθετικές, αλλά αμυντικού χαρακτήρα. Αμέσως μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ έχει ήδη αναλάβει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική αποσύνδεσης της μίας πρώην σοβιετικής δημοκρατίας μετά την άλλη από τη ρωσική σφαίρα επιρροής. Τώρα όμως, στην περίπτωση της Ουκρανίας, η Μόσχα αποφάσισε να αντισταθεί σθεναρά και απαντά στους Δυτικούς: «Ως εδώ και μη παρέκει!» Είναι αποφασισμένη να αποτρέψει την Ουκρανία να απομακρυνθεί από τη ρωσική οικονομική και στρατιωτική τροχιά.
Οι Αμερικανοί και οι ΕΕ θέλουν να πάρουν τον έλεγχο της Ουκρανίας, ενώ οι Ρώσοι θέλουν να την κρατήσουν στη σφαίρα επιρροής τους. Ο στόχος της Δύσης είναι πιο δύσκολος να επιτευχθεί, ενώ εκείνος της Ρωσίας είναι πολύ πιο εύκολος. Δεν χρειάζεται να εισβάλουν στην Ουκρανία, δεδομένου ότι έχουν πολλά άλλα όπλα στο οπλοστάσιό τους, ιδίως οικονομικής φύσεως. Για να παρουσιάσει τις πολιτικές του κατά εύλογο τρόπο, το Κρεμλίνο προτείνει ένα πολύ μετριοπαθές αίτημα: την υιοθέτηση ενός ομοσπονδιακού συστήματος διακυβέρνησης, το οποίο θα δίνει πολύ περισσότερη δύναμη στους περιφερειακούς διοικητές σε όλη την Ουκρανία.
Μια τέτοια δομή θα αποδυνάμωνε την κεντρική κυβέρνηση στο Κίεβο και θα εξασφάλιζε ότι η Ουκρανία δεν θα στρεφόταν κατά των ρωσικών συμφερόντων. Στην πράξη, αυτό θα ισοδυναμούσε με τη μετατροπή της Ουκρανίας σε μια αντίστοιχη κατάσταση με εκείνη της Φινλανδίας μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όποια κυβέρνηση και να βρεθεί στην εξουσία στο Κίεβο, δε θα μπορεί να κάνει τίποτα χωρίς να λάβει υπόψη τις απόψεις της Μόσχας. Και δεν θα υπάρξει απολύτως κανένα ζήτημα προσχώρησης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ή την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσο δυσάρεστη και αν φαντάζει αυτή η λύση στην Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, είναι τώρα η καλύτερη που μπορούν να ελπίζουν.
Και τώρα τι;
Το τι θα συμβεί τις επόμενες εβδομάδες είναι αδύνατο να προβλεφθεί με βεβαιότητα. Το μόνο πράγμα που είναι σίγουρο είναι ότι ο ιμπεριαλισμός έχει ήδη υποστεί μια ήττα και δεν θα είναι σε θέση να ανακάμψει από αυτήν.
Υπάρχουν μια σειρά από διαφορετικές επιλογές – καμία από αυτές δεν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για τη Δύση. Η πρώτη δυνατότητα εξαρτάται από την έκβαση των επικείμενων προεδρικών εκλογών. Η Ρωσία έχει ήδη καταφέρει να αποσταθεροποιήσει αυτές τις εκλογές σε μεγάλο βαθμό και να δημιουργήσει αμφιβολίες για τη νομιμότητα του νέου Προέδρου, όποιος κι αν εκλεγεί. Το νέο καθεστώς θα είναι αδύναμο και κάτω από ισχυρή πίεση από τη Μόσχα. Εάν η Ρωσία δεν μπορεί να αποκτήσει έναν υποψήφιο της αρεσκείας της, θα προχωρήσει απαιτώντας ένα ομοσπονδιακό σύνταγμα που θα της επιτρέπει να ασκήσει βέτο σε θέματα εξωτερικής, οικονομικής και στρατιωτικής πολιτικής.
Μέχρι στιγμής, κανένας υποψήφιος δεν έχει συμμαχήσει δημοσίως με τη Μόσχα . Ο Μιχαήλ Ντομπκιν, ο υποψήφιος του Κόμματος των Περιφερειών (του κόμματος του Γιανούκοβιτς) θα είναι ο εκλεκτός της Μόσχας, αλλά έχει μικρή ή καμία πιθανότητα να κερδίσει. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η Γιούλια Τιμοσένκο, η οποία ήταν μία από τους ηγέτες της λεγόμενης «Πορτοκαλί Επανάστασης», αλλά παράλληλα είχε σφυρηλατήσει μια βολική στενή σχέση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ως πρωθυπουργός. Μέχρι στιγμής έχει κρατηθεί στο παρασκήνιο, αλλά μπορεί στο μέλλον να προβάλλει ως υποψήφιος «κοινής αποδοχής».
Σε κάθε περίπτωση, κανένας ουκρανός ηγέτης δεν θα τολμήσει να αντισταθεί στον Πούτιν, ο οποίος έχει το χέρι του στις προμήθειες πετρελαίου και φυσικού αερίου, 40.000 στρατιώτες στα σύνορα, καθώς και μια επιβλητική επιρροή σε ένα μεγάλο μέρος του ουκρανικού πληθυσμού. Επιπλέον, οι οικονομίες της Ρωσίας και της Ουκρανίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες: το ένα τρίτο των εξαγωγών της Ουκρανίας κατευθύνεται στη Ρωσία.
Το δεύτερο πιθανό αποτέλεσμα είναι ακόμα χειρότερο για τη Δύση. Εάν η κυβέρνηση του Κιέβου δεν είναι σε θέση να ανακτήσει τον έλεγχο των ανατολικών περιοχών, η κατάσταση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε παρόμοια με εκείνη που συνέβη στην Κριμαία. Αν ο λαός της ανατολικής και της νότιας Ουκρανίας διεξάγει δημοψήφισμα για το αν θα ενταχθεί στη Ρωσία, το αποτέλεσμα θα είναι σχεδόν σίγουρα πλειοψηφικό υπέρ της απόσχισης. Η Ουκρανία, όπως τη γνωρίζαμε, ως εκ τούτου θα πάψει να υπάρχει.
Ήδη διαδηλωτές στο Ντονέτσκ έχουν ανακοινώσει ότι θα υποστηρίξουν ένα τέτοιο δημοψήφισμα στις 11 Μαΐου. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο ότι η Μόσχα δεν έχει δώσει την πλήρη στήριξή της σε αυτή την πρόταση. Ο Πούτιν συμπεριφέρεται με προσοχή, κρατώντας ανοικτές όλες τις επιλογές του. Ο ίδιος θα προτιμούσε προφανώς να επιτύχει τους βασικούς στόχους του, χωρίς να αναλάβει το βαρύ κόστος είτε της στρατιωτικής δράσης είτε της ενίσχυσης μιας πτωχευμένης ουκρανικής οικονομίας και την αποπληρωμή των χρεών της. Ωστόσο, η εγγενής αστάθεια της κατάστασης σημαίνει ότι δεν έχει την απόλυτη ελευθερία για να αποφασίσει ποια εξέλιξη επιθυμεί.
Αυτό μας φέρνει στο τρίτο αποτέλεσμα: μια πλήρους κλίμακας εισβολή . Είναι κάτι τέτοιο πιθανό; Για μήνες, τα δυτικά ΜΜΕ έχουν ενορχηστρώσει μια υστερική εκστρατεία προπαγάνδας για μια υποτιθέμενη ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία. Ωστόσο, μια τέτοια στρατιωτική κίνηση μέχρι τώρα δεν έχει υλοποιηθεί. Τα στρατεύματα έχουν συγκεντρωθεί στην ρωσική πλευρά των συνόρων, πραγματοποιώντας μια σειρά ασκήσεων κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας, αλλά τίποτα περισσότερο.
Οι πρόσφατες δηλώσεις των Αμερικανών και των Ρώσων φαίνεται να δείχνουν ότι στο παρασκήνιο, προσπαθούν να καταλήξουν σε συμβιβασμό. Χθες ο Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία δεν είχε καμία πρόθεση να εισβάλει στην Ουκρανία. Είναι πιθανό ότι αυτό είναι απλώς μια μπλόφα. Πριν από κάθε πόλεμο, οι ηγέτες των κρατών κάνουν πάντα παρόμοιες δηλώσεις πριν από την έναρξη της επίθεσης. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει λόγος να αμφιβάλλουμε για την ειλικρίνεια των προθέσεων του κ. Πούτιν.
Κατά την παρούσα χρονική στιγμή, ο Πούτιν δεν έχει ανάγκη να εισβάλει στην Ουκρανία, δεδομένου ότι έχει ήδη πετύχει τον κύριο στόχο του. Όποιος και να βρεθεί στην ηγεσία της κυβέρνησης στο Κίεβο, πρέπει τώρα να καταλάβει ξεκάθαρα ότι αυτός ή αυτή δεν μπορεί να κάνει τίποτα χωρίς την άδεια της Μόσχας και ότι όλες οι ηχηρές δηλώσεις αλληλεγγύης από την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες δεν έχουν καμία πρακτική αξία, όταν πρόκειται να αντιμετωπίσει τη Ρωσία.
Ωστόσο, όπως έχουμε εξηγήσει σε προηγούμενα άρθρα, η εξέλιξη της ουκρανικής κρίσης έχει τη δική της λογική, που δεν μπορεί εύκολα να ελεγχθεί ούτε από το Κίεβο, τη Μόσχα ή την Ουάσιγκτον. Όσο περισσότερο αποδυναμώνεται η κυβέρνηση του Κιέβου, όλο και πιο πρόθυμη θα είναι να καταφύγει σε απεγνωσμένα μέτρα. Αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο διάσπασης του ουκρανικού στρατού, η κυβέρνηση του Κιέβου έχει αρχίσει να συγκροτεί μια εναλλακτική ένοπλη δύναμη. Η Εθνική Φρουρά έχει ήδη αυξήσει τους αριθμούς της με την ενσωμάτωση άλλων ένοπλων παραστρατιωτικών ομάδων των Σωμάτων Αυτοάμυνας του Μαϊντάν.
Παράλληλα, το Υπουργείο Εσωτερικών έχει ανακοινώσει τη δημιουργία νέων μονάδων «Εδαφικής Αυτοάμυνας», που αποτελείται από τα κατακάθια της ουκρανικής κοινωνίας: φασίστες, υπερεθνικιστές, λούμπεν, εγκληματίες και κάθε είδους τυχοδιώκτες, έτοιμοι να αναλάβουν τις πιο ακραίες και βάρβαρες ενέργειες που απλοί στρατιώτες θα αρνούνταν να εκτελέσουν. Οι Ναζί του «Δεξιού Τομέα» έχουν ήδη ανακοινώσει ότι θα συμμετάσχουν στο Τάγμα που κατευθύνεται στο Ντόνμπας, προκειμένου «να καταπολεμήσουν τους αυτονομιστές».
Το μέτρο αυτό είναι μια έκφραση της απελπισίας που γεννήθηκε από την ανικανότητα. Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τι εγκλήματα θα μπορούσε να κάνει μια τέτοια ένοπλη πολιτοφυλακή αν σταλεί στη νοτιοανατολική Ουκρανία. Το φάντασμα της Γιουγκοσλαβίας ξαναεμφανίζεται: σφαγές και εθνοκάθαρση, ένα κύμα προσφύγων προς την Ανατολή και τη Δύση και όλες οι αναπόφευκτες συνέπειες ενός εμφυλίου πολέμου. Υπό αυτές τις συνθήκες, ανεξάρτητα από τις προθέσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν, μια ρωσική παρέμβαση θα καταστεί αναπόφευκτη.
Οι συνέπειες για τη Ρωσία
Μια ρωσική εισβολή θα είναι μια πολύ επικίνδυνη εκστρατεία για τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Η δημοτικότητά του βρίσκεται στα ύψη με πάνω από 70% αποδοχή μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Αλλά αυτή επιτεύχθηκε χωρίς βία και χωρίς την απώλεια της ζωής ούτε ενός Ρώσου στρατιώτη. Οι άνθρωποι της Κριμαίας χαιρέτισαν το ρωσικό στρατό ως ελευθερωτές και αυτή ήταν η εντύπωση που δίνεται στη μεγάλη πλειοψηφία του ρωσικού λαού. Μετά από δεκαετίες εθνικής ταπείνωσης, ο ρωσικός λαός «ανέπνευσε» ένα συλλογικό αναστεναγμό ανακούφισης. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να απολαύσει υψηλή δημόσια αποδοχή – τουλάχιστον για λίγο.
Πολλοί αριστεροί στη Ρωσία βρίσκονται σε μια διάθεση βαθιάς κατάθλιψης. Βλέπουν την άνοδο εθνικιστικών αισθημάτων ανάμεσα στην εργατική τάξη και απογοητεύονται. Όμως, η ρωσική αριστερά σε γενικές γραμμές είναι εντελώς αποκομμένη από την εργατική τάξη και δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί της. Δεν είναι αλήθεια ότι οι Ρώσοι εργάτες έχουν γίνει αντιδραστικοί επειδή εκφράζουν συμπάθεια για τους καταπιεσμένους αδελφούς και τις αδελφές τους στην Ουκρανία και την εχθρότητά τους απέναντι στον ουκρανική φασισμό.
Επιπλέον, η διάθεση της κοινωνίας μπορεί να αλλάξει γρήγορα. Το 1914, η πατριωτική διάθεση στη ρωσική κοινωνία ήταν πολύ πιο έντονη από ό, τι είναι σήμερα και όμως μόλις τρία χρόνια αργότερα, οι ίδιοι οι εργαζόμενοι που κυμάτιζαν την τσαρική σημαία, κυμάτιζαν την κόκκινη σημαία και συμμετείχαν στον αγώνα για την εγκαθίδρυση της σοβιετικής εξουσίας.
Παρά το γεγονός ότι ο ρωσικός στρατός θα προκαλούσε αναμφίβολα μια βαριά ήττα στον ουκρανικό στρατό σε περίπτωση πολέμου, η νίκη δεν θα έρθει φθηνά όπως έγινε στην Κριμαία. Θα υπάρξουν πολλές ρωσικές απώλειες. Η πικρία και το εθνικό μίσος που θα δημιουργηθούν από μια τέτοια σύγκρουση θα διαρκέσουν για πολλές γενιές και θα παράγουν δηλητηριώδεις καρπούς, με τη μορφή τρομοκρατικών πράξεων και φρικαλεοτήτων. Η εμπειρία της Τσετσενίας δείχνει ότι μια στρατιωτική νίκη μπορεί να είναι πιο δαπανηρή από ό,τι μια ήττα.
Οι οικονομικές συνέπειες, όχι μόνο για τη Ρωσία και την Ουκρανία, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο θα είναι ανυπολόγιστες. Η λεγόμενη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας είναι αναιμική και εύθραυστη. Η πυρετώδης έκρηξη στις χρηματιστηριακές αγορές είναι μια αντανάκλαση της αχαλίνωτης χρηματοοικονομικής κερδοσκοπίας και όχι της σταθερής οικονομικής ανάπτυξης. Η κερδοσκοπική φούσκα μπορεί να σκάσει ανά πάσα στιγμή, βυθίζοντας την παγκόσμια οικονομία σε βαθιά ύφεση. Οι αγορές μισούν την αστάθεια κάθε είδους και μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα ήταν αναμφίβολα το σήμα για μια άτακτη φυγή στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Το πιο δύσκολο χτύπημα θα ερχόταν στην ίδια τη Ρωσία.
Ο Πούτιν μπορεί να αντέξει οικονομικά με τις αξιοθρήνητες «κυρώσεις» που απειλούνται από τη δειλή Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ανησυχεί σοβαρά από την εκροή κεφαλαίων από τις αγορές της Ρωσίας (60 δισ. δολ. το πρώτο τρίμηνο του 2014) και την πτώση της αξίας του ρουβλίου. Η ρωσική οικονομία είναι ήδη σε ύφεση (πτώση κατά 0,3 % το πρώτο τρίμηνο του 2014). Το οικονομικό κόστος της εισβολής και μια σοβαρή ύφεση της ρωσικής οικονομίας θα αντιστρέψει γρήγορα την ευνοϊκή αξιολόγηση της χώρας από τους διεθνείς οίκους – ένα θέμα πολύ σοβαρό. Ο ήρωας της Κριμαίας θα μπορούσε να μετατραπεί γρήγορα στον άνθρωπο που προκάλεσε την καταστροφή της Ρωσίας. Μια οικονομική ύφεση θα έχει ως αποτέλεσμα να επαναφέρει στο προσκήνιο τη ρωσική εργατική τάξη, η οποία θα αποτινάξει σύντομα από πάνω της τις αναθυμιάσεις του δηλητηρίου του πατριωτισμού. Το έδαφος θα γίνει κατάλληλο για μια νέα έξαρση της ταξικής πάλης στη Ρωσία. Αυτή είναι η εξήγηση για την ξαφνική και απροσδόκητη μεταστροφή του Πούτιν προς τον «πασιφισμό».
Καταδικάζουμε απερίφραστα τις αντιδραστικές και υποκριτικές ενέργειες των δυτικών ιμπεριαλιστών σε σχέση με την Ουκρανία. Υπαγορεύονται αποκλειστικά από τα εγωιστικά συμφέροντα των ιμπεριαλιστών των ΗΠΑ και τα ανδρείκελα τους στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για τη μοίρα του λαού της Ουκρανίας που τον αντιμετωπίζουν ως πιόνι στους κυνικούς υπολογισμούς τους.
Αλλά θα ήταν σοβαρό λάθος να έχουμε ψευδαισθήσεις σχετικά με τις προθέσεις του Πούτιν και της κλίκας του Κρεμλίνου. Χρησιμοποιούν τη φυσική επιθυμία του ρωσόφωνου πληθυσμού της νοτιοανατολικής Ουκρανίας, προκειμένου να ασκήσουν πιέσεις στην κυβέρνηση του Κιέβου. Προσπαθούν να ελέγξουν την Ουκρανία και να προστατεύσουν τα «ρωσικά συμφέροντα», δηλαδή, τα συμφέροντα των μεγάλων καπιταλιστών που έχουν λεηλατήσει τη Ρωσία, όπως ακριβώς και οι Ουκρανοί ολιγάρχες (τόσο οι ουκρανόφωνοι, όσο και οι ρωσόφωνοι) έχουν λεηλατήσει την Ουκρανία. Η εργατική τάξη δεν μπορεί να δώσει καμία υποστήριξη σε καμία πλευρά, αλλά θα πρέπει να διατηρήσει ανά πάσα στιγμή μια ανεξάρτητη ταξική θέση.
Εθνικισμός ή ταξική πάλη;
Τις τελευταίες εβδομάδες, ακόμη και ο δυτικός τύπος έχει αναγκαστεί να παραδεχτεί ότι, ενώ το κίνημα του Μαϊντάν αποτελούνταν κατά κύριο λόγο από μεσαία και μικροαστικά στοιχεία, το κίνημα στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας έχει σύνθεση ιδιαίτερα εργατική. Οι πρόσφατες απεργίες των ανθρακωρύχων στην περιοχή του Ντόνμπας είναι μια ένδειξη των δυνατοτήτων για μία ανεξάρτητη ταξική δράση.
Ωστόσο, το εθνικό ζήτημα απειλεί να ανακόψει όλη την ταξική πάλη και οδηγεί στην πιθανότητα να χειραγωγηθεί το μαζικό κίνημα στη νοτιοανατολική Ουκρανία από αδίστακτα στοιχεία και Ρώσους ολιγάρχες, που θα χρησιμοποιήσουν το εθνικό ζήτημα για να υπερασπιστούν τα δικά τους ιδιοτελή συμφέροντα. Ακόμα χειρότερα, η απειλή από τους ακραίους Ουκρανούς εθνικιστές, συμπεριλαμβανομένων των ανοικτά ναζιστών και φασιστών, μπορούν να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ρωσικών υπερεθνικιστικών τάσεων και στοιχείων τύπου Μαύρης Εκατονταρχίας με έναν εξίσου απειλητικό χαρακτήρα. Είναι αυτονόητο ότι όλες αυτές οι τάσεις είναι εχθροί της εργατικής τάξης, είτε παρελαύνουν με την ουκρανική ή τη ρωσική σημαία, και πρέπει να καταπολεμηθούν με όλα τα μέσα.
Η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά ασταθής και αβέβαια. Το τελικό αποτέλεσμα είναι αβέβαιο. Η βίαιη ρητορική των εθνικιστικών Ουκρανών βρίσκεται σε πλήρη αντίφαση με τις καθησυχαστικές ομιλίες των διπλωματών και τη συμφωνία της Γενεύης. Ο σχηματισμός μιας φασιστικής πολιτοφυλακής στην Ουκρανία είναι μια άμεση απειλή για την εργατική τάξη. Οι δυνάμεις που έχουν εξαπολυθεί δεν μπορούν να ελεγχθούν εύκολα.
Υποστηρίζουμε πλήρως την κίνηση των εργαζομένων της νοτιοανατολικής Ουκρανίας να οπλιστούν και να οργανωθούν για να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους ενάντια στην αντιδραστική κυβέρνηση στο Κίεβο και τις φασιστικές συμμορίες που οργανώνουν πογκρόμ υπό την προστασία της κυβέρνησης. Στηρίζουμε το κίνημα κατάληψης των κτιρίων της τοπικής αυτοδιοίκησης και την αποπομπή των διεφθαρμένους και αντιδραστικών κυβερνητών.
Ωστόσο, οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι σε επαγρύπνηση για να διασφαλίσουν ότι η γενναιότητά τους, δεν θα γίνει έρμαιο από τα χωρίς αρχές και αδηφάγα αστικά στοιχεία που κουνούν τη ρωσική σημαία, προκειμένου να καταλάβουν την εξουσία για τους δικούς τους διεφθαρμένους σκοπούς. Το σύνθημά μας πρέπει να είναι: «Κάτω οι αστοί ολιγάρχες». Είναι αδιάφορο αν μιλούν ρωσικά ή ουκρανικά.
Το επαναστατικό κίνημα των εργαζομένων της νοτιοανατολικής Ουκρανίας μπορεί να επιτύχει μόνο εάν εξαπλωθεί και στους εργάτες των υπόλοιπων τμημάτων της Ουκρανίας. Αυτό όμως, δεν μπορεί να συμβεί αν περιοριστεί σε ένα καθαρά ρωσικό εθνικιστικό πρόγραμμα.
Με τον ίδιο τρόπο που το θέαμα των φασιστικών πανό και συνθημάτων στο Μαϊντάν απώθησε το λαό της Κριμαίας και της νοτιοανατολικής Ουκρανίας, αντίστοιχα η παρουσία των ρωσικών υπερεθνικιστών, Κοζάκων και της Μαύρης Εκατονταρχίας σε διαδηλώσεις με τη παρουσία της ρωσική μοναρχικής σημαίας απωθούν τους ανθρώπους σε άλλα μέρη της Ουκρανίας. Η σημαία μας δεν είναι ούτε η ουκρανική σημαία, ούτε η σημαία της καπιταλιστικής αντεπανάστασης στη Ρωσία, αλλά η κόκκινη σημαία του Λένιν, η σημαία του Οκτωβρίου, η σημαία του επαναστατικού προλεταριακού διεθνισμού.
Για το λόγο αυτό είναι σοβαρό λάθος να υποστηρίξουμε μια ρωσική στρατιωτική επέμβαση. Τίποτα δεν θα μπορούσε να αποξενώσει τους ουκρανόφωνους εργάτες και αγρότες και να τους οδηγήσουν στην αγκαλιά της αντίδρασης. Η διαίρεση του ζωντανού σώματος της Ουκρανίας δε θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα ούτε των εργαζομένων του Ντόνμπας ή ούτε το Κιέβου και του Λβιβ. Ένα τέτοιο βήμα θα είναι καταστροφικό για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και θα έχει σημαντικές συνέπειες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Η εργατική τάξη της νοτιοανατολικής Ουκρανίας μπορεί να μιλά ρωσικά, αλλά δεν έχει κανένα συμφέρον για τη διαίρεση της χώρας, κάτι που θα ήταν μια καταστροφή για όλους, εκτός από μια χούφτα πλούσιων ολιγαρχών και γκάνγκστερ.
Είναι απαραίτητο να ενώσουμε όλους τους εργαζόμενους της Ουκρανίας κάτω από ένα πρόγραμμα που θα συνδυάζει τις επαναστατικές – δημοκρατικές διεκδικήσεις με το αίτημα της απαλλοτρίωσης των ολιγαρχών. Μόνο μια ταξική πολιτική μπορεί να ανακόψει όλη αυτή την εθνικιστική τρέλα και να ενώσει την εργατική τάξη στο κοινό επαναστατικό αγώνα.
• Κανένας πόλεμος μεταξύ των λαών, καμία ειρήνη μεταξύ των τάξεων!
• Απαλλοτρίωση των κλεφτών ολιγαρχών υπό το δημοκρατικό έλεγχο των εργαζομένων!
• Για μια ανεξάρτητη, ενωμένη σοσιαλιστική Ουκρανία !
Άλαν Γουντς και Φραντσέσκο Μέρλι – 1/5/2014
