Η «τέλεια παγκόσμια καταιγίδα», για την οποία μιλούν διαρκώς οι αστοί οικονομικοί αναλυτές εννοώντας τον οδυνηρό συνδυασμό της επιβράδυνσης του ΑΕΠ, του αυξανόμενου πληθωρισμού, των επιπτώσεων από τη σύγκρουση ιμπεριαλιστικής Δύσης και Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και της αργής πορείας εξόδου από την πανδημία, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, εκδηλώνοντας στο προσκήνιο το ιστορικό αδιέξοδο του καπιταλιστικού συστήματος.
Στασιμοπληθωρισμός και πείνα
Οι ΗΠΑ βρίσκονται στο χείλος της ύφεσης, με «ανάπτυξη» του ΑΕΠ που κινείται μόλις στο 0,9% σε ετήσια βάση (δείκτης GDPNow της Atlanta Fed) και πληθωρισμό στο 8,6% για τον περασμένο Μαΐο. Η Κίνα συναγωνίζεται πλέον τις ΗΠΑ σε επιβράδυνση του ΑΕΠ, με το Bloomberg στα τέλη Μαΐου να προβλέπει για φέτος ανάπτυξη κοντά στο 2%. Μάλιστα μια πιθανή παράταση των λοκντάουν σε μεγάλες κινέζικες πόλεις λόγω της πανδημίας θα ήταν δυνατό να φέρει το ποσοστό ετήσιας αύξησης του κινέζικου ΑΕΠ σε επίπεδο χαμηλότερο από εκείνο των ΗΠΑ για πρώτη φορά από το 1976! Στην Ευρωζώνη ο πληθωρισμός εκτοξεύθηκε τον Μάιο στο 8,1%, ενώ σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Κομισιόν το ΑΕΠ της Ευρωζώνης αναμένεται φέτος να αναπτυχθεί μόλις κατά 2,7%.
Από την άλλη πλευρά, στη φτωχή πλειονότητα των κρατών του πλανήτη η κατάσταση γίνεται όλο και πιο εφιαλτική. Σύμφωνα με έκθεση του συνδεδεμένου με τον ΟΗΕ, Παγκόσμιου Οργανισμού Σίτισης που δημοσιοποιήθηκε στις 22/5, η πείνα επιστρέφει: 193 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουνε «οξεία διατροφική ανασφάλεια», 80% περισσότεροι από το 2016, και ακόμα 236 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν άμεση ανάγκη στήριξης για να μην πεινάσουν.
Αναφερόμενη στη συνολική πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, η Παγκόσμια Τράπεζα στις 7/6 εκτίμησε πως το παγκόσμιο ΑΕΠ θα «τρέξει» φέτος μόλις με 2,9%, έναντι προηγούμενης εκτίμησης για ανάπτυξη 4,1%. Μάλιστα ο επικεφαλής της, Ντέιβιντ Μαλπάς, υποστήριξε ότι «ο κίνδυνος του στασιμοπληθωρισμού είναι σημαντικός» και ακόμα χειρότερα, τόνισε ότι «η υποτονική ανάπτυξη θα διαρκέσει πιθανότατα για όλη τη δεκαετία εξαιτίας των χαμηλών επενδύσεων στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου».
Αυτή η παγκόσμια κίνηση προς τον στασιμοπληθωρισμό δεν μπορεί παρά να έχει συγκεκριμένες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες. Θα επιτείνει το πρόβλημα της πείνας στις φτωχές χώρες και θα το μεταφέρει στο εσωτερικό των πιο αναπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών. Θα μεγαλώσει το πρόβλημα των χρεών, φέρνοντας δεκάδες κράτη – αδύναμους κρίκους του παγκόσμιου καπιταλισμού στο χείλος της χρεοκοπίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική και πολιτική τους κατάσταση. Θα οξύνει ακόμα περισσότερο της ήδη τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κράτη, με ένα χαρακτηριστικό δείγμα να είναι ήδη η ανάδειξη στο προσκήνιο της σύγκρουσης ΗΠΑ-Κίνας στον Ειρηνικό.
Πάνω απ’ όλα, αυτό το «τούνελ» λιμνάσματος των παραγωγικών δυνάμεων και μαζικής πείνας στο οποίο έχει μπει η ανθρωπότητα, συνιστά τη «συνταγή» για νέα επαναστατικά κινήματα, για την αριστερή ριζοσπαστικοποίηση της νεολαίας και την εμφάνιση ενός σκηνικού πολιτικής πόλωσης και κατάρρευσης των μεσαίων και παραδοσιακών αστικών κομμάτων και εμφάνισης νέων, πιο «ακραίων» πολιτικών σχηματισμών μέσα στο αστικό και στο εργατικό πολιτικό στρατόπεδο.
Κάθε ταξικά και πολιτικά συνειδητός εργαζόμενος και νέος, και γενικότερα κάθε άνθρωπος που ανησυχεί ειλικρινά για το μέλλον της ανθρωπότητας, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει εκείνο που η ίδια η παρούσα κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα κραυγάζει: όσο ο καπιταλισμός διατηρείται στη ζωή δεν υπάρχει καμία διέξοδος από το εφιαλτικό τούνελ στο οποίο έχει βάλει την ανθρωπότητα. Το δίλημμα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» αντιπροσωπεύει σήμερα κάτι απείρως πιο σημαντικό από μια εθιμοτυπική συνεδριακή ατάκα ορισμένων υποταγμένων στον καπιταλισμό «αριστερών» ηγετών. Περιλαμβάνει τον μοναδικό δρόμο προόδου για την ανθρωπότητα.
Ο ελληνικός καπιταλισμός στον κατήφορο με σπασμένα φρένα
Προς πλήρη επιβεβαίωση των προβλέψεων που έκαναν οι μαρξιστές τουλάχιστον 1 χρόνο πριν, όταν η κυβέρνηση και οι λοιποί εκπρόσωποι του κεφαλαίου μιλούσαν για τη «θωράκιση» της χώρας από τον πληθωρισμό και περηφανεύονταν για την «εμπιστοσύνη» στην οικονομία της, που τάχα εξέφραζαν τα σχεδόν μηδενικά (τότε) επιτόκια, ο ελληνικός καπιταλισμός βιώνει σήμερα πλέον ένα διπλό σοκ: διαθέτει τον υψηλότερο πληθωρισμό των τελευταίων 28 χρόνων, με ποσοστό 11,3% τον Μάιο και ένα κρατικό επιτόκιο δανεισμού που βρίσκεται την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές στο 5,53% για το δεκαετές ομόλογο (αρνητικό ρεκόρ 4ετίας, μόλις πέρσι το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 0,77%).
Η συνεχής αύξηση του πληθωρισμού είναι η βασική αιτία που επιβραδύνει την εξέλιξη του ΑΕΠ, το οποίο σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ στα τέλη Μαΐου θα αυξηθεί φέτος μόλις κατά 2,8%, ενώ οι κυβερνητικές προβλέψεις που συνόδευαν την ψήφιση του φετινού προϋπολογισμού έκαναν λόγο για 4,5%. Αλλά ακόμα και αυτή η ισχνή επίδοση – η οποία είναι πιθανό να είναι τελικά χαμηλότερη – θα οφείλεται αποκλειστικά στα αυξημένα έσοδα που αναμένονται φέτος από τον τουρισμό.
Από την άλλη πλευρά, η αύξηση των ελληνικών κρατικών επιτοκίων εντάσσεται σε μια γενική ανοδική τάση στα επιτόκια της υπερχρεωμένης περιφέρειας της ΕΕ, η οποία προέκυψε μετά την ανακοίνωση της ΕΚΤ ότι θα αυξήσει τα επιτόκια τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο για να «δαμάσει» τον πληθωρισμό. Το γεγονός όμως, ότι μέσα στη γενική τάση η Ελλάδα είναι αυτή που έχει τη μεγαλύτερη άνοδο επιτοκίων, εκφράζει τη βαθιά δυσπιστία που επικρατεί στις διεθνείς αγορές για τον ελληνικό καπιταλισμό, και κυρίως για το γεγονός ότι το κρατικό του χρέος βρίσκεται σε δυσθεώρητα επίπεδα, άνω του 200% του ΑΕΠ και στα 394,5 δισ. ευρώ.
Οι απολογητές του ελληνικού καπιταλισμού βέβαια, επικαλούνται ότι το χρέος είναι σήμερα κατά 77% στα χέρια κρατών και της ΕΕ και «μόνο» κατά 23% στα χέρια ιδιωτών, σε αντίθεση με το 2010 όπου στον έλεγχο ιδιωτών βρισκόταν το 84% του χρέους. Ωστόσο, το ποσοστό του χρέους που κατέχουν οι ιδιώτες τα τελευταία χρόνια διαρκώς αυξάνεται, καθώς το κρατικό μαξιλάρι ρευστότητας εξαντλείται και το κράτος ξαναδανείζεται όλο και μεγαλύτερα ποσά από τις αγορές για να χρηματοδοτήσει το έλλειμμά του. Συνεπώς, με δεδομένα τα απαγορευτικά σημερινά επιτόκια η πιθανότατη μη πραγματοποίηση κάποιων από τις προγραμματισμένες εξόδους του κράτους για δανεικά στις αγορές θα έδινε το μήνυμα ότι η ρευστότητα στερεύει και αυτό με τη σειρά του, θα προκαλούσε νέα αύξηση των επιτοκίων.
Στην πιθανότατη αυτή περίπτωση η περιβόητη πλειοψηφική κατοχή του ελληνικού χρέους από τα κράτη και την ΕΕ λόγω της οποίας υποτίθεται ότι ο ελληνικός λαός θα πρέπει να αισθάνεται ασφάλεια, θα επιβάλει τη γρηγορότερη δυνατή επέμβαση από την Κομισιόν για την επιβολή της σκληρότερης δυνατής λιτότητας, νέων δηλαδή άγριων μνημονίων, για να διασφαλιστεί ότι τα παλιά χρέη στα κράτη θα εξυπηρετούνται κανονικά. Με άλλα λόγια, αυτό που έχουμε μπροστά μας είναι ένα νέο 2010, με νέα σκληρή λιτότητα, την επάνοδο του φάσματος της χρεοκοπίας και της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα, αυτή τη φορά όμως, με ένα χρέος μεγαλύτερο κατά 80 ποσοστιαίες μονάδες και κατά 100 δις ευρώ και πάνω από όλα, μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον, όχι εξόδου από την ύφεση όπως τότε, αλλά εισόδου στο τούνελ του στασιμοπληθωρισμού. Συνεπώς, οι τάσεις στην οικονομική κατάσταση δείχνουν ότι όσο ο σάπιος ελληνικός καπιταλισμός δεν ανατρέπεται από τη μαζική δράση της εργατικής τάξης και της νεολαίας τόσο μεγαλύτερες οικονομικές καταστροφές προετοιμάζει τα επόμενα χρόνια για τον εργαζόμενο λαό.
Η άρχουσα τάξη παρασιτεί, ο λαός φτωχαίνει, οι ηγεσίες της Αριστεράς αδρανούν
Ήδη ο πληθωρισμός συντρίβει ό,τι έχει απομείνει από το εργατικό εισόδημα. Σύμφωνα με την Έκθεση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ για το 2022 μόνο τον Απρίλιο, η απώλεια της αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού ήταν 18%! Όμως στην αντίπερα όχθη, η εικόνα είναι διαφορετική. Το 85% των μεγαλύτερων εισηγμένων στο Χρηματιστήριο εταιρειών, δηλαδή 33 μεγάλες εταιρείες, ήταν κερδοφόρες το 2021, με 19 μάλιστα από αυτές να αυξάνουν τα κέρδη τους ακόμα και σε σχέση με το προ πανδημίας έτος, 2019. Χαρακτηριστικά, η εταιρεία του Λάτση, Lamda Development, μέσα στην πανδημία, παρουσίασε το καλύτερο εξάμηνο της ιστορίας της με κέρδη – ρεκόρ ύψους 224,6 εκατ. ευρώ!
Ο πολιτικός επικεφαλής της άρχουσας τάξης, Κ. Μητσοτάκης, μέσα σ’ αυτό το γενικότερο κλίμα σκανδαλωδών προνομίων για την τάξη του, δίνει το δικό του παρασιτικό-αντικοινωνικό ρεσιτάλ, συμβουλεύοντας τους νέους να μην ενδιαφέρονται για τα χρήματα αλλά να βλέπουν τη ζωή «ολιστικά», την ώρα που αποκαλύπτεται ότι έλαβε από τα κρατικά ταμεία ενίσχυση 8.500 ευρώ ως αγρότης! Και συνολικά, η κυβέρνησή του κλιμακώνει την επίθεση στο βιοτικό επίπεδο και τα δικαιώματα των εργαζόμενων και τη νεολαίας, ενθαρρύνοντας-επιδοτώντας την αισχροκέρδεια στα καύσιμα και την ενέργεια και επιχειρώντας να μεγαλώσει τους ταξικούς φραγμούς στην Εκπαίδευση και να συντρίψει τα δημοκρατικά δικαιώματα των φοιτητών με την εγκατάσταση αστυνομίας στις σχολές.
Μόνο η πλήρης απάθεια των συνδικαλιστικών και πολιτικών ηγεσιών της εργατικής τάξης έχει μέχρι τώρα αποτρέψει το ξέσπασμα των μαζικών αγώνων διαρκείας που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την κυβέρνηση. Οι ηγεσίες των συνδικάτων και των μαζικών αριστερών κομμάτων, αρνούνται να λάβουν τις αναγκαίες αγωνιστικές πρωτοβουλίες για να εκφραστεί η λαϊκή οργή για την ακρίβεια, αλλά και το μαχητικό μήνυμα που έδωσε τόσο η εργατική τάξη με τη μεγάλη συμμετοχή της στην γενική απεργία της 6ης Απρίλη όσο και η νεολαία με τη συντριβή της ΔΑΠ και την πρωτιά της Αριστεράς στις φοιτητικές εκλογές.
Όμως οι εργαζόμενοι και οι νέοι ασφυκτιούν από την ακρίβεια και την επίθεση στα δικαιώματά τους και δεν μπορούν να περιμένουν. Οι μαζικοί τους αγώνες θα ξεσπάσουν αναπόφευκτα, όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές, παρά τη θέληση των ηγεσιών. Από τη δική της πλευρά, η άρχουσα τάξη τρέμοντας το ξέσπασμά τους και την αυξανόμενη λαϊκή απαξίωση της ΝΔ, θέλει να προλάβει να ανανεώσει την αντιδραστική κυβερνητική της θητεία πριν η εκλογική της απήχηση καταρρεύσει εντελώς. Γι’ αυτό, είναι αποφασιστικής σημασίας ζήτημα το εργατικό κίνημα και η νεολαία να αντεπιτεθούν άμεσα και μαζικά για να προετοιμάσουν και να επιβάλουν τη δική τους λύση εξουσίας.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την επιτακτική ανάγκη και τον σημερινό πολιτικό συσχετισμό δύναμης, οι μαρξιστές υποστηρίζουμε τη δημιουργία ενός ενιαίου μετώπου των μαζικών εργατικών και νεολαιίστικων οργανώσεων για έναν κλιμακούμενο αγώνα με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης και την εκλογή μιας συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΚΚΕ-Μέρα25 που θα καταργήσει όλα τα αντεργατικά και αντιδημοκρατικά μέτρα της ΝΔ και θα εφαρμόσει ένα πρόγραμμα σοσιαλιστικής ρήξης με το κεφάλαιο. Μόνο με ένα τέτοιο πρόγραμμα που θα προβλέπει την εγκαθίδρυση της κοινωνικής ιδιοκτησίας και του δημοκρατικού σχεδιασμού στους «μοχλούς» της οικονομίας μπορεί να προστατευθεί ουσιαστικά το βιοτικό επίπεδο του λαού από την ακρίβεια, η οποία είναι σε τελική ανάλυση το αποτέλεσμα της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας της παραγωγής και της αναρχίας της καπιταλιστικής αγοράς. Οι ηγεσίες που θα αρνηθούν σήμερα μια τέτοια σοσιαλιστική λύση εξουσίας, με όποια δικαιολογία από τα δεξιά ή τ’ «αριστερά», αξίζουν μόνο την περιφρόνηση των εργαζόμενων και της νεολαίας.
