Ελλάδα: Δέσμια της κρίσης του καπιταλισμού

 

Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα αντιμετωπίστηκε αρχικά ως τοπικό πρόβλημα, ως πρόβλημα της Ελλάδας. Θεωρήθηκε ως κύριο αίτιο η «τεμπελιά» των Ελλήνων εργαζομένων (αυτός ο μύθος καταρρίφθηκε από τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας της Eurostat), ο υπέρογκος δημόσιος τομέας (συγκριτικά με τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπάρχει αριθμητική υπεροχή και τα προβλήματα δεν έχουν να κάνουν με τον αριθμό των υπαλλήλων), το κακό πολιτικό σύστημα που δημιούργησε πελατειακές σχέσεις με τους πολίτες, η διαφθορά, «μαζί τα φάγαμε» και τα λοιπά. Όλα αυτά, είπαν, οδήγησαν στο οικονομικό αδιέξοδο το οποίο εκμεταλλεύτηκαν οι κερδοσκόποι και επιτέθηκαν κατά της ελληνικής οικονομίας να την κατασπαράξουν. Η προέκταση αυτής της λογικής ήταν πως για να γίνει μπορετό να μπουν σε τάξη τα κακώς έχοντα, να αντιμετωπιστούν τα γεράκια της κερδοσκοπίας και να βγει η χώρα από το οικονομικό αδιέξοδο, ήταν απαραίτητος ο δανεισμός από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυτή η λογική, συνειδητά ή όχι, οδηγούσε ή και προσδοκούσε, με τη δημιουργία αισθήματος ενοχής και άρα αποδοχής της τιμωρίας, στην ψυχολογική προετοιμασία των στρωμάτων της εργατικής τάξης για την αποδοχή των σκληρότατων μέτρων που θα ακολουθούσαν.

 

Η πραγματικότητα είναι πως η μη ύπαρξη διαχρονικά μιας υγιούς πορείας ανάπτυξης της ελεύθερης οικονομίας στην Ελλάδα δεν οφείλεται απλά στους κακούς διαχειριστές της πολιτικής ζωής. Η Ελλάδα πάντοτε βρισκόταν σε δεινή θέση και δεν μπορούσε να ανταγωνιστεί τις κατά πολύ μεγαλύτερες και πιο ανεπτυγμένες οικονομίες (από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους υπήρξαν διαδοχικές πτωχεύσεις: 1827, 1843, 1893 και 1932). Η ανάπτυξη που υπήρξε, ποτέ δεν ήταν τέτοια που να της επιτρέπει να απομακρυνθεί από τη θέση του φτωχού και του εξαρτημένου. Όπως σε μια κοινωνία υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί, έτσι και στην κοινωνία των κρατών υπάρχουν πλούσια και φτωχά. Χωρίς την ύπαρξη του φτωχού δεν υπάρχει πλούσιος ή για να το θέσουμε αλλιώς, η ύπαρξη του πλούσιου προϋποθέτει την ύπαρξη του φτωχού. Αυτό είναι οργανικό στοιχείο του καπιταλισμού και δεν μπορεί να εξαλειφθεί χωρίς την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής. Αυτή η αλήθεια κρύβεται επιμελώς από τους εκπροσώπους του κεφαλαίου και δυστυχώς και από τους κάθε λογής υποστηριχτές και διαχειριστές της σημερινής οικονομικής κρίσης.

 

Κι αν ακόμα υποθέσουμε ότι γινόταν κατορθωτή μια τέλεια μεταρρύθμιση των δομών λειτουργίας του ελληνικού κράτους, η κρίση δεν θα μπορούσε να αποφευχθεί. Πολύ απλά, ο καθηγητής Γιάννης Βαρουφάκης (διδάσκει οικονομική θεωρία και πολιτική οικονομία) γράφει πως «δεν θα ήμασταν το πρώτο ντόμινο ίσως που έπεφτε. Θα ήμασταν το δεύτερο και στην καλύτερη περίπτωση θα ήμασταν το τρίτο. Μην ξεχνάμε ότι οι Ιρλανδοί ήταν μια χώρα υπόδειγμα, μια χώρα με αποτελεσματικό κράτος, με ιδιωτικό τομέα καινοτόμο, με αγορά εργασίας ιδιαίτερα ελαστική, πιο ελαστική δεν γινότανε και παρόλα αυτά βρίσκεται στο ίδιο εδώλιο του κατηγορουμένου δίπλα μας, στην ίδια δίκη, με τις ίδιες κατηγορίες και το ίδιο βάρος χρέους και κρίσης και ύφεσης στους ώμους της». 

 

Η κρίση, λοιπόν, στην Ελλάδα δεν οφείλεται ούτε στην ανοησία των Ελλήνων ούτε στις λειτουργικές αδυναμίες του κράτους – είναι κρίση της ευρωζώνης, είναι το απευθείας προϊόν της κρίσης της ονομαζόμενης ελεύθερης οικονομίας της αγοράς. Ως ένας από τους αδύναμους κρίκους στην οικονομική αλυσίδα του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, η οικονομία της Ελλάδας δεν άντεξε τα οστικά κύματα της κρίσης -που το Σεπτέμβρη του 2008 ξέσπασε στις ΗΠΑ, την καρδιά του καπιταλισμού- και βυθίστηκε στο φαύλο κύκλο των οικονομικών αδιεξόδων. 

 

Σήμερα, τελεί υπό κηδεμονία της τρόικας, δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα αποπληρωμής του τεράστιου χρέους και βρίσκεται στην ουσία σε κατάσταση πτώχευσης. Αν την κρατούν ακόμα στον αναπνευστήρα είναι γιατί η σύνδεσή της με το τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης αποτελεί πηγή του μεγάλου κινδύνου ανατροφοδότησης της κρίσης σε όλη την ευρωζώνη και κατ’ επέκταση στην παγκόσμια οικονομία.

 

Με τη δανειακή συμφωνία (το μνημόνιο) δεν έλυσαν κανένα απολύτως πρόβλημα και έφεραν την Ελλάδα σε πολύ χειρότερη κατάσταση από όλες τις πλευρές (μαθητές λιποθυμούν λόγω υποσιτισμού, οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 40%). Εξαγόρασαν όμως χρόνο και μετέτρεψαν τη χώρα σε εργαστήρι πειράματος. Δοκιμάζουν πολιτικές και μεθοδολογία, μετρούν αντοχές και αντιδράσεις των διάφορων στρωμάτων των εργαζομένων, μετρούν επιδράσεις που φεύγουν εκτός Ελλάδας. Αναζητούν νέους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων της σημερινής κρίσης που απειλεί με πραγματική κατάρρευση ολόκληρου του οικονομικού συστήματος σε παγκόσμια κλίμακα. 

 

Λένε πως το μνημόνιο ήταν η μόνη επιλογή για να σωθεί η Ελλάδα και έθεσαν πολλές φορές το δίλημμα, μνημόνιο ή χρεοκοπία. Από τη σκοπιά εξυπηρέτησης των συμφερόντων της αστικής τάξης και του πολύ καλοπληρωμένου και σπάταλου γραφειοκρατικού διευθυντηρίου -που αποφασίζει και κατευθύνει την παραγωγή και δια μέσου αυτής τον τρόπο ζωής των ανθρώπων- πιθανά να έχουν δίκαιο. Για τους εργαζόμενους, όμως, τη νεολαία και τους συνταξιούχους, αύριο για την πλειοψηφία αυτών, είναι πλήρης καταστροφή.

 

Οι αστοί και οι διαχειριστές του καπιταλισμού επιχειρούν στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο να διατηρήσουν στη ζωή τον καπιταλισμό σε βάρος των αναγκών της ανθρώπινης κοινωνίας. Καταστρέφουν με σύγχρονο τρόπο τις παραγωγικές δυνάμεις και μαζί βέβαια και τον άνθρωπο που τον έχουν μετατρέψει σε εξάρτημα της παραγωγικής διαδικασίας και τώρα τον πετάνε («άραγε σκέφτηκαν ότι 2,5 εκατομμύρια συνάνθρωποί μας σαν να είναι μπάζα και σκουπίδια είναι σπρωγμένοι και πεταμένοι στο περιθώριο και τα αζήτητα της ζωής εξαιτίας αυτών των πολιτικών;», ανακοίνωση της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ 12/9/2011).

 

Τα συμφέροντα της κοινωνίας βρίσκονται έξω από τη λογική του πώς θα διορθωθεί το καπιταλιστικό σύστημα. Και το βάρος της ευθύνης είναι στην πλευρά της εργατικής τάξης. Τα στρώματα των εργαζομένων που κτυπήθηκαν λιγότερο ή περισσότερο κι αυτά που θα κτυπηθούν από την κρίση έχουν όλη τη δύναμη με το μέρος τους, αρκεί να οδηγήσουν την σκέψη τους έξω από τα πλαίσια της αστικής δημοκρατίας και της υποτιθέμενης ελεύθερης οικονομίας της αγοράς. Υπάρχουν σήμερα όλες μα όλες οι δυνατότητες να καλυφθούν πλήρως οι ανάγκες της ανθρωπότητας. Το μόνο εμπόδιο είναι η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής που έχει ως μοναδικό στόχο την αύξηση του ιδιωτικού κέρδους. 

 

Οι εργαζόμενοι μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται και να παράγουν με στόχο την κάλυψη των αναγκών της κοινωνίας, μπορούν να θέσουν τα μέσα παραγωγής στην υπηρεσία της κοινωνίας και να πάψουν οι ίδιοι να είναι υπηρέτες του μηχανισμού παραγωγής. 

 

Οι εργαζόμενοι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να εντείνουν τον απεργιακό τους αγώνα ενάντια στην εξουθενωτική πολιτική της κυβέρνησης. Αγώνας που θα πρέπει να κατευθυνθεί στην ενοποίηση των εργαζομένων με απόφαση γενικών συνελεύσεων για συντονισμένες κινητοποιήσεις και απεργίες, με κοινές συλλογικές αποφάσεις των συνδικαλιστικών φορέων. 

 

Η δύναμη του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα είναι αρκετά μεγάλη και μπορεί να γίνει τεράστια με τη σύνδεση του αγώνα με το υπόλοιπο εργατικό κίνημα της Ευρώπης που και αυτό σπρώχνεται στον ίδιο δρόμο.