Με τη νέα ΚΥΑ (Κοινή Υπουργική Απόφαση), με τον ειρωνικό τίτλο «Περαιτέρω μέτρα στήριξης εργαζομένων και επιχειρήσεων – εργοδοτών του ιδιωτικού τομέα για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και την σταδιακή επαναλειτουργία της αγοράς εργασίας» (Αριθμ. οικ.17788/346 – ΦΕΚ Β’/ Αρ. 1779/ 10-5-22020), κατ’ εφαρμογή της από 01/05/2020 τελευταίας ΠΝΠ, η κυβέρνηση της ΝΔ έφερε νέα πλήγματα στους εργαζόμενους, συνεχίζοντας την ισοπέδωση των εργατικών δικαιωμάτων. Συνεχίζει το καθεστώς ομηρίας των εργαζόμενων και των δικαιωμάτων τους, μειώνει την προστασία από τις απολύσεις, που είχε θεσπίσει με την προηγούμενη ΚΥΑ (Κ.Υ.Α. 12998/232/2020) και προβλέπει νέες αντεργατικές διατάξεις.
Συγκεκριμένα,
1. Παράταση της ομηρίας των εργαζόμενων μέσω αναστολής συμβάσεων:
Παρατείνει την αναστολή σύμβασης των εργαζόμενων μέχρι την 31η Μάη. Αυτό ισχύει για το σύνολο των εργαζομένων των επιχειρήσεων που παραμένουν κλειστές, για τους δε εργαζόμενους των πληττόμενων επιχειρήσεων, ή όσων επαναλειτουργούν, κάθε επιχείρηση μπορεί να αναστείλει τις συμβάσεις έως και του 60% του συνόλου των εργαζομένων. Έτσι, για όσους εργαζόμενους βγήκαν σε αναστολή στην αρχή της εφαρμογής του μέτρου 21/03, η κυβέρνηση δίνει τη δυνατότητα στους εργοδότες να παρατείνουν την αναστολή μέχρι και την 31/05, συμπληρώνοντας έτσι αντί για 45 ημέρες, που είχε πει αρχικά, τις 72 ημέρες. (Φυσικά, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι από τις 31/05 δεν θα υπάρξει νέα ΚΥΑ, που θα δίνει νέα παράταση στο καθεστώς της αναστολής). Για την αποζημίωσή τους, προβλέπεται: «Οι εργαζόμενοι, των οποίων η σύμβαση εργασίας σε επιχειρήσεις – εργοδότες που, είτε πλήττονται σημαντικά και έχουν θέσει σε αναστολή τις συμβάσεις εργασίας μέρους ή του συνόλου των εργαζομένων τους, είτε επαναλειτουργούν μετά την άρση της αναστολής λειτουργίας τους με εντολή δημόσιας αρχής, για το μήνα Μάιο 2020 είναι δικαιούχοι αποζημίωσης ειδικού σκοπού κατ’ αναλογία των ημερών παράτασης αναστολής των συμβάσεων εργασίας τους σύμφωνα με τον ΠΙΝΑΚΑ 1 και 2, με βάση υπολογισμού το ποσό που αντιστοιχεί στις 30 ημέρες και ανέρχεται στα 534 ευρώ (υπολογισμός ποσού αντιστοίχισης κατά ημέρα 17,8 ευρώ).»
2. Μερική απελευθέρωση των απολύσεων:
Όπως είχαμε πει αρχικά (βλ. https://marxismos.com/isopedosi-ergatikon-dikaiomaton/) στην περίπτωση των πληττόμενων επιχειρήσεων, που τους δόθηκε η δυνατότητα να αναστείλουν τις συμβάσεις εργασίας του προσωπικού τους, με την ΠΝΠ 20/03/2020, δεν συμπεριλήφθηκε ουσιαστική προστασία από τις απολύσεις, αφού περιλήφθηκε μόνο η υποχρέωση των εργοδοτών «να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας για χρονικό διάστημα ίσο με εκείνο της αναστολής». Όχι λοιπόν απαραίτητα τους ίδιους εργαζόμενους, ούτε με τις ίδιες εργασιακές σχέσεις. Έτσι, δεν υπήρχε πραγματικά προστασία από τις απολύσεις, ούτε προστασία των λοιπών όρων της σύμβασης.
Στη συνέχεια, μετά την έντονη κριτική που δέχτηκε, η κυβέρνηση επέκτεινε, με την εφαρμοστική Κ.Υ.Α. 12998/232/2020, την προστασία από τις απολύσεις και για αυτή την κατηγορία των εργαζόμενων, για ισόχρονο χρονικό διάστημα με αυτό της αναστολής. Συγκεκριμένα η ΚΥΑ προέβλεπε:
(Κεφ. Α2, άρθρο 1), 1 «4.Οι επιχειρήσεις-εργοδότες που κάνουν χρήση της ρύθμισης της παραγράφου 1 του παρόντος, απαγορεύεται ρητά να προβούν σε καταγγελία των συμβάσεων εργασίας για το σύνολο του προσωπικού τους και, σε περίπτωση πραγματοποίησής της, αυτή είναι άκυρη.
5.Οι επιχειρήσεις-εργοδότες που κάνουν χρήση της ανωτέρω ρύθμισης, υποχρεούνται, μετά τη λήξη του χρόνου της αναστολής των συμβάσεων εργασίας του προσωπικού τους, να διατηρήσουν, για χρονικό διάστημα ίσο με εκείνο της αναστολής (δηλαδή για 45 ημέρες), τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας που σημαίνει τους ίδιους εργαζόμενους και με τους ίδιους όρους εργασίας κατά την 21/3/2020, οπότε και μπορεί να κάνει χρήση του εν λόγω μέτρου. Στην έννοια του ιδίου αριθμού θέσεων εργασίας δεν συμπεριλαμβάνονται οι αποχωρούντες οικειοθελώς από την εργασία τους, οι αποχωρούντες λόγω συνταξιοδότησης, καθώς και οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου των οποίων η σύμβαση εργασίας λήγει μετά τη λήξη της αναστολής.»
Ενώ, λοιπόν, είχε προβλεφθεί απαγόρευση των απολύσεων για τους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που έχουν τεθεί σε αναστολή λειτουργίας με εντολή δημόσιας αρχής και για τους εργαζόμενους που έχουν τεθεί σε αναστολή σύμβασης, με απόφαση του εργοδότη (λόγω ένταξης σε «πληττόμενους ΚΑΔ»), για το διάστημα της αναστολής της σύμβασης εργασίας, αλλά και για ισόχρονο χρονικό διάστημα για τη δεύτερη κατηγορία (45 μέρες, ή όσο διαρκούσε η αναστολή) μετά την επιστροφή τους στην εργασία – μέτρο ήδη αναποτελεσματικό, αλλά που παρείχε μια ελάχιστη προστασία σε κάποιους εργαζόμενους – τώρα υποχωρεί, περιορίζοντας αυτή την προστασία.
Συγκεκριμένα, με την νέα Κ.Υ.Α. (17788/346/2020) προβλέπεται:
(Κεφ Α2 Αρθρο 1) «Οι επιχειρήσεις – εργοδότες που κάνουν χρήση της ρύθμισης της παραγράφου 1 του παρόντος, υποχρεούνται, μετά τη λήξη του χρόνου της αναστολής των συμβάσεων εργασίας του προσωπικού τους, να διατηρήσουν, για χρονικό διάστημα 45 ημερών τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας (συμβάσεις πλήρους ή μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης). Στην έννοια του ιδίου αριθμού θέσεων εργασίας δεν συμπεριλαμβάνονται οι αποχωρούντες οικειοθελώς από την εργασία τους, οι αποχωρούντες λόγω συνταξιοδότησης, καθώς και οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου των οποίων η σύμβαση εργασίας τους λήγει κατά τη διάρκεια του ανωτέρω χρονικού διαστήματος των 45 ημερών.» Συνεπώς επιστρέφουμε, στον «ίδιο αριθμό» αντί για «τους ίδιους εργαζόμενους».
Συνεπώς, πλέον ισχύουν τα εξής (αν δεν προβλεφθεί κάτι άλλο, με νεότερη ρύθμιση): α) Για επιχειρήσεις που παραμένουν εκτός λειτουργίας με εντολή της δημόσιας αρχής, για όσο διάστημα ισχύει η απαγόρευση λειτουργίας, οι απολύσεις απαγορεύονται (και αν γίνουν, είναι άκυρες). Μόλις επιτραπεί η επαναλειτουργία τους, οι επιχειρήσεις αυτές μπορούν να προχωρήσουν σε καταγγελία της σύμβασης εργασίας του προσωπικού τους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα ενεργοποιήσουν παράλληλα την παράταση της αναστολής των συμβάσεων εργασίας μέρους (έως 60%) του προσωπικού. Αν επιλέξουν να παρατείνουν την αναστολή, οι επιχειρήσεις οφείλουν να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό εργαζομένων (όχι τους ίδιους εργαζόμενους) για διάστημα 45 ημερών μετά το πέρας της παράτασης της αναστολής.
β) Για επιχειρήσεις που θεωρούνται ότι πλήττονται σημαντικά (βάσει ΚΑΔ) ή επαναλειτουργούν: οι επιχειρήσεις αυτές έχουν δικαίωμα να παρατείνουν την αναστολή των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων τους που τελούν ήδη σε αναστολή σε ποσοστό μέχρι 60% του συνόλου του προσωπικού. Η παράταση της αναστολής μπορεί να γίνει για έως και 30 ημέρες κατ’ ανώτατο όριο και πάντως το αργότερο έως την 31η Μαΐου 2020. (Εξαίρεση από το μέτρο του 60% προβλέπεται για συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων ξενοδοχειακές κ.λπ.). Για όσο διάστημα παρατείνεται η αναστολή των συμβάσεων εργασίας, οι απολύσεις απαγορεύονται και από αυτή την κατηγορία επιχειρήσεων και, αν γίνουν, είναι άκυρες και επιφέρουν την απώλεια των σχετικών ευεργετημάτων. Μετά τη λήξη του χρόνου της αναστολής, οι επιχειρήσεις αυτές υποχρεούνται να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας (όχι τους ίδιους εργαζόμενους) και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας (συμβάσεις πλήρους ή μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης) για χρονικό διάστημα 45 ημερών.
Κατά συνέπεια, έχουμε, μερική έστω, απελευθέρωση των απολύσεων, σε σχέση με την προηγούμενη ρύθμιση. Το παράδοξο βέβαια είναι ότι η προηγούμενη ρύθμιση συνεχίζει να ισχύει και άρα, αν ένας εργαζόμενος επιστρέψει στην εργασία του με την λήξη των 45 ημερών, προστατεύεται για άλλες 45 ημέρες, ενώ αν ένας εργαζόμενος παραμείνει σε αναστολή και συμπληρώσει τις 72 ημέρες, μόλις επιστρέψει, για 45 ημέρες έχει πλήρη προστασία, ενώ για τις υπόλοιπες όχι!
3. Δυνατότητα να ανακληθεί η αναστολή εργασίας και να τεθεί ο εργαζόμενος σε εκ περιτροπής εργασία, ή να μεταφερθεί σε άλλη επιχείρηση του Ομίλου- έμμεσες μειώσεις μισθών.
Με την από 20/03/2020 ΠΝΠ, είχε δοθεί το δικαίωμα στον εργοδότη να θέσει μονομερώς το σύνολο του προσωπικού σε εκ περιτροπής εργασία για 6 μήνες. Το μέτρο αυτό, βέβαια, ίσχυε για όσους εργαζόμενους δεν είχαν τεθεί σε αναστολή σύμβασης εργασίας. Δεν προβλέφθηκε ρητά, αν υπάρχει η δυνατότητα, οι εργαζόμενοι που έχουν τεθεί σε αναστολή σύμβασης εργασίας να τεθούν σε εκ περιτροπής εργασία, μόλις τελειώσει η αναστολή και επιστρέψουν. Ωστόσο, ερμηνευτικά, μπορεί να αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο για δύο λόγους: πρώτον γιατί προστατεύονται από την Κ.Υ.Α. 12998/232/2020, όπου προβλέπεται διατήρηση των ίδιων όρων εργασίας, για διάστημα ίσο με αυτό της αναστολής και γιατί ερμηνευτικά το δικαίωμα του εργοδότη να θέσει μέρος του προσωπικού σε σύστημα εκ περιτροπής εργασίας, δίνεται άπαξ και δεν μπορεί να ασκείται συνεχώς, προσθέτοντας νέο προσωπικό, κατά τη διάρκεια των 6 μηνών, ή τροποποιώντας το σύστημα καθ’ οιονδήποτε τρόπο (αλλαγή εργαζόμενων που τίθενται σε εκ περιτροπής εργασία, αλλαγή ημερών εργασίας ή αυξομείωση τους κλπ). Ωστόσο, με τη νέα Κ.Υ.Α. δόθηκε ξεκάθαρα η δυνατότητα στους εργοδότες των πληττόμενων επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων που επαναλειτουργούν να ανακαλέσουν την αναστολή εργασίας μέρους των εργαζόμενων και στη συνέχεια να τους θέσουν σε εκ περιτροπής εργασία.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το κεφ Α2, αρ. 2, παρ. 1 και 2, μπορούν να ανακαλέσουν την αναστολή συμβάσεων τουλάχιστον του 40% των εργαζόμενων και, στη συνέχεια, σύμφωνα με την παρ. 6 του ίδιου άρθρου, « 6. Οι επιχειρήσεις – εργοδότες που προβαίνουν σε ανάκληση της αναστολής των συμβάσεων εργασίας μέρους των εργαζομένων τους, κατ’ εφαρμογή των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος, δύνανται για αυτούς τους εργαζόμενους να κάνουν χρήση των διατάξεων των άρθρων ένατου και δέκατου της από 20.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 68). Για την περίπτωση εφαρμογής του ανωτέρου εδαφίου ως προς το ένατο άρθρο της από 20.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 68) και ειδικότερα για τον υπολογισμό του απαιτούμενου 50% του προσωπικού της επιχείρησης, λαμβάνεται υπόψη ο αριθμός των εργαζομένων των οποίων ανακλήθηκε η αναστολή των συμβάσεων εργασίας τους».
Υπενθυμίζουμε ότι στο άρθρο 9 της από 20/03/2020 ΠΝΠ προβλέπεται ότι: «Στο πλαίσιο των έκτακτων και προσωρινών μέτρων στην αγορά εργασίας για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού COVID-19, και πάντως για χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος της παρούσας, o εργοδότης δύναται, με απόφασή του, να ορίζει προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας της επιχείρησης ως εξής: α) Κάθε εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται κατ’ ελάχιστο δύο (2) εβδομάδες με περίοδο αναφοράς τον μήνα, συνεχόμενα ή διακεκομμένα, β) Ο ανωτέρω τρόπος οργάνωσης της εργασίας γίνεται ανά εβδομάδα και εντάσσεται σε αυτόν τουλάχιστον το 50% του προσωπικού της επιχείρησης, γ) Εργοδότης που θα εφαρμόσει αυτόν τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας υποχρεούται να διατηρήσει τον ίδιο αριθμό εργαζομένων που απασχολούνταν κατά την έναρξη εφαρμογής του», ενώ στο άρθρο 10 προβλέπεται η δυνατότητα μεταφοράς εργαζόμενων από μία επιχείρηση του ομίλου σε μια άλλη, σε περίπτωση ομίλου επιχειρήσεων, χωρίς καμία πρόβλεψη προστασίας για το ύψος του μισθού και τους υπόλοιπους όρους της σύμβασης (ωράριο, ΣΣΕ κλπ).
Είναι σαφές ότι με αυτή την ρύθμιση δίνεται έμμεσα η δυνατότητα στους εργοδότες να μειώσουν σημαντικά το μισθολογικό κόστος, ενώ για τους εργαζόμενους παρατείνεται η ενδεχόμενη μείωση εισοδήματος από τις 45 ημέρες στους 6 μήνες στην πρώτη περίπτωση και αορίστως στη δεύτερη.
4. Εργαζόμενοι νοσοκομειακών επιχειρήσεων, μπορούν να τεθούν σε αναστολή και μετά τις 10/5
Παρότι απαγορεύει την αναστολή της σύμβασης από τις 10/05 και μετά σημειώνει ξεκάθαρα ότι θα μπορούν να υποβάλουν αναστολές σε χρόνο μεταγενέστερο επιχειρήσεις που εμπίπτουν στον ΚΑΔ 86.10. Η ειρωνεία είναι ότι οι επιχειρήσεις αυτές σχετίζονται με νοσοκομειακές δραστηριότητες! Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το κεφ Α2, αρ. 2, παρ. 5: «Συμβάσεις εργασίας εργαζομένων που δεν έχουν ήδη τεθεί σε αναστολή μέχρι και την 10.5.2020, καταληκτική ημερομηνία υποβολών αναστολής συμβάσεων εργασίας από τις επιχειρήσεις – εργοδότες που εμπίπτουν στο άρθρο δεύτερο της από 13.4.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ 84 Α’), δεν μπορούν πλέον να τεθούν σε αναστολή. Από την ανωτέρω ρύθμιση εξαιρείται ο ΚΑΔ 86.10 που ορίστηκε από το Υπουργείο Οικονομικών με το άρθρο πέμπτο της από 1.5.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ 90 Α’) και οι επιχειρήσεις – εργοδότες που εμπίπτουν σε αυτόν τον ΚΑΔ, μπορούν να υποβάλουν τις αναστολές των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων τους σε χρόνο μεταγενέστερο».
Από τα παραπάνω, είναι σαφές ότι η κυβέρνηση αρνείται να παρέχει ουσιαστική προστασία στους εργαζόμενους, που θα μπορούσε να δοθεί μόνο με την πλήρη απαγόρευση των απολύσεων, τουλάχιστον για όσο χρόνο υφίστανται έκτακτα μέτρα λόγω πανδημίας και τη θέσπιση μέτρων που θα αντιστάθμιζαν την όποια απώλεια εισοδήματος, σε περίπτωση μείωσης του χρόνου εργασίας, με οποιονδήποτε τρόπο. Αντιθέτως, εφευρίσκει συνεχώς νέους τρόπους να ωθήσει τους εργοδότες να «βγάλουν τα σπασμένα» από την μείωση των μισθών των εργαζόμενων. Με τα δεδομένα αυτά, είναι εύκολα κατανοητό ότι στρώνει το δρόμο για νέο κύμα απολύσεων και μειώσεων μισθών, πολύ σύντομα. Το εργατικό κίνημα, και κυρίως το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα, που μέχρι σήμερα απέχει πολύ από το ύψος των καθηκόντων του, πρέπει να οργανώσει την άμυνα των εργαζόμενων, πριν να είναι πολύ αργά.
Παναγιώτης Κολοβός
