Το «σχέδιο διάσωσης» και η άγρια λιτότητα δεν αποτρέπουν τη χρεοκοπία
Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας αυτή τη στιγμή κινείται κοντά στο 125% του ΑΕΠ και εκτιμάται από το ΔΝΤ ότι στην επόμενη διετία θα ανέλθει στο 149%. Με αυτούς τους ρυθμούς, το 2014 θα ανέλθει κοντά στο 167%. Δηλαδή από 310 δισ. ευρώ περίπου που ήταν τον περασμένο Μάη, θα φθάσει στα 375 δισ. ευρώ. Επιπρόσθετα, τα ομόλογα που λήγουν μέσα στην επόμενη πενταετία προσεγγίζουν τα 250 εκ. ευρώ. Συνολικά, τα επόμενα 4 χρόνια, η χώρα θα χρειαστεί να δώσει πάνω από 400 δισ. ευρώ για την εξυπηρέτηση του χρέους, ποσό που – με κριτήριο τα κρατικά έσοδα του 2009 – υπερβαίνει τα συνολικά αναμενόμενα έσοδα του κράτους στο ίδιο χρονικό διάστημα, που πρέπει να σημειωθεί ότι παρά την αύξηση των φόρων θα τείνουν λόγω της ύφεσης να μειώνονται. Αυτό με απλά λόγια, σημαίνει ότι για να δοθούν τα συμφωνημένα ποσά στους δανειστές τα επόμενα 4 χρόνια, δεν θα πρέπει να διατεθεί ούτε ένα ευρώ για ολόκληρη τη λειτουργία του κράτους!
Με κριτήριο πάντα τις δαπάνες του 2009, το απαιτούμενο ποσό για τη λειτουργία του κράτους, αν αφαιρέσουμε τις δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους, είναι ετησίως περίπου 80 δις ευρώ, δηλαδή 320 δις ευρώ για την επόμενη τετραετία. Τα σκληρά μέτρα λιτότητας που συνόδευσαν την υπογραφή του Μνημονίου ανακοινώθηκε ότι θα αποφέρουν μόλις 30 δις ευρώ μέσα σε μια τριετία. Αν υποθέσουμε ότι η εξοικονόμηση χρημάτων για το χρέος πάρει τις απόλυτα εφιαλτικές διαστάσεις του πλήρους σταματήματος πληρωμής των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των συντάξεων για τα τέσσερα επόμενα χρόνια, θα μπορούσαν να βρεθούν συνολικά 100 δις ευρώ και να πέσουν οι υποχρεώσεις κοντά στα 200 δις. Το «σχέδιο διάσωσης» στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να εξασφαλίσει σε αυτό το διάστημα 110 δισ. ευρώ κι αυτά με επιτόκια τοκογλυφικά, έως και 6%. Έτσι ακόμα και τότε, θα έπρεπε να βρεθούν σχεδόν 90 δις ευρώ, δηλαδή ένα ποσό ισοδύναμο με το σύνολο των κρατικών εσόδων του 2009. Με άλλα λόγια, θα έπρεπε επιπρόσθετα για τα επόμενα 4 χρόνια να μην δοθεί ούτε ένα ευρώ για την Παιδεία και την Υγεία (εκτός των δαπανών μισθοδοσιών που έχουν ήδη υποθετικά αφαιρεθεί) και πάλι, το απαιτούμενο ποσό δεν θα μπορούσε να εξασφαλιστεί. Αυτοί οι πρόχειροι υπολογισμοί, μας δείχνουν πως το δημόσιο χρέος δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί, ακόμα και με την εφαρμογή της σκληρότερης δυνατής λιτότητας.
Παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης, το ελληνικό κράτος κινείται αναπόφευκτα προς την επίσημη δήλωση αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους. Στην πραγματικότητα, η ίδια η προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό ΔΝΤ-ΕΕ-ΕΚΤ αποτελεί το προανάκρουσμα μιας επίσημης κήρυξης αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους. Με το «σχέδιο διάσωσης» αυτό που τελικά επιτεύχθηκε δεν ήταν η αποτροπή ενός ενδεχομένου χρεοκοπίας της Ελλάδας, αλλά το να υπάρξει ένα «δίχτυ ασφαλείας» για τις μεγάλες τράπεζες και να κερδηθεί χρόνος για να αποφευχθεί μια άμεση κατάρρευση του ευρώ σαν αποτέλεσμα της χρεοκοπίας ενός κράτους της «Ευρωζώνης».
Η «ελεγχόμενη» χρεοκοπία
Αντιμέτωπη με την αναπόφευκτη εκδήλωση αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους από την Ελλάδα, αυτό που φαίνεται να προωθεί η «τρόικα» Ε.Ε-ΕΚΤ-ΔΝΤ σε συνεννόηση με την ελληνική κυβέρνηση, είναι το σενάριο της «ελεγχόμενης χρεοκοπίας». Μέσα από αυτή τη μέθοδο, ο στόχος είναι να γίνει μια κάποια αναδιάρθρωση χρέους, με παράταση χρόνου αποπληρωμής, ώστε η Ελλάδα να μην πτωχεύσει επίσημα, γιατί κάτι τέτοιο θα συμπαρέσυρε σε κατάρρευση το ευρώ.
Τα προβλήματα όμως σε σχέση με αυτή την επιλογή είναι πάρα πολλά. Καταρχήν αποφασιστικής σημασίας ζήτημα είναι η έκταση που λαμβάνει πλέον η κρίση στην ΕΕ. Η πρόσφατη Ουγγρική κρίση και αμέσως μετά, η κίνηση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας προς το κατώφλι του ευρωπαϊκού «σχεδίου διάσωσης», απέδειξαν ότι οι εστίες κινδύνου πλέον είναι πολύ περισσότερες από μία. Σε αυτές τις συνθήκες, της έναρξης διαδικασίας «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» στην Ελλάδα δεν είναι καθόλου απίθανο να προηγηθεί μια «ανεξέλεγκτη» χρεοκοπία κάποιου άλλου εταίρου της «ΕΕ των 26», που θα επιφέρει μια συνολική αποσταθεροποίηση, η οποία με τη σειρά της, θα κάνει λιγότερο «ελεγχόμενη» την ελληνική χρεοκοπία.
Επίσης, σε μια περίοδο όπου ακόμα και η υπόνοια αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους μια χώρας της Ευρωζώνης προκαλεί την επίθεση των κερδοσκόπων και την κατρακύλα του ευρώ, η αναγγελία της είδησης για μια «ελεγχόμενη χρεοκοπία» της Ελλάδας θα είναι δύσκολο να αποτρέψει ένα κύμα υποτίμησης του ευρώ και νέων, πιο ισχυρών κερδοσκοπικών επιθέσεων στα ομόλογα των υπόλοιπων κρατών της ΕΕ που διαθέτουν υψηλά χρέη.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι η «ελεγχόμενη χρεοκοπία» πρέπει να εξασφαλίσει μια συμφωνία στους όρους της μεταξύ των πολλών διαφορετικών πιστωτών που συμμετέχουν στο «σχέδιο διάσωσης», γεγονός που σε συνθήκες ύφεσης και μεγάλης πίεσης στους κρατικούς προϋπολογισμούς δεν πρόκειται να είναι μια εύκολη υπόθεση. Όλοι θυμούνται το πόσο σκληρά διαπραγματεύθηκε η Μέρκελ για να δώσει τη συγκατάθεσή της σε ένα τοκογλυφικό «σχέδιο διάσωσης», επιχειρώντας να διασφαλίσει τη λιγότερη δυνατή συμμετοχή της Γερμανίας και τους σκληρότερους δυνατούς όρους. Μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς, ότι η ίδια και μεγαλύτερη σκληρότητα διαπραγμάτευσης θα εκφραστεί πάνω στους όρους αποδοχής της αναδιάρθρωσης του χρέους στο πλαίσιο μιας «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» στην Ελλάδα.
Αλλά ακόμα και αν όλα πάνε «καλά» με το σενάριο της «ελεγχόμενης χρεοκοπίας», μπορεί κανείς να καταλάβει ότι οι νέοι όροι που θα επιβάλει η «τρόικα» θα είναι ακόμα πιο επαχθείς κοινωνικά, έτσι ώστε η «ελεγχόμενη» διάσωση των κερδών των πιστωτών να στηριχθεί σε μια ανεξέλεγκτη καταβαράθρωση του βιοτικού επίπεδο της εργατικής τάξης στην Ελλάδα. Σε μια τέτοια προοπτική, η μαχητικότητα των εργαζόμενων μαζών θα κλιμακωθεί, κάνοντας τα δάνεια των διεθνών τοκογλύφων ακόμα πιο επισφαλή και το ίδιο το ευρώ έρμαιο μιας πιθανής επαναστατικής κατάστασης στην Ελλάδα.
Η προοπτική εξόδου από το ευρώ
Ο διάσημος αστός οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν δήλωσε πρόσφατα : «..Στην πραγματικότητα, η συμφωνία πως η Ελλάδα θα οδηγηθεί τελικά σε χρεοκοπία είναι πολύ αισιόδοξη. Πείθομαι ολοένα και περισσότερο πως η Ελλάδα θα καταλήξει επίσης σε έξοδο από το ευρώ. Η λογική που έχω ήδη προτάξει είναι πως ακόμη και με αναδιάρθρωση του χρέους της, η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα…».
Μια σοβαρή ανάλυση της παρούσας κατάστασης του ελληνικού καπιταλισμού στο φως της βαθειάς ύφεσης και της αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους από το ελληνικό κράτος, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η αποβολή της Ελλάδας από το ευρώ αποτελεί μια πολύ σοβαρή πιθανότητα. Η επίδραση του ανεξέλεγκτου ελληνικού χρέους πάνω στο ευρώ, είναι και θα είναι η μεγαλύτερη αιτία ανησυχίας για τους ισχυρούς της ΕΕ. Η ανάγκη να διασφαλίσουν τις τράπεζές τους προσωρινά αντιμετωπίστηκε με το «σχέδιο διάσωσης» και το Μνημόνιο. Όμως καθώς το τοκογλυφικό «σχέδιο διάσωσης» δεν ανακόπτει, αντίθετα μακροπρόθεσμα οξύνει, το πρόβλημα του ελληνικού χρέους, το ζήτημα παραμένει : μια χώρα του ευρώ, μέρα με τη μέρα εκτίθεται περισσότερο στην προοπτική χρεοκοπίας κι αυτό είναι μια διαρκής πηγή υπονόμευσης του κοινού νομίσματος.
Έτσι το πιθανότερο σε αυτές τις συνθήκες είναι, αφού πρώτα η «τρόικα» των πιστωτών εξασφαλίσει τους επωφελέστερους δυνατούς όρους σε μια αναπόφευκτη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους στο πλαίσιο επιδίωξης μιας «ελεγχόμενης» χρεοκοπίας, οι ισχυροί της Ευρωζώνης να θέσουν το ζήτημα της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Ήδη οι κυρώσεις που εισηγήθηκε η Μέρκελ στο «Eurogroup» για όσους αποκλίνουν από τους όρους της σκληρής λιτότητας, εισήγαγαν και επίσημα την προοπτική εξόδου μιας χώρας από το ευρώ. Και φυσικά, δεν χρειάζεται να αναρωτηθεί κανείς για το ποια ήταν η πρώτη χώρα που υπήρχε στο μυαλό της Μέρκελ την ώρα που έθετε το θέμα των κυρώσεων…
Μια ελληνική κυβέρνηση με τα χαρακτηριστικά της σημερινής, όταν τεθεί το θέμα της εξόδου από το ευρώ, αναμένεται να αντιδράσει συναινετικά, καθώς οι πιστωτές θα εκβιάζουν με τις επόμενες δόσεις του «σχεδίου διάσωσης», αλλά και επειδή μια επιστροφή στη δραχμή θα αποτελέσει ένα γρήγορο και αποτελεσματικό μέσο κλιμάκωσης της αντεργατικής επίθεσης. Θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί τη δυνατότητα υποτίμησης του εθνικού νομίσματος μειώνοντας αποφασιστικά το εργατικό κόστος, ενισχύοντας τις εξαγωγές, κάνοντας ακριβότερες τις εισαγωγές και φθηνότερο τον τουρισμό. Θα επιχειρήσει με αυτό τον τρόπο να κάνει ασύμφορη την εκροή επενδύσεων από τη χώρα. Όμως επειδή το δημόσιο χρέος είναι σε ευρώ και το μεγαλύτερο τμήμα του βρίσκεται στα χαρτοφυλάκια ξένων τραπεζών με μορφή ομολόγων, αναπόφευκτα το χρέος θα ανατιμηθεί φέρνοντας ακόμα πιο κοντά το φάσμα μιας ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας.
Έτσι παρ’ ότι μέρα με τη μέρα η επιστροφή στη δραχμή αρχίζει να ασκεί γοητεία στους έλληνες καπιταλιστές, γιατί όπως τόνισε πρόσφατα ο Α. Βγενόπουλος «μπορεί να ‘ναι καλύτερα έτσι», σε τελική ανάλυση, συνιστά μια παραλλαγή της πορείας προς τη χρεοκοπία.
Σε κάθε περίπτωση, για τους εργαζόμενους το ενδεχόμενο επιστροφής στη δραχμή πάνω στο έδαφος του καπιταλισμού θα σηματοδοτήσει τη διατήρηση και επέκταση της σημερινής μιζέριας. Το ιστορικό καθήκον για τους εργαζόμενους δεν είναι να επιλέξουν αν η καπιταλιστική εκμετάλλευση θα συμβολίζεται από ένα εθνικό ή ένα διεθνές νόμισμα, αλλά να αγωνιστούν για το ξερίζωμα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, η διατήρηση της οποίας οδηγεί με βεβαιότητα σε μια επώδυνη χρεοκοπία.
Σταμάτης Καραγιαννόπουλος
