Η κρίση του ευρωπαϊκού καπιταλισμού – Μέρος Α΄

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια παρατεταμένη περίοδο λιτότητας, με αποφασιστική συρρίκνωση της παραγωγής, της κατανάλωσης και της απασχόλησης. Η κρίση έχει αρχίσει από τις μικρότερες και πιο ευάλωτες χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία. Αλλά και οι άλλες θα ακολουθήσουν, ξεκινώντας από την Βρετανία.

Κάποιες κρίσεις μπορούν να λυθούν με μεταρρυθμίσεις που δεν βγαίνουν μέσα από τα καθιερωμένα όρια. Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από μια περίοδο μεγάλης ανάπτυξης, από την οποία το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιήσει τις συσσωρευμένες «εφεδρείες» για να εμποδίσει την κρίση από το ενδεχόμενο να εξελιχθεί σε μια βαθειά ύφεση.

Οι άρχουσες τάξεις του κόσμου, ξεκινώντας από τις ΗΠΑ, φοβούμενες για τις κοινωνικές και πολιτικές επιδράσεις μιας ύφεσης, έλαβαν τρομερά μέτρα για να εμποδίσουν την πρόσφατη κρίση. Από τη σκοπιά των ορθόδοξων καπιταλιστικών οικονομικών, αυτά τα μέτρα ήταν εντελώς ανεύθυνα. Είχαν μια ορισμένη επίδραση, αλλά δεν έλυσαν τίποτα το θεμελιώδες. Αντίθετα το τεράστιο επίπεδο κρατικών χρεών που δημιουργήθηκε από τις επιδοτήσεις, είναι μια τέλεια συνταγή για νέες ακόμα πιο σοβαρές κρίσεις οικονομικού, κοινωνικού και πολιτικού χαρακτήρα.

Πριν από αρκετά χρόνια, ο Τεντ Γκραντ προέβλεψε ότι σε ένα ενδεχόμενο μιας βαθειάς κρίσης, η αστική τάξη θα χρησιμοποιήσει τα συσσωρευμένα αποθέματα. Για πάνω από μια περίοδο 50 χρόνων, οι καπιταλιστές έχουν συσσωρεύσει ένα στρώμα λίπους που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να αποφύγουν μια βαθειά ύφεση. Αλλά αυτά τα αποθέματα χρησιμοποιήθηκαν γρήγορα και τώρα οι κυβερνήσεις του Δυτικού κόσμου έχουν υποχρεωθεί να επιδοθούν σε μια πολιτική επιδοτήσεων μέσω των ελλειμμάτων, για να αποτρέψουν μια ολική καταστροφή. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία νέων και δυσεπίλυτων αντιφάσεων με τη μορφή ελλειμμάτων που δεν έχουνε ιστορικό προηγούμενο σε καιρό ειρήνης.

Κατά την περίοδο που ακολούθησε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1945–47, οι ΗΠΑ χρηματοδότησαν τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό με 200 δις δολάρια σε σημερινές αξίες. Αλλά κατά τα δύο πρώτα χρόνια της παρούσας κρίσης, η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιδότησε το τραπεζικό σύστημα με 800 δις $ και η Βρετανία (μια πολύ μικρότερη οικονομία) έδωσε 400δις $ – δύο φορές το συνολικό ποσό του σχεδίου Μάρσαλ. Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να γίνει ανεκτή. Οι επιλογές της άρχουσας τάξης είναι σοβαρά περιορισμένες. Τα επιτόκια είναι κοντά στο μηδέν και δεν μπορούν να μειωθούν περεταίρω για να «διεγείρουν» τον δανεισμό. Τα τεράστια χρέη που κληρονομήθηκαν από την προηγούμενη περίοδο, πρέπει να αποπληρωθούν, κάτι που αποτρέπει την κατανάλωση και επιβραδύνει την ανάκαμψη στην Ευρώπη και διεθνώς. Η καταφυγή σε «ποσοτική διευκόλυνση» είναι ένα απελπισμένο μέτρο, το οποίο θα οδηγήσει σε ένα συνδυασμό ύφεσης και πληθωρισμού (στασιμοπληθωρισμός). Έτσι, για τους καπιταλιστές θα πραγματοποιηθεί το χειρότερο σενάριο.

Η βιωσιμότητα των «σχεδίων διάσωσης» που εισήχθησαν από την αστική τάξη στην Ευρώπη εξαρτάται από την εφαρμογή άγριων μέτρων λιτότητας. Η αποτυχία να εφαρμοστούν αυτά στην πράξη, θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιστολή της χρηματοδότησης, κάτι που είναι σαν να κόβεται η παροχή οξυγόνου σε έναν ετοιμοθάνατο. Ακόμα και αν τα σχέδια «επιτύχουν», θα αφήσουν την Ελλάδα με ένα μη ανεκτό βάρος δημόσιου χρέους. Αυτά τα λεγόμενα μέσα διάσωσης, σημαίνουν χρόνια επίπονης λιτότητας για το λαό της Ελλάδας, χωρίς να δίνουν σε άλλες χώρες καμία ανακούφιση. Αν υπάρξει μια χρεοκοπία στην Ευρώπη, θα συνοδευτεί, από μια μαζική πτώση της κατανάλωσης, η οποία μπορεί να δηλητηριάσει ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία και να τη σύρει πίσω στην ύφεση. Θα επηρεάσει τις ΗΠΑ και την Ασία. Καμία από τις αντιφάσεις δεν έχει εξαλειφθεί. Μια νέα εμπορική κρίση των ακίνητων προετοιμάζεται στις ΗΠΑ. Κάποιοι λένε ότι αυτό θα συμβεί το Φθινόπωρο. Θα περιλαμβάνει 6,7 τρις δολάρια, ενώ η τελευταία κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων περιλάμβανε «μόνο» 1,3τρις δολάρια. Θα σύρει ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα σε μια πλήρη κατάρρευση. Φόβοι αναπτύσσονται για μια διπλή ύφεση. Οι Κινέζοι ηγέτες επίσης ανησυχούν. Οι Κινέζοι ξόδεψαν τεράστια ποσά για να αποφύγουν την ύφεση, αλλά αυτό έχει δημιουργήσει νέες και αξεπέραστες αντιφάσεις. Η Κίνα δημιούργησε μια κολοσσιαία παραγωγική δύναμη, η οποία δεν μπορεί να υποστηριχθεί μόνο από την εσωτερική της αγορά. Αλλά όταν η ζήτηση συρρικνώνεται στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, που θα εξάγει η Κίνα; Και από τι στιγμή που η Κίνα έχει γίνει η βασική «μηχανή» της παγκόσμιας ανάπτυξης, καθώς ο κόσμος παλεύει να βγει από την ύφεση, μια απότομη πτώση στην Κίνα θα δώσει ένα σκληρό χτύπημα στην παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη.