Παρ’ όλο που το εξελισσόμενο πραξικόπημα στη Βενεζουέλα δεν έχει πετύχει ακόμα, η εντύπωση που παίρνει κανείς είναι ότι υπάρχει μια αδυσώπητη πορεία προς την εφαρμογή του, η οποία γίνεται κυρίως από δυνάμεις εκτός παρά από δυνάμεις εντός της Βενεζουέλας. Το επόμενο βήμα στο σχέδιο είναι η χρήση της «ανθρωπιστικής βοήθειας» ως προβοκάτσια στα σύνορα με την Κολομβία.
Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν αρκετά άρθρα σε εφημερίδες, που περιγράφουν λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο το πραξικόπημα σχεδιάστηκε στις ΗΠΑ, με τη συνεργασία του Μάρκο Ρούμπιο και υψηλόβαθμων στελεχών της κυβέρνησης Τραμπ. Ο σχεδιασμός είχε ήδη ξεκινήσει υπό τη διακυβέρνηση Ομπάμα, ας μην ξεχνάμε ότι αυτός ήταν που υπέγραψε το εκτελεστικό διάταγμα, το οποίο κήρυξε τη Βενεζουέλα «απειλή» για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, που ήταν η βάση για της κυρώσεις. Όλες οι περαιτέρω κυρώσεις, που εφάρμοσε ο Τραμπ, επιβλήθηκαν μέσα στα πλαίσια αυτού του εκτελεστικού διατάγματος.
Τα σχέδια επιταχύνθηκαν την περασμένη άνοιξη, όταν τα «γεράκια» αντικατέστησαν τους «μετριοπαθείς» στην κυβέρνηση Τραμπ. Ο Μάικ Πομπέο αντικατέστησε τον Τίλερσον και ο Μπόλτον αντικατέστησε τον Μακ Μάστερ. Ο Μάρκο Ρούμπιο και ο Ντίαζ-Μπαλάρτ, οι πολιτικοί επικεφαλής της εξόριστης κουβανικής μαφίας στη Φλόριντα και υψηλά ιστάμενοι εντός του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, πιέζουν τον Τραμπ απ’ την αρχή. Τώρα, συνειδητοποίησαν ότι μπορεί να γίνει το δικό τους.
Η πραξικοπηματική συνωμοσία
Ήδη, απ’ τον Αύγουστο του 2017, ο Τραμπ εξέταζε στρατιωτική λύση για τη Βενεζουέλα, αλλά οι σύμβουλοί του τον μετέπεισαν, μεταξύ τους και ο Τίλερσον. Όταν εκείνοι απομακρύνθηκαν, ο δρόμος ήταν πλέον ανοικτός. Επίσης, χώρες στην περιοχή ευθυγραμμίστηκαν μ’ αυτά τα σχέδια, με την εκλογή του δεξιού Μάκρι στην Αργεντινή, του Ντούκε (πράκτορας του Ουρίμπε) στην Κολομβία και τελευταία του Μπολσονάρο στη Βραζιλία.
Γι’ αυτή τη λυκοσυμμορία, το θέμα δεν είναι καν η Βενεζουέλα αυτή καθαυτή, αλλά η «τριάδα της τυραννίας», όπως την αποκαλεί ο Μπόλτον, δηλαδή η Κούβα, η Βενεζουέλα και η Νικαράγουα. Στις 2 Φεβρουαρίου, ο Μάικ Πένς υποστήριξε αυτό το επιχείρημα σε ομιλία που έδωσε σε αντιδραστικούς Βενεζουελανούς στη Φλόριντα, εμπλουτισμένη με βιβλικές αναφορές, στην οποία υποσχέθηκε να φέρει «ελευθερία» στη Βενεζουέλα και μετά να συνεχίσει στη Νικαράγουα και την Κούβα.
Τον Δεκέμβριο του 2018, οι τελευταίες λεπτομέρειες του σχεδίου οριστικοποιήθηκαν και ο Γκουαϊδό πήγε στην Ουάσιγκτον, για να πάρει οδηγίες. Εκείνη την περίοδο, δεν ήταν καν πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης, αλλά όλα είχαν αποφασιστεί εκ των προτέρων από το Λευκό Οίκο. Επιβεβαιώνοντας το σχέδιο, ρεπορτάζ αναφέρουν ότι υπήρξαν «ξέφρενα καλέσματα» των ΗΠΑ σε λατινοαμερικανικές χώρες και διπλωματικές πιέσεις στην Ισπανία, πριν από την αυτοανακήρυξη του Γκουαϊδό. Στους σύμμαχους των ΗΠΑ ειπώθηκε ότι θα γίνει πρόεδρος και ότι πρέπει να τον αναγνωρίσουν. Όπως ήταν αναμενόμενο, όταν τους ζητήθηκε να σπεύσουν, όλοι απάντησαν: «πόσο γρήγορα;».
Για να δημιουργήσουν περαιτέρω στήριξη για το σχέδιο του πραξικοπήματος, στην Ουάσιγκτον αποφασίστηκε ότι χρειαζόταν η «στρατολόγηση» μερικών «φιλελεύθερων» και «σοσιαλδημοκρατικών» φιγούρων, για να καλύψουν τις άκρως ιμπεριαλιστικές τους φιλοδοξίες. Ο Τρυντώ του Καναδά και ο Σάντσεθ της Ισπανίας το έκαναν ευχαρίστως. Ένα κύριο άρθρο στους Financial Times το έδειξε αυτό ξεκάθαρα:
«Σε μια περιοχή με μακρά ιστορία αμερικανικής ανάμιξης, είναι σημαντικό η πίεση στο καθεστώς Μαδούρο να μη θεωρηθεί απλώς ως ένα ακόμη παράδειγμα του ιμπεριαλισμού, ή ότι η κρίση εξαντλείται σε μια μάχη μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, οι οποίες και οι δύο έχουν μεγάλα συμφέροντα γύρω από το πετρέλαιο, την κυριαρχία της Βενεζουέλας και ουσιαστικά μόνο εξάγουν. Ο ρόλος του Καναδά και των υπόλοιπων λατινοαμερικάνικων χωρών είναι κεντρικός στην αντιμετώπιση ενστικτωδών εικασιών ότι οι ΗΠΑ από μόνες τους ενορχηστρώνουν τις κινήσεις για την απομάκρυνση του κ. Μαδούρο».
Το καθεστώς του Τραμπ έχει ένα σχέδιο: «αλλαγή καθεστώτος» στη Βενεζουέλα, και αργά αλλά σταθερά το εφαρμόζει. Αυτό έχει μόνο σημασία γι’ αυτούς. Η λαϊκή υποστήριξη ή η απουσία της, στη Βενεζουέλα, δεν καθορίζει καθόλου τη ρότα τους, αν και μπορεί να αλλάξει μικρές λεπτομέρειες του σχεδίου.
Η ιστορία δύο διαδηλώσεων
Το Σάββατο 2 Φεβρουαρίου, έγιναν μεγάλες διαδηλώσεις στη Βενεζουέλα, που χρησιμεύουν στην εκτίμηση της ισορροπίας των δυνάμεων, όσον αφορά τη στήριξη υπέρ ή εναντίον του πραξικοπήματος.
Στο Καράκας, η διαδήλωση των «τσαβικών» ήταν ξεκάθαρα μεγαλύτερη, καταλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος της Λεωφόρου Μπολιβάρ και απαρτιζόμενη κυρίως από ανθρώπους προερχόμενους από την πολιτοφυλακή και αγωνιστές από τα κοινοτικά συμβούλια και τις εργατικές γειτονιές.
Venezuela February 2, huge chavista march against imperialist intervention, you won’t see it on BBC, CNN nor FoxNews #HandsOffVenezuela pic.twitter.com/D0KNoftrSE
— Hands Off Venezuela (@HOVcampaign) 3 Φεβρουαρίου 2019
Ένα ποσοστό αυτών ήρθε έξωθεν του Καράκας. Αυτό δείχνει την αδιάλλακτη στήριξη για την Μπολιβαριανή Επανάσταση (συμπεριλαμβανομένων και αρκετών που επικρίνουν την πολιτική της κυβέρνησης). Μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες μέχρι εκατομμύρια ανθρώπων (6 εκατομμύρια ψήφισαν τον Μαδούρο τον Μάη του 2018) που υποστηρίζουν το «patria o muerte» (σ.τ.ε: «πατρίδα ή θάνατος»): προετοιμασμένοι να πεθάνουν μαχόμενοι εναντίον μιας ιμπεριαλιστικής επέμβασης. Αυτή η «τσαβική» διαδήλωση ελάχιστα αναφέρθηκε στα διεθνή μέσα. Η ανταποκρίτρια του BBC μετέπειτα υπερασπίστηκε εαυτόν, λέγοντας ότι «δεν μπορούσαν να παραβρεθούν» στη διαδήλωση των τσαβικών:
We could not attend the pro government rally, so we used the pictures broadcast by state TV. Had we attended it ourselves we would have relied on our own pictures. Some local sources raised questions about the authenticity of the crowd shots, hence the reference in our piece
— Orla Guerin (@OrlaGuerin) 3 Φεβρουαρίου 2019
Η αλήθεια είναι ότι δεν ήθελαν να παραβρεθούν, διότι θα κατέστρεφε το αφήγημα ότι «ο Μαδούρο έχει χάσει όλη τη στήριξη από τον πληθυσμό», και είναι γνωστή πρακτική της αστικής δημοσιογραφίας να μην αφήνει τα γεγονότα να εμποδίσουν ένα καλό ρεπορτάζ.
Η διαδήλωση της αντιπολίτευσης στο Λας Μερσέντες ήταν μεγάλη, αλλά ξεκάθαρα μικρότερη. Χαρακτηριστικά, επιδείκνυαν στην εξέδρα τους τις σημαίες όλων των χωρών που υποστηρίζουν τον αυτό-ανακηρυχθέντα πρόεδρο Γκουαϊδό, συμπεριλαμβανομένων και των Ισραήλ και ΗΠΑ. Η παρουσία αμερικανικών σημαιών και συμβόλων ήταν κοινό χαρακτηριστικό σε όλες της διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης, που έγιναν όχι μόνο στο Καράκας αλλά και σε όλες κύριες πόλεις στη χώρα. Συνολικά, η αντιπολίτευση κινητοποίησε περισσότερο κόσμο, αλλά στο Καράκας η τσαβική διαδήλωση ήταν μεγαλύτερη. Στις διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης υπήρχε κόσμος προερχόμενος κυρίως από τη μεσαία τάξη και την ανώτερη τάξη των μεγάλων πόλεων. Όλη τους η προσέγγιση στην πολιτική πάλη τώρα είναι να βασιστούν σε εξωτερική επέμβαση, για να αλλάξει η ισορροπία δυνάμεων προς όφελός τους, έχοντας αποτύχει επανειλημμένως στις εξεγερσιακές τους προσπάθειες τα τελευταία πέντε χρόνια. Αυτό είναι και το νόημα των αμερικανικών σημαιών, των Αγαλμάτων της Ελευθερίας και των πανό που αναγράφουν «Καλώς ήρθατε Πεζοναύτες».
Στη διαδήλωση της αντιπολίτευσης στο Καράκας, ο Γκουαϊδό ανακοίνωσε το επόμενο βήμα του σχεδίου: να χρησιμοποιήσουν ως κάλυψη την «ανθρωπιστική βοήθεια», για να δημιουργήσουν πρόκληση στα σύνορα. Η ανακοίνωση υποστηρίχθηκε από τους Μπόλτον και Πενς:
Answering the call of President Guaido, the U.S. is mobilizing & transporting humanitarian aid for the people of #Venezuela. I applaud the hard work of USAID, the State Department and their partners in preparing critical supplies to move forward this weekend. https://t.co/JR9poraxWl
— John Bolton (@AmbJohnBolton) 3 Φεβρουαρίου 2019
Όποιος νομίζει ότι οι ΗΠΑ ή η αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα νοιάζονται για τις συνθήκες ζωής στη Βενεζουέλα ή την κατάσταση των μεταναστών είναι τελείως παραπλανημένος. Το καθεστώς Τραμπ θέλει να χτίσει τείχος, για να εμποδίσει την είσοδο μεταναστών στις ΗΠΑ και όσοι κατάφεραν να περάσουν κρατούνται σε κλουβιά, παιδιά χωρίζονται απ’ τους γονείς τους με τον πιο σκληρό τρόπο. Η αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα, κατά τη διάρκεια της απόπειρας εξέγερσης το 2017, έκαψε ζωντανό ένα νεαρό τσαβικό, για το έγκλημα ότι φαινόταν φτωχός και σκούρος. Το θέμα της «ανθρωπιστικής βοήθειας» χρησιμοποιείται ως «βολική» δικαιολογία για επέμβαση: λέγονται υπερβολές για την πραγματική κατάσταση και ψέματα επίτηδες, με τον ίδιο τρόπο που μας είπαν για «όπλα μαζικής καταστροφής» στο Ιράκ και την «επικείμενη γενοκτονία στην Τρίπολη», πριν από το βομβαρδισμό της Λιβύης.
Θα ιδρυθούν τρία κέντρα «βοήθειας»: ένα στη Βραζιλία, το δεύτερο σε ένα, επί του παρόντος, ανώνυμο νησί της Καραϊβικής και ένα τρίτο στην Κούκουτα της Κολομβίας. Το τελευταίο είναι και το πιο σημαντικό αυτή τη στιγμή. Οι ΗΠΑ θα παραδώσουν «βοήθεια» εκεί τις επόμενες μέρες: μια εβδομάδα ή δέκα μέρες το περισσότερο. Μετέπειτα, θα υπάρξει προσπάθεια να «περάσουν» την βοήθεια στην άλλη μεριά των συνόρων. Αυτό έχει σχεδιαστεί, έτσι ώστε να προκαλέσει στρατιωτική σύγκρουση.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι η Κούκουτα είναι η πρωτεύουσα των παραστρατιωτικών στην Κολομβία, οι οποίοι, με τη σειρά τους, έχουν στενές σχέσεις με τον κρατικό μηχανισμό και την τωρινή κυβέρνηση Ντούκε, όπως επίσης και με γαιοκτήμονες και καπιταλιστές στην βενεζουελάνικη πλευρά των συνόρων, και είναι μπλεγμένοι σε λαθρεμπόριο και άλλες παράνομες δραστηριότητες.
Υπάρχουν επίσης οι λεγόμενοι «εξεγερμένοι στρατιώτες» στην Κολομβία, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν γι’ αυτό τον σκοπό. Κάποιοι από αυτούς πιθανόν να είναι δεξιοί πρώην στρατιώτες απ’ τη Βενεζουέλα, άλλοι είναι πιο πιθανό να είναι Κολομβιανοί καμουφλαρισμένοι παραστρατιωτικοί.
Οι ΗΠΑ και τα ανδρείκελά τους στη Βενεζουέλα έχουν πει ανοικτά ότι θα επιδιώξουν την αντιπαράθεση με τον βενεζουελάνικο στρατό στα σύνορα, «για να δουν αν ο στρατός θα αποτρέψει βοήθεια να περάσει εντός της χώρας ή θα αψηφήσουν τις εντολές του Μαδούρο». Πρόκειται για μια επικίνδυνη περιπέτεια, καθώς πρακτικά ισοδυναμεί με μια προσπάθεια εισβολής της Βενεζουέλας κάτω απ’ την κάλυψη της ανθρωπιστικής βοήθειας και μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε ένοπλη σύγκρουση. Αυτό θέλουν: ένα περιστατικό που να εμφανίζει τον Μαδούρο στο ρόλο του κακού και να δικαιολογεί στρατιωτική παρέμβαση. Το διακύβευμα είναι μεγάλο.
Επίσης, το Σάββατο, ένας εν ενεργεία πτέραρχος τάχθηκε υπέρ του Γκουαϊδό. Πρόκειται για τον πιο υψηλόβαθμο εν ενεργεία αξιωματικό που έχει στασιάσει μέχρι στιγμής, αλλά δεν είχε στράτευμα υπό τις εντολές του. Ο πρέσβης της Βενεζουέλας στο Ιράκ επίσης αποστάτησε.
Όπως έχω εξηγήσει στο παρελθόν, η αφοσίωση της ανώτατης διοίκησης των ενόπλων δυνάμεων είναι κυρίως συνδεδεμένη με τον έλεγχο των κρατικών επιχειρήσεων. Αυτό σημαίνει ότι η υπόσχεση αμνηστίας απ’ την πλευρά των πραξικοπηματιών δεν είναι τόσο δελεαστική γι’ αυτούς.
Όμως, αν οι οικονομικές κυρώσεις γίνουν ανυπόφορες και δουν την πιθανότητα ο Μαδούρο να ανατραπεί, δεν είναι απίθανο ένα κομμάτι του στρατού να αποφασίσει ότι είναι προτιμότερο να μπει στο προσκήνιο και να πάρει τον έλεγχο μιας «μεταβατικής» διαδικασίας, παρά να μείνει απ’ έξω και να χάσει όλη του την εξουσία και πλούτο.
Ο ευρωπαϊκός ιμπεριαλισμός υποστηρίζει τις ΗΠΑ
Την Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου, 19 ευρωπαϊκές χώρες έβγαλαν κοινό ανακοινωθέν, σημειώνοντας ότι «αναγνωρίζουν και υποστηρίζουν τον κ. Χουάν Γκουαϊδό, Πρόεδρο της δημοκρατικά εκλεγμένης Εθνοσυνέλευσης, ως ενδιάμεσο Πρόεδρο της Βενεζουέλας, με σκοπό την κήρυξη ελεύθερων δίκαιων και δημοκρατικών προεδρικών εκλογών».
Στη συνάντηση των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών, την προηγούμενη Πέμπτη, δεν μπόρεσαν να φτάσουν σε συμφωνία (Ελλάδα, Ιταλία και μερικές άλλες χώρες εναντιώθηκαν ή απείχαν), οπότε σήμερα εξέδωσαν μια δήλωση επί τούτου. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της εξωφρενικής προθεσμίας 8 ημερών, για να προκηρύξει εκλογές ο Μαδούρο, που εξέδωσε ο Ισπανός πρωθυπουργός Σάντσεθ.
Η συμπεριφορά του Σάντσεθ έχει υπάρξει ιδιαίτερα σκανδαλώδης σ’ όλη αυτή την διαδικασία (όπως σωστά τόνισε ο Μαδούρο σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι La Sexta TV). Έχοντας χαρακτηρίσει τον Τραμπ έναν «ηγέτη της ακροδεξιάς που πρέπει να πολεμήσουμε», πριν από 2 χρόνια, τώρα έχει ευθυγραμμιστεί τελείως με το πραξικόπημα του Τραμπ στη Βενεζουέλα.
Πολλές από τις ευρωπαϊκές χώρες που είναι μπλεγμένες στην έκδοση αυτής της αλαζονικής προθεσμίας είναι μοναρχίες , όπου ο επικεφαλής του κράτους δεν έχει εκλεγεί ποτέ. Ο Σάντσεθ έχει ακινητοποίησει στο λιμάνι της Βαρκελώνης ένα σωστικό πλοίο, που ανήκει στην ΜΚΟ Open Arms, αποτρέποντάς το να κάνει τη δουλειά του, που είναι να σώζει τις ζωές των προσφύγων που προσπαθούν να φτάσουν της ακτές του ευρωπαϊκού «φρουρίου». Πώς μπορεί λοιπόν να αξιώνει ότι ανησυχεί για τους Βενεζουελάνους πρόσφυγες; Πώς μπορεί και υποστηρίζει ότι δρα με ανθρωπιστικά κίνητρα; Πρόκειται για ξεκάθαρη υποκρισία. Υπερασπίζεται τα συμφέροντα ισπανικών πολυεθνικών , ακολουθεί τις εντολές του Τραμπ και προσπαθεί να αποτρέψει την πίεση δεξιών και ακροδεξιών κομμάτων στην Ισπανία για καθαρά εκλογικούς λόγους.
Οι Ποδέμος και η Ενωμένη Αριστερά έχουν εναντιωθεί στη στάση του Σάντσεθ. Το Κομμουνιστικό Κόμμα, σημαντικό κομμάτι της Ενωμένης Αριστεράς, έχει πάει ακόμα παραπέρα, δηλώνοντας ότι κόβει όλες τις επαφές με τον Σάντσεθ. Αν αυτό επεκταθεί και στην Ενωμένη Αριστερά, θα μπορούσε να σημάνει το τέλος της κυβέρνησης Σάντσεθ.
Η συλλογική ευρωπαϊκή αναγνώριση του Γκουαϊδό έχει δημιουργήσει τριβές σε άλλες χώρες. Η Ιταλία αρνήθηκε να υπογράψει, παρά την εχθρότητα του Σαλβίνι εναντίον του Μαδούρο. Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων ήταν εναντίον. Στην Αυστρία, ο υπουργός Εξωτερικών (από το ακροδεξιό FPO) ήταν εναντίον, αλλά ο πρωθυπουργός Κουρτς (από το συντηρητικό OVP) τελικά έβγαλε ανακοίνωση καθαρής υποστήριξης στον Γκουαϊδό.
Η στάση της Ρωσίας φαίνεται πως αλλάζει κάπως. Αντί να επιμένει στη νομιμότητα του Μαδούρο, τώρα δίνει έμφαση στις διαπραγματεύσεις με την αντιπολίτευση: «Πιστεύουμε ακόμα ότι ο μόνος τρόπος να επιλυθεί το ζήτημα είναι η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση να πάνε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλιώς θα έχουμε την ίδια αλλαγή καθεστώτος που η Δύση έχει κάνει τόσες πολλές φορές στο παρελθόν», είπε ο Λαβρόφ, σύμφωνα με το Interfax.
Εν τω μεταξύ, ο Μαδούρο έχει κάνει έκκληση για συνυπογράφοντες σε μια ανοικτή επιστολή στον Τραμπ, απορρίπτοντας τη στρατιωτική επέμβαση, υπέρ της ειρήνης. Παρότι μια τέτοια επιστολή μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την κινητοποίηση του λαού, είναι υπερβολικά αδύναμη ως στρατηγική, για να αποτραπεί το εν εξελίξει πραξικόπημα.
Οι επόμενες μέρες θα είναι καθοριστικές. Καθώς οι κυρώσεις στην κρατική επιχείρηση πετρελαίου ξεκινούν να χτυπούν τα δημόσια έσοδα του κράτους της Βενεζουέλας και να σπρώχνουν σταδιακά την οικονομία σε στασιμότητα, η πίεση στα σύνορα θα ενισχύεται. Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: είτε να ωθηθεί ο Μαδούρο σε παραίτηση, είτε να εξαναγκαστεί ο στρατός να επέμβει και να ωθήσει τον Μαδούρο σε παραίτηση.
Οι δύο φωτογραφίες στο πρωτοσέλιδο της La Jornada συνοψίζουν τη σύγκρουση πολύ καλά. Δεξιά, μια φωτογραφία από διαδήλωση της αντιπολίτευσης, που καλούσε του Αμερικανούς πεζοναύτες να εισβάλουν, και αριστερά μια φωτογραφία από διαδήλωση των τσαβικών, που δείχνει ένα πανό, που κρατούσαν οι σύντροφοι από την «Lucha de Clases – Venezuela» (σ.τ.ε: το Βενεζουελάνικο Τμήμα της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης, το οποίο έλεγε «Γιάνκηδες, σπίτι σας». Υπάρχουν ξεκάθαρα δύο πλευρές σ’ αυτή την πάλη. Εμείς ξέρουμε σε ποια πλευρά είμαστε.
Χόρχε Μαρτίν
Μετάφραση: Μανώλης Αυγερινού
Επιμέλεια: Νίκος Σέντης
