Ενώ η προσοχή των μέσων ενημέρωσης σ’ ολόκληρο τον κόσμο είναι στραμμένη στον επικείμενο βομβαρδισμό των ΗΠΑ στη Συρία [ΣτΜ: To άρθρο γράφτηκε στις 12/4/2018, πριν τις αεροπορικές επιδρομές ΗΠΑ, Μ. Βρετανίας και Γαλλίας στη Συρία], οι κινητοποιήσεις των Παλαιστίνιων στη Λωρίδα της Γάζας, για το δικαίωμα επιστροφής των προσφύγων και ενάντια στις βάρβαρες δολοφονίες διαδηλωτών από τον Ισραηλινό Στρατό (ΙΣ) συνεχίζονται.
Η σφαγή που έλαβε χώρα στα σύνορα της Γάζας από ισραηλινούς ελεύθερους σκοπευτές στις 30 Μαρτίου – με 18 νεκρούς Παλαιστίνιους διαδηλωτές και εκατοντάδες τραυματίες – και μετά ξανά στις 6 Απρίλη, δεν είναι τυχαία. Είναι συνέπεια της συνειδητής και μακροχρόνιας στρατηγικής του ισραηλινού κράτους με στόχο την καταπίεση περισσότερων από 1,8 εκατομμύρια Παλαιστινίων, που στην ουσία ζουν σε μία φυλακή «χωρίς τείχους». Αυτό δεν είναι μια υπερβολή: ακόμα και ο εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Τζον Ντούγκαρντ, περιέγραψε τη Γάζα σαν μια «σφραγισμένη, φυλακισμένη και κατειλημμένη περιοχή», για την οποία το Ισραήλ «φαίνεται ότι έχει πετάξει το κλειδί» .
Το πρόσφατο σκάνδαλο που έχει προκύψει γύρω από τη δημοσίευση βίντεο ενός Ισραηλινό στρατιώτη που δείχνει έναν συνάδελφο του, ελεύθερο σκοπευτή, να πυροβολεί και να σκοτώνει τον Δεκέμβριο έναν Παλαιστίνιο που πλησιάζει τον φράχτη στα σύνορα, είναι ενδεικτικό, τόσο για τη στάση των ίδιων των στρατιωτών του ΙΣ αλλά και της Ισραηλινής κυβέρνησης. Οι επευφημίες των στρατιωτών για τον ελεύθερο σκοπευτή και οι προσβολές προς τον χτυπημένο άντρα – που ίσως να κατάφερε να καταστρέψει λίγο το μισητό φράχτη πριν πεθάνει – δείχνουν το απάνθρωπο και παράλογο μίσος του τρέφουν οι στρατιώτες για τον «εχθρό». Αλλά ποιο είναι το υπόβαθρο πίσω από τα γεγονότα; Η αδίστακτη στάση της Ισραηλινής αστικής τάξης αντικατοπτρίζεται πλήρως από τον υπουργό Άμυνας, Άβιγκντορ Λίμπερμαν, που δήλωσε ότι δεν υπάρχουν «αθώοι» άνθρωποι στη Γάζα,ενώ ταυτόχρονα σχολίασε ότι: «Ο σκοπευτής στη Γάζα αξίζει να παρασημοφορηθεί, και ο φωτογράφος να απαξιωθεί», δείχνοντας την απόλυτη περιφρόνηση του για τις ζωές των Παλαιστίνιων και την ίδια στιγμή τον εκνευρισμό του που αναγκάζεται να εκτίθεται εξαιτίας του παραλογισμού των ίδιων του των στρατιωτών, που αδυνατούν να κατανοήσουν πως η συμπεριφορά τους μπορεί να θεωρηθεί τερατώδης.
Δεν είναι τυχαίο ότι το περιστατικό αυτό έρχεται την ίδια στιγμή που έρχονται στην επιφάνεια μαρτυρίες αλλά και φωτογραφίες του στρατού των ΗΠΑ και βασανιστών της CIA, όπου απεικονίζονται χαμογελαστοί τη στιγμή που κάνουν αποτρόπαια βασανιστήρια σε άοπλους φυλακισμένους στη φυλακή Άμπου Γκράιμπ στο Ιράκ. Το κοινό χαρακτηριστικό που έχουν τα δύο αυτά περιστατικά, πέρα από την απάνθρωπη συμπεριφορά των πρωταγωνιστών-βασανιστών, είναι το γεγονός ότι η ευθύνη για τη δημιουργία τέτοιων τεράτων βρίσκεται σε όλη την αλυσίδα της ιεραρχίας, μέχρι τις κορυφές του στρατού και της κυβέρνησης και στις δύο περιπτώσεις. Περιστασιακά, προκειμένου το σύστημα να διατηρεί μια εικόνα εμπιστοσύνης στο σύστημα δικαιοσύνης, κάποιοι από αυτούς τους «χασάπηδες» συλλαμβάνονται και καταδικάζονται, συχνά ως ψυχοπαθείς και χωρίς ενδελεχή και βαθύτερη έρευνα, την ίδια στιγμή, οι πραγματικοί ηθικοί αυτουργοί παραμένουν άθικτοι.
Η απόφαση να σταλούν σκοπευτές ώστε να δημιουργηθεί μία ζώνη-άβατο στην πλευρά της Γάζας και να σταματήσουν οι παλαιστινιακές προσπάθειες να σπάσει αυτή η μη προσπελάσιμη ζώνη μέσω διαμαρτυριών, οδήγησε αναπόφευκτα στις σφαγές της 30ης Μάρτη και της 6ης Απρίλη, προετοιμάζοντας ακόμα περισσότερες στο μέλλον. Ο αυξανόμενος θυμός και η αποφασιστικότητα της παλαιστινιακής νεολαίας βρίσκει πλέον σαν σημείο αναφοράς το κίνημα γύρω από τον «Μεγάλο Μάρτη της Επιστροφής – Μεγάλη Πορεία της Επιστροφής των Παλαιστίνιων», το οποίο αναμένεται να κλιμακωθεί όσο πλησιάζουμε στην 70η επέτειο της δημιουργίας του ισραηλινού κράτους (και συνακόλουθα της αναγκαστικής έξωσης εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστίνιων από τα σπίτια τους) στις 15 Μάη.
Ισραήλ και Γάζα
Αλλά ποια είναι η λογική πίσω από αυτήν την ενέργεια της ισραηλινής κυβέρνησης; Ποιος κερδίζει από όλα αυτά;
Η Γάζα αποτελούσε για δεκαετίες – από την άποψη του ισραηλινού κράτους – μια ανοιχτή πληγή δίπλα στα σύνορά της. Θεωρητικά, θα ήταν μια πιο σοφή πολιτική κίνηση να δοθεί στον Παλαιστινιακό λαό λίγο παραπάνω χώρος. Σε τελική ανάλυση, μικρές αλλά παρατεταμένες παραχωρήσεις και μια χαλάρωση του οικονομικού στραγγαλισμού ενάντια στις περιοχές των Παλαιστίνιων θα οδηγούσαν, κάτω από τις τωρινές συνθήκες, σε μια άμεση βελτίωση για τις συνθήκες διαβίωσης εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστίνιων. Αλλά ολόκληρα τα θεμέλια του ισραηλινού καπιταλισμού, θα απειλούνταν και θα εκτρέπονταν σε μια διαφορετική πορεία.
Οι Ισραηλινοί καπιταλιστές βασίζουν την επιβίωση τους στη στρατηγική της διάσπασης του Παλαιστινιακού πληθυσμού σε διαφορετικά στρατόπεδα και θα συνιστούσε απειλή γι αυτούς, ένας ενωμένος αγώνας από το σύνολο των Παλαιστίνιων στη περιοχή, από τη Δυτική όχθη, την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Γάζα μαζί με το 1.4 εκατομμύρια Παλαιστίνιων που ζουν μέσα στο Ισραήλ. Ακόμα και η παραμικρή πιθανότητα για κοινή πάλη των Αραβικών και Εβραϊκών εργατικών τάξεων στο Ισραήλ, ενάντια στην καπιταλιστική τους κυβέρνηση σε συνδυασμό με την πάλη των Παλαιστίνιων στις αμφισβητούμενες από το Ισραήλ περιοχές, θα συνιστούσε μια πραγματική απειλή για τον καπιταλισμό στη περιοχή.
Περισσότερες από μία φορές, ο Παλαιστινιακός λαός στα αμφισβητούμενα εδάφη έχει χρησιμοποιηθεί σαν αποδιοπομπαίος τράγος, ώστε να ξεπεραστούν οι εσωτερικές αντιθέσεις που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της ισραηλινής κοινωνίας, με την άρχουσα τάξη να είναι μπλεγμένη σ’ όλων των ειδών τα σκάνδαλα και την κοινωνία να είναι πολωμένη από την αυξανόμενη ανισότητα. Η επιθετική αντι-παλαιστινιακή στάση του Νετανιάχου αποσκοπεί επίσης στη δική του πολιτική επιβίωση, αφού προσπαθεί να στρέψει την προσοχή από σκάνδαλα που αφορούν τον ίδιο, τα οποία τα τελευταία χρόνια έχουν φθείρει το κύρος του.
Το αποτέλεσμα της στάσης αυτής είναι ολέθριο. Περισσότερα από τρία χρόνια μετά το βομβαρδισμό της Γάζας το 2014, οι συνθήκες διαβίωσης στη περιοχή δεν έχουν βελτιωθεί καθόλου, με την ανεργία να βρίσκεται στο 29% στις περιοχές της Παλαιστινιακής Αρχής, αλλά πάνω από 44% στη Γάζα και σημαντικά παραπάνω από 60% ανάμεσα στη νεολαία, σύμφωνα με στοιχεία από τη Διεθνή Τράπεζα. Το 80% του πληθυσμού βασίζεται σε ανθρωπιστική βοήθεια για να ζήσει. Πάνω από το 70% του πληθυσμού της Γάζας είναι πρόσφυγες (σύμφωνα με την υπηρεσία Αρωγής Προσφύγων του ΟΗΕ) από εδάφη που τώρα βρίσκονται υπό την κυριαρχία του Ισραήλ. Το ασφυκτικό αυτό περιβάλλον, εξηγεί την απήχηση του αιτήματος της «επιστροφής» που θέτει το παρόν κίνημα. Αλλά η πραγματική αίσθηση απελπισίας ανάμεσα στον πληθυσμό της Γάζας και κυρίως στη νεολαία, δεν μπορεί να εκφραστεί με νούμερα, όταν οι ελπίδες τους καταστρέφονται από μια καθημερινότητα καταπίεσης, προσβολών και αδικίας, που φαίνεται να μην έχει τέλος.
Από την άλλη πλευρά, γεννιέται εύλογα η απορία, γιατί το Ισραήλ δεν προχωρά σ’ έναν ανοικτό πόλεμο ενάντια στους Παλαιστίνιους; Η δυσαναλογία στη στρατιωτική ισχύ ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι εκπληκτική. Ο Ισραηλινός Στρατός θα μπορούσε πολύ εύκολα να διαλύσει οποιαδήποτε αντίσταση μέσα σε μέρες, αν όχι σε ώρες. Ωστόσο, η επιλογή για στρατιωτική κατάληψη της Λωρίδας της Γάζας είχε απορριφθεί από τον Αριέλ Σαρόν, έναν σίγουρα όχι φίλο των Παλαιστίνιων, ο οποίος το 2005 εφάρμοσε τη πολιτική της αναγκαστικής απόσυρσης όλων των Ισραηλινών αποίκων, της απεμπλοκής από τη Γάζα και του σφραγίσματος των συνόρων. Στην πραγματικότητα, ο Σαρόν συνειδητοποίησε, ότι ενώ ο ΙΣ θα μπορούσε να κυριαρχήσει εύκολα στρατιωτικά απέναντι στους Παλαιστίνιους, η διακυβέρνηση μιας κατειλημμένης Γάζας θα αποτελούσε ένα ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα, ενώ την ίδια στιγμή θα ήταν αδύνατο να απομακρύνει ένα σημαντικό μέρος του Αραβικού πληθυσμού χωρίς να πραγματοποιήσει μια γενοκτονία μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου.
Η Γάζα είναι μια λωρίδα γης περίπου 40 χλμ σε μήκος και 6 με 12 χλμ σε πλάτος, σφηνωμένη ανάμεσα σε Ισραήλ, Αίγυπτο και τη Μεσόγειο. Είναι η τρίτη πιο πυκνοκατοικημένη, περικυκλωμένη περιοχή στον κόσμο (μετά τη Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ) με περισσότερους από 5.000 κατοίκους ανά τετραγωνικό χλμ. Μια εκτεταμένη νεκρή ζώνη που έχει επιβληθεί από τους Ισραηλινούς, μειώνει ακόμα περισσότερο τις κατοικήσιμες περιοχές εντός της Λωρίδας της Γάζας. Ο πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί σε 2.1 εκατομμύρια το 2020, γεγονός που θα καταστήσει τη περιοχή μη κατοικήσιμη, αν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση.
Λόγω του κλεισίματος των συνόρων από το Ισραήλ και την Αίγυπτο και του ισραηλινού αποκλεισμού σε θάλασσα και ξηρά, ο πληθυσμός της περιοχής δεν είναι ελεύθερος να εγκαταλείψει ή να εισέλθει στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ δεν επιτρέπεται ούτε η ελεύθερη εισαγωγή και εξαγωγή αγαθών. Η αλιεία περιορίζεται σε 6 ναυτικά μίλια. Οι συμφωνίες του Όσλο του 1993, οι οποίες γέννησαν και την Παλαιστινιακή Αρχή, επέτρεπαν την αλιεία να πραγματοποιηθεί σε απόσταση έως και 20 ναυτικά μίλια.
Η Γάζα εξαρτάται από το Ισραήλ για τα πάντα σχεδόν. Από φαγητό μέχρι φάρμακα και νοσοκομειακό υλικό, από μηχανήματα μέχρι ανταλλακτικά και καύσιμα, από την ενέργεια μέχρι και το πόσιμο νερό. Το Ισραήλ ελέγχει το σύστημα τηλεπικοινωνιών της Γάζας, το οποίο μπορεί και κλείνει ανά πάσα στιγμή. Σκόπιμες διακοπές νερού και ηλεκτρικού γίνονται σε καθημερινή βάση με τον πληθυσμό της Γάζας να πληρώνει ένα βαρύ τίμημα. Το ξαφνικό κλείσιμο των συνόρων έχει άμεσες επιδράσεις και πολύ συχνά χρησιμοποιείται από το Ισραήλ σαν εκβιαστικό όπλο.
Αλλά υπάρχει και μια άλλη πλευρά που γεννιέται από τις ελλείψεις και τη δυστυχία. Αυτές δυναμώνουν τη θέση των ηγετών της Χαμάς, η οποία στηριζόμενη σε δομές φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης αποτελεί πολλές φορές τη μοναδική διέξοδο για τον πληθυσμό.
Οι πολιτικές του ισραηλινού κράτους έχουν σχεδιαστεί για να τροφοδοτούν την αίσθηση της απελπισίας και της ανικανότητας στον πληθυσμό – ειδικά στη νεολαία. Αυτός είναι ο λόγος για την επαναλαμβανόμενη κλιμάκωση της κινητικότητας και της στρατιωτικής έντασης στα σύνορα. Οι ηγέτες της Χαμάς μπορούν προφανώς να βασίζονται σε μια δυσανάλογα έντονη αντίδραση από πλευράς του ισραηλινού κράτους σε οποιαδήποτε τριβή ή σύγκρουση, που τους βοηθά να διατηρούν την εξουσία τους ως τη μόνη δύναμη που μπορεί να αμφισβητήσει το Ισραήλ στα μάτια ενός σημαντικού τμήματος του λαού στη Γάζα. Το γεγονός ότι ο φόβος για πυροβολισμούς από την πλευρά του ισραηλινού στρατού, δεν αποθάρρυνε τη συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων στις διαδηλώσεις στα σύνορα, αποκαλύπτει την άθραυστη αποφασιστικότητα της παλαιστινιακής νεολαίας, η οποία αντανακλάται επίσης στην αυξανόμενη πίεση στην ηγεσία της Χαμάς, να αμφισβητήσει τον αποκλεισμό.
Ο ρόλος της Χαμάς
Τα καταστροφικά αποτελέσματα των συμφωνιών του Όσλο το 1993 είναι φανερά. Ο σχηματισμός της Παλαιστινιακής Αρχής (ΠΑ) αποτελούσε μια παγίδα για τους Παλαιστίνιους, την οποία η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) και η ηγεσία της Φατάχ, υπό τον Γιασέρ Αραφάτ, αποδέχτηκαν εσκεμμένα, με ανταλλαγή μιας καρικατούρας ημι-ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους.
Στην πραγματικότητα, με τη συνεργασία της Παλαιστινιακής ηγεσίας, η ΠΑ μετατράπηκε σ’ έναν καταπιεστικό μεσολαβητή του Ισραήλ στη περιοχή, στη προσπάθειά του να έχει υπό έλεγχο τα διάφορα τμήματα του Παλαιστινιακού πληθυσμού. Πολλοί από τους Παλαιστίνιους που εξεγέρθηκαν ενάντια στη νέα μορφή καταπίεσης, οδηγήθηκαν στις Παλαιστινιακές φυλακές. Η διαφθορά της ηγεσίας, η συνεχής παρέμβαση του Ισραήλ και η συνεχιζόμενη μιζέρια για την πλειοψηφία των Παλαιστίνιων εργαζόμενων και νεολαίας φανέρωσε σύντομα μια διαφορετική πραγματικότητα από τα προπαγανδιστικά όνειρα ενός λαμπρού μέλλοντος μετά την εγκαθίδρυση της ΠΑ.
Σε μια καπιταλιστική βάση, η Δυτική Όχθη και πάνω απ’ όλα η Γάζα δεν θα μπορούσαν ποτέ να βιώσουν μια οικονομική ανάπτυξη από μόνες τους, αλλά και το ίδιο το Ισραήλ απλώς δεν θα το επέτρεπε. Μόνο ένα μικρό στρώμα της παλαιστινιακής ελίτ απολάμβανε τα πενιχρά οφέλη της νέας κατάστασης. Η υπόσχεση του Αραφάτ να μετατρέψει τη Γάζα σε Σιγκαπούρη της Μέσης Ανατολής ακούγεται τώρα σε πολλούς Παλαιστίνιους ως ένα σκληρό αστείο. Είναι ενδιαφέρον ότι οι ηγέτες της Χαμάς – που δεν έχουν καμία πραγματική εναλλακτική λύση – προσφέρουν τώρα την ίδια υπόσχεση.
Το 2005 ο Σαρόν αποφάσισε τη μονομερή αποχώρηση από τη Γάζα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το Ισραήλ μείωσε έστω και για μία στιγμή την πίεση του πάνω στον Παλαιστινιακό λαό. Η αναπτυσσόμενη δυσαρέσκεια ενάντια στην ΠΑ και στην ηγεσία της Φατάχ, οδήγησε τελικά το 2006 στην εκλογική νίκη του Ισλαμικού φονταμενταλιστικού κινήματος της Χαμάς, το οποίο με τη σειρά του έφερε την πολιτική διάσπαση της ΠΑ και τον Ισραηλινό αποκλεισμό της Γάζας που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Τα τρομακτικά εγκλήματα των δύο «Πολέμων» της Γάζας, το 2008-9 και το 2014, δείχνουν τι σημαίνει στην πράξη η διαδικασία ειρήνης κάτω από τα φτερά του Αμερικάνικου και Ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού. Ο πρώτος, που ονομάστηκε από τον ΙΣ «Επιχείρηση Ρίψης Μολύβδου», είχε 1400 νεκρούς Παλαιστίνιους και 13 Ισραηλινούς, για να μην αναφέρουμε τους χιλιάδες τραυματίες και την καταστροφή τεράστιων τμημάτων υποδομών της Γάζας. Το ίδιο ακριβώς σκηνικό επαναλήφθηκε, σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα το 2014 (2300 Παλαιστίνιοι και 73 Ισραηλινοί νεκροί). Μόνο τα στοιχεία από τις απώλειες φανερώνουν την δυσαναλογία στρατιωτικής ισχύος στους δύο «πολέμους».
Οι συνεχείς απειλές της ισραηλινής παρέμβασης παραδόξως βοήθησαν τη Χαμάς να εδραιώσει τη θέση της στη Γάζα και να επιτύχει την εσωτερική καταστολή της πιο κοσμικής και σοσιαλιστικής αντιπολίτευσης. Τώρα, 12 χρόνια αργότερα, βλέπουμε ξανά τον ίδιο μηχανισμό σε λειτουργία.
Η απειλή της Χαμάς χρησιμοποιήθηκε επιδέξια από την ισραηλινή άρχουσα τάξη και από τον Νετανιάχου ειδικότερα, ως μέσο εδραίωσης της θέσης τους στην κοινωνία, ιδιαίτερα μετά την αυξανόμενη κριτική της αντιπολίτευσης στις πολιτικές λιτότητας που επέβαλε η κυβέρνηση στην ισραηλινή εργατική τάξη. Τα σκάνδαλα διαφθοράς υπονόμευσαν σε μεγάλο βαθμό το κύρος του Νετανιάχου και οι σχετικά μικρές ακόμα, αλλά σημαντικές διαδηλώσεις δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων τους τελευταίους μήνες κατά της κυβερνητικής πολιτικής για τη μετανάστευση και κατά της διαφθοράς δείχνουν ότι υπάρχει η δυναμική για ένα ισχυρότερο κίνημα εναντίον της κυβέρνησης.
Οι πυροβολισμοί άοπλων διαδηλωτών στη Γάζα και η αγέρωχη στάση της παλαιστινιακής νεολαίας υπονόμευσαν επίσης την αξιοπιστία της κυβέρνησης.
Η κρίση του καπιταλισμού στο Ισραήλ, δημιουργεί τη βάση για περαιτέρω σπασμούς στην περιοχή, που θα θέσουν για μία ακόμη φορά στην ημερήσια διάταξη την ανάγκη ενοποίησης του αγώνα των Παλαιστινίων στο Ισραήλ και στα παλαιστινιακά εδάφη με τον αγώνα της εργατικής τάξης και της νεολαίας στο Ισραήλ ενάντια στις πολιτικές λιτότητας, στον πόλεμο και στις ταξικές ανισότητες που έχει επιβάλει η Ισραηλινή άρχουσα ελίτ.
Μετάφραση: Μάριος Καλομενόπουλος
