Μετά από σχεδόν 19 χρόνια στην εξουσία, η δημοτικότητα του μακροβιότερου αρχηγού κράτους της Τουρκίας, του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καταρρέει. Το κυβερνόν Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν βυθίζεται στις δημοσκοπήσεις, με την πιο πρόσφατη να του δίνει 30%: το χαμηλότερο ποσοστό των σχεδόν δύο δεκαετιών διακυβέρνησής του.
Η άνοδος του AKP στην εξουσία συνέπεσε με μια παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, η οποία στην Τουρκία σηματοδότησε τη μεγαλύτερη οικονομική άνοδο στην ιστορία της χώρας. Αυτό έδωσε χώρο στο ΑΚΡ να κάνει ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και στον Ερντογάν να παρουσιαστεί ως μεταρρυθμιστής στα μάτια των μαζών. Αυτή ήταν η πηγή της δημοτικότητας και της υποστήριξης στον Ερντογάν και στο ΑΚΡ. Αυτές οι συνθήκες τώρα μετατρέπονται στο αντίθετό τους.
Οι μάζες υποφέρουν
Η Τουρκία αντιμετωπίζει τώρα μια σοβαρή οικονομική κρίση. Ο αυξανόμενος πληθωρισμός και η ελεύθερη πτώση του νομίσματος εν μέσω διψήφιων ποσοστών ανεργίας ωθούν τις μάζες στην εξαθλίωση. Από την αρχή του έτους, το νόμισμα έχει χάσει περισσότερο από το 45% της αξίας του και περισσότερο από το 30% μόνο τον Νοέμβριο. Ενώ η κρατική υπηρεσία, το Τουρκικό Στατιστικό Ινστιτούτο (TÜİK), αναφέρει ότι ο πληθωρισμός ανέρχεται στο 21,31%, ο Ερευνητικός Όμιλος για τον Πληθωρισμό (ENAG), ένας ανεξάρτητος φορέας, υπολόγισε ότι ο πραγματικός πληθωρισμός είναι 58,65%. Η Τουρκία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγόμενες πρώτες ύλες και πηγές ενέργειας, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε πτώση της αξίας του νομίσματός της αυξάνει τις τιμές των βασικών αγαθών. Η Τουρκία εισάγει περισσότερο από το 93% του πετρελαίου της και περισσότερο από το 98% του φυσικού αερίου της. Το αυξανόμενο κόστος ενέργειας ωθεί τις τιμές όλων των άλλων αγαθών και υπηρεσιών ακόμη υψηλότερα. Οι τιμές της ενέργειας αυξήθηκαν πολλές φορές φέτος, λόγω του αδύναμου νομίσματος αλλά και της αύξησης των παγκόσμιων τιμών ενέργειας και της συμφόρησης στην αλυσίδα εφοδιασμού.
Τα βασικά προϊόντα διατροφής έχουν γίνει τόσο απρόσιτα που οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν μόνο βασικά προϊόντα όπως ψωμί, ζυμαρικά και αυγά. Υπάλληλοι σούπερ-μάρκετ ανεβάζουν στο διαδίκτυο εικόνες από αυξήσεις τιμών σε αγαθά, τραβώντας φωτογραφίες από ράφια με τις αλλαγές τιμών κατά τη διάρκεια της εβδομάδας. Η τιμή των βασικών προϊόντων όπως το ηλιέλαιο έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 137% κατά τη διάρκεια του έτους, ενώ το κόστος του αλευριού έχει αυξηθεί κατά 109% και της ντομάτας κατά 75%. Οι ουρές σε δομές παροχής τροφίμων για ένα πιάτο φαΐ έχουν γίνει συνηθισμένο θέαμα σε όλη τη χώρα.
Η τιμή του πετρελαίου έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 102% και οι αυξήσεις των τιμών στο φυσικό αέριο έχουν αφήσει εκατομμύρια νοικοκυριά χωρίς θέρμανση και ηλεκτρισμό. Οι τιμές και τα ενοίκια των κατοικιών εκτινάσσονται επίσης στα ύψη, με τα τελευταία να έχουν αυξηθεί πάνω από 70%.
Τα στοιχεία της ανεργίας παραμένουν σε διψήφια νούμερα από το 2013. Σύμφωνα με τη Συνομοσπονδία Προοδευτικών Συνδικάτων της Τουρκίας (DİSK), σχεδόν 8 εκατομμύρια άνθρωποι είναι άνεργοι. Τα ποσοστά ανεργίας μεταξύ των νέων και των γυναικών είναι ακόμη υψηλότερα, στο 22% και 29% αντίστοιχα.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε από την Ένωση για τα Δικαιώματα των Καταναλωτών (THD) τον Ιούλιο, με βάση στοιχεία που ελήφθησαν από τα κύρια συνδικάτα και την TÜİK, περισσότεροι από 16 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της πείνας. Άλλα 50 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Έτσι, από έναν πληθυσμό 84 εκατομμυρίων, τα 66 εκατομμύρια είναι φτωχοί. Αυτοί οι εκπληκτικοί αριθμοί αποκαλύπτουν το βάθος της ανισότητας στη χώρα.
Οι εργαζόμενοι είναι σοκαρισμένοι από το πόσο γρήγορα εξαφανίζονται οι μισθοί τους και με το πόσο έχει μειωθεί η αγοραστική τους δύναμη. Ο κατώτατος μισθός είναι 2.825 τουρκικές λίρες, που άξιζε 382 δολάρια στην αρχή του έτους, ενώ ανέρχεται τώρα στα 205 δολάρια. Πάνω από το μισό εργατικό δυναμικό λαμβάνει τον κατώτατο μισθό, ο οποίος είναι πολύ χαμηλότερος από το όριο της φτώχειας των 10.190 τουρκικών λιρών και ακόμα πιο κάτω και από το όριο πείνας (3.190 λίρες).
Εργάτες στο Καϊσέρι, τη «γενέτειρα» του AKP, μίλησαν στην εφημερίδα Evrensel Daily για τις συνθήκες ζωής τους, με έναν να λέει: «Κάνουν τους πλούσιους πλουσιότερους και ζουν σε βάρος μας». Ένας άλλος εργαζόμενος πρόσθεσε: «Οι εργοδότες – και είναι όλοι στο κοινοβούλιο – θέλουν να δουλεύουμε υπερωρίες. Πότε θα μπορούμε να περάσουμε χρόνο με την οικογένειά μας; Μετατρέπουν τους εργάτες σε σκλάβους».
Όταν ρωτήθηκε ποια ήταν η λύση, ένας εργαζόμενος απάντησε: «Πρέπει όλοι να ενωθούμε». Αυτά είναι αποκαλυπτικά λόγια που βγαίνουν από την καρδιά των «Τίγρεων της Ανατολίας», την παραδοσιακή βάση του Ερντογάν. Η οικονομική κρίση έχει διαλύσει βίαια τους δεσμούς που κάποτε συνέδεαν αυτά τα στρώματα του πληθυσμού με το κόμμα που ανέδειξαν στην εξουσία.
Ο Ερντογάν αψηφά την «οικονομική ορθοδοξία»
Σε μια εποχή που τα επιτόκια αυξάνονται σε όλο τον κόσμο για την καταπολέμηση του καλπάζοντος πληθωρισμού, ο Ερντογάν πιέζει την τουρκική Κεντρική Τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια. Η ανοιχτή αψήφιση του εγχειριδίου κανόνων της αστικής οικονομίας γίνεται πλέον καθημερινά πρωτοσέλιδο, καθώς οι σαστισμένοι αστοί αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.
Μετά τη μείωση των επιτοκίων κατά άλλες 200 μονάδες βάσης στις 18 Νοεμβρίου για τρίτο συνεχόμενο μήνα, η λίρα έφτασε σε ένα ακόμη χαμηλό ρεκόρ. Την επόμενη Δευτέρα, ο Ερντογάν συνέχισε αυτή την πολιτική, αρνούμενος να υποκύψει στις πιέσεις, δηλώνοντας ότι η Τουρκία θα κερδίσει αυτόν τον «οικονομικό πόλεμο ανεξαρτησίας». Την επόμενη μέρα, η λίρα υπέστη ένα από τα μεγαλύτερα κραχ στην ιστορία της, υποχωρώντας έως και 13,45 σε σχέση το δολάριο, προκαλώντας διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα.
Οι αστοί οικονομολόγοι τόνισαν επανειλημμένα την «ανορθόδοξη πεποίθηση» του Ερντογάν ότι τα υψηλότερα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό όταν συμβαίνει πραγματικά το αντίθετο και αποδίδουν την επιμονή του σε αυτό το σημείο στον «αυταρχισμό» και τον «ακανόνιστο» χαρακτήρα της προσωπικότητάς του. Ενώ η προσωπικότητα του Ερντογάν αποτελεί έναν παράγοντα στην κατάσταση, στην πραγματικότητα προσπαθεί να αποτρέψει μια κοινωνική έκρηξη.
Τα τελευταία δύο χρόνια, ο Ερντογάν απέλυσε πολλούς διοικητές της Κεντρικής Τράπεζας και υπουργούς Οικονομικών. Πρόσφατα, απέλυσε τον Λούτφι Ελβάν, τον υπουργό Οικονομικών και το μόνο άτομο που είχε απομείνει στην αντιπολίτευση, και τον αντικατέστησε με τον Νουρεντίν Νεμπατί, ένα πιστό στέλεχος του AKP, εν μέσω μιας ακόμη βουτιάς του νομίσματος την 1η Δεκεμβρίου. Η Τουρκία έχει ξοδέψει τα περιορισμένα συναλλαγματικά της αποθέματα για να στηρίξει τη λίρα δύο φορές τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Αυτές οι παρεμβάσεις μετά βίας επιβράδυναν την ελεύθερη πτώση της λίρας ενώ τα αποθεματικά εξαντλήθηκαν.
Το καθεστώς Ερντογάν προσπαθεί απεγνωσμένα να διατηρήσει την οικονομία όρθια, αλλά δεν έχει πολλές επιλογές. Όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση η τουρκική οικονομία μαστιζόταν ήδη από τον πληθωρισμό, την υποτίμηση του νομίσματος και την ανεργία.
Το καθεστώς αναγκάστηκε να λάβει δραστικά μέτρα για να διατηρήσει όρθια την οικονομία και το βιοτικό επίπεδο. Η κυβέρνηση διευκόλυνε την πρόσβαση σε πιστώσεις, μία πολιτική η οποία είχε ήδη ξεκινήσει το 2019 μετά την είσοδο της Τουρκίας σε ύφεση το 2018. Και στην πραγματικότητα, η τουρκική οικονομία αναπτύχθηκε ακόμη και κατά 1,8% το 2020, αποτελώντας μία από τις λίγες οικονομίες στον κόσμο που αναπτύχθηκαν τότε.
Σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, περισσότερο από το 71% του πληθυσμού έχει χρέη. Από τον Ιανουάριο του 2021 οι Τούρκοι έχουν συσσωρεύσει σχεδόν 128 δισεκατομμύρια λίρες σε δάνεια. Το συνολικό χρέος έχει φτάσει τα 1,3 τρισεκατομμύρια λίρες. Ήδη οι τράπεζες αντιμετωπίζουν αύξηση των καθυστερήσεων πληρωμών και αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χρεωθεί περαιτέρω και τώρα αντιμετωπίζουν νομικές κυρώσεις.
Ο Ερντογάν πιστεύει ότι μπορεί να διαχειριστεί την κρίση με περισσότερα χρέη, αλλά φαίνεται να ξεχνάει το κρίσιμο σημείο σε αυτή την περίπτωση: το χρέος πρέπει να αποπληρωθεί κάποια στιγμή – και με τόκο μάλιστα! Συσσωρεύοντας χρέη ως μέσο υπέρβασης της κρίσης, οξύνει τις αντιφάσεις του τουρκικού καπιταλισμού και ανοίγει το δρόμο για περισσότερη αστάθεια.
Το εξωτερικό χρέος είναι σήμερα πάνω από το 60% του ΑΕΠ. Τους επόμενους 12 μήνες, η Τουρκία πρέπει να πληρώσει σχεδόν 170 δισεκατομμύρια δολάρια χρέους κυρίως σε δολάρια, που αντιστοιχεί στο 23% του τουρκικού ΑΕΠ. Η Τουρκία δεν έχει αρκετά αποθεματικά για να καλύψει αυτό το χρέος, και με τη γρήγορη υποτίμηση της λίρας, αυτό το χρέος γίνεται όλο και πιο δυσβάσταχτο.
Οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας μεγεθύνουν το πρόβλημα. Μόνο τον Σεπτέμβριο, το κόστος εισαγόμενης ενέργειας της Τουρκίας αυξήθηκε κατά 65,7%. Το καθεστώς χρειάζεται απεγνωσμένα ξένο κεφάλαιο για να χρηματοδοτήσει το εξωτερικό χρέος ύψους 450 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αλλά η Τουρκία βιώνει και πάλι φυγή κεφαλαίων. Στην περίπτωση που η κυβέρνηση τυπώσει περισσότερα χρήματα, κάτι που είναι πιθανό, ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί.
Αλλά τι επιλογές έχει ο Ερντογάν; Εάν αυξήσει τα επιτόκια, θα ασκήσει πίεση σε μια πολύ εύθραυστη οικονομία και θα προκαλέσει μια αλυσίδα χρεοκοπιών οδηγώντας σε μαζική φτώχεια και μαζική ανεργία. Αλλά ενώ τα χαμηλά επιτόκια διατηρούν τη λεγόμενη ρευστότητα, σημαίνουν επίσης υψηλό πληθωρισμό που, με τη σειρά του, συνεχίζει να υποτιμά τη λίρα και να σπρώχνει τις μάζες περαιτέρω στο χρέος και τη φτώχεια, κάτι που επίσης υπονομεύει την υποστήριξη στο καθεστώς του.
Ο Ερντογάν δεν έχει διέξοδο από την κρίση του τουρκικού καπιταλισμού. Πράγματι, δεν υπάρχει διέξοδος από αυτή την κρίση μέσα στα όρια του καπιταλιστικού συστήματος. Ο Ερντογάν, ο οποίος ανήλθε στην εξουσία εκμεταλλευόμενος την οικονομική κατάρρευση που προϋπήρχε της διακυβέρνησής του στην Τουρκία και εξάλειψε όλους τους αντιπάλους του, μπορεί κάλλιστα να έρθει αντιμέτωπος με μια κατάρρευση ο ίδιος.
Η άνοδος και η πτώση του AKP
Το ΑΚΡ ανέβηκε στην εξουσία το 2002, εκμεταλλευόμενο ένα κύμα δυσαρέσκειας για όλα τα κόμματα του κατεστημένου μετά το οικονομικό κραχ στην Τουρκία το 2001-2002. Το νεοσύστατο κόμμα εκμεταλλεύτηκε την οργή των μαζών, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως ένα κόμμα κατά του κατεστημένου που θα μπορούσε να προσφέρει μια νέα αρχή σε μια χώρα που πληττόταν από πληθωρισμό, νομισματική κρίση, ανεργία και φτώχεια. Υποσχέθηκε ευημερία, ειρήνη και δημοκρατία.
Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη πριν από το 2008 επέτρεψε στο AKP να τηρήσει κάποιες από αυτές τις υποσχέσεις. Η Τουρκία γνώρισε μια τεράστια εισροή κεφαλαίων. Μεταξύ 2002 και 2011, η Τουρκία κατάφερε να επιτύχει μέσο ρυθμό ανάπτυξης 7,5%, ενώ ο πληθωρισμός και τα επιτόκια μειώθηκαν. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Τουρκία τριπλασιάστηκε μεταξύ 2002 και 2010. Το καθεστώς μπόρεσε να δώσει ουσιαστικές παραχωρήσεις, συνδέοντας τις ιστορικά υπανάπτυκτες περιοχές της Ανατολίας με την υπόλοιπη χώρα με ένα νέο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων, γεφυρών και αεροδρομίων, ενώ πραγματοποιούσε μεταρρυθμίσεις στην υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και τη στέγαση. Οι αγρότες και οι εργάτες μετακόμισαν στις πόλεις και δημιουργήθηκαν ακμάζουσες βιομηχανικές πόλεις σε όλες τις περιοχές της Ανατολίας. Το βιοτικό επίπεδο της πλειοψηφίας του πληθυσμού αυξήθηκε παράλληλα με την οικονομική ανάπτυξη και εκατομμύρια Τούρκοι βγήκαν από τη φτώχεια.
Όσο η οικονομία αναπτύσσονταν και γινόταν δυνατή η άνοδος του βιοτικού επιπέδου και ελλείψει εναλλακτικής λύσης της εργατικής τάξης, το AKP κέρδιζε τις εκλογές και μάλιστα μεγάλωνε τη βάση υποστήριξής του.
Αλλά μόλις ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση του καπιταλισμού του 2008-2009, το καθεστώς εξαρτιόταν όλο και περισσότερο από τη φθηνή πίστωση και την κερδοσκοπική δραστηριότητα. Ενώ το καθεστώς Ερντογάν ήταν σε θέση να επιτύχει πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, η χώρα συσσώρευε στην πραγματικότητα ένα τεράστιο χρέος. Το 2013, η κατάσταση άλλαξε. Ο πληθωρισμός και η ανεργία άρχισαν να αυξάνονται και το νόμισμα άρχισε τη σταθερή πτώση του το 2017. Όλοι αυτοί οι παράγοντες κορυφώθηκαν στην οικονομική κατάρρευση του 2018.
Σε κάθε μια από τις κρίσεις που υπέστη ο τουρκικός καπιταλισμός τα τελευταία χρόνια, το καθεστώς μεταφέρει όλο και περισσότερο το βάρος αυτών των κρίσεων στους ώμους των μαζών, εκθέτοντας τον πραγματικό ταξικό χαρακτήρα του κυβερνόντος ΑΚΡ. Η κρίση του συστήματος έχει φέρει στην επιφάνεια όλες τις αντιφάσεις. Αυτή είναι η πηγή της εκλογικής βουτιάς του Ερντογάν και του AKP στις κάλπες.
Το καθεστώς Ερντογάν προσπάθησε να εκτρέψει την ταξική πάλη ξεκινώντας ξένες επεμβάσεις, διχάζοντας την εργατική τάξη σε εθνικές γραμμές πυροδοτώντας την αντικουρδική υστερία. Προσπάθησε να ενισχύσει τον έλεγχο του δικού του αποδυναμωμένου καθεστώτος, συγκεντρώνοντας ολοένα περισσότερη εξουσία στα χέρια του, καθαρίζοντας τον κρατικό μηχανισμό από τους αντιπάλους του και αντικαθιστώντας τους με έμπιστους, ενώ φυλακίζει δημοσιογράφους και επικριτές.
Ο διορισμός ενός πιστού του AKP ως πρύτανη στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου (Μπογαζίτσι) στην Κωνσταντινούπολη με προεδρικό διάταγμα πυροδότησε κύμα φοιτητικών διαδηλώσεων στην πόλη. Για να ανακόψει το κίνημα, το καθεστώς απομάκρυνε τον πρύτανη, αντικαθιστώντας τον με έναν άλλο πιστό του AKP, αλλά δεν κατάφερε να καταστείλει πλήρως το κίνημα.
Η οργή συσσωρεύεται κάτω από την επιφάνεια της κοινωνίας και η εργατική τάξη αρχίζει να μπαίνει στον αγώνα. Κύμα απεργιών και διαμαρτυριών εξαπλώνεται σε όλη τη χώρα. Το καθεστώς του Ερντογάν δεν κατάφερε να καταστείλει το εργατικό κίνημα, αντίθετα η οργανωμένη εργατική τάξη ενισχύεται καθώς οι εργαζόμενοι στρέφονται στα συνδικάτα αναζητώντας διέξοδο από την κρίση. Καθώς οι εργαζόμενοι αρχίζουν να αντιστέκονται στις επιθέσεις στο βιοτικό τους επίπεδο, οι αγώνες τους διαμορφώνουν περαιτέρω την ταξική συνείδησή τους και εξυπηρετούν την αγωνιστική μεταμόρφωση ενός στρώματος της εργατικής τάξης.
Με αυτήν την αυξανόμενη οργή, ορισμένα στρώματα στρέφονται προς την κύρια αντιπολίτευση, το CHP (Ρεπουμπλικάνικο Λαϊκό Κόμμα), αλλά αυτό συμβαίνει μόνο επειδή δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από μέρους της εργατικής τάξης. Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο ηγέτης του CHP, δίνει τώρα τις ίδιες υποσχέσεις που είχε δώσει ο Ερντογάν πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες. Έχει υποσχεθεί το «κράτος δικαίου», ένα τέλος στους «διεφθαρμένους αξιωματούχους που χρησιμοποιούν τις θέσεις τους για να πλουτίσουν» και να επιφέρει «ειρήνη, δημοκρατία και δικαιοσύνη».
Στην πραγματικότητα όμως, ο Κιλιτσντάρογλου είναι απλώς ένας εκπρόσωπος της κεμαλικής πτέρυγας της τουρκικής άρχουσας τάξης, η οποία δεν έχει θεμελιώδεις διαφορές με το AKP. Ελλείψει εναλλακτικής λύσης της εργατικής τάξης, το CHP πρόκειται να κερδίσει από την κρίση του Ερντογάν, αλλά οι εργαζόμενοι και οι φτωχοί θα μάθουν γρήγορα ότι οι Κεμαλικοί δεν μπορούν να προσφέρουν καμία λύση στις μάζες. Μόνο η εργατική τάξη μπορεί να οδηγήσει στην έξοδο από την κρίση του καπιταλισμού παλεύοντας ενάντια σε ολόκληρη την αστική τάξη, τόσο τη λεγόμενη κοσμική κεμαλική πτέρυγα όσο και τη συντηρητική αστική τάξη της Ανατολίας.
Οι πλούσιοι κοροϊδεύουν τις μάζες
Καθώς οι μάζες παλεύουν με τη φτώχεια και την πείνα, ο Ερντογάν προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τη θρησκεία για να συγκρατήσει την οργή των μαζών, λέγοντας: «Ο Κύριός μας λέει, θα σας δοκιμάσω με λίγο φόβο και πείνα και απώλεια πλούτου, ζωών και αγαθών». Αλλά ο Ερντογάν δεν ζει στην πείνα ή την απώλεια πλούτου και αγαθών. Το περασμένο καλοκαίρι αποκαλύφθηκε πως έχει ένα νεόκτιστο δεύτερο προεδρικό μέγαρο. Ένα εξοχικό στις ακτές της Μεσογείου, αξίας 74 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο χτίστηκε με χρήματα που είχαν κλαπεί από τα δημόσια ταμεία.
Ενώ οι εργαζόμενοι αγωνίζονται να αγοράσουν ψωμί, η Εμινέ Ερντογάν, η σύζυγος του Ερντογάν, λέει στις μάζες να «μειώσουν τις μερίδες τους» και ότι μπορούν να εξοικονομήσουν χρήματα «αποξηραίνοντας μάνγκο και αποθηκεύοντάς τα». Οι αξιωματούχοι του AKP που έχουν εκτεθεί σε σκάνδαλα διαφθοράς συνεχίζουν να ζουν μέσα στην πολυτέλεια, κοροϊδεύοντας τις μάζες με το να τους λένε να «τρώνε λιγότερο» και ότι είναι πατριωτικό τους καθήκον να αποδεχτούν την οικονομική κατάσταση ακόμα και αν πρέπει να φάνε «κρεμμύδια και ψωμί για ημέρες ή μήνες», επισημαίνοντας ότι «και ο Προφήτης μας ζούσε με άδειο στομάχι».
Την ίδια στιγμή το TGRT, ένα ειδησεογραφικό κανάλι που συνδέεται με το ΑΚΡ, μετέδωσε μία είδηση σχετικά με το μειούμενο κόστος της φθηνής εργασίας στην Τουρκία, πανηγυρίζοντας το γεγονός ότι η Τουρκία έχει το φθηνότερο (δηλαδή το πιο εκμεταλλευόμενο) εργατικό δυναμικό στον κόσμο και ότι ως εκ τούτου νέα κεφάλαια θα εισρεύσουν στη χώρα. Όμως σήμερα δεν είναι 2002, ο καπιταλισμός βρίσκεται σε κρίση και δεν θα υπάρξει εισροή ξένου κεφαλαίου στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν διαβεβαιώνει τους ξένους επενδυτές πως «θα είναι πάντα ευχαριστημένοι με τα μεγάλα κέρδη» και ότι «η πόρτα είναι ορθάνοιχτη στην Τουρκία». Αυτό που εννοεί ο Ερντογάν είναι ότι η Τουρκία είναι ένας τόπος όπου οι εργαζόμενοι έχουν λίγα δικαιώματα και θα διασφαλίσει ότι η εργατική τάξη θα σερβιριστεί στο πιάτο στους καπιταλιστές. Ο Ερντογάν προτιμά να ωθήσει την εργατική τάξη πιο κοντά στην πείνα παρά να απομακρυνθεί από την εξουσία.
Ο τουρκικός λαός βλέπει όλο και περισσότερο το AKP ως μια ξεδιάντροπη ομάδα διεφθαρμένων ψευτών και κλεφτών, που έχουν πλουτίσει εκμεταλλευόμενοι εργάτες, ιδιωτικοποιώντας κρατικά περιουσιακά στοιχεία. Όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι καταλαβαίνουν ότι ωθούνται στη φτώχεια, ώστε η άρχουσα τάξη να μπορεί να προστατεύσει τα κέρδη της και να πλουτίσει περισσότερο. Οι εκκλήσεις του Ερντογάν στο Ισλάμ δεν έχουν πλέον το ίδιο αποτέλεσμα όπως κάποτε. Η άρνησή του για την ύπαρξη οικονομικής κρίσης, η συνωμοτική ρητορική (ο ένοχος, σύμφωνα με τον Ερντογάν ως συνήθως, είναι οι «ξένοι πράκτορες») και οι επιθέσεις του τροφοδοτούν το αυξανόμενο αίσθημα κατά του Ερντογάν. Όλη αυτή η κατάσταση ανοίγει τον δρόμο για μια κοινωνική έκρηξη.
Η οικονομική ανάπτυξη και η εκβιομηχάνιση στην Τουρκία το προηγούμενο διάστημα οδήγησε επίσης σε μαζική προλεταριοποίηση: την ανάπτυξη της τάξης από την οποία εξαρτώνται τα κέρδη του καπιταλιστικού συστήματος και της τάξης που προορίζεται να λειτουργήσει ως νεκροθάφτης του καπιταλισμού. Η τουρκική εργατική τάξη έχει αυξηθεί κατά εκατομμύρια τις τελευταίες δύο δεκαετίες και αρχίζει να μπαίνει στον αγώνα. Το κρίσιμο καθήκον είναι η οικοδόμηση ενός επαναστατικού κόμματος με ένα ξεκάθαρο μαρξιστικό πρόγραμμα που θα συνδεθεί με τους αγώνες της εργατικής τάξης και θα προετοιμάσει το επαναστατικό κίνημα που μπορεί να ανατρέψει, όχι μόνο το καθεστώς Ερντογάν, αλλά ολόκληρο το καπιταλιστικό σύστημα.
Μετάφραση: Ηλίας Κυρούσης
 του Ερντογάν βυθίζεται στις δημοσκοπήσεις, με την πιο πρόσφατη να του δίνει 30%: το χαμηλότερο ποσοστό των σχεδόν δύο δεκαετιών διακυβέρνησής του.){kind=link}