Η άνοδος του ακροδεξιού εθνικισμού και της αντι-μεταναστευτικής ρητορικής στην Ανατολική Ευρώπη αντανακλά μια προσπάθεια από την πλευρά των κυβερνήσεων να αποπροσανατολίσουν από τις αυξανόμενες κακουχίες που προκλήθηκαν από το χαμηλό βιοτικό επίπεδο και από τη ζημιά που επιβλήθηκε στην πλειοψηφία του πληθυσμού από την καπιταλιστική κρίση, σε μια κατάσταση όπου η εργατική τάξη δεν έχει εισέλθει αποφασιστικά στο προσκήνιο.
Οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης ΑΕΠ (σε σχέση με τους αντίστοιχους στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης) καλύπτουν την πραγματικότητα της ακραίας καπιταλιστικής εκμετάλλευσης μιας εξειδικευμένης εργατικής τάξης, μέσα σε ένα καθεστώς χαμηλών μισθών, που έχουν επιβληθεί για τη μεγιστοποίηση των καπιταλιστικών κερδών και των ξένων επενδύσεων. Μια πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Συνδικαλιστικού Ινστιτούτου («Γιατί η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη χρειάζεται αύξηση μισθών») δείχνει ότι οι μισθολογικές διαφορές ανάμεσα σε Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, οι οποίες μέχρι και το 2008 μειώνονταν αργά, έχουν αυξηθεί την τελευταία δεκαετία.
Ως αποτέλεσμα, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ριζοσπαστικοποίησης της νεολαίας. Ανάμεσα στα πρώτα συμπτώματα είναι οι κινητοποιήσεις εναντίον της διαφθοράς σε αρκετές χώρες, οι οποίες αντικατοπτρίζουν μια αυξανόμενη απόρριψη του συνόλου του κατεστημένου. Βασικά τμήματα της εργατικής τάξης έχουν επίσης ξεκινήσει την επίθεση στο βιομηχανικό τομέα – σε πολλές περιπτώσεις για πρώτη φορά μετά την κατάρρευση των σταλινικών καθεστώτων – πραγματοποιώντας σημαντικές απεργίες, με αίτημα σημαντικές αυξήσεις μισθών και καλύτερες εργασιακές συνθήκες.
Στη Σλοβακία, χιλιάδες φοιτητές διαδήλωσαν τον Απρίλιο του 2017, απαιτώντας την παραίτηση του υπουργού Ρόμπερτ Φίκο λόγω κατηγοριών διαφθοράς. Αυτό ακολουθήθηκε τον Ιούνιο από μαζική απεργία 12.000 εργατών στα 3 εργοστάσια της Volkswagen στην Μπρατισλάβα, η οποία οδήγησε σε αύξηση μισθών της τάξης του 14%. Αύξηση της τάξης του 7% δόθηκε από την KIA και την Peugeot για να αποφευχθούν απεργίες, προκαλώντας ανησυχίες ότι το κίνημα μπορεί να εξαπλωθεί.
Σημαντικά κινήματα έχουν επίσης δημιουργηθεί ως αντίθεση σε αντιδραστικά μέτρα. Στην Πολωνία, οι επιθέσεις της δεξιάς κυβέρνησης εναντίον των εναπομείναντων δικαιωμάτων άμβλωσης προκάλεσαν τον Οκτώβρη του 2016 το κίνημα δεκάδων χιλιάδων γυναικών, με το όνομα «Μαύρη Διαμαρτυρία», το οποίο υποχρέωσε την κυβέρνηση σε υποχώρηση.
Στην πρώην Γιουγκοσλαβία, η διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης είναι πιο εξελιγμένη. Η αυξανόμενη διάθεση απόρριψης των διεφθαρμένων, αντιδραστικών αστικών καθεστώτων από ένα μέρος της νεολαίας και της εργατικής τάξης εκφράστηκε ξεκάθαρα μέσα απ’ το εξεγερσιακό κίνημα της άνοιξης του 2014 στη Βοσνία. Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, πραγματοποιήθηκαν σημαντικές απεργίες. Η καθολική απεργία στο εργοστάσιο της Fiat στο Κραγκούγιεβατς, τον Ιούλιο του 2017, ήταν απλά η πιο σημαντική ανάμεσα σ’ ένα σημαντικό αριθμό ριζοσπαστικών απεργιών σε μικρότερα εργοστάσια και χώρους εργασίας. Επαναλαμβανόμενες απεργίες και διαμαρτυρίες πραγματοποιήθηκαν επίσης στη Βοσνία απ’ τους εργάτες στους σιδηροδρόμους.
Οι διαδηλώσεις της νεολαίας εναντίον της νίκης του Βούτσιτς στις προεδρικές εκλογές του Απριλίου του 2017, παρότι κυριαρχούνταν ευρέως από μικροαστικές αυταπάτες, αποκάλυψαν ότι η νεολαία είναι ανοιχτή σε επαναστατικές ιδέες. Οι δυνατότητες για τους Γιουγκοσλάβους μαρξιστές φάνηκαν από τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έπαιξαν στο κίνημα στο Νόβι Σαντ.
