Έχοντας μπει στην τελική προεκλογική ευθεία, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ έχει ξεκινήσει να προβάλλει ένα σύνολο θέσεων που αποκαλεί «πρόγραμμα των 50 πρώτων ημερών». Παρότι σε αυτό περιλαμβάνονται δεσμεύσεις για στοιχειώδεις φιλεργατικές και φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις, το βασικό του χαρακτηριστικό είναι, δυστυχώς, η ατολμία.
Η ανεπάρκεια αυτών των θέσεων είναι, κατά το μεγαλύτερο μέρος της, λογική συνέπεια της άρνησης να γίνουν ριζοσπαστικές δεσμεύσεις για μέτρα που θα θίξουν το μεγάλο κεφάλαιο. Έτσι, χωρίς να υπάρχει κάποια θέση για κρατικοποίηση ή έστω βαριά φορολόγηση των μεγάλων επιχειρήσεων και του μεγάλου πλούτου, τα μέτρα για την αντιμετώπιση της ακρίβειας είναι αναπόφευκτα εξαιρετικά περιορισμένα. Δεν προβάλλεται η κατάργηση του ΦΠΑ, αλλά μόνο η μείωσή του στα είδη διατροφής. Αντίστοιχα, δεν προβάλλεται η κατάργηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα καύσιμα, παρά μόνο η μείωσή του στα κατώτερα επιτρεπτά από την Ευρωπαϊκή Ένωση (!) επίπεδα.
Όμως, όπως κάθε εργαζόμενος αντιλαμβάνεται σήμερα, είναι τόσο πολύπλευρα τα χτυπήματα της ακρίβειας στο βιοτικό επίπεδο που το όποιο μικρό όφελος από τέτοια περιορισμένα μέτρα θα κινδυνεύει να αναιρεθεί – και «με το παραπάνω» – από την πρώτη σημαντική αύξηση στις τιμές κάποιου βασικού αγαθού.
Για τον ίδιο λόγο, ακόμα και η σημαντική δέσμευση για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ (μικτά), μπορεί πολύ εύκολα να χάσει κάθε αξία. Γι’ αυτό και οι μαρξιστές υποστηρίζουμε ότι το ύψος των μισθών πρέπει να συνδέεται με τη διακύμανση των τιμών στα βασικά καταναλωτικά αγαθά. Χωρίς μια τέτοια σύνδεση, ακόμα και η φαινομενικά εντυπωσιακότερη ονομαστική αύξηση μισθών μπορεί να αποτελεί (ή να καταστεί πολύ σύντομα) μείωση των πραγματικών μισθών.
Το κίνητρο πίσω από την ατολμία που χαρακτηρίζει αυτό το «πρόγραμμα των 50 ημερών», είναι η διάθεση της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ να «καθησυχάσει» την άρχουσα τάξη. Θέλει να δείξει ότι δεν σκοπεύει να σχηματίσει μια ριζοσπαστική αριστερή κυβέρνηση αλλά να αποτελέσει μια «υπεύθυνη» διαχειρίστρια του ελληνικού καπιταλισμού. Για τον ίδιο λόγο, δεν προχωράει σε απολύτως καμία αυτοκριτική για την εφαρμογή της μνημονιακής (και «μετα-μνημονιακής») λιτότητας κατά την προηγούμενη κυβερνητική θητεία της. Κι αυτό, με τη σειρά του, έχει ως αποτέλεσμα μια «καραμπινάτη» απουσία δεσμεύσεων που θα άνοιγαν τη συζήτηση γι’ αυτό το «αμαρτωλό παρελθόν».
Έτσι, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν υιοθετεί την θέση για επανακρατικοποίηση του ΟΣΕ (όταν μάλιστα το 58% του πληθυσμού υποστηρίζει ότι η ιδιωτικοποίηση του ΟΣΕ ευθύνεται αρκετά ή πολύ για το δυστύχημα στα Τέμπη), αφού ήταν η ίδια που είχε πρωταγωνιστήσει στην προηγούμενη κυβερνητική της θητεία στη διαδικασία της ιδιωτικοποίησης. Δεν κάνει καμία αναφορά σε κρατικοποιήσεις τραπεζών – για να αποφευχθεί και η συζήτηση για το τι απέγινε εκείνος ο «κρατικός τραπεζικός πυλώνας» που περιλάμβαναν οι προ του 2015 διακηρύξεις. Η δέσμευση για κατάργηση του πρόσφατου νόμου που ανοίγει το δρόμο για την ιδιωτικοποίηση του νερού, δεν συνοδεύεται από τη θέση για κρατικοποίηση του συνόλου της ΕΥΔΑΠ.
Ιδιαίτερα αποκαλυπτική είναι και η θέση για το ηλεκτρικό ρεύμα και γενικότερα για την ενέργεια, όπου υποστηρίζεται ότι θα τεθεί πλαφόν στις τιμές και ότι θα φορολογηθούν τα υπερκέρδη των εταιρειών ενέργειας και των διυλιστηρίων. Εδώ – εκτός του ότι υπονοείται ότι δεν θα φορολογηθούν τα καπιταλιστικά υπερκέρδη εκτός του τομέα της ενέργειας – υπάρχει μια ομολογία για το πραγματικό περιεχόμενο που δίνει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και στην πολυδιαφημισμένη δέσμευσή της για επανακρατικοποίηση της ΔΕΗ: δεν πρόκειται για κρατικό μονοπώλιο στον ηλεκτρισμό ή για εξασφάλιση φθηνού ρεύματος στον εργαζόμενο λαό, αλλά για μια κρατική ΔΕΗ που – τουλάχιστον ως πάροχος – θα συμμετέχει στην «ελεύθερη αγορά» ανταγωνιζόμενη τα καπιταλιστικά-κερδοσκοπικά παράσιτα του τομέα της ενέργειας, δεσμευόμενη απλά από τα όποια περιστασιακά πλαφόν στις τιμές. Άλλωστε, δεν μπορεί να αγνοηθεί το γεγονός της καθοριστικής συμβολής της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και στη δημιουργία του «Χρηματιστηρίου Ενέργειας».
«Προνομιακός» εταίρος το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
Η «μετριοπάθεια» των προεκλογικών δεσμεύσεων, με φυσικό τρόπο καθιστά «προνομιακό» σύμμαχο του ΣΥΡΙΖΑ σε μια κυβέρνηση συνεργασίας, όχι τα αριστερά εργατικά κόμματα ΚΚΕ και ΜέΡΑ25, αλλά το αστικά εκφυλισμένο ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ.
Μάλιστα, στα πλαίσια της προαναφερθείσας επιδίωξης της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ να αποτελέσει ως κυβέρνηση τη διαχειρίστρια του ελληνικού καπιταλισμού, η συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ αποτελεί ένα επιδιωκόμενο άλλοθι για την μελλοντική εγκατάλειψη ακόμα και των πιο στοιχειωδών φιλολαϊκών δεσμεύσεων. Αυτό έχει εκφραστεί και στη «φόρμουλα» με την οποία καλεί σε συνεργασία τις άλλες πολιτικές δυνάμεις: στο σχηματισμό «προοδευτικής κυβέρνησης». Πρόκειται για ανοιχτή ομολογία της διάθεσης της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ να πρωταγωνιστήσει στο σχηματισμό μιας κυβέρνησης που ούτε κατ’ όνομα δεν θα είναι αριστερή.
Ωστόσο, το αποτέλεσμα των πρώτων εκλογών δεν είναι καθόλου βέβαιο και είναι πιθανή – ειδικά αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για μεγάλη συμμετοχή των νέων – η εμφάνιση «απρόσμενων» εκπλήξεων που, εκτός των άλλων, θα επιβάλλουν τον δραστικό μετριασμό της αφ’ υψηλού «αυταρέσκειας» με την οποία αντιμετωπίζει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ τα μικρότερα αριστερά κόμματα. Σε αυτό το πλαίσιο οι απλοί αριστεροί υποστηρικτές (συμπεριλαμβανομένων των ειλικρινών προθέσεων αριστερών μελών) του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να παλέψουν για το χτίσιμο μιας τάσης που θα προτάσσει ένα πραγματικά αριστερό, δηλαδή αντικαπιταλιστικό και σοσιαλιστικό, πολιτικό πρόγραμμα, και θα έχει ως φυσικούς συμμάχους για την υλοποίησή του το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25, και όχι το καθεστωτικό ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ.
Πάτροκλος Ψάλτης
