Η κυβέρνηση της ΝΔ ψήφισε την Τρίτη (21/3) ένα νομοσχέδιο που ανοίγει τον δρόμο για την ιδιωτικοποίηση του νερού. Σαν τον ληστή που προσπαθεί να αρπάξει ό,τι μπορεί μέσα στη νύχτα, η συμμορία της Δεξιάς προσπαθεί να ξεπουλήσει ό,τι μπορεί πριν φύγει από την εξουσία. Εν μέσω του μαζικού κινήματος ενάντια στο έγκλημα στα Τέμπη προχώρησε στην ιδιωτικοποίηση της ογκολογικής παιδιατρικής κλινικής του «Αγία Σοφία» και τώρα προχωρά σε ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση της ιδιωτικοποίησης του νερού με νόμο που επεκτείνει τις αρμοδιότητες της ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) και στη διαχείριση υδάτων.
Η ΡΑΕ δημιουργήθηκε για να προετοιμάσει το έδαφος για την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ. Υποτίθεται ο ρόλος της ήταν να καταπολεμά τα φαινόμενα ολιγοπωλίου στον τομέα της Ενέργειας, αλλά αποδείχθηκε πως απλά παίζει το ρόλο του ρυθμιστή και συντονιστή της αισχροκέρδειας του ολιγοπωλίου που λειτουργεί στην αγορά αυτή. Η επέκταση της ΡΑΕ και στη διαχείριση των υδάτων γίνεται για να μπορέσει να παίξει ένα αντίστοιχο ρόλο στο συντονισμό των αρπακτικών που θα έρθουν να κερδοσκοπήσουν στην αγορά νερού και σε βάρος του ελληνικού λαού.
Η ιδιωτικοποίηση του νερού θα παρουσιαστεί, όπως έχει γίνει και με την ΔΕΗ, ως λύση στα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζει η επιχείρηση και ως ένα βήμα για καλύτερες τιμές και παρεχόμενες υπηρεσίες. Η ΕΥΔΑΠ, παρά τα όποια προβλήματα έχει από την χρόνια υποχρηματοδότηση, παρέχει φθηνό και εγγυημένα καθαρό νερό εδώ και δεκαετίες ακόμα και σε περιόδους σοβαρών προκλήσεων και λειψυδρίας. Το επιδιωκόμενο ξεπούλημά της, λοιπόν, είναι εμφανές πως έχει ως μόνο στόχο την κερδοσκοπία των καπιταλιστών τους οποίους υπηρετεί η σημερινή κυβέρνηση.
Ιδιωτικοποιήσεις-καταστροφή
Η μέχρι τώρα εμπειρία έχει δείξει πως οι ιδιωτικοποιήσεις των εταιρειών νερού έχουν οδηγήσει σε αύξηση των λογαριασμών, στη χειροτέρευση της ποιότητας του νερού, μέχρι και στην τραγωδία της διακοπής της παροχής νερού σε χιλιάδες φτωχές οικογένειες. Το πιο γνωστό σχετικό παράδειγμα είναι η Χιλή του Πινοσέτ. Η χιλιανή δικτατορία, αφού πρώτα δολοφόνησε και βασάνισε δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές, μπόρεσε ανενόχλητη να προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσουν χιλιάδες νοικοκυριά την πρόσβασή τους σε καθαρό νερό. Για όσους συνέχισαν να έχουν πρόσβαση στο νερό υπήρξε μία δραστική μείωση της ποιότητας και της ασφάλειας του παρεχόμενου ύδατος, καθώς οι ιδιωτικές εταιρείες δεν είχαν καμία διάθεση να επενδύσουν σε νέες υποδομές ή ακόμα και για την σοβαρή συντήρηση των υπαρχουσών υποδομών. Τελικά το νέο καθεστώς που διαδέχθηκε την δικτατορία του Πινοσετ αναγκάστηκε να επανεθνικοποιήσει τους υδάτινους πόρους το 1989, στην απόπειρά του να διορθώσει την καταστροφή.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η περίπτωση της Βολιβίας, όπου η κυβέρνηση προσπάθησε να ιδιωτικοποιήσει την παροχή νερού στην πόλη Κοτσαμπάμπα το 2000. Η ιδιωτικοποίηση πραγματοποιήθηκε από κοινοπραξία ξένων εταιρειών, συμπεριλαμβανομένου του αμερικάνικου κολοσσού Bechtel Corporation. Η κοινοπραξία αυτή προχώρησε σε αυξήσεις των λογαριασμών του νερού έως και 200%, οδηγώντας σε μία λαϊκή εξέγερση που ονομάστηκε «ο πόλεμος του νερού» και αυτό ανάγκασε την κυβέρνηση να ακυρώσει την ιδιωτικοποίηση.
Γενικότερα, η καταστροφή που αφήνει πίσω της η ιδιωτικοποίηση του νερού έχει αναγκάσει διεθνώς πολλές αστικές κυβερνήσεις να προχωρήσουν σε επανακρατικοποίηση των εταιρειών διαχείρισης υδάτων για να διατηρήσουν ένα στοιχειώδες επίπεδο ασφάλειας και λογικών τιμών στο παρεχόμενο νερό. Από το 2000 έως το 2014 έχουν γίνει 180 τέτοιες επανακρατικοποιήσεις.
Στο Παρίσι η εταιρεία ύδρευσης ιδιωτικοποιήθηκε τη δεκαετία του 1980. Ωστόσο, το 2010, η διοίκηση της πόλης αποφάσισε να επανακρατικοποιήσει την παροχή νερού, επικαλούμενη ανησυχίες για την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν οι ιδιωτικές εταιρείες. Ομοίως, στο Βερολίνο, η παροχή νερού ιδιωτικοποιήθηκε τη δεκαετία του 1990. Ωστόσο, το 2013, οι δημοτικές αρχές της πόλης αποφάσισαν να επανακρατικοποιήσουν την παροχή νερού, επικαλούμενες ανησυχίες για υψηλά τιμολόγια νερού και έλλειψη επενδύσεων σε υποδομές από τις ιδιωτικές εταιρείες.
Οι απόπειρες για ξεπούλημα της ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ στην Ελλάδα
Οι αστικές κυβερνήσεις των τελευταίων πολλών χρόνων πασχίζουν να ξεπουλήσουν το νερό σε ιδιωτικά συμφέροντα. Οι προσπάθειες για την ιδιωτικοποίηση του νερού ξεκινούν από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 1999 με νόμο που επέτρεπε να διατεθεί σε ιδιώτες έως και το 49% των μετοχών της ΕΥΔΑΠ.
Στην περίοδο των Μνημονίων, με το Μεσοπρόθεσμο που ψηφίστηκε το 2011, η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ (Εταιρεία Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης) συμπεριλήφθηκαν στο ΤΑΙΠΕΔ και μπήκαν στον προθάλαμο της πλήρους ιδιωτικοποίησης. Τελικά αυτό αποτράπηκε λόγω των κινητοποιήσεων εργαζομένων και την γενικευμένη αντίθεση στην ιδιωτικοποίηση του νερού. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε άτυπο δημοψήφισμα που διοργανώθηκε στην Θεσσαλονίκη το 2014, το 98% των πολιτών τάχθηκε κατά της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ.
Παρά τις αντιδράσεις, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, με την απαίτηση της Τρόικας, μετέφερε το 50+1% των μετοχών των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο που αποτελεί προάγγελο συνολικού ξεπουλήματος. Και τέλος, έρχεται η σημερινή κυβέρνηση, να συνεχίσει το έργο των προηγούμενων κυβερνήσεων, προετοιμάζοντας το έδαφος για το πλήρες ξεπούλημα των υπηρεσιών ύδρευσης.
Ο αναγκαίος αγώνας για να τους σταματήσουμε
Το γεγονός ότι η κυβέρνηση τόλμησε να περάσει ένα τέτοιο νομοσχέδιο εν μέσω ενός μαζικού κινήματος δείχνει ότι νιώθει αρκετά ασφαλής απέναντι στην μέχρι τώρα «αντιπολίτευση» των πολιτικών και συνδικαλιστικών ηγεσιών του εργατικού κινήματος, οι οποίες, αντί να οργανώσουν το κίνημα και να κλιμακώσουν τον αγώνα για την ανατροπή της μισητής κυβέρνηση της ΝΔ, μετέτρεψαν αυτό το θαυμάσιο κίνημα που ξέσπασε μετά το έγκλημα στα Τέμπη σε τμήμα της προεκλογικής τους καμπάνιας.
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ είναι αναμφισβήτητα συνυπεύθυνη για την επιχειρούμενη ιδιωτικοποίηση καθώς, όπως προαναφέραμε, η κυβέρνησή της ήταν αυτή που πέρασε την ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο. Νιώθοντας όμως τις πιέσεις από το κίνημα και προσπαθώντας να το αξιοποιήσει για εκλογικό της όφελος, δεσμεύτηκε δια στόματος Τσίπρα ότι θα καταργήσει ως κυβέρνηση τον συγκεκριμένο νόμο, χωρίς όμως να δεσμευτεί για την κρατικοποίηση του συνόλου της ΕΥΔΑΠ.
Η ηγεσία του ΜέΡΑ25 βάζει σωστά το ζήτημα της επανακρατικοποίησης του νερού, όπως και της ΔΕΗ, του ΟΣΕ κτλ. στα πλαίσια βέβαια ενός «συμμετοχικού» καπιταλισμού, που θα λειτουργήσει με το νέο θεωρητικό σχήμα που ανακάλυψε ο Γ. Βαρουφάκης, τα ΔΙΑΣΚΕΠ (Διαβουλευτικά Συμβούλια Κληρωτών & Εκλεγμένων Πολιτών) τα οποία υποτίθεται ότι θα βάλουν τέλος στο «δίλημμα Κράτος-Κεφαλαιοκράτες, Ιδιωτικομανία-Κρατισμός».
Η ηγεσία του ΚΚΕ, όπως τόνισε ο γραμματέας του ΚΚΕ στη σχετική του ομιλία στη Βουλή, τάσσεται κατά των πολιτικών της ΕΕ για εμπορευματοποίηση του νερού, για την διασφάλιση φθηνού ποιοτικού νερού, για αναγκαία έργα υποδομής κλπ. Ο σύντροφος Κουτσούμπας τόνισε επίσης πολύ σωστά ότι: «Ξέρουμε, βέβαια, πως η διαχείριση του νερού προς όφελος του λαού προϋποθέτει απαλλαγή από το σύστημα με τους νόμους της αγοράς και του καπιταλιστικού κέρδους». Το πρόβλημα είναι ότι τα άμεσα αιτήματα που διατυπώνονται από την ηγεσία του ΚΚΕ (από τα οποία, όπως και στην περίπτωση του ΟΣΕ, απουσιάζει η στοιχειώδης θέση για ενιαία κρατική επιχείρηση διαχείρισης υδάτων) χωρίζονται από μία άβυσσο με τον σοσιαλισμό, ο οποίος παραπέμπεται στο μακρινό μέλλον.
Αυτό που χρειάζεται είναι να γεφυρωθεί αυτή η άβυσσος με ένα μεταβατικό πρόγραμμα που θα συνδέει την πάλη για τις πιο στοιχειώδεις διεκδικήσεις σήμερα με τον αγώνα για την εξουσία. Χρειάζεται λοιπόν, να παλέψουμε για μία ενιαία κρατική επιχείρηση διαχείρισης των υδάτινων πόρων με εργατικό έλεγχο στα πλαίσια του αγώνα για την άνοδο στην εξουσία μιας συγκυβέρνησης της Αριστεράς που θα εφαρμόσει ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα. Αυτή τη λενινιστική θέση, που διατυπώθηκε στα 4 πρώτα συνέδρια της Κομμουνιστικής Διεθνούς (με τα συνθήματα του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου και της Εργατικής Κυβέρνησης) πρέπει να υπερασπιστούν οι αγωνιστές του ΚΚΕ σήμερα σε συνθήκες που όχι μόνο είναι ώριμες για τον σοσιαλισμό, αλλά όπως είχε τονίσει και ο μεγάλος επαναστάτης Λ. Τρότσκι, έχουν αρχίσει να σαπίζουν.
Η εργατική τάξη, σε συνθήκες της πιο βαθιάς κρίσης του συστήματος, μπορεί να κερδηθεί σε ένα τέτοιο πρόγραμμα αν υπάρχει μία πολιτική δύναμη που να το υπερασπίζει. Είναι χαρακτηριστική η πρόσφατη έρευνα της Public Issue που δείχνει πως η πλειοψηφία των ερωτηθέντων τάσσεται κατά της ιδιωτικοποίησης του ΟΤΕ, της ΔΕΗ και το 74% τάσσεται κατά της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ. Αν θέσουμε το ερώτημα των κρατικοποιήσεων θα διαπιστώσουμε πως υπάρχει και μία πολύ ισχυρή τάση υπέρ των κρατικοποιήσεων – κοινωνικοποιήσεων. Το σύνθημα για κρατικοποίηση με εργατικό έλεγχο και διαχείριση του νερού, των εταιρειών στην αγορά ενέργειας, στις τηλεπικοινωνίες, των φαρμακοβιομηχανιών, των ιδιωτικών κλινικών, των τραπεζών, των πρώτων υλών, των δρόμων και των σιδηροδρόμων θα μπορούσε σήμερα να βρει μαζική απήχηση στην εργατική τάξη και τη νεολαία που είναι πιο ανοιχτή από ποτέ στην προοπτική μιας σοσιαλιστικής λύσης εξουσίας.
Ηλίας Κυρούσης
