Αναδημοσιεύουμε σήμερα από την ιστοσελίδα www.neaspora.gr και σε μετάφραση της «Νέας Σποράς», ένα εκτεταμένο απόσπασμα από τη συνέντευξη του Μάκη Παπαδόπουλου, υπεύθυνου της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ, που έδωσε στο περιθώριο της διάλεξης που έκανε στην Τουρκία στα στελέχη του ΚΚ Τουρκίας. H συνέντευξη αυτή, αντανακλά ξεκάθαρα τη θετική στροφή που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στην ανάλυση και τις θέσεις του ΚΚΕ σχετικά με τον ιμπεριαλισμό, από τις κλασσικές σταλινικές «εθνικο-ανεξαρτησιακές» δοξασίες οι οποίες στο όνομα του «αντι-ιμπεριαλισμού» έσπρωχναν το προλεταριάτο στην αγκαλιά της «εθνικής» αστικής τάξης, προς την κατεύθυνση μιας γνήσια μαρξιστικής, προλεταριακής – διεθνιστικής γραμμής.
ICP: Με ποιο σύντομο ορισμό θα περιγράφατε το ιμπεριαλιστικό σύστημα στη σύγχρονη εποχή; Πιστεύετε ότι υπάρχουν διαφορές σε σχέση με την εποχή του Λένιν;
ΜΠ: Η θέση του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό, το αντιδραστικό στάδιο του καπιταλισμού που σαπίζει, αποδεικνύεται αληθινή σήμερα περισσότερο από ποτέ. Σήμερα η αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία και ο παρασιτικός ρόλος του κεφαλαίου, βαθαίνουν όλο και περισσότερο. Διάφοροι μέτοχοι-παράσιτα που δεν έχουν καμία σχέση με τη λειτουργία και την οργάνωση αυτών των επιχειρήσεων, αποκομίζουν τεράστια κέρδη.
Σύμφωνα με το Λένιν, τα χαρακτηριστικά του μονοπωλιακού καπιταλισμού στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα είναι τα κοινά χαρακτηριστικά των καπιταλιστικών κρατών. Αυτά είναι: Η κυριαρχία των διεθνών μονοπωλιακών ενώσεων, η δημιουργίας της οικονομικής ολιγαρχίας, ο αυξανόμενος ρόλος της εξαγωγής κεφαλαίου, ο ανταγωνισμός στο ξαναμοίρασμα των νέων αγορών και περιοχών οικονομικής σπουδαιότητας.
Σε μία λανθασμένη ανάλυση της Λενινιστικής προσέγγισης, μόνο μία χούφτα ισχυρών κρατών ορίζονται ως ιμπεριαλιστικά. Όμως σύμφωνα με την πραγματική λενινιστική προσέγγιση, ιμπεριαλιστικές πολιτικές δεν υλοποιούν μόνο οι χώρες στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας. Οι ιμπεριαλιστικές ενέργειες για παράδειγμα του Βελγίου, της Δανίας και της Ιταλίας, το αποδεικνύουν. Ιδιαίτερα στο σύγχρονο κόσμο δε θα μπορέσουμε να συνειδητοποιήσουμε την πολυπλοκότητα της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας, αν περιορίσουμε την ανάλυσή μας στις ενέργειες των χωρών που βρίσκονται στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας. Για παράδειγμα, δείτε τον μειούμενο ρόλο των χωρών της G7 τα τελευταία 15 χρόνια. Επιπλέον, αν προσπαθήσουμε να αξιολογήσουμε τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή χωρίς να λάβουμε υπόψη τα σχέδια και την επίδραση της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ στην περιοχή, θα βγάλουμε σίγουρα λανθασμένα συμπεράσματα.
Η θέση ότι βρισκόμαστε σε μία νέα εποχή «παγκοσμιοποίησης» στην οποία η ισχύς των πολυεθνικών αυξάνεται και η αλληλεξάρτηση ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη διευρύνεται, είναι επίσης εσφαλμένη. Αυτά τα γεγονότα ανακλούν στη διεθνοποίηση της κινητικότητας του κεφαλαίου. Από την άλλη, αυτές οι τάσεις δεν εξαλείφουν το νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης και την εθνική δομή της οικονομίας. Αναφορικά με τις δύο στρατιωτικές βάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε την πορεία της έντασης του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού.
ICP: Από αυτή την άποψη, πώς προσδιορίζετε τις σχέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Γερμανία; Για παράδειγμα, πιστεύετε ότι η κρίση στη Volkswagen ήταν ένα αποτέλεσμα ενός ανταγωνισμού ανάμεσα στα μονοπώλια; Ή πιστεύετε ότι βασίζεται στη στρατηγική αντίθεση ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα;
ΜΠ: Δεν είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ συμβάλλουν στην ανάδειξη σκανδάλων που χτυπάνε οικονομικά μία Γερμανική εταιρία. Εκτός από τη Volkswagen, υπάρχουν επίσης τα παραδείγματα της Siemens και της Deutsche Bank τα οποία δίνουν ξεκάθαρα το στίγμα ενός «οικονομικού πολέμου» ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Γερμανία. Η διαρκής παγκόσμια αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα στις χώρες εντείνει τις συγκρούσεις ολοένα και περισσότερο. Στα τελευταία 15 χρόνια το ποσοστό της Ευρωζώνης στο παγκόσμιο ΑΕΠ έχει επιδείξει μικρότερη μείωση από των ΗΠΑ. Σε ό,τι αφορά το ρόλο της Ρωσίας και της Κίνας στη γερμανική οικονομία, όπου οι ΗΠΑ είναι ακόμα η ηγέτιδα χώρα, έχει βαθμιαία αυξηθεί.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ στηρίζουν την πίεση της Γαλλικής και της Ιταλικής κυβέρνησης στη Γερμανική κυβέρνηση προκειμένου να αλλάξει νομισματική πολιτική. Οι ΗΠΑ ταυτόχρονα, παίζει τον βασικότερο ρόλο στις κυρώσεις στη Ρωσία, οι οποίες βλάπτουν τα Γερμανικά συμφέροντα. Επίσης, η αντίδραση της Γερμανικής αστικής τάξης στη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου (TTIP) είναι μεγάλης σημασίας. Αυτή η συμφωνία από μία άποψη στοχεύει σε μία «οικονομική Νατοϊκή συμμαχία» ενώ η Γερμανική και η Γαλλική αστική τάξη εκτιμά ότι η Αμερικανική πρόταση είναι μία μορφή «Δούρειου Ίππου». Είναι ξεκάθαρο ότι στο πλαίσιο του Ευρωατλαντικού στρατοπέδου, το οποίο αντιπροσωπεύει το ΝΑΤΟ, οι ενδοϊμπεριαλιστικές διαμάχες ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Γερμανία, εντείνονται.
ICP: Που τοποθετείτε την Κίνα σε αυτό το σύστημα;
ΜΠ: Όπως είχαμε αναδείξει 10 χρόνια πριν, στο 17ο Συνέδριό μας, η Κίνα ενίσχυσε τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και άνοιξε την οικονομία της στις διεθνείς καπιταλιστικές αγορές, ιδιαίτερα από τότε που έγινε μέλος του ΠΟΕ και του ΔΝΤ. Αυτές οι τάσεις έχουν αυξηθεί από τότε. Η Κινεζική οικονομία έχει ως κίνητρο τα καπιταλιστικά κέρδη και όχι τις κοινωνικές ανάγκες. Η Κίνα σήμερα κουβαλά όλα τα χαρακτηριστικά ενός ισχυρού μονοπωλιακού κράτους, ενός κράτους πιστωτή και μίας ηγετικής δύναμης στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα.
Τα τελευταία 15 χρόνια η ισορροπία οικονομικής δύναμης ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, σε σχέση με τη συμμετοχή τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ και τις εμπορικές ροές, έχει αλλάξει υπέρ της δεύτερης.
Η Κίνα και οι διακρατικές καπιταλιστικές συμμαχίες στις οποίες συμμετέχει, όπως η BRICKS και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organization) ανταγωνίζονται με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα όπως οι ΗΠΑ και η ΕΕ, για το ξαναμοίρασμα των νέων αγορών και περιοχών οικονομικού ενδιαφέροντος. Η πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόμος» (OBOR) αναδεικνύει την προσπάθεια για μία ελεύθερη εμπορική ζώνη που σκοπό έχει να ενώσει την Κίνα με την υπόλοιπη Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική. Η δημιουργία της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας (NDB) και της Ασιατικής Τράπεζας Υποδομών και Επενδύσεων (AIIB) είναι η απάντηση στην αμερικανική κυριαρχία στην Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Μετά την επιβράδυνση της Κινεζικής οικονομίας, το κράτος προχώρησε σε μία ανοικοδόμηση της κρατικής βιομηχανίας, απολύοντας 6 εκατομμύρια εργαζόμενους, ενώ η πρόσβαση του λαού σε δωρεάν κοινωνικές παροχές όπως η υγεία και η εκπαίδευση, μειώθηκε. Οι εξελίξεις, συνολικά, αποδεικνύουν την κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής στην Κίνα.
ICP: Πιστεύετε ότι στο εγγύς μέλλον οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα κηρύξουν πόλεμο στην Κίνα, τη Ρωσία και τις γειτονικές τους χώρες; Σε αυτό το πλαίσιο, πως αξιολογείτε τη σύνοδο του ΝΑΤΟ που θα λάβει χώρα το καλοκαίρι στη Βαρσοβία;
ΜΠ: Δε μπορούμε να το προβλέψουμε αυτό. Αλλά μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι η υπερσυγκέντρωση του κεφαλαίου που δε μπορεί να μετατραπεί σε μία κερδοφόρα επένδυση αυξάνεται στο σύγχρονο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Κανένα από αυτά τα ιμπεριαλιστικά κέντρα δε μπορεί εύκολα και αποτελεσματικά να εξασφαλίσει την αποτροπή της πτώχευσης οποιουδήποτε αστικού κράτους ή ενός μεγάλου τραπεζικού ομίλου.
Σε αυτό το οικονομικό πλαίσιο των συγκρούσεων ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα για τον έλεγχο και την αναδιανομή των αγορών, ενεργειακών πηγών και γενικά των περιοχών με μεγάλη οικονομική σπουδαιότητα, όπως οι θαλάσσιες πηγές υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο και οι χερσαίες πηγές στη Μέση Ανατολή. Αυτές οι συγκρούσεις εισβάλλουν σήμερα στις διεθνείς διαπραγματεύσεις ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα σχετικά με τα σύνορα και τα κυριαρχικά δικαιώματα των χωρών στην Ευρασία και την αντιμετώπιση των μεγάλων ζητημάτων όπως το Κυπριακό, το Κουρδικό και το Παλαιστινιακό ζήτημα.
Ο προσωρινός συμβιβασμός ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία στην ευρύτερη περιοχή είναι ιδιαίτερα εύθραυστος, αν λάβουμε επίσης υπόψη τη νέα δυνατότητα των ΗΠΑ να εξάγουν ενέργεια. Παρόλα αυτά, οι στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ προϊδεάζουν για την προετοιμασία μίας νέας επέμβασης στη Λιβυή.
Η ενδυνάμωση των νατοϊκών στόλων στο Αιγαίο, τα νέα βήματα ενίσχυσης του ΝΑΤΟ στη Βαλτική θάλασσα, η ενεργοποίηση της αντιπυραυλικής ασπίδας στη Ρουμανία και η Σύνοδος του ΝΑΤΟ που έχει προγραμματιστεί να λάβει χώρα στη Βαρσοβία αυτό το καλοκαίρι με θέμα την ενίσχυση της «σταθερότητας» πέρα από τα σύνορα του ΝΑΤΟ, είναι ενδεικτικά της κλιμάκωσης της επιθετικότητας του Ευρωατλαντισμού.
Οι σύμμαχες δυνάμεις των ΗΠΑ όπως η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία, δείχνουν δυσαρεστημένες με αυτό τον προσωρινό συμβιβασμό ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία και συμβάλλουν στην περαιτέρω ένταση των συγκρούσεών τους.
ICP: Τι είδους δυνατότητες ανοίγουν στα ηγετικά κόμματα της εργατικής τάξης οι ανταγωνισμοί και οι αντιθέσεις ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές χώρες;
ΜΠ: Οι κομμουνιστές πρέπει να παλέψουν αποφασιστικά και με μέθοδο ώστε η εργατική τάξη να μην ακολουθήσει την αστική τάξη, να μην παγιδευτεί και να μη συμβιβαστεί με κάποια από τις ανταγωνίστριες ιμπεριαλιστικές συμμαχίες. Μόνο υπό αυτό τον όρο μπορούν να αξιολογήσουν τις συγκρούσεις ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα προς όφελος των λαϊκών συμφερόντων, να ανατρέψουν με επαναστατική δράση την αστική τάξη σε κάθε χώρα. Η καθημερινή πολιτική πάλη για τα λαϊκά δικαιώματα και η ανάγκη για αποτροπή του ιμπεριαλιστικού πολέμου, δεν πρέπει να αποσπάται από το κύριο επαναστατικό καθήκον, το στόχο μίας σοσιαλιστικής κυβέρνησης.
Την ίδια στιγμή, πρέπει να ενισχυθεί ο συντονισμός καθώς τα κομμουνιστικά κόμματα και τα εργατικά κινήματα πρέπει να δράσουν από κοινού σε αντιμονοπωλιακό – αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό. Σε αυτό τον προσανατολισμό, η στενή, συντροφική συνεργασία του ΚΚ στην Τουρκία και την Ελλάδα, αποκτά ειδική σημασία. Οι κοινές διακυρήξεις που έχουμε κάνει από το Μάρτιο του 2011 δείχνουν το δρόμο για την οργάνωση της πάλης ενάντια στο ΝΑΤΟ, τις αστικές τάξεις των δύο χωρών από την σκοπιά των λαϊκών συμφερόντων.
