Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων στην Ε.Ε. δείχνουν ότι αποτελεί μόνο μηχανισμό παραγωγής και επιβολής στα κράτη – μέλη νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Η πάγια θέση του κόμματος περί μεταρρύθμισής της αποδεικνύεται σήμερα λανθασμένη. Από το 5ο Συνέδριο ως Πρωτοβουλία για την Αριστερή Ανασύνθεση είχε ήδη τοποθετηθεί αρνητικά στα περί μεταρρύθμισης της Ε.Ε. Θεωρούσε ότι αυτή η θέση ήταν ξεπερασμένη και ανήκε στις αναλύσεις της Ανανεωτικής Αριστεράς της δεκαετίας του ’70, όταν το εργατικό κίνημα ήταν ισχυρό και μπορούσε να παρέμβει στις εξελίξεις οικοδόμησης της Ευρώπης, όταν η Αριστερά στην Ευρώπη έπαιζε σημαντικό ρόλο (Κομμουνιστικό Κόμμα Ιταλίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας), όταν υπήρχε ο υπαρκτός «σοσιαλισμός» και όταν η Σοσιαλδημοκρατία είχε ακόμη κοινωνικά αποθέματα. Στο 5ο Συνέδριο η Αριστερή Ανασύνθεση επεσήμαινε ότι «η Ε.Ε. φτιάχτηκε από και για τους καπιταλιστές, για την εξυπηρέτηση των καπιταλιστικών και ιμπεριαλιστικών συμφερόντων. Αυτοί οι σκοποί είναι ιδρυτικά – φυσιογνωμικά της χαρακτηριστικά». Θεωρώ ότι σήμερα και ιδιαίτερα τώρα με τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση του καπιταλισμού, που εξελίσσεται σε δομική κρίση, ότι η Ε.Ε. δε μεταρρυθμίζεται, υπό την έννοια του να μεταβληθεί από μηχανισμό εξυπηρέτησης των αστικών συμφερόντων σε μηχανισμό εξυπηρέτησης των συμφερόντων των λαών της.
Ειδικά οι «Θέσεις» για την Ε.Ε. είναι κάκιστες ως πολιτική ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης και ως πρόταση δράσης ενός αριστερού κόμματος για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας. Είναι όμως εξαιρετικές ως ένδειξη της καρικατούρας αριστερής πολιτικής που έχουμε ως Κόμμα. Είναι εξαιρετικές ως έκφραση των τεράστιων, ανίκητων αντιφάσεων που θέτει η συνύπαρξη των πιο αντιθετικών πολιτικών δυνάμεων στους κόλπους του. Είναι, τέλος, εξαιρετικές, ως επιβεβαίωση του τεράστιου χάσματος ανάμεσα στην αριστερή φιλολογία και ρητορεία του Κόμματος, και στις κοινωνικές δυνάμεις που αυτό εκφράζει, δυνάμεις που ελάχιστη σχέση έχουν με την εργατική τάξη, παλιά και νέα. Η αναφορά στην Ευρώπη στις προτεινόμενες «Θέσεις» είναι εξοργιστικά αντιφατική, ελλιπής, συμβατική και θεωρώ εντελώς καθεστωτική:
1. Από τη μία αναφέρεται στο κείμενο των «Θέσεων» ότι το Κόμμα μας «είχε κρίνει ως αναγκαία τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ΟΝΕ», και από την άλλη ότι «προειδοποιούσε για τους κινδύνους που απορρέουν από το νεοφιλελεύθερο χαρακτήρα της ΟΝΕ». Συγχαρητήρια. Δηλαδή, το Κόμμα μας ήταν ένας καπετάνιος που έβλεπε και προειδοποιούσε για το παγόβουνο που είναι μπροστά του, αλλά έκρινε και αναγκαίο το να πέσει το πλοίο πάνω του. Το θέατρο του παραλόγου στις καλύτερες στιγμές του!
Εφόσον κρίναμε αναγκαία τη συμμετοχή μας στην ΟΝΕ – και μάλλον κρίνουμε το ίδιο και σήμερα, καθώς δεν λέμε λέξη για την οποιαδήποτε αλλαγή πλεύσης – τότε οφείλουμε να μη λέμε κουβέντα για νεοφιλελεύθερους χαρακτήρες, γιατί κινδυνεύουμε να κατηγορηθούμε ως εξοργιστικά υποκριτές.
2. Οι «Θέσεις» εντοπίζουν τα εξής τρία προβλήματα στην Ευρώπη σήμερα:
Α) Η νεοφιλελεύθερη αρχιτεκτονική της ΟΝΕ,
Β) Η απουσία δημοκρατικού ελέγχου της ΕΚΤ και η έλλειψη αναφοράς της στις κοινωνικές ανάγκες των χωρών-μελών, και
Γ)) ο ρόλος του Συμφώνου Σταθερότητας.
Προφανώς, υπονοούν ότι είναι δυνατή η οικοδόμηση μιας άλλης ΟΝΕ, μιας άλλης ΕΚΤ και ενός άλλου Συμφώνου Σταθερότητας. Αυτό είναι ανιστόρητο και υποδηλώνει βαθιά άγνοια της φύσης και του προσανατολισμού της Ε.Ε.. Η ΟΝΕ είναι νεοφιλελεύθερη, η ΕΚΤ είναι ανεξέλεγκτη και το Σύμφωνο Σταθερότητας είναι το εργαλείο πειθάρχησης στις νεοφιλελεύθερες επιλογές όχι επειδή κάποιοι κακοί αποφάσισαν να κάνουν κάτι τέτοιο, αλλά επειδή αυτές είναι οι φυσιολογικές προεκτάσεις της Ε.Ε. ως μηχανισμού προώθησης των συμφερόντων της μονοπωλιακής, διεθνοποιημένης μερίδας των αστικών τάξεων στην Ευρώπη.
3. Αυτό εν μέρει το παραδέχονται, εφόσον μιλούν για «νεοφιλελεύθερο τρόπο συγκρότησης της Ε.Ε.». Αμέσως μετά όμως μας καλούν για τη δημιουργία ενός ισχυρού μαζικού κινήματος που θα οδηγήσει σε αλλαγή ρότας της Ε.Ε. μακριά από τον νεοφιλελευθερισμό. Αν όμως ο νεοφιλελευθερισμός είναι τρόπος συγκρότησης της Ε.Ε., αυτό σημαίνει ότι η Ε.Ε. συγκροτείται μέσω αυτού και άρα δεν μπορούμε να εναντιωθούμε στον νεοφιλελευθερισμό χωρίς να εναντιωθούμε στην ίδια την ύπαρξη της Ε.Ε. Εφόσον όμως δεν έχουμε διάθεση να εναντιωθούμε στην Ε.Ε., εφόσον την αποδεχόμαστε, όλα τα υπόλοιπα είναι διασπορά αυταπατών. Αντί να υποδυόμαστε τη «μωρή παρθένα», οφείλουμε να διαλέξουμε βάρκα. Είτε είμαστε με την Ε.Ε., είτε είμαστε εναντίον της. Γιατί, πολύ απλά, η Ε.Ε. είναι μηχανισμός και όχι πεδίο αποτύπωσης ταξικών συσχετισμών και ηγεμονίας, όμοιο με αυτό του αστικού κράτους. Άρα, δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε την Ε.Ε. ως κρατικό μόρφωμα, και άρα η στρατηγική μας έναντι της Ε.Ε. πρέπει να διαφέρει από τη στρατηγική μας έναντι του αστικού κράτους.
4. Το πιο κωμικοτραγικό από όσα γράφονται στις «Θέσεις» είναι η αναφορά στην «πραγματική σύγκλιση». Αλλοίμονο αν μετά από όσα έχουν συμβεί και αποκαλυφθεί τους τελευταίους μήνες σε σχέση με την ελληνική οικονομία, μιλάμε ακόμα για «πραγματική σύγκλιση». Η κρίση της ελληνικής οικονομίας δείχνει ότι η πραγματική σύγκλιση σε συνθήκες διεθνούς καπιταλιστικής ολοκλήρωσης είναι αδύνατη. Το να ισχυριζόμαστε το αντίθετο σημαίνει απλά ότι ρίχνουμε στάχτη στα μάτια. Όταν η Γερμανία παράγει τα τανκς και τα υποβρύχια, και η Ελλάδα τα εισάγει χωρίς να μπορεί να παράγει ούτε βίδα, αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική σύγκλιση στον αιώνα τον άπαντα. Είναι πραγματικά εξοργιστικό, τα επιτελεία της Κομισιόν και του ΔΝΤ να αλωνίζουν στα υπουργεία και τις γραμματείες, και εμείς να ψελλίζουμε λέξεις όπως «πραγματική σύγκλιση».
5. Στο τέλος της ανάλυσης για την Ε.Ε. οι «Θέσεις» βάζουν και το κερασάκι στην τούρτα. Δηλαδή το κάλεσμα δημιουργίας ενός ισχυρού, μαζικού, πανευρωπαϊκού κινήματος εργαζομένων που θα διεκδικεί την αλλαγή ρότας της Ε.Ε. Εξήγησα ήδη ότι μια τέτοια αλλαγή ρότας είναι δυνατή μόνο στο μυαλό της των «Θέσεων». Θεωρώ ότι είναι εξίσου αδύνατη και η οικοδόμηση ενός τέτοιου πανευρωπαϊκού κινήματος. Αφήνω κατά μέρος το ότι το Κόμμα μας δεν μπορεί να οικοδομήσει αυτή την ώρα τέτοιο κίνημα ούτε στην Ελλάδα…
Αλήθεια, πώς σκοπεύουμε να συντονίσουμε τις εργατικές τάξεις 27 διαφορετικών χωρών και οικονομιών; Πώς θα γεφυρώσουμε τις διαφορές στους κοινωνικούς σχηματισμούς τους και στην κοινωνικο-οικονομική τους κατάσταση; Το να επικαλούμαστε σήμερα την ανάγκη διεθνούς δράσης σημαίνει απλά ότι αναζητούμε προφάσεις για να αναβάλουμε τη δράση στο εθνικό επίπεδο, ότι φοβόμαστε την οποιαδήποτε ριζοσπαστική αλλαγή, εδώ και τώρα.
Οι «Θέσεις» σε σχέση με την Ευρώπη επιβεβαιώνουν πλήρως ότι τη στιγμή της μεγαλύτερης εθνικής αλλά και διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης, αντί το Κόμμα μας να προτείνει ριζοσπαστική διέξοδο από αυτήν, διέξοδο που να οδηγεί σε ρήξεις με τους μηχανισμούς και την εξουσία της αστικής τάξης, μας καλεί σε ενδυνάμωση αυτών των μηχανισμών, μέσω της «δημοκρατικής» νομιμοποίησής τους.
Ιδού πώς:
Α) Αντί να ακυρώσουμε στην πράξη και στη θεωρία την οποιαδήποτε δυνατότητα οικοδόμησης του Συμφώνου Σταθερότητας, θέλουμε να χρυσώσουμε το χάπι μέσω της πρότασης αντικατάστασής του με ένα άλλο, δήθεν καλύτερο Σύμφωνο. Αγνοείται συνεχώς ότι το τωρινό Σύμφωνο Σταθερότητας δεν είναι αποτέλεσμα τυχαιότητας ή βλακείας, αλλά αποτέλεσμα της συντονισμένης και συνειδητής δράσης της μονοπωλιακής, διεθνοποιημένης αστικής τάξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν γίνεται να αντικαταστήσουμε το Σύμφωνο χωρίς να «αντικαταστήσουμε» την εξουσία της αστικής τάξης με μία άλλη κοινωνική εξουσία.
Β) Αντί να προτείνουμε μέτρα που περικόπτουν τον ομφάλιο λώρο ανάμεσα στους μηχανισμούς της ΕΕ και στα εθνικά κράτη, ζητάμε την περαιτέρω περιαγωγή των κρατών-μελών στους συγκεκριμένους μηχανισμούς μέσω της αύξησης του κοινοτικού προϋπολογισμού. Εδώ, οι «Θέσεις» εμφανίζονται να αγνοούν βασικά χαρακτηριστικά της ΕΕ, όπως π.χ. το ρόλο του προϋπολογισμού της ως βασικού οργάνου στήριξης της καπιταλιστικής συσσώρευσης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού μονοπωλιακού και διεθνοποιημένου κεφαλαίου. Γι’ αυτό, και όλη αυτή η φιλολογία για αναπροσανατολισμό και αναδιάρθρωση του κοινοτικού προϋπολογισμού είναι όνειρο θερινής νυκτός.
Γ) Αντί να κατακεραυνώσουμε την ίδια την ύπαρξη της ΕΚΤ, ως εκφραστή των πιο σκληρών και ανεξέλεγκτων δυνάμεων μέσα στον ευρωπαϊκό καπιταλιστικό σχηματισμό, οι «Θέσεις» προτείνουν τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου της… Ουσιαστικά, αυτό που ζητάμε από την ΕΚΤ είναι να πάψει να είναι ΕΚΤ και να γίνει κάτι άλλο. Τι; Ομολογώ ότι δεν έχω ιδέα. Για να καταλάβετε αγαπητοί σύντροφοι το αδύνατον της πραγμάτωσης των φαντασιώσεων των « Θέσεων», φανταστείτε να προτείναμε «να γίνει το ΝΑΤΟ προπύργιο ειρήνης, φιλίας, και συνεργασίας των λαών, και μπροστάρης στον παγκόσμιο αφοπλισμό». Προφανώς και θα μας έπαιρναν όλοι «με τις ντομάτες», για να χρησιμοποιήσω μία λαϊκή έκφραση. Ε, το ίδιο ακριβώς ισχύει για όλη αυτή την ακατάσχετη και θεσμολάγνα φιλολογία των «Θέσεων».
Δ) Και βέβαια, όλα αυτά που σας αναφέρω βρίσκουν την καλύτερή τους δικαίωση στην τελευταία πρόταση των «Θέσεων» για την Ευρώπη, με την οποία πέφτουν και οι τελευταίες μάσκες αριστερής πολιτικής:
Πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης. Για να αποκτήσει όλο αυτό το όργιο νεοφιλελεύθερης επιταγής και πειθαρχίας ένα δημοκρατικό προσωπείο. Για να λαδωθεί η μηχανή καλύτερα. Για να ριχτεί ακόμα περισσότερη στάχτη στα μάτια του κόσμου, και για να επιτευχθεί έτσι μία ακόμα ισχυρότερη ιδεολογική συναίνεση που θα κάμψει την οποιαδήποτε ριζοσπαστικοποίηση σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Οι «Θέσεις» που παρουσιάζονται από την πλειοψηφία της ΚΠΕ στο 6ο έκτακτο Συνέδριο του Κόμματος αποκαλύπτουν την αδυναμία κατανόησης των ταξικών συμφερόντων που υπηρετούνται μέσω της Ε.Ε. και, ακόμα χειρότερα, τη de facto παραδοχή και συμπόρευση μας με αυτά τα συμφέροντα. Ακούγεται σκληρό αλλά είναι πέρα για πέρα αλήθεια. Αν δείχνει κάτι η σημερινή συγκυρία, είναι ότι ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός της Ελλάδας – στο βαθμό που μας αφορά – περνάει μέσα από την πλήρη ρήξη και σύγκρουση με την Ε.Ε. και την οικοδόμηση μιας εναλλακτικής, σοσιαλιστικής ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης πέρα και έξω από αυτό που έχει γίνει ιστορικά γνωστό ως Ευρωπαϊκή Ένωση.
* Ο Γιώργος Ματθαίου είναι μέλος της Π.Κ. Γέρακα του ΣΥΝ και συμμετέχει στην Πρωτοβουλία για την Αριστερή Ανασύνθεση
