Τις τελευταίες 48 ώρες, μια σειρά από σημαντικές ανακοινώσεις έχουν γίνει από τη Ρωσία σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία: μερική επιστράτευση για 300.000 Ρώσους, δημοψηφίσματα στα κατεχόμενα εδάφη στην Ουκρανία από τη Ρωσία για προσάρτησή τους στη Ρωσία, αυστηρότερες ποινές για εγκλήματα που σχετίζονται με τη στρατιωτική θητεία και προειδοποίηση ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει «όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της» για να προστατεύσει την εδαφική της ακεραιότητα.
Σε μια τηλεοπτική ομιλία, η οποία ήταν αρχικά προγραμματισμένη για το βράδυ της 20ης Σεπτεμβρίου, αλλά τελικά αναβλήθηκε για τις 21, ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε μερική επιστράτευση στη Ρωσία. Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα που στοχεύει στην αντιμετώπιση της κύριας ρωσικής αδυναμίας στον πόλεμο στην Ουκρανία: το περιορισμένο ανθρώπινο δυναμικό της.
Μετά την ανακοίνωση ακολούθησε μια ηχογραφημένη δήλωση του Ρώσου υπουργού Άμυνας, Σόιγκου. Οι λεπτομέρειες της κινητοποίησης έχουν ως εξής. Θα κληθούν μόνο οι έφεδροι «που έχουν υπηρετήσει στις ένοπλες δυνάμεις, έχουν σχετικά με το στρατό επαγγέλματα και σχετική εμπειρία». Ο Σόιγκου πρόσθεσε ότι η επιστράτευση θα ξεκινήσει με όσους έχουν «πολεμική εμπειρία». Όσοι κληθούν θα έχουν το ίδιο καθεστώς και θα πληρώνονται όσο οι επαγγελματίες στρατιώτες όμως δεν μπορούν να φύγουν μέχρι να τελειώσει η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.
Ο Πούτιν ανακοίνωσε επίσης ότι θα πραγματοποιηθούν δημοψηφίσματα όχι μόνο στο Ντόνετσκ και το Λουγκάνσκ, αλλά και στη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια, για το ζήτημα της προσάρτησής τους στη Ρωσική Ομοσπονδία μεταξύ 23 και 27 Σεπτεμβρίου και, φυσικά, ο Πούτιν είπε ότι «θα υποστηρίξει την απόφασή τους για το μέλλον τους».
Την προηγούμενη μέρα, η Δούμα έσπευσε να περάσει νόμους που προβλέπουν σκληρές ποινές φυλάκισης για μια σειρά εγκλημάτων που σχετίζονται με τη στρατιωτική θητεία: ανυπακοή εντολών, απουσία χωρίς άδεια, λιποταξία, οικειοθελή παράδοση κ.λπ. Η διάπραξη αυτών των εγκλημάτων «κατά την επιστράτευση ή τον στρατιωτικό νόμο, σε καιρό πολέμου» θα τιμωρείται αυστηρά. Αυτό έχει σχεδιαστεί για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση αυτών που θα στρατολογηθούν για να πάνε στον πόλεμο στην Ουκρανία
Τι σημαίνουν αυτά;
Ο Πούτιν απευθύνθηκε επίσης στους επικεφαλής της στρατιωτικής βιομηχανίας, δίνοντάς τους εντολή να επιταχύνουν την παραγωγή στρατιωτικού υλικού.
Εξηγώντας αυτές τις αποφάσεις, ο Πούτιν είπε ότι η Ρωσία πολεμά «ολόκληρη τη δυτική στρατιωτική μηχανή».
«Χρησιμοποιούν σύγχρονα συστήματα, αεροσκάφη, πλοία, δορυφόρους, στρατηγικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, το ΝΑΤΟ παρακολουθεί όλη τη νότια Ρωσία», είπε. Ανέφερε συγκεκριμένα το θέμα της προμήθειας πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς από τη Δύση στην Ουκρανία: «Ακούμε συνεχώς απειλές κατά της χώρας μας… Κάποιοι ανεύθυνοι πολιτικοί στη Δύση δεν μιλούν μόνο για σχέδια οργάνωσης της προμήθειας επιθετικών όπλων μεγάλου βεληνεκούς στην Ουκρανία – συστήματα που θα επιτρέψουν χτυπήματα στην Κριμαία και σε άλλες περιοχές της Ρωσίας – τέτοια τρομοκρατικά χτυπήματα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης δυτικών όπλων, έχουν ήδη προκληθεί στους συνοριακούς οικισμούς των περιοχών Μπελγκορόντ και Κουρσκ». Αναφερόμενος συγκεκριμένα στα πυρηνικά όπλα, ο Πούτιν εξέδωσε μια σαφή προειδοποίηση: «Εάν απειληθεί η εδαφική της ακεραιότητα, η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της. Αυτό δεν είναι μπλόφα».
Είναι σαφές ότι η ουκρανική επίθεση στο μέτωπο του Χαρκόβου, η οποία οδήγησε σε ρωσική καταστροφή σε αυτό το τμήμα, αποκάλυψε ξεκάθαρα την κύρια αδυναμία που αντιμετωπίζει ο Πούτιν σε αυτόν τον πόλεμο: τον περιορισμένο αριθμό στρατιωτών. Αυτός ήταν ένας παράγοντας καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, αλλά η κατάσταση χειροτέρευε με τη δυτική παράδοση εκτοξευτών ρουκετών και πυροβολικού, ιδιαίτερα των HIMAR. Αυτά δεν είναι αρκετά για να αντιστρέψουν τη ρωσική υπεροχή σε ισχύ πυρός, αλλά επέτρεψαν στους Ουκρανούς να χτυπήσουν τα μετόπισθεν των ρωσικών επιχειρήσεων.
Η περιορισμένη ανάπτυξη στρατευμάτων (περίπου 170.000) από τη Ρωσία σχεδιάστηκε για να περιορίσει τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία. Αποκαλώντας την εισβολή «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», ο Πούτιν θέλησε να δώσει την εντύπωση ότι επρόκειτο να είναι μια βραχύβια, περιορισμένη υπόθεση.
Μετά την επίθεση στο Χάρκοβο, αυτό δεν ήταν πλέον βιώσιμο. Η πλήρης κινητοποίηση θα εγκυμονούσε σημαντικούς πολιτικούς κινδύνους για τον Πούτιν. Εάν ο πόλεμος παραταθεί και ο αριθμός των νεκρών που επιστρέφουν από το μέτωπο αρχίσει να αυξάνεται σημαντικά, τότε η αντίθεση στον πόλεμο θα αυξηθεί αναπόφευκτα μεταξύ των οικογενειών των στρατιωτών. Αυτός είναι ο λόγος που αποφάσισε μόνο για μερική επιστράτευση.
Ο Πούτιν υπολογίζει πως 300.000 στρατιώτες, σχεδόν ο τριπλάσιος αριθμός των στρατευμάτων που βρίσκονται τώρα στην Ουκρανία, θα είναι αρκετοί για να πετύχει τους στόχους του στην Ουκρανία. Επιπλέον, πρόκειται για άτομα με συγκεκριμένη στρατιωτική εμπειρία που δεν θα απαιτήσουν μεγάλη περίοδο εκπαίδευσης. Μερικοί από αυτούς μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε εργασίες και στην ασφάλεια πίσω από το μέτωπο, απελευθερώνοντας έτσι τα πιο εξειδικευμένα και επαγγελματικά στρατεύματα για να διεξάγουν τις πραγματικές μάχες στην πρώτη γραμμή.
Η απόφαση για τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων στις τέσσερις περιφέρειες έχει διττό σκοπό. Από τη μία πλευρά, όταν αυτές οι περιοχές προσαρτηθούν στη Ρωσική Ομοσπονδία, το καθεστώς του πολέμου αλλάζει. Εάν η Ουκρανία προχωρήσει περαιτέρω ή βομβαρδίσει αυτά τα εδάφη, θα θεωρηθεί ως επιθετικότητα στο ρωσικό έδαφος. Θα επιτρέψει επίσης την ανάπτυξη των πιο τακτικών σχηματισμών του ρωσικού στρατού σε αυτές τις περιοχές προκειμένου να απελευθερωθούν περισσότερες δυνάμεις για επιθετικές ενέργειες.
Δεύτερον, ο Πούτιν έπρεπε να καθησυχάσει τον πληθυσμό και τους αξιωματούχους σε αυτές τις περιοχές ότι η Ρωσία είναι εκεί για να μείνει και δεν θα φύγει όπως συνέβη στο Χάρκοβο. Η ουκρανική κυβέρνηση απείλησε όσους συνεργάστηκαν με τις ρωσικές δυνάμεις με σοβαρές συνέπειες και αρκετοί έχουν ήδη δολοφονηθεί. Αυτά τα δημοψηφίσματα θα βοηθήσουν κατά κάποιο τρόπο να καθησυχάσουν αυτούς τους αξιωματούχους, στους οποίους η Ρωσία βασίζεται για να αναλάβουν την πολιτική διοίκηση.
Φυσικά, αυτά τα δημοψηφίσματα θα γίνουν υπό ένοπλη κατοχή και εν μέσω πολέμου. Αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό όσων παραμένουν σε αυτές τις περιοχές είναι πιθανό να είναι φιλορώσοι, με την πλειοψηφία όσων είναι αντίθετοι με τη Ρωσία να έχουν ήδη καταφύγει σε εδάφη που ελέγχονται από την Ουκρανία. Το γεγονός ότι το Κίεβο έχει απειλήσει όσους θα συμμετέχουν στα δημοψηφίσματα με ποινές φυλάκισης έως και 12 ετών και δήμευση της περιουσίας τους ή η προηγούμενη απειλή για 15 έτη φυλάκισης για οποιονδήποτε Ουκρανό στα κατεχόμενα ρωσικά εδάφη υπέβαλε αίτηση για ρωσικό διαβατήριο συνηγορεί σε αυτό το γεγονός. Εάν το Κίεβο ήταν πεπεισμένο για τα αντιρωσικά αισθήματα του πληθυσμού σε αυτές τις περιοχές, σίγουρα θα είχε καλέσει σε αντίσταση αντί να καταφεύγει σε απειλές.
Ο Πούτιν ισχυρίζεται ότι αντιμετωπίζει «ολόκληρη τη Δύση», σε μία προσπάθεια να κερδίσει την υποστήριξη του ρωσικού πληθυσμού στον πόλεμο. Αλλά δεν είναι ο μόνος που έκανε τέτοιες δηλώσεις. Υπήρχαν συνεχείς δηλώσεις από την Ουάσιγκτον ότι βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία και ακόμη ο Μπάιντεν δήλωσε ότι ο στόχος ήταν η αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα. Προχθές, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δήλωσε ότι «ο Πούτιν βρίσκεται σε πόλεμο με ολόκληρη την Ευρώπη».
Μια προβλέψιμη απάντηση
Ο στόχος της μερικής επιστράτευσης είναι να επιτρέψει στη Ρωσία να επιτύχει τους άμεσους στόχους της στον πόλεμο. Τις τελευταίες ημέρες μετά από την επίθεση στο Χάρκοβο, ο ουκρανικός στρατός συνεχίζει να προωθείται κατά μήκος του ποταμού Οσκίλ, διασχίζοντας τον σε ορισμένα σημεία, και αρκετές μάχες διεξάγονται για τον έλεγχο της ανατολικής πλευράς του Κουπιάνσκ, στην ανατολική όχθη του ποταμού (η Ουκρανία ελέγχει τη δυτική πλευρά). Επίσης στην περιοχή γύρω από το Λίμαν, οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν διασχίσει τον ποταμό Σιβέρσκι Ντόνετς σε δύο ή τρία σημεία, αν και οι Ρώσοι μέχρι στιγμής κατάφεραν να κρατήσουν τη γραμμή σε αυτή την κρίσιμη πόλη. Τέλος, οι ουκρανικές δυνάμεις πιέζουν προς το Λουχάνσκ στη Μπιλοχόριφκα. Ως εκ τούτου, ο πρώτος στόχος της Ρωσίας είναι να σταθεροποιήσει την πρώτη γραμμή του μετώπου κατά μήκος των ποταμών Οσκίλ και Σιβέρσκι Ντόνετς.
Μόλις επιτευχθεί αυτό, τότε ο Πούτιν πρέπει να συνεχίσει να προελαύνει στην Περιφέρεια του Ντονέτσκ, καθώς ο έλεγχος σε ολόκληρο το Ντονμπάς θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως η επίτευξη των στόχων της «ειδικής επιχείρησης».
Η κρυφή απειλή που έκανε ο Πούτιν για τη χρήση πυρηνικών όπλων είχε στόχο τη Δύση. Βασικά τους λέει ότι «η συνεχώς αυξανόμενη στρατιωτική και υλικοτεχνική υποστήριξη προς την Ουκρανία έχει ένα όριο, και αν το ξεπεράσετε, να είστε έτοιμοι για τις συνέπειες». Σε σύγκριση με τον ιμπεριαλισμό του ΝΑΤΟ ή των ΗΠΑ, η Ρωσία είναι μόνο μια μεσαίου μεγέθους περιφερειακή δύναμη, ωστόσο διαθέτει πυρηνικά όπλα και όπως τους υπενθύμισε ο Πούτιν, μερικά πολύ προηγμένα τεχνολογικά μέσα για να τα στείλει εκεί που θέλει.
Τα κροκοδείλια δάκρυα της Ευρώπης που διαμαρτύρονται ότι η Ρωσία «αξιοποιεί ως όπλο» τον ενεργειακό εφοδιασμό του κόσμου είναι κυνικά και υποκριτικά εξίσου. Εξάλλου, η ΕΕ ήταν αυτή που ενεπλάκη στον πόλεμο της Ουκρανίας επιβάλλοντας κυρώσεις κατά της Ρωσίας ως μια μορφή οικονομικού πολέμου. Δεν μπορούν να επιβάλλουν κυρώσεις στη Ρωσία και μετά να παραπονιούνται ότι η Ρωσία διακόπτει την παροχή φυσικού αερίου! Ο Πούτιν σίγουρα χρησιμοποιεί οικονομικά μέσα για να ασκήσει πίεση στην Ευρώπη και υπολογίζει ότι η κοινωνική αναταραχή που προκαλείται από τις υψηλές τιμές της ενέργειας και την κρίση του κόστους ζωής γενικότερα θα ωθήσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σε μια πιο συμφιλιωτική θέση.
Η Δύση έχει εκφράσει ανοιχτά την επιθυμία να χρησιμοποιήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία για να βάλει τη Ρωσία στη θέση της (δηλαδή: να την υποτάξει στον δυτικό ιμπεριαλισμό) και να πραγματοποιήσει αλλαγή καθεστώτος. Έχουν γίνει ακόμη και συζητήσεις για τη διάλυση της Ρωσίας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένα υπαρξιακό ζήτημα για τον Πούτιν. Έχει στοιχηματίσει την εξουσία και το κύρος του σε αυτόν. Η παραμονή του στην εξουσία εξαρτάται από το αν θα πετύχει κάτι που να μπορεί να το παρουσιάσει ως νίκη και κυρίως από το να μην ηττηθεί ή ταπεινωθεί. Οποιαδήποτε ένδειξη ήττας θα ήταν το τέλος για τον Πούτιν, ο οποίος θα μπορούσε να απομακρυνθεί είτε με μια λαϊκή εξέγερση από τα κάτω είτε με ένα πραξικόπημα από τα πάνω. Η τελευταία του απάντηση στην ήττα στην περιοχή του Χαρκόβου ήταν απολύτως προβλέψιμη.
