Σύντροφοι, εκφράζω κάποιους προβληματισμούς όσον αφορά δύο ζητήματα.
- Διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
Το ΚΚΕ έχει κηρύξει τον πόλεμο κατά του οπορτουνισμού. Εχει ξεκαθαρίσει, και ξεκαθαρίζεται ακόμα περισσότερο στις Θέσεις η στάση του απέναντι σε ενδεχόμενα συνεργασίας με δυνάμεις του οπορτουνισμού στην Ελλάδα. Με την ίδια αποφασιστικότητα αντιμετωπίζει τον οπορτουνισμό στο διεθνές κίνημα. Οπως αναφέρεται στις Θέσεις, έχουν γίνει βήματα στη συγκρότηση του Κομμουνιστικού Πόλου.
Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση του ΑΚΕΛ. Το ΑΚΕΛ έχει απολέσει τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά, δεν είναι οπορτουνιστικό κόμμα, έχει μετεξελιχθεί σε σοσιαλδημοκρατικό. Αναφέρω κάποια στοιχεία:
1. Στο καταστατικό του έχει στόχο τη μεικτή οικονομία (άρθρο 9γ).
2. Εχει αναλάβει ρόλο διαχειριστή του καπιταλισμού, έχει εκλέξει με δικό του πρόγραμμα πρόεδρο. Στην πενταετία, διαχειρίστηκε τη διακυβέρνηση με τρόπο που εξυπηρέτησε την ντόπια και ξένη αστική τάξη, με αποκορύφωμα το μνημόνιο που θα εφαρμόσει.
3. Με τον έλεγχο που διατηρεί στα συνδικάτα, μέσω της ΠΕΟ, εμποδίζει τον αυθόρμητο, οικονομικό αγώνα της εργατικής τάξης.
4. Αναπαράγει αστικά ιδεολογήματα για την καπιταλιστική οικονομική κρίση (καζινοκαπιταλισμός, τράπεζες κτλ), αφήνοντας στο απυρόβλητο τον καπιταλισμό.
5. Οσον αφορά το Κυπριακό, που ήταν και η αιτιολόγηση για την υπερψήφιση της συνθήκης προσχώρησης στην ΕΕ, αλλά και τη συμμετοχή του σε αστικές κυβερνήσεις, φέρει ευθύνη, ιδιαίτερα με τη στάση του στο σχέδιο Ανάν. Ουσιαστικά είχε στηρίξει το σχέδιο και κατέληξε να το καταψηφίζει γιατί δε δόθηκε αναβολή [1]. Ακόμη περισσότερο με τις υποχωρήσεις που έκανε στον ιμπεριαλισμό κατά την πενταετία.
6. Στα ντοκουμέντα του για το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε, μιλάει για εγκλήματα στο όνομα του σοσιαλισμού.
Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στο ενδεχόμενο συμμετοχής στην αστική διαχείριση.
Μέχρι τώρα δεν έχει γίνει κριτική στο ΑΚΕΛ, αλλά δεν μπορεί να αναβάλλεται κάτι τέτοιο πια. Στην Κύπρο υπάρχει μερίδα της εργατικής τάξης που εκτιμά την άποψη του Κόμματος. Το να μη γίνεται κριτική στο ΑΚΕΛ, δε βοηθάει την εργατική τάξη της Κύπρου να συνειδητοποιηθεί, να οργανωθεί σε ταξικά συνδικάτα και σε προλεταριακό κόμμα νέου τύπου. Μια ξεκάθαρη κριτική απέναντι στο ΑΚΕΛ, θα μπορούσε να επιταχύνει διαδικασίες στην Κύπρο. Αυτό είναι το διεθνιστικό μας καθήκον.
Είναι προφανές ότι μια τέτοια κριτική θα χρησιμοποιηθεί από αντιπάλους του ΑΚΕΛ ως όπλο απέναντί του, ιδιαίτερα ενόψει των εκλογών. Αυτό δεν πρέπει να μας εμποδίσει από το να ασκήσουμε κριτική. Εφόσον έχει μετεξελιχθεί σε αστικό κόμμα, έχει περάσει στο στρατόπεδο του αντιπάλου, δεν μπορούμε να το διαχωρίζουμε.
- Χαρακτήρας της επανάστασης – κατοχή – σχέσεις αλληλεξάρτησης ή εξάρτησης
Σωστά κρίνεται η θέση του ελληνικού καπιταλισμού ως «ενδιάμεση με ισχυρές εξαρτήσεις από ΗΠΑ και ΕΕ», αφού έχει περάσει στο ιμπεριαλιστικό στάδιο, κάνει εξαγωγές κεφαλαίων στα Βαλκάνια και σε συγκεκριμένους τομείς βρίσκεται σε θέση ισχύος.
Ο Λένιν ξεκαθάρισε ότι στην περίοδο του ιμπεριαλισμού, η αστική τάξη αντιδραστικοποιείται πλήρως. Δεν υπάρχει περιθώριο κοινής δράσης μαζί τους και ο χαρακτήρας της επανάστασης είναι σοσιαλιστικός [2].
Τον 20ό αιώνα, το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, είτε στον πόλεμο κατά του φασισμού, είτε στα πλαίσια της εθνικής ανεξαρτησίας, εκτίμησε λανθασμένα το χαρακτήρα της επανάστασης, και έψαχνε συμμαχίες με τη «δημοκρατική» ή «πατριωτική» αστική τάξη.
Τόσο στο υφιστάμενο Πρόγραμμα, αλλά και περισσότερο με τις Θέσεις της ΚΕ, το Κόμμα εκτιμά σωστά το χαρακτήρα της εποχής, το χαρακτήρα της επανάστασης και ξεκαθαρίζει τη στάση του απέναντι σε όποιο ενδεχόμενο.
Υπάρχει ένα επιχείρημα που δε διατυπώνεται στις Θέσεις, αλλά διατυπώνεται στο «Ριζοσπάστη» (π.χ. 3/4/2012 σελ. 6). Λίγο – πολύ λέει το εξής: «Οποιος λέει ότι η Ελλάδα είναι εξαρτημένη, θέλει συμμαχία με την πατριωτική αστική τάξη». Θεωρώ ότι το επιχείρημα είναι ανεπαρκές.
Μια συμμαχία με την «εθνική αστική τάξη» θα ήταν λάθος, και γιατί η συγκεκριμένη διαχείριση αποτελεί στρατηγική επιλογή της ντόπιας αστικής τάξης, αλλά κύρια γιατί στην εποχή του ιμπεριαλισμού η εργατική τάξη πρέπει να παλέψει για τα δικά της συμφέροντα, απέναντι στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Ακόμα και αν η αστική τάξη της Ελλάδας ήταν απόλυτα εξαρτημένη από τον ιμπεριαλισμό, η εργατική τάξη δε θα είχε συμφέρον να παλέψει στο πλευρό της. Αυτή είναι και η καλύτερη απάντηση στα ιδεολογήματα περί κατοχής.
Δεύτερο, εγκαταλείπεται στις Θέσεις, αλλά περισσότερο στο «Ριζοσπάστη» (25/1/2009, σελ. 11) ο όρος εξάρτηση και αντικαθίσταται από τον όρο αλληλεξάρτηση. Ο όρος αυτός δε χρησιμοποιείται πουθενά στον «Ιμπεριαλισμό» του Λένιν, ούτε ως όρος, ούτε ως περιεχόμενο.
Αν έχει κάνει κάποιο λάθος ο Λένιν, να το διορθώσουμε, αν εμφανίστηκαν νέα φαινόμενα να τα αναλύσουμε. Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, να κάνουμε μια σοβαρή επιστημονική μελέτη και όχι να το υιοθετήσουμε μετά από ένα άρθρο και μια απλή διατύπωση στις Θέσεις.
Θεωρώ ότι η θεωρία του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό είναι σωστή όπως τη διατύπωσε ο Λένιν, δεν εμφανίστηκε κάποιο φαινόμενο που να επιβάλλει διόρθωση. Οι μεγάλες καπιταλιστικές χώρες έχουν μορφές εξάρτησης η μία από την άλλη, εκεί ίσως να ταιριάζει ο όρος, αλλά πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή. Δεν μπορούμε να πούμε όμως ότι υπάρχουν σχέσεις αλληλεξάρτησης, ούτε ανισότιμης αλληλεξάρτησης, ανάμεσα στις χώρες που είναι σε ενδιάμεση ή κατώτερη θέση στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα και αυτές που βρίσκονται στην κορυφή. Είναι εξίσου άτοπο με το να λέμε ότι εργοδότης και εργαζόμενος αλληλεξαρτώνται.
Θεωρώ ότι, η «αλληλεξάρτηση» και η αντιπαράθεση με την άποψη που λέει ότι η Ελλάδα είναι εξαρτημένη, οφείλεται στον υπέρμετρο ζήλο που δείχνει το Κόμμα στη διόρθωση μιας εσφαλμένης θέσης που είχε και στο ξεκαθάρισμα ενός ζητήματος που είναι κομβικό και αποτελεί έναν, ίσως το βασικότερο, διαχωρισμό του οπορτουνισμού από το κομμουνιστικό κίνημα.
Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε αυτή την υπόθεση, αλλά να μην πάμε στο άλλο άκρο, το οποίο φέρει άλλους κίνδυνους. Ενδεικτικά αναφέρω τις απόψεις των Χόμπσον και Κάουτσκι, που μιλάνε για επόμενο στάδιο του καπιταλισμού, μετά τον ιμπεριαλισμό, τον υπεριμπεριαλισμό ή ιντεριμπεριαλισμό και τη «σύμπλεξη» των κεφαλαίων. Θεωρούν ότι σε αυτό το στάδιο τα κεφάλαια συμπλέκονται σε τέτοιο βαθμό που καταργούν τις κρίσεις, τους πολέμους κτλ.
Θα πρέπει να λήξουμε αυτό το θέμα οριστικά. Να υπάρχει ρητή διατύπωση στις αποφάσεις του Συνεδρίου όσον αφορά τον καθορισμό της εποχής και της επανάστασης, το τέλος της λογικής των σταδίων, όπως ακριβώς τα περιγράφει ο Λένιν. Θεωρώ ότι η λέξη αλληλεξάρτηση πρέπει να αφαιρεθεί, τουλάχιστον από τη Θέση 72.
[1] Απόφαση παγκύπριας συνδιάσκεψης του ΑΚΕΛ για το Σχέδιο Ανάν
[2] Β.Ι. Λένιν, «Κάτω από ξένη σημαία», «Απαντα», τ. 26
Γιάννης Κωνσταντίνου
Γραμματέας ΚΟΒ Κεντροδυτικών συνοικιών Ηρακλείου
{fcomment}
