Η κυβέρνηση της Πορτογαλίας αναγκάστηκε πρόσφατα να αποσύρει την αναγγελθείσα αύξηση των εισφορών της κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων από 11% σε 18%, με ταυτόχρονη μείωση των εργοδοτικών εισφορών από 23.75% στο 18%, καθώς βρέθηκε αντιμέτωπη με πρωτοφανείς διαδηλώσεις στις 15 Σεπτέμβρη, όπου συμμετείχαν 1.000.000 εργαζόμενοι και νέοι στη Λισσαβόνα, αλλά και σε 40 ακόμα πόλεις. Ως συνέπεια αυτού, διαμορφώθηκε ένα κίνημα από τη βάση της κοινωνίας, αντικατοπτρίζοντας την οργή που νιώθουν οι εργάτες της χώρας για το μπαράζ επιθέσεων που δέχεται το βιοτικό τους επίπεδο, επί δύο συναπτά έτη.
Όμως, αυτή η νίκη του κινήματος θα έχει προσωρινό χαρακτήρα, αν δεν συνδυαστεί με γενίκευση και συνέχιση του αγώνα ενάντια στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Ωστόσο, οι διαδηλώσεις της 15ης Σεπτέμβρη, προκάλεσαν οξύτατη πολιτική κρίση στην Πορτογαλία, η οποία δημιούργησε τριγμούς στον Δεξιό κυβερνητικό συνασπισμό. Στην ουσία, τέθηκε υπό αμφισβήτηση η ίδια η νομιμότητα της κυβέρνησης από την κινητοποίηση των μαζών. Παράλληλα, η κύρια συνείδηση που έχει διαμορφωθεί πλέον στην πορτογαλική κοινωνία, δεν είναι μόνο η αμφισβήτηση των οικονομικών μέτρων, αλλά και των θεσμικών οργάνων που λαμβάνουν τις αποφάσεις για αυτά.
Η μαζική αυτή κινητοποίηση ανάγκασε το Συμβούλιο του Κράτους – ένα σώμα που συγκαλείται μόνο σε «έκτακτες» περιπτώσεις – να συνεδριάσει στις 21 Σεπτέμβρη. Έξω από το χώρο της συνεδρίασης του Συμβουλίου, το κίνημα έδωσε βροντερό παρόν με χιλιάδες οργισμένους εργαζόμενους, με κύριο σύνθημά του την παραίτηση της κυβέρνησης. Προφανώς, ο πρωθυπουργός Πέδρο Πάσος Κοέλιο δεν είχε εναλλακτική λύση από το να υποχωρήσει στο θέμα της αύξησης των εισφορών, καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα έπρεπε να παραιτηθεί. Προς το παρόν, η υποχώρηση του στην εφαρμογή των αντεργατικών μέτρων υπό την πίεση του κινήματος, «έδωσε ανάσες» στην κυβέρνησή του. Ωστόσο η κυβέρνηση είναι υπό διάλυση, ανοίγοντας παράλληλα το δρόμο σε μια κυβέρνηση τεχνοκρατών ή σε μια κυβέρνηση «εθνικής σωτηρίας».
Το φλέγον ζήτημα για την κυβέρνηση τώρα, είναι το που θα βρει τα ποσά τα οποία θα εισέπραττε από το αντεργατικό μέτρο των αυξήσεων, που θα εφάρμοζε. Έτσι «ρίχνει το μπαλάκι» στο στρατόπεδο των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των επιχειρηματιών καλώντας τους σε μια συνάντηση, για να επιτευχθεί μια «κοινωνική συμφωνία» και να ακούσει τις εναλλακτικές τους προτάσεις.
Ο νέος στόχος της κυβέρνησης για να εξοικονομήσει χρήματα, αλλά και να είναι βιώσιμη, είναι είτε να αυξήσει την έμμεση φορολογία, είτε να περικόψει επιπλέον τους μισθούς ή ακόμα και ένας συνδυασμός και των δύο και να τα παρουσιάσει τέλος, ως προϊόν «συμφωνίας με τους εταίρους» και ως «δικαιότερα» από τις αυξήσεις στις εισφορές πού ήθελε να περάσει πριν από μια εβδομάδα. Ωστόσο, έχει πλέον ένα πολύ μικρό περιθώριο ελιγμών. Η αίσθηση ότι ο αγώνας ανταμείβεται και ότι οι μαζικές κινητοποιήσεις έχουν ως αποτέλεσμα την οπισθοχώρηση της αντιδραστικής κυβέρνησης, έχει ενθαρρύνει την εργατική τάξη, που πλέον νιώθει ενδυναμωμένη εξαιτίας της νίκης, που όπως τονίσαμε όμως, πάρα την τεράστια σημασία της, είναι μονομερής και προσωρινή.
Όλα αυτά είναι συμπτώματα μιας επαναστατικής διάθεσης, η οποία αναπτύσσεται στην κοινωνία, ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της κρίσης του καπιταλισμού. Ταυτόχρονα, πρέπει να τονίσουμε, ότι οι μέρες της κυβέρνησης θα ήταν μετρημένες αν τα συνδικάτα και ειδικά το πανίσχυρο CGTP καλούσαν τώρα μια γενική απεργία, ως μέρος της συνεχούς εκστρατείας κινητοποίησης των μαζών με σαφή στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης και αν τα μόνα κόμματα που αντιτίθενται στα μέτρα, το Κομμουνιστικό και το «Μπλόκο της Αριστεράς», διαμόρφωναν ένα ενιαίο μέτωπο με ξεκάθαρο σοσιαλιστικό πρόγραμμα. Η έλλειψη σαφήνειας στις θέσεις τους, όμως, έχει περιορίσει εμφανώς την απήχησή τους, ενώ οι ηγέτες των δύο κομμάτων, έχοντας ρεφορμιστικές αυταπάτες, αρνούνται ακόμα και την βασική αιτία της κρίσης που είναι η ύπαρξη του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος και συνεπώς αρνούνται να υιοθετήσουν σαν στόχο την ανατροπή του.
{fcomment}
