Των Ουμπάλντο Οροπέζα και Χορχέ Μαρτίν, 16 Νοεμβρίου 2020
Τα γεγονότα κινούνται πολύ γρήγορα στο Περού. Στις 9 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος Μαρτίν Βισκάρα απομακρύνθηκε από το αξίωμα· μια εβδομάδα αργότερα, η νέα κυβέρνηση του Μερίνο έπεσε κάτω από την πίεση του μαζικού κινήματος που ξέσπασε τις τελευταίες ημέρες. Η κρίση στο αστικό κράτος άνοιξε τις πύλες της ταξικής πάλης στους δρόμους και η εργατική τάξη και η νεολαία έχουν νίκησαν το καθεστώς σ’ αυτή την πρώτη μάχη.
Η χρεοκοπία του περουβιανού πολιτικού καθεστώτος
Όπως σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής, η αστική δημοκρατία είναι εντελώς άχρηστη για τη διατήρηση ενός στοιχειωδώς σταθερού καθεστώτος. Στη μια χώρα μετά την άλλη, το κράτος χρησιμοποιείται για να γεμίσει τις τσέπες της μπουρζουαζίας, με κόστος τη λεηλασία των πόρων του λαού ή την επίτευξη σκοτεινών «επιχειρηματικών» συμφωνιών με ιδιωτικές εταιρείες, παραχωρώντας τους πόρους, εκχωρώντας τους έργα, τροποποιώντας τους νόμους για να επιτραπεί να κάνουν παράνομες επενδύσεις, κ.λπ. Αυτές είναι οι καθημερινές ειδήσεις.
Ιδιαίτερα στην Αμερική, το σκάνδαλο με την εταιρεία Όντεμπρεχτ οδήγησε στην απομάκρυνση του Προέδρου και των πολιτικών όλων των κομμάτων. Στη Λατινική Αμερική, μπορούμε να ρίξουμε μια ματιά στις ακόλουθες πληροφορίες1: «Σύμφωνα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών, η Όντεμπρεχτ πλήρωσε περίπου 788 εκατομμύρια δολάρια σε παράνομες προμήθειες για περισσότερα από 100 δημόσια έργα κατασκευής σε 11 χώρες της Λατινικής Αμερικής, καθώς και στην Αγκόλα και τη Μοζαμβίκη, στην Αφρική».
Σύμφωνα μ’ αυτό το άρθρο, με στοιχεία από τη συμβουλευτική εταιρεία Global Financial Integrity, η Λατινική Αμερική χάνει περίπου 140 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο λόγω διαφθοράς, το 3% του ΑΕΠ της περιοχής. Η Όντεμπρεχτ δεν είναι η μόνη υπόθεση διαφθοράς, σχεδόν όλες οι χώρες και όλες οι εταιρείες εμπλέκονται σ’ αυτές τις πράξεις διαφθοράς, εκτός από τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροδιαφυγή κ.λπ. Με άλλα λόγια, η εθνική και διεθνής αστική τάξη είναι ανίκανη να σεβαστεί τους επίσημους κανόνες του αστικού δημοκρατικού καθεστώτος της. Η διαφθορά είναι εγγενής στον καπιταλισμό.
Στην περίπτωση του Περού, αυτό έχει ξεπεράσει τον μέσο όρο. Οι τελευταίοι έξι πρόεδροι έχουν εμπλακεί σε πράξεις διαφθοράς, μερικοί έχουν φυλακιστεί και άλλοι διώκονται από τον νόμο: ο Αλμπέρτο Φουτζιμόρι βρίσκεται στη φυλακή και εκτίει ποινή 25 ετών για διαφθορά, ανθρωποκτονίες και ξέπλυμα χρήματος Ο Αλεχάνδρο Τολέδο συνελήφθη στις ΗΠΑ και εκδόθηκε στο Περού για διαφθορά. Ο Άλαν Γκαρσία αυτοκτόνησε, για να μην αντιμετωπίσει τις κατηγορίες δωροδοκίας εναντίον του το 2019. Ο Ολάντα Χουμάλα δικάζεται για την υπόθεση διαφθοράς Lava Jato στη Βραζιλία. Ο Πέδρο Πάμπλο Κουτσίνκι καθαιρέθηκε το 2018 και βρίσκεται υπό κατ’ οίκον περιορισμό για ξέπλυμα χρήματος. Ο πιο πρόσφατος είναι ο καθαιρεμένος πρόεδρος Μαρτίν Βισκάρα, ο οποίος κατηγορείται για δωροδοκία και διαφθορά.
Αυτό που έχουμε εδώ είναι η χρεοκοπία του πολιτικού καθεστώτος της περουβιανής αστικής τάξης, η οποία είναι ανίκανη να διατηρήσει την αστική δημοκρατία ασφαλή από την ίδια τη σαπίλα του τοπικού και διεθνούς κεφαλαίου.
Οι κατηγορίες που εξαπέλυσε το Κοινοβούλιο του Περού για την απόλυση του πρώην προέδρου, με τη μορφή της καθαίρεσης του Προέδρου, ηχούν σαν κενές φράσεις. Όλοι γνωρίζουν ότι το σημερινό κοινοβούλιο είναι γεμάτο από διεφθαρμένους απατεώνες, που προσπαθούν να καλύψουν τα δικά τους νώτα μ’ αυτό το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα. Σε μια συνέντευξη με ένα μέλος των Κινημάτων της Αυγής, τον Χοσέ Κάρλος Λενέρα, στο Telesur, αναφέρεται ότι τουλάχιστον το 50% των μελών του τρέχοντος κοινοβουλίου διερευνάται για διαφθορά. Αυτές οι φιγούρες δεν έχουν καμία πρόθεση να σταματήσουν τη διαφθορά με την απομάκρυνση του Προέδρου, αλλά μάλλον να καλύψουν τη δική τους διαφθορά, στρέφοντας την προσοχή αλλού.
Αυτό γίνεται κατανοητό από την πλειοψηφία του περουβιανού λαού, που δεν πίστεψε ούτε για μια στιγμή όλη αυτή τη στάχτη που ρίχτηκε στα μάτια του από τα μέσα ενημέρωσης, για να δικαιολογηθεί ο κοινοβουλευτικός ελιγμός.
Ο Μερίνο, ο οποίος έπεσε σήμερα, λόγω της κινητοποίησης των μαζών, αντιπροσώπευε τον πιο διεφθαρμένο και αντιδραστικό εκπρόσωπο της περουβιανής αστικής τάξης: έναν κτηνοτρόφο βοοειδών που συνδέθηκε με τα πιο σκοτεινά στοιχεία του Έργου του Θεού (οργάνωση της Καθολικής Εκκλησίας), των μεταλλευτικών εταιρειών και των πιο ανυπότακτων φουτζιμορικών στοιχείων. Τα σχέδιά τους ήταν ξεκάθαρα. Ο σκοπός του ήταν να κρύψουν τη δική τους διαφθορά, να ξεκινήσουν μια σειρά επιθέσεων σε όλα τα τμήματα του πληθυσμού και να εξασφαλίσουν τη νίκη τους στις εκλογές του επόμενου έτους.
Το μαζικό κίνημα πρέπει να περάσει στην επίθεση
Οι μάζες απάντησαν αμέσως, όχι τόσο υπερασπιζόμενες τον Βισκάρα ούτε τη «δημοκρατία» αφηρημένα, αλλά κινούμενες εναντίον του Προέδρου Μερίνο, τον οποίο θεωρούσαν εντελώς παράνομο. Στις 12 Νοεμβρίου, πραγματοποιήθηκε μεγάλη πανεθνική πορεία, με την παρουσία δεκάδων χιλιάδων στη Λίμα και δεκάδων χιλιάδων σε άλλες πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα. Το κίνημα είχε την υποστήριξη ορισμένων πολιτικών κομμάτων και ορισμένων μερίδων του Τύπου, αλλά στην πραγματικότητα αντανακλούσε μια έκρηξη αυθόρμητου θυμού από τα κάτω. Ήταν μια κραυγή «ως εδώ και μη παρέκει» ενάντια σε ολόκληρο το καθεστώς.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι μάζες βγήκαν στους δρόμους. Το Περού είναι η χώρα με τα υψηλότερα ποσοστά θανάτου ανά αριθμό κατοίκων στην πανδημία της Covid-19, τα σχέδια «επανενεργοποίησης» της οικονομίας που περιλαμβάνουν περικοπές μισθών, απολύσεις, παραβιάσεις των δικαιωμάτων των εργαζομένων, αυξημένες ώρες εργασίας κ.λπ. Εν ολίγοις, ρίχνουν το βάρος της κρίσης στις πλάτες των εργαζομένων.
Μαζί με την υγεία και την οικονομική κρίση είναι τα προγράμματα της αστικής τάξης που συνεπάγονται, σε όλους τους τομείς, τροποποιήσεις που «βγάζουν από τη μέση» τα λίγα εναπομείναντα δικαιώματα προς όφελος των ιδιωτικών εταιρειών. Αυτό που κρύβεται πίσω από τις μαζικές κινητοποιήσεις, στις οποίας υπήρξαν θάνατοι και εκατοντάδες τραυματισμοί, είναι μια βαθιά δυσφορία ενάντια στο τρέχον καθεστώς, ενάντια στην οικονομική κατάσταση, την αδυναμία της κυβέρνησης να επιλύσει την υγειονομική κρίση, ενάντια στη διαφθορά, την αγανάκτηση για τους αστούς πολιτικούς κ.λπ.
Στις 14 Νοεμβρίου, μια νέα μεγάλη πανεθνική πορεία καλέστηκε ξανά με μαζική συμμετοχή. Σε όλες τις κινητοποιήσεις, οι νέοι βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή και άρχισαν να υπερασπίζονται εαυτούς ενάντια στη βίαιη αστυνομική καταστολή. Η πορεία της 14ης Νοεμβρίου είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν δύο νέοι από την καταστολή, καθώς και να υπάρξουν εκατοντάδες τραυματίες.
Αντιμέτωποι με την αυξανόμενη επίθεση των μαζών, οι υπουργοί της νέας κυβέρνησης Μερίνο άρχισαν να παραιτούνται, όπως οι αρουραίοι που εγκαταλείπουν ένα βυθισμένο πλοίο. Οι Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες ενέκριναν την απόλυση και τη μεταβίβαση της εξουσίας στον Μερίνο, αρνήθηκαν αυτή τη φορά να παρευρεθούν σε συνάντηση που καλέστηκε από τον Πρόεδρο. Είναι σαφές ότι η άρχουσα τάξη έφτασε σε κατάσταση πανικού, αντιμέτωπη με την πολύ πραγματική πιθανότητα οι μαζικές κινητοποιήσεις στους δρόμους να βγάλουν από τη μέση ολόκληρο το καθεστώς.
Η παραίτηση του Μερίνο, ο οποίος άντεξε μόνο πέντε ημέρες στην εξουσία, είναι μια απεγνωσμένη προσπάθεια διάσωσης του καθεστώτος. Από θεσμική άποψη, η άρχουσα τάξη προσπαθεί να βρει μια λύση για την ανοικοδόμηση της διαλυμένης νομιμότητας των αστικών θεσμών. Η εφημερίδα “The Republic” (σ.τ.ε: «Η Δημοκρατία») απαίτησε στο κύριο άρθρο της έναν νέο πρόεδρο του Κοινοβουλίου που θα αναλάβει την προεδρία της χώρας, ο οποίος δεν θα έχει ψηφίσει υπέρ της καθαίρεσης του Βισκάρα. Την Τετάρτη 18 Νοεμβρίου, το Συνταγματικό Δικαστήριο αναμένεται να αποφανθεί σχετικά με τη νομιμότητα της απόφασης απομάκρυνσης του πρώην Προέδρου από την εξουσία.
Αυτές είναι οι δύο πιθανότητες που η άρχουσα τάξη θα μπορούσε να εξετάσει για να σώσει το καθεστώς: ένας νέος πρόεδρος που δεν εμπλέκεται στον ελιγμό εναντίον του Βισκάρα ή η ακύρωση της απόφασης και η επαναφορά του στην προεδρία. Καμία απ’ αυτές τις επιλογές δεν θα λύσει πραγματικά τη βαθιά κρίση του καθεστώτος που προκάλεσε αυτούς τους ελιγμούς και που άνοιξε τις πύλες σε ένα εξεγερσιακό κίνημα από τα κάτω.
Είναι σημαντικό να το κατανοήσουμε αυτό, επειδή οι μάζες πρέπει να συνεχίσουν τον αγώνα, για να λύσουν αυτά τα θεμελιώδη προβλήματα και να μην σταματήσουν την κινητοποίηση με μια αλλαγή Προέδρου ή με υποσχέσεις για βουλευτικές ή προεδρικές εκλογές το 2021.
Πριν από την πτώση του Μερίνο, η Γενική Συνομοσπονδία Εργαζομένων του Περού (ΓΣΕΠ) είχε καλέσει σε πανεθνική απεργία εργαζομένων για τις 18 Νοεμβρίου «για την υπεράσπιση της εργασίας ως ανθρώπινο δικαίωμα, υγεία και ζωή. Για μια λαϊκή δημοκρατία». Αυτή η έκκληση για απεργία πρέπει να διατηρηθεί, παρά την παραίτηση του Μερίνο. Το πρόβλημα δεν είναι να αλλάξουμε έναν διεφθαρμένο καπιταλιστή πολιτικό με έναν άλλο, το πρόβλημα είναι το καπιταλιστικό σύστημα και αυτή η απεργία πρέπει να χρησιμεύσει, για να οργανώσει τα συντάγματα της εργατικής τάξης και της νεολαίας, με σκοπό να ξεκινήσουν την πορεία προς την εγκαθίδρυση της εργατικής εξουσίας.
Οι κινητοποιήσεις της νεολαίας, των εργαζομένων, της μεσαίας τάξης πρέπει να συνεχιστούν, έχουμε δει ότι ο αγώνας μπορεί να νικήσει και μπορούμε να επιτύχουμε τους στόχους μας, εάν παραμείνουμε στους δρόμους και οργανωμένοι. Αλλά ο αυθορμητισμός του κινήματος έχει τα όριά του.
Το κίνημα πρέπει να κάνει ένα ακόμη βήμα προς τα εμπρός, οργανώνοντας επιτροπές στους χώρους εργασίας, στις γειτονιές της εργατικής τάξης και συντονίζοντάς τες, συγκροτώντας μια Εθνική Συνέλευση των Εργαζομένων και του Λαού στον Αγώνα, με εκπροσώπους εκλεγμένους σε μαζικές συνελεύσεις εργατών, νεολαίας, αγροτών και γενικά του εργαζόμενου λαού.
Μπορεί μια Συντακτική Συνέλευση να λύσει τα προβλήματά μας;
Ως μέρος αυτού του μαζικού κινήματος, αναδείχθηκε το σύνθημα μιας Συντακτικής Συνέλευσης, καθώς και το τέλος του Συντάγματος του Φουτζιμόρι του ‘93.
Η Συνομοσπονδία ΓΣΕΠ, για παράδειγμα, προτείνει «τη δημιουργία προσωρινής κυβέρνησης με λαϊκή συμμετοχή που θα συγκαλέσει αμέσως μια Συντακτική Συνέλευση για ένα νέο Πολιτικό Σύνταγμα το οποίο να δέχεται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για μια νέα Δημοκρατία». Επίσης, το Πλατύ Μέτωπο με επικεφαλής τον Βερόνικα Μεντόζα, του οποίου η κοινοβουλευτική ομάδα υποστήριξε την καθαίρεση του Βισκάρα με 6 υπέρ και 2 κατά, αντιτίθεται τώρα στον Μερίνο και απαιτεί επίσης μια συντακτική διαδικασία.
Στην πραγματικότητα, αυτό το αίτημα τμημάτων των κινητοποιημένων μαζών αντιπροσωπεύει μια βαθιά απαίτηση για απόρριψη ολόκληρου του καθεστώτος, που είναι σάπιο στον πυρήνα του. Αλλά πρέπει να αναρωτηθούμε. Τι σημαίνει «προσωρινή κυβέρνηση με λαϊκή συμμετοχή»; Ποιος πρόκειται να σχηματίσει μια τέτοια κυβέρνηση; Και το πιο σημαντικό, ποιος θα δώσει την εξουσία σ’ αυτή την κυβέρνηση; Δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι το τωρινό κοινοβούλιο θα μπορούσε να σχηματίσει μια «προσωρινή» ή «τεχνοκρατική» κυβέρνηση με περιορισμένους στόχους, το καθήκον του οποίου θα ήταν ακριβώς να προσπαθήσει να ανοικοδομήσει την κατεστραμμένη νομιμότητα των αστικών θεσμών και να εμποδίσει τις μάζες από το να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους.
Για να μιλήσουμε για μια «κυβέρνηση με λαϊκή συμμετοχή» ή «συντακτική συνέλευση», το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να ανατρέψουμε την υπάρχουσα κυβέρνηση και να ξεφορτωθούμε το σάπιο κοινοβούλιο. Γι’ αυτό, οι μάζες των εργαζομένων, της νεολαίας και άλλων τμημάτων του κινήματος πρέπει να εξοπλιστούν με το δικό τους κοινοβούλιο.
Η πρόταση που έθεσε η ΓΣΕΠ έχει ένα άλλο σημαντικό ελάττωμα. Γίνεται λόγος για τη θέσπιση «ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου», αν αυτό σημαίνει κάτι, είναι ένα νέο «συμβόλαιο» μεταξύ καπιταλιστών και εργατών, ίσως ένα που να είναι λίγο πιο ευνοϊκό για τους εργαζόμενους, αλλά το σύνθημα παραμένει εντός των ορίων του καπιταλιστικού συστήματος. Και το πρόβλημα είναι ακριβώς ότι η ύπαρξη του καπιταλιστικού συστήματος, και μάλιστα σ’ αυτή την κατάσταση βαθιάς κρίσης, είναι ασυμβίβαστη με την «υπεράσπιση της εργασίας ως ανθρώπινο δικαίωμα, την υγεία και τη ζωή» που προτείνει η ΓΣΕΠ ως άμεσο πρόγραμμα.
Εδώ βλέπουμε την αδυναμία του πολιτικού προγράμματος που προωθήθηκε τόσο από τη ΓΣΕΠ όσο και από το Πλατύ Μέτωπο. Αυτό το πρόγραμμα βασίζεται στην ψευδαίσθηση ότι ο καπιταλισμός μπορεί να «εκδημοκρατιστεί», ότι ένας «ευγενικός» τύπος καπιταλισμού απέναντι στους εργαζόμενους είναι εφικτός. Η πραγματικότητα είναι ότι αυτό δεν είναι δυνατό. Η οργανική κρίση του καπιταλισμού, που επιδεινώθηκε από την πανδημία, που επιδεινώθηκε από τη διαφθορά, η οποία εκφράζεται ιδιαίτερα έντονα στο Περού, είναι ακριβώς η αιτία της τρέχουσας κρίσης του καθεστώτος που αντιμετωπίζει η χώρα.
Είναι απαραίτητο να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα που να συγκρούεται με τον καπιταλισμό. Στο οποίο θα δηλώνεται με ακρίβεια ότι, για να διασφαλιστεί το δικαίωμα στην απασχόληση, την υγεία, τη ζωή, την εκπαίδευση, είναι απαραίτητο να απαλλοτριωθούν οι καπιταλιστές, οι μεγάλοι κτηνοτρόφοι και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, οι πολυεθνικές, οι 40 οικογένειες των εκατομμυριούχων ολιγαρχών που ελέγχουν την οικονομία και την πολιτική της χώρας.
Είναι απαραίτητο να συγκληθεί μια μεγάλη εθνική συνέλευση εκπροσώπων του λαού – εργαζόμενοι, συνδικάτα, γυναικείες οργανώσεις, φοιτητές, νοικοκυρές, φτωχοί αγρότες κ.λπ. – για την κατάστρωση ενός σχεδίου αγώνα, συμπεριλαμβανόμενης μιας πανεθνικής απεργίας για τη διάλυση όλων των σάπιων θεσμών και του διεφθαρμένου αστικού καθεστώτος και με σκοπό οι ίδιοι οι εργάτες να έχουν τον έλεγχο.
Για να τερματιστεί η κρίση στον τομέα της υγείας και της οικονομίας, πρέπει να ληφθούν τολμηρά μέτρα. Μια έκκληση για την απαλλοτρίωση των βασικών μοχλών της οικονομίας και τον έλεγχό τους από τους εργαζομένους, την εθνικοποίηση των τραπεζών, την εθνικοποίηση των μεταλλευτικών εταιρειών κ.λπ. Μόνο έχοντας επαρκείς πόρους υπό τον κεντρικό έλεγχο της εργατικής τάξης, θα μπορούσαν να διατεθούν επαρκείς πόροι για την παροχή νοσοκομείων και σχολείων, για να δοθεί δουλειά σε όλα τα ικανά για εργασία χέρια κ.λπ.
Αυτή η συνέλευση, αυτή η οργανωμένη εξουσία του λαού, θα ήταν πραγματικά αυτό που οι μάζες κατανοούν από τις λέξεις «συντακτική συνέλευση», όχι ένα αστικό κοινοβούλιο που καλείται από τους σημερινούς θεσμούς, αλλά ένα κοινοβούλιο εργατών και αγροτών.
Σ’ αυτή την ιστορική εβδομάδα, οι μάζες στο Περού έχουν δείξει το θάρρος τους, την προθυμία τους να πολεμήσουν και τη δύναμή τους, όπως έκαναν οι μάζες στο Εκουαδόρ και τη Χιλή πριν από ένα χρόνο. Εξοπλισμένοι με μια επαναστατική ηγεσία και ένα σαφές σοσιαλιστικό πρόγραμμα, θα ήταν ανίκητοι.
Ούτε με τον Βισκάρα, ούτε με τον Μερίνο, ούτε με το κοινοβουλευτικό άντρο των ληστών – ξεφορτωθείτε τους όλους!
Πανεθνική Απεργία και Εθνική Συνέλευση Εργαζομένων
Εργατική Κυβέρνηση
