Η Σύγκρουση με την Ευρώπη
Ο Μπρούνο Μακαές έγραψε για το δόγμα Τραμπ στο βιβλίο του «Το αμερικανικό Συμφέρον» : «Το μυστικό της προσέγγισης του Τραμπ απέναντι στην Ευρώπη είναι ότι δεν θα επιτρέψει στην Ευρώπη να παρασύρει τις ΗΠΑ, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να δημιουργηθεί ένα νέο σχίσμα στη βορειοατλαντική συμμαχία».
Από τη δεκαετία του 1950, το Ευρωπαϊκό εγχείρημα αποτέλεσε κεντρικό στοιχείο για τη χάραξη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Όμως, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν πιστεύει σε μια ενωμένη Ευρώπη, όπως δεν πιστεύει στη NAFTA και στον ΠΟΕ. Έχει κάνει ό, τι είναι δυνατόν και του επιτρέπει η θέση του για να επιδεινώσει τις σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων, προσπαθώντας να χειριστεί τον έναν έναντι του άλλου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η πρόταση που έκανε και σ’ άλλα ευρωπαϊκά έθνη να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βρετανίας και να εγκαταλείψουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η μεγαλύτερη του εχθρός είναι η Γερμανία και η Άνγκελα Μέρκελ, η οποία εν μέρει υποκινείται από το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας σε σχέση με τις ΗΠΑ, αλλά κυρίως επειδή απεχθάνεται για τον ηγετικό ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη.
Χαρακτηριστικά, στην απόφασή του να ακυρώσει τη συμφωνία με το Ιράν, αγνόησε έντονα τις εκκλήσεις των εγγύτερων συμμάχων του στην Ευρώπη. Μάταια, κορυφαίοι πολιτικοί από την άλλη μεριά του Ατλαντικού ζήτησαν να μην προχωρήσει στην ακύρωση της Συμφωνίας. Ο Πρόεδρος Μακρόν έκανε ό, τι μπορούσε για να δημιουργήσει την εντύπωση ενός αξιόλογου φίλου και συμβούλου του Λευκού Οίκου. Ο Μπόρις Τζόνσον σαν σκυλί που γλύφει τον αφέντη του, θα ήταν πρόθυμος να προτείνει τον Τραμπ ακόμη και για βραβείο Νόμπελ, αν ο τελευταίος έκανε πίσω στο θέμα του Ιράν. Δεν ήταν καθόλου αποτελεσματικός όμως. Πολύ απλά, ο Τραμπ τους έγραψε όλους «εκεί που δεν πιάνει μελάνι».
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει στρατηγική, ούτε καν ακολουθεί καλή τακτική. Στηρίζεται σ’ ένα συνδυασμό απειλών και εκφοβισμού για να κερδίσει αυτά που θέλει. Αρχίζει θέτει υπερβολικές απαιτήσεις και ελπίζει ότι μπορεί να τους πείσει απλά τονίζοντας την κολοσσιαία οικονομική και στρατιωτική εξουσία της Αμερικής. Μερικές φορές το πετυχαίνει. Ωστόσο, πρόκειται για μια πολιτική με χαμηλή απόδοση. Όσο περισσότερο τη χρησιμοποιεί, τόσο μικρότερο είναι το αποτέλεσμα. Τελικά, αντί να εκφοβίζονται οι υπόλοιπες χώρες γίνονται ολοένα και πιο δυσαρεστημένες και θα αρχίσουν να τον αντιπολιτεύονται.
Μια σημαντική αδυναμία στην τακτική του είναι ότι συστηματικά υπερβάλλει σχετικά με την ικανότητα των ΗΠΑ να επιβάλουν τη θέλησή τους, ανεξάρτητα από τις περιστάσεις, ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίζει την ικανότητα των άλλων χωρών να αντισταθούν. Η εξωτερική πολιτική του «όλα ή τίποτα» της κυβέρνησης Τραμπ τελικά είναι καταδικασμένη να αποτύχει επειδή δεν λαμβάνει υπόψιν την πραγματική ισορροπία δυνάμεων σε παγκόσμια κλίμακα.
Αργά ή γρήγορα η τακτική αυτή θα οδηγήσει σε μια σειρά από ήττες και αποτυχίες της εξωτερικής πολιτικής τις ΗΠΑ. Αντί να αυξήσει τη διεθνή της δύναμη, το γόητρο και την επιρροή της, θα χρησιμεύσει για να εκθέσει τους περιορισμούς της ιμπεριαλιστικής δύναμης των ΗΠΑ. Άλλες υπερδυνάμεις, ειδικά η Ρωσία και η Κίνα, θα έχουν σημαντικά κέρδη εις βάρος των ΗΠΑ.
Ο Τραμπ και η Ασία
Ήδη, κατά τη διάρκεια της εκλογικής εκστρατείας του, ο Ντόναλντ Τραμπ, σοκάρει την Κίνα με σχόλια για την Ταϊβάν λίγο πριν από την Ορκομωσία. Ο πρώτος υφυπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα εμποδίσουν την Κίνα στην κατασκευή τεχνητών νησιών που χτίζει στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, προειδοποιώντας για μια «στρατιωτική σύγκρουση».
Η πολιτική του Προέδρου Ομπάμα στη Βόρεια Κορέα ήταν να ασκήσει πίεση με κυρώσεις, να πείσει τους άλλους να κάνουν το ίδιο, ιδιαίτερα την Κίνα, και να περιμένουν τα αποτελέσματα. Αυτό ονομάστηκε «στρατηγική υπομονή». Αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει καθόλου στρατηγική και ελάχιστη υπομονή.
Η κυβέρνηση δήλωσε ότι «όλες οι επιλογές βρίσκονται στο τραπέζι» και η ανακοίνωση του Τραμπ ότι στέλνει μια «στρατιά» αμερικανικών πολεμικών πλοίων προς την κορεατική χερσόνησο έβαλε ξανά στο προσκήνιο την πιθανότητα στρατιωτικής σύρραξης. Η κίνηση αυτή οδήγησε την Βόρεια Κορέα να απειλήσει με την σειρά της για«πόλεμο».
Τελικά, το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ βρέθηκε σε απόλυτη σύγχυση όταν δέκα ημέρες αργότερα διατάχθηκε να πλεύσει προς την αντίθετη πορεία και όχι προς την Κορεατική Χερσόνησο. Ενώ ο Λευκός Οίκος διευκρίνισε ότι το αμερικανικό ναυτικό είναι μάχιμο και κατευθύνεται προς τη Β. Κορέα, ο Τραμπ ήταν ήδη ήδη στο δρόμο του να συναντηθεί με τον Κιμ Γιόνγκ Ουν.
«Μια πραγματικά φανταστική συνάντηση»
«Είχαμε μια πραγματικά φανταστική συνάντηση. Σημαντική πρόοδος. Πραγματικά, πολύ θετικό, νομίζω ότι καλύτερα από ό, τι θα περίμενε κανείς, πραγματικά κορυφαίο».
Μ’ αυτές τις θριαμβευτικές λέξεις, ο Ντοναλντ Τραμπ γιόρτασε την πρώτη του συνάντηση με τον Κιμ Γιόνγκ Ουν στη Σιγκαπούρη στις 12 Ιουνίου. Δυστυχώς, όπως συμβαίνει συχνά με τον κ. Τραμπ, οι λέξεις σπάνια έχουν σχέση με την πραγματικότητα.
Η λέξη «φανταστική» εδώ είναι κατάλληλη, μόνο αν ληφθεί με την πιο κυριολεκτική της έννοια. Απαιτεί μια προσπάθεια της φαντασίας, ώστε να θυμηθούμε ότι μόλις πέρυσι ο Αμερικανός πρόεδρος κατήγγελλε τον Βορειοκορεάτη ομόλογό του ως «Μικρό Πυραυλάνθρωπο» και απειλούσε να σβήσει τη χώρα του από το χάρτη. Ταυτόχρονα, ο Κιμ Γιονγκ Ουν περιέγραφε τον Ντόναλντ Τραμπ ως «διαταραγμένο Αμερικάνικο καθυστερημένο», τον οποίο υποσχέθηκε να «δαμάσει με φωτιά…».
Μιλώντας από την αίθουσα του Ρούσβελτ στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος προειδοποίησε για ολέθριες συνέπειες:
«Έχω μιλήσει με τον στρατηγό Μάτις και τους αρχηγούς του στρατού, και ο στρατός μας – ο οποίος είναι μακράν ο πιο ισχυρός στον κόσμο και έχει ενισχυθεί πολύ πρόσφατα, όπως όλοι γνωρίζετε – είναι σε ετοιμότητα αν χρειαστεί».
Και ξαφνικά, σαν από μαγεία, έγινε η συνάντηση των δύο προέδρων. Στο τέλος της συνάντησής τους, που πραγματοποιήθηκε σ’ ένα κλίμα φιλίας και εγκάρδιων σχέσεων, ο «διαταραγμένος καθυστερημένος Αμερικανός» και ο «μικρός Πυραυλάνθρωπος» υπέγραψαν από κοινού μια διακήρυξη με την οποία επιδιώχθηκε «να οικοδομήσουν ένα διαρκές και σταθερό ειρηνευτικό καθεστώς στην κορεατική χερσόνησο». Ο Τραμπ δήλωσε ότι θα παράσχει εγγυήσεις ασφαλείας στη Βόρεια Κορέα και σε αντάλλαγμα ο κ. Κιμ παρείχε τη σταθερή και ακλόνητη δέσμευσή του να ολοκληρώσει την αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής χερσονήσου.
Αυτή η συνάντηση μπορεί να μην ήταν ιστορική όπως ισχυρίστηκε ο Αμερικανός πρόεδρος, επειδή μετά από μία πιο προσεκτική ανάγνωση καταλαβαίνει κανείς ότι στην ουσία δεν αποφασίστηκε τίποτα. Γι αυτό, οι δύο ηγέτες δήλωσαν ότι θα πραγματοποιούν περαιτέρω συναντήσεις σε διάφορα επίπεδα «το συντομότερο δυνατό» για να βάλουν κάποια σάρκα στα γυμνά κόκαλα της δήλωσης.
Ακόμα και αν η σύνοδος κορυφής δεν ήταν ακριβώς διπλωματική επιτυχία, μπορεί ασφαλώς να χαρακτηριστεί μια εξαιρετική επικοινωνιακή νίκη. Το μόνο ερώτημα είναι: νίκη για ποιον; Ο Κιμ θα επιστρέψει στην Πιονγιάνγκ με μια δικαιολογημένη αίσθηση ικανοποίησης. Έχει επιτύχει κάτι που ήθελε ο πατέρας και ο παππούς του, αλλά δεν κατάφεραν ποτέ: μια προσωπική συνάντηση μ’ έναν Αμερικανό πρόεδρο.
Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η Βόρεια Κορέα δεν είναι η Κίνα ή η Ρωσία. Είναι μια μικροσκοπική, φτωχή ασιατική χώρα. Ωστόσο, τώρα είναι σιωπηρά αναγνωρισμένη ως ισότιμη από την ισχυρότερη χώρα της γης. Μέσα σε λίγους μήνες ο Κιμ κατάφερε να μεταμορφωθεί από τον πιο φοβισμένο και απαξιωμένο παρία στον κόσμο σ’ έναν μεγάλο πολιτικό και άνθρωπο ειρήνης.
Κι αυτός μετασχηματισμός επιτεύχθηκε χάρη σε έναν άνθρωπο: τον Ντόναλντ Τραμπ. Έχοντας σφίξει τα χέρια με τον Κιμ Γιουνγκ Ουν – τον άνθρωπο που είχε απειλήσει νωρίτερα να ανατινάξει μαζί με ολόκληρο το έθνος του – ο Τραμπ δήλωσε ότι ήταν «τιμή» του να καθίσει με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας. Αυτό ήταν ένα προπαγανδιστικό πραξικόπημα της πρώτης τάξης.
Σε συνέντευξη Τύπου μετά την τελετή υπογραφής, ο Τραμπ το πήγε ακόμα παραπέρα. Οι ΗΠΑ, ανακοίνωσε, θα σταματήσουν όλες τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τη Νότια Κορέα, ενόσω συνεχίζονται οι συνομιλίες. Είπε ότι θα μπορούσε να εξοικονομήσει στην Αμερική κάποια χρήματα, δεδομένου ότι τα αεροσκάφη που πετούσαν στη Νότια Κορέα από την αμερικανική αεροπορική βάση στο Γκουάμ ήταν “πολύ ακριβά”. Μάλιστα δήλωσε ότι θέλει να φέρει πίσω τα αμερικανικά στρατεύματα από την κορεατική χερσόνησο.
Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν κατηγορηθεί και από τον Τραμπ ότι στηρίζονται υπερβολικά στις ΗΠΑ. Έχει δηλώσει ακόμη ότι θα επωφεληθούν από το να έχουν τα δικά τους πυρηνικά όπλα, δήλωση που ανοίγει την προοπτική μιας καταστροφικής και δυνητικά επικίνδυνης κούρσας εξοπλισμών στην Ασία.
Στο κυνικό παιχνίδι της μεγάλης διπλωματίας, είναι ένας χρυσός κανόνας να μην δίνεις τίποτα χωρίς αντάλλαγμα. Εντούτοις, φαίνεται σαφές ότι όλες οι παραχωρήσεις έγιναν από τη μία πλευρά, δηλαδή τον Ντόναλντ Τραμπ. Αυτές ήταν τεράστιες, σχεδόν απίστευτες παραχωρήσεις στη Βόρεια Κορέα. Τι έφερε ο Τραμπ ως αντάλλαγμα; Η άλλη πλευρά δεν έδωσε τίποτα παρά μόνο ωραία λόγια και ευχολόγια.
Ο Τραμπ και το παγκόσμιο εμπόριο
Ο Πρόεδρος διεξάγει μια μακρά εκστρατεία για τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος στις ΗΠΑ, καθιστώντας την Κίνα προφανή στόχο. Το 2017, οι ΗΠΑ είχαν εμπορικό έλλειμμα άνω των 811 δισ. Δολαρίων – αύξηση 59 δισ. δολαρίων σε σχέση με το 2016. Τα κινέζικα προϊόντα αντιπροσωπεύουν 376 δισ. δολάρια απ’ αυτό το έλλειμμα. Οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας κλιμακώθηκαν ταχύτατα. Μόλις έντεκα ώρες αφότου οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς σε 1.333 κινεζικά προϊόντα, το Πεκίνο απάντησε ότι θα επιβάλλει παρόμοιους δασμούς ποσοστού 25% σε 106 αμερικανικά προϊόντα. Πέραν των δασμών σε χάλυβα και αλουμίνιο, ο Τραμπ πρόκειται να ξεκινήσει να εισπράττει φόρους επί των εισαγωγών από την Κίνα που αγγίζουν τα 34 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η Κίνα απάντησε βάζοντας 25% δασμούς σε 106 αμερικανικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων σπόρων σόγιας και άλλων γεωργικών προϊόντων, χημικών ουσιών και επιλεγμένων αεροσκαφών. Τα τελευταία είχαν αξία περίπου 50 δις το 2017, περίπου ίδιο ποσό με τους δασμούς που επιβλήθηκαν στα κινέζικα προϊόντα από τις ΗΠΑ. Οι δασμοί στους σπόρους σόγιας, θα αποτελέσουν μεγάλη πρόβλημα για τους Αμερικανούς παραγωγούς.
Η Κίνα είναι μακράν η μεγαλύτερη αγορά εξαγωγών για τους Αμερικανούς καλλιεργητές σόγιας, οκτώ φορές μεγαλύτερη από το Μεξικό, ο δεύτερος μεγαλύτερος αγοραστής. Από το σύνολο των εξαγωγών σπόρων σόγιας των ΗΠΑ ύψους 22 δισ. δολαρίων πέρυσι, περίπου το 56% των σπόρων έφτασε στην Κίνα. Οι αμερικανικές εξαγωγές σόγιας προς την Κίνα αξίζουν όσο 10 επόμενα προϊόντα που εξάγονται συνολικά.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει απειλήσει ότι θα καταργήσει ορισμένες υπάρχουσες συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, μεταξύ των οποίων η Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών της Βόρειας Αμερικής (NAFTA) μεταξύ ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικού, την οποία κατηγορεί μάλιστα για απώλειες θέσεων εργασίας. Έχει προτείνει ακόμη την απόσυρση των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, τον ΠΟΕ. Η ώθηση πίσω από την εμπορική πολιτική του είναι να δημιουργήσει θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ, να κλείσει το εμπορικό έλλειμμα και να πάρει “καλές προσφορές” για τους Αμερικανούς. Αυτές οι κινήσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν εμπορικό πόλεμο.
Ο Τραμπ ζήτησε την επαναδιαπραγμάτευση της Συμφωνίας Ελευθέρων Συναλλαγών της Βόρειας Αμερικής που διεξήχθη με τον Καναδά και το Μεξικό πριν από τρεις δεκαετίες. Το μέλλον της NAFTA είναι πλέον αμφίβολο. Έχει εγκαταλείψει τη νεοσυσταθείσα διεθνή συμφωνία (TPP), η οποία αντιπροσώπευε περίπου το 40% του παγκόσμιου εμπορίου. Ακόμη πιο σοβαρό από την άποψη του παγκόσμιου καπιταλισμού, επέβαλε νέα παγκόσμια δασμολόγια που απειλούν να διαρρήξουν τον ευαίσθητο ιστό της παγκοσμιοποίησης.
Η σύνοδος των G7 στο Κεμπέκ, που έγινε σε κλίμα τεταμένης καχυποψίας και αμφισβήτησης, κατέληξε με μεγάλη δυσκολία σ’ ένα κοινό ανακοινωθέν. Ο Τραμπ δήλωσε ότι ήταν ικανοποιημένος, λέγοντας ότι η σύνοδος ήταν θαυμάσια και βαθμολόγησε μάλιστα τις σχέσεις του με άλλους ηγέτες με 10 στα 10. Μόλις δέκα λεπτά μετά τη δημοσίευση του επίσημου ανακοινωθέντος, άλλαξε όμως πάλι γνώμη.
Σε ένα tweet που έκανε κατά τη διάρκεια της «αποστολής ειρήνης» του με τον Κιμ Γιόνγκ Ουν, είπε ότι είχε δώσει εντολή στους αξιωματούχους του να μην εγκρίνουν το κοινό ανακοινωθέν, κατηγορώντας τον πρωθυπουργό του Καναδά Τζαστίν Τριντό, ότι κάνει «ψευδείς δηλώσεις» (λέει δηλαδή ψέματα) στη συνέντευξη Τύπου και ανανέωσε την απειλή του να επιβάλει δασμούς στα αυτοκίνητα που “πλημμύριζουν την αγορά των ΗΠΑ!” Ο Τραμπ έχει αδιάψευστη πεποίθηση ότι ο υπόλοιπος κόσμος είναι άδικος με τις ΗΠΑ.
Επιπλέον, στο όνομα της εθνικής ασφάλειας της Αμερικής, ο Τραμπ ανακοίνωσε δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο από τον Καναδά, το Μεξικό και την ΕΕ. Ο Καναδάς έχει χτυπήσει πίσω, ανακοινώνοντας δασμούς – αντίποινα σε αμερικανικά προϊόντα που ανέρχονται σε 16,6 δισεκατομμύρια δολάρια Καναδά (12,8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ). Ο Καναδός πρωθυπουργός Τζαστίν Τριντό είπε ότι το δασμολόγιο των ΗΠΑ είναι «εντελώς απαράδεκτο».
«Αυτοί οι δασμοί αποτελούν προσβολή της μακρόχρονης σχέσης ασφάλειας μεταξύ του Καναδά και των Ηνωμένων Πολιτειών και ειδικότερα προσβολή των χιλιάδων Καναδών που αγωνίστηκαν και πέθαναν μαζί με τους αμερικανούς αδελφούς τους», ανέφερε.
Οι συνομιλίες για μια νέα συμφωνία NAFTA είναι στον αέρα. Εάν ο Καναδάς και το Μεξικό αντισταθούν στους δασμούς λαμβάνοντας μέτρα προστασίας, ο Τραμπ μπορεί να αποχωρήσει από την εμπορική συμμαχία. Το Μεξικό δήλωσε ότι θα χτυπήσει πίσω με δασμούς στις αμερικανικές εισαγωγές, όπως το χοιρινό, τα μήλα, τα σταφύλια, τα τυριά και τον χάλυβα. Η υπουργός Εξωτερικών του Καναδά Χ. Φρίλαντ δήλωσε πριν από την ανακοίνωση των ΗΠΑ:
«Η κυβέρνηση είναι απολύτως έτοιμη να υπερασπιστεί τις καναδικές βιομηχανίες και τις καναδικές θέσεις εργασίας. Θα απαντήσουμε αναλόγως».
Ο Τραμπ διαμαρτύρεται διαρκώς και δημοσίως για τις εμπορικές ανισορροπίες, ιδιαίτερα σε σχέση με τη Γερμανία, με τις μεγάλες πωλήσεις αυτοκινήτων στις ΗΠΑ: «Δείτε την Ευρωπαϊκή Ένωση – βάζει δασμούς για να μην μπορέσουμε να πουλήσουμε τα προϊόντα της Ford και εκείνοι να συνεχίζουν να πωλούν Mercedes και BMW» . «Τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα καταφθάνουν κατά χιλιάδες στις ΗΠΑ και εμείς δεν τα φορολογούμε καθόλου. Δεν αγοράζουν τα αυτοκίνητά μας. Και αν το κάνουν, ο φόρος είναι τεράστιος “, είπε κατά τη διάρκεια προεκλογικής ομιλίας
«Έτσι, μας λένε (οι Ευρωπαίοι) θα σας πουλήσουμε εκατομμύρια αυτοκίνητα. Εσείς όμως δεν θα μας πουλήσετε κανένα. Δεν πρόκειται να συνεχιστεί αυτό πια παιδιά.»
Για να παράσχει κάποια νομική βάση για νέους δασμούς, ο Τραμπ έδωσε εντολή στο Υπουργείο Εμπορίου να ξεκινήσει μια «έρευνα εθνικής ασφάλειας». Το επιχείρημα ότι τα αυτοκίνητα BMW αντιπροσωπεύουν απειλή για την εθνική ασφάλεια των Η.Π.Α δεν πείθει το Βερολίνο ή τις Βρυξέλλες. Ωστόσο, τα προστατευτικά μέτρα του Προέδρου αναμφίβολα αποτελούν απειλή για την εθνική οικονομία της Γερμανίας. Κι ακριβώς όπως οι στρατιωτικές απειλές ικανοποιούνται από στρατιωτικά μέτρα, έτσι και τα προστατευτικά μέτρα από μια χώρα αναπόφευκτα απαντώνται με προστατευτικά μέτρα από την αντίθετη πλευρά..
Ο Γκάρεθ Στέις του UK Steel είπε ότι η κίνηση του Ντόναλντ Τραμπ «ξεκινάει έναν καταστροφικό εμπορικό πόλεμο».:
«Είναι δύσκολο να δούμε τι καλό μπορεί να προκύψει από αυτά τα δασμολόγια. Οι Αμερικανοί καταναλωτές χάλυβα αναφέρουν ήδη αυξήσεις των τιμών και διαταραχές της αλυσίδας εφοδιασμού. Με δεδομένο τον όγκο προϊόντων χαλυβουργίας που εξάγει το Ηνωμένο Βασίλειο στις ΗΠΑ πιστεύουμε ότι οι χαλυβουργίες του Ηνωμένου Βασιλείου θα πληγούν σκληρά», δήλωσε.
«πως αναφέρεται επανειλημμένα, η μόνη βιώσιμη λύση για τη βασική αιτία του προβλήματος, την παγκόσμια πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα στην παραγωγή χάλυβα, είναι οι πολυμερείς συζητήσεις και η δράση μέσω καθιερωμένων διεθνών διαύλων».
Οι δασμοί σε χάλυβα και αλουμίνιο έχουν επιδεινώσει τις εντάσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση που υπήρχαν ήδη όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν μονομερώς την απόσυρση τους από τη Συμφωνία του Παρισιού για την αλλαγή του κλίματος και τη διάλυση της συμφωνίας του Ιράν. Η ΕΕ έχει ήδη επιβάλει αντίποινα για τις αμερικανικές εξαγωγές αξίας 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που στοχεύουν σε διαχρονικά περίφημα αμερικανικά προϊόντα όπως μοτοσυκλέτες, χυμούς πορτοκαλιού, μπέρμπον, φυστικοβούτυρο και τζιν.
Σε απάντηση, ο Τραμπ κλιμάκωσε την απειλή του να εφαρμόσει νέους δασμούς στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα. «Με βάση τους δασμούς και τα εμπορικά εμπόδια που έχουν τεθεί στις ΗΠΑ και τις μεγάλες αμερικανικές εταιρείες και εργαζόμενους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλώνω ότι αν αυτοί οι δασμοί και τα εμπόδια δεν καταργηθούν σύντομα, θα επιβάλλουμε νέα δασμολογική επιβάρυνση 20% σε όλα τα αυτοκίνητά τους που εισάγονται στις ΗΠΑ » έγραψε στο Twitter. Το tweet αυτό από μόνο του, προκάλεσε πτώση της τιμής των μετοχών των ευρωπαϊκών κατασκευαστών αυτοκινήτων, μεταξύ των οποίων η BMW και η Volkswagen.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο προστατευτισμός μετέτρεψε την οικονομική κρίση του 1929 στο Μεγάλο Κραχ της δεκαετίας του 1930. Εάν τεθεί σε ισχύ ο προστατευτισμός, μπορεί να συνθλίψει ολόκληρη την εύθραυστη δομή του παγκόσμιου εμπορίου, με τις πιο σοβαρές συνέπειες.
«Ένας διαφορετικός και πιο επικίνδυνος κόσμος»
Για όλους αυτούς τους λόγους, η εξωτερική πολιτική του Τραμπ προσθέτει ένα νέο αποσταθεροποιητικό στοιχείο στη γενική κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού. Οι σοβαροί στρατηγοί του κεφαλαίου παρατηρούν όλο αυτό το θέαμα με αυξανόμενη ανησυχία. Στην έκδοση της 7ης Ιουνίου, το «Economist» δημοσίευσε ένα άρθρο με εκπληκτικό τίτλο: “Παρών στην Καταστροφή: ο Ντόναλντ Τραμπ υπονομεύει τη διεθνή έννομη τάξη”. Ξεκινάει με τις θλιβερές λέξεις: «Μπορεί να υπάρξουν βραχυπρόθεσμες νίκες για την Αμερική, αλλά θα υπάρξουν μακροπρόθεσμες ζημιές για τον υπόλοιπο κόσμο».
Ο Ρόμπερτ Κάγκαν, συντηρητικός σχολιαστής της Ουάσινγκτον, γράφει :
«Η δεκαετία του 1930 δεν θα συμβεί ξανά με τον ίδιο τρόπο – δεν είμαστε ακόμα σε αυτό το σημείο. Αλλά οι άνθρωποι ξεχνούν ότι μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε εκτροπή. Στηρίχθηκε στην Αμερική για να τη διατηρήσει. Υπό την προεδρία Τραμπ, επιστρέφουμε σε έναν κόσμο πολυπολικού ανταγωνισμού. Αυτός είναι ένας πολύ διαφορετικός και πιο επικίνδυνος κόσμος απ’ αυτόν στον οποίο μεγαλώσαμε».
Στις 25 Μαΐου, η New Yorker δημοσίευσε ένα άρθρο με τον τίτλο: «O Τραμπ καταστρέφει την Παγκόσμια Τάξη». Μίλησε για τη «διπλωματία του Τραμπ «που αυξάνει εγγενώς τους κινδύνους της σύγκρουσης». Και καταλήγει με θλίψη:
«Κατά τους δεκαπέντε μήνες της Προεδρίας Trump, οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν μια εκπληκτική ανατροπή των μακρόβιων κανόνων – της παγκόσμιας τάξης, των βασικών συμμαχιών, των εμπορικών συμφώνων, των αρχών της μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων, των προτύπων παγκοσμιοποίησης, των παγκόσμιων θεσμών, και, πάνω απ’όλα, της αμερικανικής επιρροής».
Το άρθρο του New Yorker επισημαίνει:
«Όταν πρόκειται για συμμάχους σε οποιαδήποτε ήπειρο, ο Τραμπ θέλει να είναι ο πρώτος μεταξύ ίσων, που είναι και ο παραδοσιακός ρόλος των ΗΠΑ. Υιοθετεί τη μέθοδο της κυριαρχίας και του εξευτελισμού για να διεκδικήσει αυτή τη θέση. Στη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Εμμανουήλ Μακρόν, ο Τράμπ έφτασε στο ενοχλητικό σημείο να βουρτσίζει την πιτυρίδα από το κοστούμι του Γάλλου ηγέτη, ενώ οι κάμερες κατέγραφαν. Κι αυτός είναι ο παγκόσμιος ηγέτης που προσπαθεί πιο πολύ να τον καταλάβει», είπε ο Μπρίνκλει. «Οι ηγέτες φοβούνται τον προσωπικό και πολιτικό ναρκισσισμό του», πρόσθεσε.
Ένα χρόνο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, μια δημοσκόπηση που διεξήχθη σε 134 χώρες διαπίστωσε ότι η αποδοχή της αμερικανικής ηγεσίας είχε καταρρεύσει από 48% στο 30%. «Αυτό το ιστορικό χαμηλό θέτει την ηγεσία των ΗΠΑ στην ίδια θέση με την Κίνα και βάζει ένα χαμηλό όριο αποδοκιμασίας των Αμερικανών ηγετών διαχρονικά».
Στην πραγματικότητα, αυτό είχε ξεκινήσει ήδη με την ανακοίνωση της διαβόητης «νέας παγκόσμιας τάξης» μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Μια αποφασιστική καμπή ήρθε το 2003, με την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. Αλλά αυτή η επιθετική εξωτερική πολιτική επιταχύνθηκε με την πιο εκπληκτική ταχύτητα από την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ και μετά. Και έχει πολύ σημαντικές συνέπειες για ολόκληρο τον κόσμο.
Κατά την περίοδο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο παγκόσμιος καπιταλισμός γνώρισε μια ισχυρή περίοδο ανάπτυξης. Αυτή ήταν η αντικειμενική βάση για τη σχετική σταθερότητα των σχέσεων μεταξύ των τάξεων, αλλά και μεταξύ των κρατών κατά την μεταπολεμική περίοδο. Ήταν αυτή η μακρά περίοδος οικονομικής ανάκαμψης – μαζί με την διχοτόμηση του κόσμου μεταξύ του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και της ΕΣΣΔ – που προκάλεσε αυτή τη σχετική σταθερότητα στις παγκόσμιες σχέσεις.
Αυτή η λεγόμενη ειρήνη και σταθερότητα, για μια περίοδο 50 ετών μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, βασίστηκε στην ισορροπία τρόμου μεταξύ της ισχυρής σταλινικής Ρωσίας αφενός και του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού από την άλλη. Ο αγώνας ανάμεσα σε δύο αμοιβαία αντιφατικά κοινωνικά συστήματα στον «Ψυχρό Πόλεμο» διαίρεσε ολόκληρο τον κόσμο σε φαινομενικά αμετάβλητα μπλοκ και σφαίρες επιρροής.
Αλλά τώρα όλα έχουν αλλάξει. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, υπήρχε μόνο μία υπερδύναμη στον κόσμο – οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μαζί με την κολοσσιαία δύναμη ήρθε και κολοσσιαία αλαζονεία. Για παράδειγμα,το δόγμα του Μπους που εκφράστηκε με την εισβολή στο Ιράκ. Ακόμη και πριν, ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός επέδειξε τον επιθετικό του χαρακτήρα με την παρέμβασή του στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Οι ενέργειες αυτές κατέστρεψαν την προηγούμενη διεθνή τάξη και εισήγαγαν μια νέα περίοδο χαρακτηριζόμενη από ακραία αστάθεια, αναταραχές και συγκρούσεις.
Το πρόβλημα είναι ότι σε καπιταλιστική βάση, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για τα θεσμικά όργανα, τις ιδέες, τις συμφωνίες και τις σχέσεις που ο Τραμπ προσπαθεί να καταστρέψει. «Ο κόσμος στον οποίο εισερχόμαστε είναι γεμάτος από αβεβαιότητα και απειλές», δήλωσε πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Colgate ο Ρίτσαρντ Χας, πρόεδρος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων. «Η ποιότητα και η ποσότητα των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο κόσμος είναι άνευ προηγουμένου, κρίνοντας από την εμπειρία μου», πρόσθεσε.
Οι παλιές βεβαιότητες εξαφανίζονται γρήγορα και αντικαθίστανται από μια γενική αστάθεια σε όλα τα επίπεδα: οικονομική, νομισματική, πολιτική, κοινωνική, στρατιωτική και διπλωματική. Όπως το έθεσε ένας Αμερικανός σχολιαστής, οι Ηνωμένες Πολιτείες «είδαν μόνο την πρώτη πράξη του δράματος της Προεδρίας Τραμπ . Δεν ξέρουμε τι άλλο θα ακολουθήσει».
Άλαν Γουντς
Μετάφραση από την ιστοσελίδα www.marxist.com: Μάριος Καλομενόπουλος, Σοφία Παπακωνσταντίνου
