Το 1938 ο Λέων Τρότσκι έγραψε ότι κάποιος θα μπορούσε να συνοψίσει την κρίση της ανθρωπότητας, στην κρίση της ηγεσίας του προλεταριάτου. Πρέπει να σκεφτούμε προσεκτικά τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις. Είναι αυτονόητο ότι η κίνηση των μαζών είναι πάντα η κύρια κινητήρια δύναμη της επανάστασης. Σε αυτό, συμφωνούμε με τους αναρχικούς. Αλλά το συμπέρασμά τους τελειώνει όταν ξεκινούν τα πραγματικά προβλήματα της επανάστασης.
Τι δείχνουν τα γεγονότα στις Ηνωμένες Πολιτείες; Αποκαλύπτουν την τεράστια δύναμη των μαζών. Μας δείχνουν ότι υπάρχει μια δύναμη στην κοινωνία που είναι ισχυρότερη από την ισχυρότερη δύναμη του κράτους, του στρατού ή της αστυνομίας. Ναι, αυτό είναι απολύτως αλήθεια. Η αυθόρμητη κίνηση των μαζών είναι βασική προϋπόθεση για τη σοσιαλιστική επανάσταση. Αλλά αυτό από μόνο του, δεν αρκεί για να εγγυηθεί την επιτυχία.
Παρόμοια, ο ατμός είναι επίσης μια τεράστια δύναμη. Είναι η δύναμη που οδήγησε τη Βιομηχανική Επανάσταση και συνεχίζει να οδηγεί την οικονομική ζωή μέχρι σήμερα. Αλλά ο ατμός είναι μόνο μια δύναμη όταν συγκεντρώνεται σε ένα μόνο σημείο, σε ένα μηχανικό έμβολο, το οποίο συγκεντρώνει τη δύναμή του ατμού και την αυξάνει πολλαπλάσιες φορές. Χωρίς αυτό, ο ατμός απλώς θα εξατμιζόταν άσκοπα στον αέρα.
Είναι το ίδιο με την επανάσταση. Χωρίς την απαραίτητη οργάνωση και ηγεσία, η τεράστια δύναμη της εργατικής τάξης θα παρέμενε μόνο μια δυνατότητα, όχι μια πραγματική δύναμη. Η ιστορία του πολέμου μας δίνει πολλά παραδείγματα όπου ένας μεγάλος στρατός γενναίων στρατιωτών ηττήθηκε από μια πολύ μικρότερη δύναμη πειθαρχημένων στρατευμάτων με επικεφαλής έμπειρους αξιωματικούς. Και ο πόλεμος μεταξύ των τάξεων έχει πολλά κοινά σημεία με τον πόλεμο μεταξύ των εθνών.
Αυτό που είδαμε στις ΗΠΑ δείχνει τα όρια της δύναμης του κράτους όταν αντιμετωπίζει μια μαζική εξέγερση. Αυτή η αυθόρμητη κίνηση των μαζών είναι η βασική προϋπόθεση για τη σοσιαλιστική επανάσταση. Αλλά από μόνο της, δεν αρκεί για να εγγυηθεί την επιτυχία. Κάτι έλειπε, και αυτό το κάτι είναι μια οργάνωση και μια ηγεσία που είναι ικανή να δείξει έναν δρόμο προς τα εμπρός.
Χωρίς την απαραίτητη οργάνωση και ηγεσία, οι διαμαρτυρίες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Το εκπληκτικό ήταν ότι διήρκεσαν τόσο καιρό. Ήταν επανάσταση; Προφανώς δεν ήταν ακόμη επανάσταση. Αλλά σίγουρα μπορεί να θεωρηθεί ως η πρόβα για την επανάσταση του μέλλοντος.
Τίποτα δεν θα είναι πλέον το ίδιο
Υπάρχει μια τεράστια αλλαγή στη συνείδηση στις ΗΠΑ. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν αύξηση της υποστήριξης για τον σοσιαλισμό. 67 % των νέων θα ψήφιζαν έναν σοσιαλιστή πρόεδρο. Ακόμα πιο απίστευτα, το 30% των άνω των 65 θα έκανε το ίδιο, εάν τους δινόταν η ευκαιρία. Αλλά δεν τους δόθηκε.
Ο Μπέρνι Σάντερς, αφού καλλιέργησε τις ελπίδες εκατομμυρίων ανθρώπων, αρνήθηκε να κατέβει υποψήφιος ως σοσιαλιστής, αν και υπήρχε μεγάλη υποστήριξη για ένα νέο κόμμα. Αντ’ αυτού, επέλεξε να υποστηρίξει τον Τζο Μπάιντεν ως υποψήφιο για τους Δημοκρατικούς, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα της ανάγκης να ηττηθεί ο Τραμπ. Αυτό το επιχείρημα αναμφίβολα θα έχει κάποιο αντίκτυπο σε πολλούς ανθρώπους απελπισμένους να τον ξεφορτωθούν. Αλλά πολλοί άλλοι θα απομακρυνθούν αηδιασμένοι.
Οι εκλογές είναι το Νοέμβριο και πολλά πράγματα μπορούν να συμβούν από τώρα μέχρι τότε, αλλά η προεκλογική εκστρατεία έχει ήδη ξεκινήσει. Ο Τραμπ προσπάθησε να παίξει την κάρτα «Νόμος και Τάξη», αλλά αυτό έχει αποτύχει. Τώρα επαναλαμβάνει συνεχώς ότι οι εκλογές θα είναι νοθευμένες λόγω της δυνατότητας ταχυδρομικών ψήφων. Αυτό το γεγονός είναι μια σαφής ένδειξη ότι αναμένει να χάσει. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πράγματι ότι χάνει έδαφος. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα χάσει.
Πολλοί άνθρωποι έχουν καταλήξει στο σωστό συμπέρασμα ότι η επιλογή μεταξύ Δημοκρατών και Ρεπουμπλικανών, στην ουσία δεν αποτελεί επιλογή. Και υπάρχει μια αντίστοιχη αύξηση του ενδιαφέροντος για σοσιαλιστικές, ακόμη και κομμουνιστικές, ιδέες. Αυτό αποδεικνύεται από τις ραγδαίες εξελίξεις στις ΗΠΑ, αλλά και από την αύξηση των μελών των Δημοκρατικών Σοσιαλιστών Αμερικής (DSA) σε όλη τη χώρα. Σύμφωνα με εσωτερικά στοιχεία, περίπου 10.000 άτομα έχουν ενταχθεί από τον Μάρτιο, αυξάνοντας τα συνολικά μέλη σε περίπου 66.000.
Ένα πράγμα είναι σαφές. Ανεξάρτητα από το ποιος θα κάθεται στον Λευκό Οίκο τον επόμενο χρόνο, τίποτα δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο. Οι ταραγμένες εποχές για τις ΗΠΑ βρίσκονται μπροστά. Θα υπάρξουν νίκες και θα υπάρξουν ήττες. Αλλά για μια ολόκληρη περίοδο, το εκκρεμές θα ταλαντευτεί απότομα προς τα αριστερά.
Η ανάγκη της διαλεκτικής
Μόνο η γνώση της μαρξιστικής διαλεκτικής μεθόδου μπορεί να επιτρέψει σε κάποιον να κοιτάξει πέρα από την επιφάνεια (τα «γεγονότα») και να διεισδύσει στις πραγματικές διαδικασίες που ωριμάζουν αργά κάτω από την επιφάνεια.
Οι επιφανειακοί εμπειριστές και οι ιμπρεσιονιστές παρατηρητές εξεπλάγησαν από αυτά τα κινήματα, τα οποία φάνηκαν να έρχονται από το πουθενά, σαν ένας κεραυνός εν αιθρία. Αλλά οι σημερινές αναταραχές δεν προέρχονται από το πουθενά. Προετοιμάστηκαν από ολόκληρη την προηγούμενη περίοδο.
Η έλλειψη διαλεκτικής σκέψης είναι αυτό που εξηγεί την πλήρη ανικανότητα των στρατηγών του κεφαλαίου, οι οποίοι δεν είναι σε θέση να εξηγήσουν την παρούσα κρίση ή να παράσχουν μια λύση για αυτήν. Το ίδιο ισχύει επίσης για τη μεσαία τάξη και τους διανοούμενους, οι οποίοι κατακλύζονται από διάθεση απελπισίας, που αντικατοπτρίζεται στην επιρροή του μεταμοντερνισμού, που αρνείται την πιθανότητα της προόδου γενικά, απλώς και μόνο επειδή η πρόοδος υπό τον καπιταλισμό έχει σταματήσει.
Διαλεκτικά, όλα αργά ή γρήγορα μετατρέπονται στο αντίθετο τους. Η συνείδηση της εργατικής τάξης δεν αναπτύσσεται σε ευθεία γραμμή. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να καθυστερεί πίσω από τα γεγονότα. Αλλά αργά ή γρήγορα, φτάνει την αντικειμενική κατάσταση με άλματα. Αυτό ακριβώς είναι μια επανάσταση. Βλέπουμε τώρα αυτή τη διαδικασία να ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας.
Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι οι επαναστατικές αναταραχές ξεκίνησαν ήδη πέρυσι, στο Σουδάν, το Λίβανο, το Ιράκ, τον Ισημερινό, τη Χιλή κ.λπ. Πάνω από όλα, η ριζοσπαστικοποίηση αντικατοπτρίζεται σε μια γρήγορη αλλαγή στη συνείδηση των μαζών.
Πώς αλλάζει η συνείδηση
Η καθυστέρηση στη συνείδηση που έχουμε σχολιάσει στο παρελθόν αντικαθίσταται τώρα από βίαιες κοινωνικές. Παντού βλέπουμε αυξανόμενη δυσαρέσκεια, θυμό, οργή και μίσος για την υπάρχουσα κατάσταση. Αυτό εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικές χώρες. Αλλά παντού βλέπουμε ότι οι μάζες, οι εργαζόμενοι και οι νέοι, αρχίζουν να κινούνται, να αμφισβητούν την παλιά τάξη πραγμάτων και να αγωνίζονται εναντίον της. Αρκεί να αναφέρουμε τα γεγονότα που συμβαίνουν αυτή τη περίοδο.
Ας πάρουμε δύο εξαιρετικά σημαντικά παραδείγματα: το Ισραήλ και τον Λίβανο. Αν υπήρχε μια χώρα στον κόσμο όπου πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι η ταξική πάλη έχει τελειώσει, αυτό ήταν το Ισραήλ. Στους περισσότερους ανθρώπους φαινόταν ότι ο Νετανιάχου είχε τον πλήρη έλεγχο της κατάστασης. Αλλά πλέον, η κρίση έπληξε το Ισραήλ, το βιοτικό επίπεδο πέφτει και η ανεργία αυξάνεται. Και οι μάζες βγήκαν στους δρόμους για να απαιτήσουν την ανατροπή της κυβέρνησης του Νετανιάχου.
Στο Λίβανο έχουμε ένα ακόμη πιο εντυπωσιακό παράδειγμα. Μετά το επαναστατικό κίνημα που σάρωσε τη χώρα στα τέλη του περασμένου έτους, η έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού, που κατέστρεψε την πόλη και άφησε 300.000 ανθρώπους άστεγους, πυροδότησε ένα νέο και ακόμη πιο αποφασιστικό επαναστατικό κίνημα. Όχι πολύ καιρό πριν, φάνηκε ότι ένα τέτοιο κίνημα ήταν αδύνατο, λόγω των έντονων σεχταριστικών διχασμών στην λιβανέζικη κοινωνία. Ωστόσο, τώρα βλέπουμε μια κολοσσιαία άνοδο της επανάστασης, με όλα τα τμήματα της εργατικής τάξης να ενώνονται στον αγώνα. Αυτές οι εκρήξεις λαϊκού θυμού δεν πέφτουν από τα σύννεφα. Προετοιμάστηκαν κατά τη διάρκεια ολόκληρης της προηγούμενης περιόδου, ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια λιτότητας.
Λευκορωσία και Ρωσία
Μια παρόμοια δραματική αλλαγή εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας στη Λευκορωσία, όπου ένα κίνημα διαμαρτυρίας εναντίον του Λουκασένκο έχει αποκτήσει μαζικό χαρακτήρα. Είναι αλήθεια ότι αυτό το κίνημα είναι συγχυσμένο κι αντιφατικό.
Η μικροαστική ηγεσία θα ήθελε να σύρει περαιτέρω τη Λευκορωσία στον δρόμο της καπιταλιστικής αποκατάστασης και στενότερων σχέσεων με την ΕΕ. Αλλά η εμφάνιση της εργατικής τάξης ως βασικής δύναμης, που κινείται προς την κατεύθυνση μιας γενικής απεργίας, έχει γίνει ένα σημαντικό στοιχείο στην εξίσωση. Οι εργαζόμενοι στις κρατικές βιομηχανίες δεν θα μοιραστούν τον ενθουσιασμό των φιλελεύθερων για ιδιωτικοποιήσεις και την οικονομία της αγοράς.
Η κατάσταση δεν είναι ίδια με την Ουκρανία, όπου το κίνημα κυριαρχούνταν από ακραία αντιδραστικά, εθνικιστικά και ανοιχτά φασιστικά στοιχεία. Στη Λευκορωσία δεν υπάρχει το ίδιο αντί-ρωσικό συναίσθημα στον πληθυσμό. Η Λευκορωσία είναι τόσο στενά συνδεδεμένη με τη Ρωσία οικονομικά, γλωσσικά και ιστορικά, που είναι δύσκολο να τη δούμε να σπάει με τη Μόσχα και να στρέφεται στη Δύση.
Δεν είναι δυνατόν να ξέρουμε πώς θα τελειώσει το παρόν κίνημα. Ο Πούτιν θα παρακολουθεί αυτά τα γεγονότα με αυξανόμενη προσοχή. Ωστόσο, οι επιλογές του Πούτιν στη Λευκορωσία είναι περιορισμένες. Μια ένοπλη παρέμβαση θα ήταν τρέλα. Αυτό θα απομάκρυνε τις μάζες και θα δημιουργούσε ένα είδος αντι-ρωσικού αισθήματος που θα τους ωθούσε προς τη Δύση. Σε κάθε περίπτωση, ο Πούτιν δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να σώσει τον Λουκασένκο, μάλλον το αντίθετο.
Η κλίκα του Κρεμλίνου αναμφίβολα θα διαπραγματεύεται με κορυφαίους γραφειοκράτες στο Μινσκ για να βρει μια κατάλληλη «ρεφορμιστική» φιγούρα για να αντικαταστήσει τον τελειωμένο Λουκασένκο και να καταλήξει σε συμφωνία με τη Μόσχα. Η επιτυχία ενός τέτοιου ελιγμού εξαρτάται από τη μελλοντική εξέλιξη του ίδιου του μαζικού κινήματος.
Το κίνημα στη Λευκορωσία θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στη Ρωσία. Ο Πούτιν φοβάται, και λογικά, ότι ένα παρόμοιο κίνημα θα μπορούσε να ξεσπάσει στη Ρωσία. Τα γεγονότα στο Χαμπάροφσκ δείχνουν ότι αυτοί οι φόβοι δεν είναι αβάσιμοι. Η δηλητηρίαση του φιλελεύθερου αντιπολιτευόμενου Ναβάλνι μπορεί να ήταν μια αντίδραση πανικού. Σε κάθε περίπτωση, οι αντιφάσεις στη Ρωσία δείχνουν ότι ωριμάζει μια εκρηκτική κατάσταση.
Ευρώπη
Ο εθνικισμός, κι όχι η διεθνής συνεργασία, είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της παρούσας περιόδου. Απειλεί ολόκληρο το εύθραυστο σύστημα του διεθνούς εμπορίου που έκτισε με δυσκολία η αστική τάξη, τις δεκαετίες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας είναι μόνο ένα σύμπτωμα αυτού του φαινομένου. Υπάρχει όμως και ένας εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης. Και ακόμη και μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών, επικίνδυνες διαχωριστικές γραμμές εμφανίζονται συνεχώς.
Πριν από πολύ καιρό επισημάναμε ότι οι Ευρωπαίοι αστοί θα μπορούσαν να διατηρήσουν ένα επίπεδο πολιτικής και οικονομικής ολοκλήρωσης για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά σε περίπτωση βαθιάς ύφεσης, η διαδικασία θα αντιστρεφόταν. Προφανώς αυτό συμβαίνει τώρα.
Γερμανία
Η Γερμανία ήταν η κύρια κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής οικονομίας, αλλά χτυπήθηκε ισχυρά από την κρίση. Η κύρια δύναμη της βρίσκεται στην στην ικανότητά της να εξάγει. Αλλά αυτή η δύναμη αποδεικνύεται τώρα η κύρια αδυναμία της. Η επιβράδυνση στην Κίνα και η κρίση στην υπόλοιπη Ευρώπη προκάλεσαν απότομη πτώση των εξαγωγών, ιδίως στον βασικό τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας.
Ήδη το τελευταίο τρίμηνο του 2019 το ΑΕΠ της Γερμανίας μειωνόταν. Τώρα το ΑΕΠ της Γερμανίας προβλέπεται να μειωθεί περισσότερο από εκείνο των Ηνωμένων Πολιτειών, λόγω της εξάρτησής του από τις εξαγωγές. Υπάρχει υπερπαραγωγή αυτοκινήτων, που οδηγεί σε κλείσιμο εργοστασίων, απολύσεις και καταστροφή θέσεων εργασίας στα περισσότερα μέρη της οικονομίας. Υπάρχουν τουλάχιστον τρία εκατομμύρια άνεργοι. Και αυτό δεν περιλαμβάνει τους αυτοαπασχολούμενους ή τους φοιτητές. Όλα αυτά έχουν αποκαλύψει όλα τους περιορισμούς που διαλύουν την ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση διασπασμένη
Υπάρχει μια αυξανόμενη διάσπαση με τα κράτη μέλη της Ανατολικής Ευρώπης. Πολλοί στις Βρυξέλλες πιστεύουν ότι χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία θα πρέπει να πάρουν χρήματα μόνο εάν εγκαταλείψουν τις μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό τους σύστημα, που θεωρούν ότι πρόκειται για μια επίθεση στο κράτος δικαίου.
Ωστόσο, η κύρια διαμάχη τώρα είναι μεταξύ των χωρών που πλήττονται περισσότερο από τον ιό – όπως η Ιταλία και η Ισπανία – και ορισμένα μέλη της ΕΕ που επιδιώκουν να κρατήσουν τα χρήματά τους. Η Ιταλία ειδικότερα ήταν μια από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που δέχθηκε ένα σοβαρό πλήγμα από την πανδημία και κατέγραψε 35.000 θανάτους – έναν από τους υψηλότερους αριθμούς στον κόσμο. Αυτές οι εντάσεις φανερώθηκαν στην πρόσφατη συνάντηση κατά την οποία οι ηγέτες της ΕΕ διαπραγματεύτηκαν το πακέτο τόνωσης για να βοηθήσουν τις χώρες να ανακάμψουν από την πανδημία ταυτόχρονα με τον επταετή προϋπολογισμό του 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ του μπλοκ.
Η Σουηδία, η Δανία, η Αυστρία και η Ολλανδία, μαζί με τη Φινλανδία, αρνήθηκαν πεισματικά να επιτρέψουν την προσφορά 500 δισ. ευρώ με τη μορφή επιχορηγήσεων στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από τα αποτελέσματα του COVID-19. Υποστήριξαν ότι το προτεινόμενο πακέτο ήταν πολύ γενναιόδωρο, και ούτως ή άλλως δεν θα έπρεπε να είναι ένα χάρισμα, αλλά σε μορφή δανείων. Αυτοί οι δήθεν πολιτισμένοι ηγέτες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Σοσιαλδημοκράτες, διαφωνούσαν σαν έμποροι αλόγων στην μεσαιωνική αγορά.
Στο τέλος μιας μακράς συνάντησης, με τους ηγέτες της ΕΕ να προσβάλλουν ο ένας τον άλλον και τον Μακρόν να χτυπά το τραπέζι και να απειλεί να αποχωρήσει, στο τέλος επιτεύχθηκε μια άβολη συμφωνία. Δεν είχαν άλλη επιλογή από έναν συμβιβασμό. Όμως το ιδανικό της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, απλώς πετάχτηκε από το παράθυρο.
Ιταλία
Στο επίκεντρο αυτού του καβγά ήταν το ιταλικό ζήτημα. Η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση της κυβέρνησης συνασπισμού στην Ιταλία και στην πιθανότητα αναβίωσης του Σαλβίνι και της αντιευρωπαϊκής Λίγκας.
Το κέντρο της κρίσης της ΕΕ έχει μετακινηθεί από την Ελλάδα στην Ιταλία, η οποία είναι τώρα ο άρρωστος της Ευρώπης. Είναι ο ασθενέστερος κρίκος στην αλυσίδα του ευρωπαϊκού καπιταλισμού. Η κρίση στην Ιταλία αποτελεί πολύ μεγαλύτερη απειλή για το μέλλον της ΕΕ από ό,τι η Ελλάδα. Η Ελλάδα, σε τελική ανάλυση, είναι ένα σχετικά μικρό κράτος. Όμως η Ιταλία είναι μια μεγάλη οικονομία, η οποία αντιπροσωπεύει το 11% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το τεράστιο χρέος της Ιταλίας των 2.500 δισεκατομμυρίων ευρώ θα μπορούσε να διαλύσει τους προϋπολογισμούς της ΕΕ και η κατάρρευση της θα μπορούσε να οδηγήσει στην καταστροφή της ίδιας της ΕΕ. Αυτό εξηγεί την προσεκτική στάση της Μέρκελ. Ήταν αδύνατο για αυτήν να κρατήσει την ίδια σκληρή γραμμή με την Ελλάδα. Ήταν υποχρεωμένη εν μέρει να αλλάξει στάση. Εξηγεί [ΣτΜ: η βαρύτητα της Ιταλία] επίσης, εν μέρει, τις οργισμένες εκρήξεις του Γάλλου Προέδρου στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ.
Η κρίση του κορωνοϊού έχει αποκαλύψει την βαθιά αδυναμία του ιταλικού καπιταλισμού και τη διαφθορά και ανικανότητα της κυβέρνησής του. Το βόρειο τμήμα της Ιταλίας επλήγη σοβαρά από τον ιό. Αντιπροσωπεύει το 50 % του ιταλικού ΑΕΠ. Ωστόσο, σε αυτή η ευημερούσα περιοχή, είδαμε σκηνές θανάτου και καταστροφής που κάποιος συνήθως θα συνέδεε με μια χώρα του Τρίτου Κόσμου.
Ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση αντιμετώπισε την κρίση COVID-19 προκάλεσε οργή και αγανάκτηση. Οι εργαζόμενοι έπρεπε να εργαστούν 12 έως 14 ώρες χωρίς επιπλέον αμοιβή, ακόμη και τα Σάββατα, ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας που διακινδύνευαν τη ζωή τους. Αυτό εκφράζει τη σκληρή περιφρόνηση για τη ζωή και την υγεία των εργαζομένων από τα αφεντικά.
Οι ξαφνικές και απότομες αλλαγές στη συνείδηση είναι φανερές. Οι δάσκαλοι και οι μαθητές έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί και είναι έτοιμοι να παλέψουν. Υπήρξε ένα κύμα ανεπίσημων απεργιών, που κλήθηκαν αυθόρμητα από τα κάτω, αλλά οι ρεφορμιστές και οι ηγέτες των συνδικάτων έκαναν ό,τι μπορούσαν για να συγκρατήσουν το κίνημα. Τα αφεντικά έχουν περάσει στην επίθεση, αλλά οι ηγέτες των συνδικάτων επιδιώκουν ένα κοινωνικό σύμφωνο, παρόλο που δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για αυτό.
Αυτή η αντίφαση οδηγεί σε ταχεία απώλεια του κύρους και εξουσίας της συνδικαλιστικής ηγεσίας, η οποία προετοιμάζει το δρόμο για ακόμη μεγαλύτερες εκρήξεις την επόμενη περίοδο. Προετοιμάζεται μια έκρηξη της ταξικής πάλης, όπως τη δεκαετία του 1970. Αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις για ολόκληρη την Ευρώπη.
Γαλλία: η επόμενη στη σειρά
Αν και το πιο άμεσο πρόβλημα είναι η κρίση στην Ιταλία, η ίδια η Γαλλία δεν είναι πολύ πίσω. Αυτό εξηγεί την αντίδραση του Εμανουέλ Μακρόν σε πείσμα των Βορειοευρωπαίων. Σύμφωνα με πληροφορίες, χτύπησε το χέρι του στο τραπέζι και απείλησε να αποχωρήσει από τις συζητήσεις, κατηγορώντας τους «τέσσερις της λιτότητας» ότι θέτουν σε κίνδυνο το ευρωπαϊκό σχέδιο.
Ο Γάλλος πρόεδρος είπε ότι δεν υπάρχει «άλλη επιλογή», από το να δημιουργηθεί ένα ταμείο που «θα μπορούσε να διαχειριστεί ένα κοινό χρέος με κοινή εγγύηση» για τη χρηματοδότηση των κρατών μελών σύμφωνα με τις ανάγκες τους και όχι το μέγεθος των οικονομιών τους. Αλλά αυτή είναι μια ιδέα που δε βρίσκει σύμφωνες τη Γερμανία και Ολλανδία.
Ο Μπρούνο Λε Μερ, υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, έθεσε το ζήτημα έντονα: «Είτε η ευρωζώνη θα ανταποκριθεί ενωμένα στην οικονομική κρίση και θα αναδυθεί ισχυρότερη ισχυρότερα, είτε κινδυνεύει να εξαφανιστεί» (FT, 23/3/20).
Αλλά η Ευρώπη δεν αποκρίνεται με ενωμένο τρόπο. Αντιθέτως, η οικονομική κρίση επιδείνωσε τις εθνικές διαφορές και οδήγησε την άρχουσα τάξη κάθε χώρας σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Το Brexit ήταν μόνο η αρχή μιας διαδικασίας αποσύνθεσης που βρίσκεται ακόμα στην αρχή της και θα προκαλέσει τη μια κρίση μετά την άλλη.
Συνεχίζεται
Μετάφραση: Μάριος Καλομενόπουλος, Ηλίας Κυρούσης
Επιμέλεια: Στέλιος Δαφνής
