Πριν από ακριβώς 60 χρόνια, οι Ούγγροι εργάτες εξεγέρθηκαν, διεκδικώντας μια γνήσια εργατική δημοκρατία. Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, η σοβιετική γραφειοκρατία, εκμεταλλευόμενη την προέλαση του Κόκκινου Στρατού στην Ανατολική Ευρώπη, εγκατέστησε και στην Ουγγαρία ένα δικτατορικό καθεστώς, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση της σταλινικής ΕΣΣΔ. Ο επικεφαλής του, Ματίας Ράκοζι, κυβερνούσε χρησιμοποιώντας τις κλασσικές σταλινικές μεθόδους, με στημένες δίκες και μαζικές εκκαθαρίσεις αντιπολιτευόμενων. Οι εργάτες δεν απολάμβαναν στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα.
Ο θάνατος του Στάλιν τον Μάρτιο του 1953, η φιλελευθεροποίηση «από τα πάνω» που ξεκίνησε ο Χρουστσώφ στο 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ για να αποφευχθεί η πολιτική επανάσταση από την εργατική τάξη, καθώς και τα αντι-σταλινικά εργατικά κινήματα στην Πολωνία και την Ανατολική Γερμανία, διαμόρφωσαν το κατάλληλο περιβάλλον για το ξέσπασμα της ουγγρικής επανάστασης. Η αλλαγή φρουράς στο σοβιετικό κόμμα αντανακλάστηκε στην Ουγγαρία με την προσωρινή περιθωριοποίηση του Ράκοζι και το σχηματισμό μιας νέας κυβέρνησης, με επικεφαλής τον Ίμρε Νάγκι. Αλλά ο Νάγκι υποστήριξε παραχωρήσεις υπερβολικές για τα όρια ανοχής της σοβιετικής γραφειοκρατίας, με αποτέλεσμα την καθαίρεση και τη διαγραφή του από το ουγγρικό Κομμουνιστικό Κόμμα.
Τον Σεπτέμβριο του 1956 σχηματίστηκαν επιτροπές εργατών στα εργοστάσια, με αιτήματα τη δημοκρατική λειτουργία των συνδικάτων και τον εργατικό έλεγχο, ενώ η Ένωση των διανοουμένων, προσέθεσε στα εργατικά αιτήματα τις ελεύθερες εκλογές, την πλήρη απομάκρυνση του Ράκοζι και τον απεγκλωβισμό από την κηδεμονία της ΕΣΣΔ. Στις 23 Οκτωβρίου, 50.000 άτομα διαδήλωσαν στη Βουδαπέστη και κατευθύνθηκαν στο κρατικό ραδιόφωνο, για την αναμετάδοση των εργατικών αιτημάτων. Τότε η αστυνομία, η AVΟ, άνοιξε πυρ. Στο άκουσμα αυτής της είδησης, οι εργάτες των εργοστασίων όπλων άρχισαν να εξοπλίζουν τους εξεγερμένους. Οι φαντάροι αρνήθηκαν να ανοίξουν πυρ, με ορισμένους να παραδίδουν τα όπλα τους στο λαό.
Μπροστά στον κίνδυνο για το καθεστώς, ο Νάγκι επανήλθε στη θέση του, προσπαθώντας να κατευνάσει το λαό, που ήδη πάλευε στους δρόμους με τα τανκς του Κόκκινου Στρατού. Αλλά η φλόγα έγινε πυρκαγιά. Κηρύχτηκε γενική απεργία, δημιουργήθηκαν πολιτοφυλακές και εργατικά συμβούλια που άρχισαν να συντονίζουν τη δράση τους και ανέλαβαν τη διοίκηση της παραγωγής, ενώ οι αγρότες κατέλαβαν ορισμένες κολεκτίβες.
Στις 26 Οκτωβρίου, το συμβούλιο των συνδικάτων ανακοίνωσε το πρόγραμμα της επανάστασης: αυξήσεις μισθών, διεύθυνση της παραγωγής από τα εργατικά συμβούλια, αποχώρηση του Κόκκινου Στρατού, συμμετοχή αντιπροσώπων των εργατών στην κυβέρνηση, ίδρυση εργατικής πολιτοφυλακής και γενική αμνηστία. Ήταν φανερό ότι είχαμε τη δημιουργία μιας κατάστασης δυαδικής εξουσίας.
Κι ενώ στις 30 Οκτωβρίου η σοβιετική γραφειοκρατία απέσυρε το στρατό της, ο Νάγκι ανακοίνωσε την αποχώρηση της χώρας από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Τελικά στις 4 Νοεμβρίου, η σοβιετική γραφειοκρατία εξαπέλυσε επίθεση από ξηρά και αέρα ενάντια στη Βουδαπέστη και σε όλα τα σημαντικά εργατικά κέντρα, λέγοντας χωρίς ντροπή στους στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού ότι θα καταστείλουν μια «φασιστική εξέγερση». Η εργατική εξέγερση πνίγηκε στο αίμα, ενώ ο ευαίσθητος στις λαϊκές πιέσεις Νάγκι, οδηγήθηκε στην κρεμάλα. Ο αντικαταστάτης του, Γιάνος Καντάρ, εξαπέλυσε μια τρομοκρατική εκστρατεία ενάντια στα εργατικά συμβούλια και οι τελευταίες εστίες της εξέγερσης καταπνίγηκαν.
Η ουγγρική επανάσταση ήταν μια κλασική προλεταριακή, πολιτική επανάσταση. Δεν ήταν μια αστική αντεπανάσταση, όπως υποστηρίζουν οι σταλινικοί. Τα προοδευτικά αιτήματα και οι μέθοδοι πάλης που χαρακτήρισαν το κίνημα, αποδεικνύουν ότι αν επικρατούσε, δεν θα είχαμε μια καπιταλιστική παλινόρθωση, αλλά τη δημιουργία ενός μοντέλου εργατικής δημοκρατίας, που θα μπορούσε να αναζωογονήσει τα παραμορφωμένα εργατικά κράτη, ξεκινώντας από την ίδια την ΕΣΣΔ, αλλά και να καθαρίσει τη σημαία του σοσιαλισμού από το ολοκληρωτικό – γραφειοκρατικό στίγμα του σταλινισμού.
