Η Κομμουνιστική Τάση προχωρά σε μια νέα βελτιωμένη και πιο εκτεταμένη έκδοση της πολύ καλής μπροσούρας του Άλαν Γουντς και του Ρομπ Σιούελ με τίτλο “Εισαγωγή στις θεμελιώδεις ιδέες του Μαρξισμού”. Σκοπός της έκδοσης αυτής είναι ο κατάλληλος ιδεολογικός και πολιτικός εξοπλισμός των νέων αριστερών αγωνιστών για τις μεγάλες μάχες που έχουμε μπροστά μας με αντικείμενο τη διεκδίκηση μιας κοινωνίας χωρίς τη σημερινή εξαθλίωση, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Γι’ αυτόν τον αγώνα δεν υπάρχει καλύτερο εφόδιο από τις ιδέες του μαρξισμού. Οι αναγνώστες που θέλουν να αγοράσουν τη μπροσούρα μπορούν να μας απευθύνουν σχετικό αίτημα μέσα από τα τηλέφωνα και το e-mail της Τάσης μας. Η τιμή της μπροσούρας είναι μόνο 2 ευρώ. Ακολουθεί η δημοσίευση της εισαγωγής που έγραψαν οι ίδιοι οι συγγραφείς της μπροσούρας, το 1983.
Ο Μαρξισμός ή Επιστημονικός Σοσιαλισμός είναι το όνομα που δόθηκε στο σύνολο των ιδεών που επεξεργάστηκαν ο Καρλ Μαρξ (1818-1883) και ο Φρίντριχ Ένγκελς (1820-1895). Στο σύνολο τους, αυτές οι ιδέες έδωσαν μια πλήρως επεξεργασμένη θεωρητική βάση στον αγώνα της εργατικής τάξης για μια ανώτερης ποιότητας ανθρώπινη κοινωνία, για τη σοσιαλιστική κοινωνία.
Όσο και αν οι αντιλήψεις του Μαρξισμού αναπτύσσονται και εμπλουτίζονται από την ιστορική εμπειρία της ίδιας της εργατικής τάξης, οι θεμελιώδεις ιδέες και αρχές του παραμένουν άθικτες, παρέχοντας μια στέρεα θεωρητική βάση για τη δράση του σύγχρονου εργατικού κινήματος. Ούτε κατά τη διάρκεια της ζωής του Μαρξ ή του Ενγκελς, αλλά ούτε και μετά από αυτούς εμφανίστηκαν ανώτερες, πιο αληθινές ή πιο επιστημονικές θεωρίες που να εξηγούν την κίνηση της κοινωνίας και το ρόλο της εργατικής τάξης μέσα σε αυτή. Συνεπώς η γνώση του Μαρξισμού δίνει τα θεωρητικά εφόδια στο προλεταριάτο για να εκπληρώσει το τεράστιο ιστορικό καθήκον του, δηλαδή το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Αυτό το γεγονός, εξηγεί τις συνεχείς και δηλητηριώδεις επιθέσεις που εξαπολύθηκαν ενάντια στις ιδέες του Μαρξισμού από αυτούς που υπερασπίζονται το υπάρχον κοινωνικό καθεστώς, από τους αστούς μέχρι τους σοσιαλδημοκράτες διαφόρων αποχρώσεων και από τους παπάδες μέχρι τους πανεπιστημιακούς καθηγητές. Η ύπαρξη των επιθέσεων αυτών, καθώς και το γεγονός ότι ανανεώνονται συνεχώς σε πείσμα εκείνων των επιτιθέμενων που ισχυρίζονται ότι τελικά έχουν αναιρέσει τον Μαρξισμό, μπορούμε να συμπεράνουμε δύο πράγματα. Πρώτον, ότι οι απολογητές του καπιταλισμού αναγνωρίζουν στον Μαρξισμό την πιο επικίνδυνη απειλή για το σύστημά τους και συνεπώς, έμμεσα τον παραδέχονται, παρ’ όλες τις προσπάθειες τους να τον αναιρέσουν. Δεύτερον, οι ιδέες του Μαρξ και του Ένγκελς, αντί να εξαφανίζονται κάτω από τον σωρό των ψεμάτων και των εξόφθαλμων διαστρεβλώσεων, παραμένουν πόλος έλξης, ειδικά για τα πρωτοπόρα στρώματα του εργατικού κινήματος. Όλο και περισσότεροι εργάτες, κάτω από τα αδιέξοδα της καπιταλιστικής κρίσης, τείνουν να ανακαλύψουν την αλήθεια για τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τη ζωή τους, έτσι ώστε να γίνουν ικανοί να τις επηρεάσουν συνειδητά και να καθορίσουν τις ίδιες τους τις τύχες.
Οι ιδέες του μαρξισμού παρέχουν μια σοβαρή μέθοδο, ένα νήμα το οποίο είναι ικανό να οδηγήσει σωστά τη σκέψη μέσα στο συγχυσμένο λαβύρινθο των γεγονότων, μέσα από τις πολυσύνθετες διαδικασίες της κοινωνίας, της οικονομίας, της πάλης των τάξεων, της πολιτικής. Οπλισμένοι με αυτό το όπλο, οι εργαζόμενοι μπορούν να κόψουν τον «γόρδιο δεσμό» που τους δένει με το μεγαλύτερο εμπόδιο στο δρόμο για την πρόοδο της τάξης τους: την άγνοια.
Για να διατηρήσουν αυτό το εμπόδιο, οι πληρωμένοι αντιπρόσωποι της άρχουσας τάξης παλεύουν με λύσσα να δυσφημήσουν τον Μαρξισμό στα μάτια της εργατικής τάξης. Καθήκον λοιπόν κάθε πρωτοπόρου εργάτη και νέου, είναι να κάνει κτήμα του τις θεωρίες του Μαρξ και του Ένγκελς, σαν μια ουσιαστική προϋπόθεση για τη σοσιαλιστική αλλαγή της κοινωνίας από τους εργαζόμενους.
Βέβαια υπάρχουν εμπόδια στο μονοπάτι της εργατικής πάλης για γνώση. Εκείνοι που είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται για πολλές ώρες στο εργοστάσιο, που δεν είχαν το προνόμιο μιας αξιοπρεπούς μόρφωσης και που συνεπώς, τους λείπει η συνήθεια του διαβάσματος, έχουν τεράστια δυσκολία να αφομοιώσουν μερικές από τις πιο σύνθετες ιδέες, ειδικά στην αρχή. Αλλά πρέπει να τονιστεί ότι ο Μαρξ και ο Ένγκελς έγραψαν για τους εργάτες και όχι για τους «έξυπνους» φοιτητές ή τους μικροαστούς. Άλλωστε ισχύει το «κάθε αρχή και δύσκολη», ανεξάρτητα για το ποια επιστήμη μιλάμε. Κι ο Μαρξισμός είναι μια επιστήμη και αυτό δημιουργεί μεγάλες απαιτήσεις σε κάθε «πρωτάρη». Αλλά κάθε εργάτης αγωνιστής γνωρίζει ότι τίποτα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς θυσίες.
Αυτή η μπροσούρα απευθύνεται στους πρωτοπόρους αγωνιστές του εργατικού κινήματος και της νεολαίας. Στους δραστήριους εκείνους εργάτες και νέους που είναι αποφασισμένοι να πλουτύνουν τις γνώσεις τους μόνο μία υπόσχεση μπορεί να δοθεί: από τη στιγμή που θα γίνει η πρώτη προσπάθεια να εξοικειωθούν με τις άγνωστες αυτές, νέες ιδέες, οι αντιλήψεις του Μαρξισμού θα αποδειχθούν ξεκάθαρες και απλές. Εντούτοις – και αυτό θα πρέπει να τονιστεί – ο εργάτης που θα αποκτήσει με υπομονετική προσπάθεια, μια βαθιά κατανόηση του Μαρξισμού, θα εξελιχθεί σε καλύτερο θεωρητικό από τους περισσότερους φοιτητές, ακριβώς επειδή θα είναι ικανός να κατανοήσει τις ιδέες, όχι μόνο θεωρητικά, αλλά συγκεκριμένα, αφού θα εφαρμόζονται στην ίδια του την καθημερινή εμπειρία.
Όλες οι εκμεταλλεύτριες τάξεις, προσπαθούν να δικαιολογήσουν την ταξική τους εξουσία με βάση την ηθική, παρουσιάζοντας τη σαν την ανώτερη και φυσιολογική μορφή της κοινωνικής εξέλιξης, αποκρύπτοντας σκόπιμα το σύστημα της εκμετάλλευσης, μέσω της συγκάλυψης και της διαστρέβλωσης της αλήθειας. Η σύγχρονη αστική τάξη, μέσω των πληρωμένων καθηγητών και των υπαλλήλων της, έχει δημιουργήσει περίτεχνα μια εντελώς νέα φιλοσοφία και ηθική, για να δικαιολογήσει την κυρίαρχη θέση της στην κοινωνία.
Η εργατική τάξη αντίθετα, δεν έχει κανένα υλικό συμφέρον να διαστρεβλώσει την αλήθεια και θέτει στον εαυτό της το καθήκον της αποκάλυψης της πραγματικότητας του καπιταλισμού, έτσι ώστε συνειδητά να προετοιμαστεί για την απελευθέρωση της. Η εργατική τάξη δεν έχει σκοπό να κερδίσει κάτι για τον εαυτό της, αλλά στοχεύει στην ανατροπή του καπιταλισμού και μαζί με αυτήν στην εξαφάνιση όλων των ταξικών διακρίσεων και προνομίων. Για να το κάνει αυτό, πρέπει να απορρίψει τις μεθόδους σκέψης των καπιταλιστών και να αποκτήσει μια νέα, μαρξιστική μέθοδο σκέψης.
Η Μαρξιστική μέθοδος δίνει μια πιο ολοκληρωμένη και συνολική θεώρηση της κοινωνίας και της ζωής γενικότερα και καθαρίζει την ανθρώπινη και κοινωνική εξέλιξη από τα πέπλα του μυστικισμού. Η Μαρξιστική Φιλοσοφία εξηγεί πως η κινητήρια δύναμη της Ιστορίας δεν είναι ούτε ο «υπεράνθρωπος», ούτε το υπερφυσικό, αλλά είναι αυτή η ίδια η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων (βιομηχανία, επιστήμη, τεχνολογία κ.λπ.). Σε τελική ανάλυση, είναι η οικονομία που καθορίζει τις συνθήκες της ζωής και τη συνείδηση της ανθρωπότητας.
Κάθε νεότερο στάδιο της κοινωνίας – η δουλοκτητική κοινωνία, η φεουδαρχία, ο καπιταλισμός – προκάλεσε μια τεράστια ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, που με τη σειρά της έδωσε στον άνθρωπο μεγαλύτερες δυνατότητες επιβολής πάνω στη φύση. Όταν ένα κοινωνικό σύστημα αποδεικνύεται ανίκανο να αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις, τότε η κοινωνία μπαίνει σε μια εποχή επανάστασης. Όμως στην περίπτωση της μετάβασης από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, η διαδικασία αυτή δεν είναι αυτόματη, αλλά απαιτείται η συνειδητή επέμβαση της εργατικής τάξης για να εκπληρωθεί αυτό το ιστορικό καθήκον.
Μόνο ο Μαρξισμός στάθηκε ικανός να αποκαλύψει τις αντιφάσεις του καπιταλισμού που έχουν σαν αποτέλεσμα την περιοδική εμφάνιση των κρίσεων και των ανακάμψεων. Ο καπιταλισμός έχει πλέον εκπληρώσει ολοκληρωτικά τον ιστορικό του ρόλο με την ανάπτυξη της παραγωγικής βάσης της κοινωνίας. Εγκλωβισμένες από το εθνικό κράτος και την ατομική ιδιοκτησία, οι παραγωγικές δυνάμεις καταστρέφονται συστηματικά με τη μορφή των κρίσεων υπερπαραγωγής εμπορευμάτων και κεφαλαίου.
Όπως ο Μαρξ και ο Ένγκελς εξήγησαν στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» «…σ’ αυτές τις κρίσεις ξεσπάει μια επιδημία, που σε προηγούμενες εποχές θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν παραλογισμός – η επιδημία της υπερπαραγωγής… Η κοινωνία ξαφνικά βρίσκεται πίσω σε ένα καθεστώς νομισματικού βαρβαρισμού. Φαίνεται σαν κάποιος λιμός, ένας παγκόσμιος καταστροφικός πόλεμος να έχει σταματήσει την προμήθεια οποιουδήποτε μέσου συντήρησης. Η βιομηχανία και το εμπόριο φαίνεται να καταστρέφονται. Και γιατί; Επειδή υπάρχει πολύς πολιτισμός, πολλά μέσα συντήρησης, πολύ βιομηχανία, πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που έχει στη διάθεση της η κοινωνία, δεν μπορούν πλέον να συντελέσουν στην παραπέρα ανάπτυξη των συνθηκών για την αύξηση της αστικής περιουσίας. Αντίθετα έχουν γίνει τόσο ισχυρές για αυτές τις συνθήκες μέσα στις οποίες είναι δεσμευμένες και συνεπώς, μόλις ξεπεράσουν αυτά τα δεσμά, φέρνουν αταξία σε ολόκληρη την αστική κοινωνία, απειλώντας την ίδια την ύπαρξη της αστικής ιδιοκτησίας…»
Το κείμενο που κρατάτε στα χέρια σας δεν σκοπεύει να κάνει μια πλήρη έκθεση του Μαρξισμού, αλλά να βοηθήσει τον εργαζόμενο και το νέο μελετητή στην προσέγγιση του θέματος, δίνοντας του μια εικόνα των βασικών ιδεών του μαρξισμού, μαζί με μια βιβλιογραφία με την οποία θα μπορέσει να συνεχίσει τη μελέτη του. Ο Μαρξ και ο Ενγκελς έγραφαν κυρίως μικρές, σύντομες μπροσούρες και περιληπτικές επεξηγηματικές εργασίες, με σκοπό οι ιδέες τους να διαδοθούν ευρύτερα μέσα στην εργατική τάξη. Αυτές οι εργασίες αποτελούν και τη βάση της μαρξιστικής βιβλιογραφίας.
Η απόπειρα εισαγωγής στον Μαρξισμό χωρίζεται εδώ σε τρία βασικά μέρη – κεφάλαια, που αντιστοιχούν στη φιλοσοφία, στην επιστήμη της ιστορικής εξέλιξης της κοινωνίας – τον ιστορικό υλισμό – και στην οικονομική θεωρία της Αξίας. Αυτά είναι και τα περίφημα «τρία συστατικά μέρη του Μαρξισμού» για τα οποία έγραφε ο Λένιν.
Άλαν Γουντς και Ρομπ Σιούελ – Λονδίνο, Φεβρουάριος 1983
{fcomment}
