Έλεγε ο Δαρβίνος, ο πατέρας της θεωρίας της εξέλιξης των ειδών: «Στη ζωή επιβιώνει όχι το πιο δυνατό είδος ούτε και το πιο έξυπνο, αλλά εκείνο το είδος που είναι καλύτερα προσαρμοζόμενο στις αλλαγές». Ο άνθρωπος λοιπόν, το είδος αυτό που κατάφερε να επιβιώσει μέσα στις χιλιετίες και να εξελιχθεί τόσο ώστε να εξερευνά το διάστημα, να δημιουργεί ζωή αλλά και να σκοτώνει με μαζικά όπλα κάθε ίχνος ζωής σε τεράστιες εκτάσεις, σήμερα στέκει αμήχανα μπροστά στο μεγαλύτερο πρόβλημα του πλανήτη, πρόβλημα που ο ίδιος δημιούργησε: Το μεταναστευτικό.
Δεν έχει τέλος ο εφιάλτης των προσφύγων της Συρίας αλλά και άλλων εμπόλεμων περιοχών της Ασίας και της Αφρικής. Χιλιάδες πλέον είναι οι πνιγμένοι στη Μεσόγειο, καθώς αυξάνονται με τρομακτική ταχύτητα και δεν προλαβαίνεις πια να μετρήσεις. Μικρά παιδιά, γυναίκες έγκυες, νεογέννητα πάνω στα πλοιάρια της δυστυχίας, άνθρωποι βασανισμένοι από τον πόλεμο και τις διώξεις, επιλέγουν ξεπουλώντας ότι έχουν και δεν έχουν να μπουν σε ένα καρυδότσουφλο, μια φουσκωτή βάρκα και να διασχίσουν τη Μεσόγειο μήπως και καταφέρουν να φτάσουν στην πολιτισμένη και ειρηνική Ευρώπη της ευημερίας και της ελπίδας, φορώντας σωσίβια στο λαιμό. Και σε πολλές περιπτώσεις, ούτε καν αυτό.
Η δράση της ISIS στην Συρία τον τελευταίο χρόνο και οι μαζικές διώξεις αύξησαν δραματικά τα προσφυγικά ρεύματα. Η νίκη των Κούρδων και Κούρδισσων μαχητών στη Ρόζαβα και το Κομπάνι κατάφερε μεν να αναγκάσει τις δυνάμεις των ισλαμοφασιστών να υποχωρήσουν από την περιοχή γεμίζοντας δύναμη και υπερηφάνεια όσους ανθρώπους στον πλανήτη μάχονται ενάντια στον σκοταδισμό, όμως ο πόλεμος συνεχίζεται και τα προσφυγικά και μεταναστευτικά ρεύματα αυξάνονται διαρκώς. Η Ευρώπη στην οποία απευθύνονται οι πρόσφυγες και μετανάστες, έχει δυστυχώς γι’ αυτούς δύο πρόσωπα: Το ένα από το οποίο και προσδοκούν, αυτό της πολιτισμένης γηραιάς Ηπείρου, της Ευρώπης των λαών και της αλληλεγγύης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή στην οποία εδρεύουν θεσμοί όπως είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Επιτροπές για τα Δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών, κατά των βασανιστηρίων, Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες και άλλα πολλά, τα οποία όμως αποδεικνύονται επί της ουσίας γράμματα κενού περιεχομένου που ναι μεν έχουν έναν καταγγελτικό λόγο, δεν επηρεάζουν ωστόσο στο ελάχιστο την κεντρική πολιτική κατεύθυνση της ΕΕ. Γιατί δυστυχώς, υπάρχει και το άλλο πρόσωπο που εν κατακλείδι κυριαρχεί και επιβάλλεται ως πολιτική: Αυτό των κλειστών συνόρων, των αποτρεπτικών φραχτών, της αστυνόμευσης, της καταστολής, της κυριαρχίας του χρήματος πολύ πάνω από τον άνθρωπο. Ή και ακόμα χειρότερα, την εμπορική χρήση του ανθρώπου για το κέρδος, ή δουλεμπορία κοινώς.
Οι μεταναστευτικές ροές όμως, ακριβώς επειδή προσπαθούν να δραπετεύσουν από συνθήκες βίαιες και απάνθρωπες οι οποίες σε κάθε περίπτωση είναι πολύ χειρότερες από μια αυταρχική Ευρώπη, όχι μόνο δεν σταματούν πτοούμενες από τους χιλιάδες πνιγμούς ή τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης στις χώρες υποδοχής, αλλά αντιθέτως, έστω κι αν πρέπει να ακολουθήσουν ακόμα πιο δύσβατους δρόμους επιλέγουν τη φυγή. Έτσι, το αμέσως επόμενο διάστημα με τη βελτίωση του καιρού από τη μία και την επιδείνωση των εμπόλεμων καταστάσεων γύρω μας από την άλλη, τα «φαινόμενα Λαμπεντούζα» αναμένεται να αποτελέσουν καθημερινή είδηση στα δελτία των 8. Τα οποία δελτία βέβαια, παρά την μεγάλη τους προσπάθεια να δείξουν ένα υποτιθέμενο ανθρώπινο πρόσωπο, το μόνο που καταφέρνουν επί της ουσίας είναι να συνδράμουν τα μέγιστα στο ρατσιστικό και μισαλλόδοξο παραλήρημα των δεξιών και ακροδεξιών ρητόρων.
Πάνε χρόνια τώρα που το λέμε μέσα από αρθρογραφία, μέσα από συμμετοχή σε πολιτικές οργανώσεις, σε κινήματα, σε Αντιρατσιστικά Φεστιβάλ: Εάν δεν καταπολεμηθούν οι αιτίες της μετανάστευσης, τα πράγματα όχι απλά δεν θα καλυτερεύσουν αλλά θα πηγαίνουν διαρκώς προς το χειρότερο. Οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές θα αυξάνονται διαρκώς, θα συνηθίσουμε τη φρίκη των εκατοντάδων πνιγμένων παιδιών, ο τόπος στον οποίο γεννηθήκαμε και ζούμε αλλά δεν μας ανήκει, όπως τίποτα δεν μας ανήκει τελικά, θα εγκλωβίζεται όλο και περισσότερο ανάμεσα στο να παραμείνουμε άνθρωποι με όποιο κόστος και στο να δείξουμε το δάχτυλο της επιστροφής γιατί «η χώρα δεν αντέχει». Η Ε.Ε. δεν δέχεται και δεν πρόκειται ποτέ να δεχτεί τις ευθύνες της για την κατάσταση των εμπόλεμων περιοχών, το ΝΑΤΟ θα νίβει τας χείρας του όπως πάντα και θα εφοδιάζει με όπλα όποια πλευρά το συμφέρει τη δεδομένη συγκυρία κάνοντας «στοχευμένες παρεμβάσεις», και έτσι θα ανατροφοδοτείται η υπάρχουσα, πραγματικά απελπιστική κατάσταση. Τα σύνορα της Ευρώπης δεν θα ανοίξουν ποτέ για τους «φτωχοδιάβολους» και τους «κολασμένους της γης», παρά μόνο για ελάχιστους, όσους δηλαδή χρειάζονται για να αποτελέσουν φθηνό εργατικό δυναμικό χωρίς δικαιώματα, βοηθώντας άθελά τους στην γενικότερη μαζική εργατική εξαθλίωση, υποταγμένη στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των καπιταλιστών.
Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι αναμφισβήτητα και πανευρωπαϊκό. Ή οφείλει να είναι τουλάχιστον… Η στάση του σκληρού πυρήνα όμως της ΕΕ είναι αδιάλλακτη και ότι χρηματοδότηση μπορεί να διαθέσει, την διαθέτει είτε για να πάρει κατασταλτικά και αποτρεπτικά μέτρα, είτε για μαζικές επαναπροωθήσεις. Εντοπίζει το πρόβλημα μόνο στη μη επαρκή φύλαξη των συνόρων της αποδεικνύοντας περίτρανα την κοντόφθαλμη και τυχοδιωκτική πολιτική της. Κάνει πως δεν καταλαβαίνει ότι όλοι εκείνοι που διέθεσαν ότι είχαν για να μπορέσουν να φύγουν διακινδυνεύοντας την ίδια τη ζωή τους, την επόμενη στιγμή κιόλας θα ξεκινήσουν και πάλι για το ταξίδι σε μια καλύτερη ζωή. Και το πρόβλημα θα συνεχίσει να διαιωνίζεται όσο εμείς θα λέμε πως θα διαχειριστούμε καλύτερα τον καπιταλισμό, θα ελαφρύνουμε τις επιπτώσεις του στις χαμηλές τάξεις, ή ακόμα και θα δείξουμε την αλληλεγγύη μας, έστω, μαζεύοντας τρόφιμα και ρούχα ως πολίτες και εν απουσία κράτους. Είναι προφανές γεγονός πως χρειάζεται μια πρώτη αντιμετώπιση και βοήθεια των ανθρώπων που φτάνουν εδώ. Όμως κάτι πρέπει να τους κάνεις αυτούς τους ανθρώπους, κάποια στιγμή.
Το να ανοίξεις τα σύνορα και να δώσεις ταξιδιωτικά έγγραφα σε όσους το επιθυμούν είναι μια λύση, έστω κι αν είναι ενάντια στις επιταγές της Ευρωπαϊκής συμμαχίας. Το να πείσεις με κάποιον τρόπο τους ανθρώπους αυτούς ότι πρέπει να μείνουν στις πατρίδες τους και να παλέψουν για την ελευθερία και την ευημερία επίσης κάτι δύσκολο όμως απόλυτα απαραίτητη παράμετρος. Κι ένα τρίτο και σημαντικότερο όλων, είναι να βρεις τον τρόπο να παλέψεις ενάντια στις γενεσιουργούς αιτίες αυτών ακριβώς των μεταναστευτικών-προσφυγικών ρευμάτων. Οι υπουργοί της ΕΕ όμως που συνεδρίασαν με αφορμή τη νέα τραγωδία της Λαμπεντούζα, το μόνο που κατάφεραν να εντοπίσουν ως πρόβλημα ήταν η ελλιπής αστυνόμευση και οι λίγες πτήσεις επαναπροωθήσεων. Το ίδιο αποτέλεσμα αναμένεται να υπάρξει και στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής την ερχόμενη Πέμπτη, εκτός και εάν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ξαφνικά αποφασίσουν να επαναστατήσουν ενάντια στον ίδιο, τον καπιταλιστικό εαυτό τους. Πράγμα εντελώς απίθανο.
Ο δρόμος είναι ένας για τη λύση του τεράστιου αυτού ζητήματος που λέγεται «μεταναστευτικό» και είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη λύση όλων των ζητημάτων που έχει γεννήσει και αναθρέφει η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση την οποία διανύουμε: Ο δρόμος προς τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό των κοινωνιών. Ένας δρόμος δύσκολος και δύσβατος στην απαρχή του και μέχρι να καταφέρει να γίνει κεκτημένο, ωστόσο ο μόνος που εγγυάται την ισότητα μεταξύ των λαών, την ειρηνική συνύπαρξη, την ευημερία, την ελευθερία, την ανθρωπιά, τη διεθνιστική αλληλεγγύη. Η ρήξη με τους δανειστές τοκογλύφους, η άρνηση για την αποπληρωμή των διογκωμένων και παράνομων χρεών, το άνοιγμα των συνόρων και η μονομερής κατάργηση του «Δουβλίνο 2» και της Συνθήκης Σένγκεν με τη χορήγηση ταξιδιωτικών εγγράφων, καθώς και η κατάρτιση ενός πραγματικά ριζοσπαστικού, επαναστατικού σοσιαλιστικού προγράμματος πάνω στο οποίο θα πορευτεί η χώρα, ένα πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει την κοινωνικοποίηση των τραπεζών και των μέσων παραγωγής καθώς και των μεγάλων επιχειρήσεων σε καίριους τομείς, με εργατικό έλεγχο και ριζική παραγωγική ανασυγκρότηση, προτάσσοντας την ταξική-διεθνιστική αλληλεγγύη, μπορεί να αποτελέσει την αρχή σε ένα ντόμινο αλλαγών στην Ευρώπη και στον πλανήτη. Η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει το παράδειγμα, μπορεί να βρει το απαιτούμενο θάρρος για να τολμήσει και να κάνει την αρχή για έναν άλλο κόσμο. Η ανθρωπότητα έχει πάνω της στραμμένο το βλέμμα και περιμένει. Αυτό σημαίνει και «Αριστερή Κυβέρνηση» εξάλλου. Δυο λέξεις που, αν η πολιτική κατεύθυνση δεν αλλάξει, τείνουν να γίνουν το ανέκδοτο της ιστορίας.
Στο χέρι μας είναι λοιπόν: Ή εμείς θα κάνουμε την αρχή για να αλλάξει ο κόσμος, ή θα γίνουμε ένα από τα πιο σύντομα ανέκδοτα της ιστορίας.
Ιδού η Ρόδος….
*Η Ελένη Ανδριοπούλου είναι μέλος της γραμματείας
του τμ. Δικαιωμάτων του Σύριζα και υπεύθυνη για τα Δικαιώματα της Ν.Ε. του Σύριζα Κέρκυρας
