Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει από τα μέσα Μαΐου έναν νέο νόμο-πλαίσιο που περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές τόσο όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας και διοίκησης των πανεπιστημίων, όσο και την αναδιάρθρωση των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών και των διδακτορικών διατριβών, ώστε να συνδέονται με τις ανάγκες των καπιταλιστικών επιχειρήσεων.
Το βασικότερο μέτρο που αφορά τη διοίκηση των πανεπιστήμιων είναι η δημιουργία Συμβουλίων Διοίκησης, τα οποία θα έχουν σημαντικότερες αρμοδιότητες από τις Συγκλήτους, καθώς θα έχουν όλες τις διοικητικές, οικονομικές, διαχειριστικές και στρατηγικές αρμοδιότητες. Οι Σύγκλητοι θα περιορίζονται μόνο σε εκπαιδευτικές και ερευνητικές αρμοδιότητες. Αυτά τα Συμβούλια Διοίκησης θα αποτελούνται από έξι καθηγητές του εκάστοτε πανεπιστημίου που θα εκλέγονται από τα μέλη ΔΕΠ και πέντε μέλη που θα εκλέγονται από τα έξι μέλη ΔΕΠ και θα αποτελούνται από καθηγητές πανεπιστημίων του εξωτερικού, άτομα με ευρεία αναγνώριση ή συμβολή στον πολιτισμό, τις τέχνες, τις επιστήμες και την οικονομία, και εκπροσώπους διεθνών οργανισμών ή κοινωνικών εταίρων.
Κατ’ αρχάς στα Συμβούλια Διοίκησης δεν θα υπάρχει ούτε ένας εκπρόσωπος των διοικητικών και των άλλων εργαζομένων στα πανεπιστήμια, όπως επίσης και κάποιος εκπρόσωπος των φοιτητών. Με άλλα λόγια, με αυτό το μέτρο, η κυβέρνηση θέλει να αποκλείσει τη συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα διοίκησης και να εμποδίσει κάθε δυνατότητα διαμαρτυρίας στις αποφάσεις των Συμβουλίων Διοίκησης. Στην πράξη, με αυτό τον τρόπο, καταργούνται οι φοιτητικές παρατάξεις και οι φοιτητικές εκλογές δεν θα αναδεικνύουν πλέον αντιπροσώπους στο σημαντικότερο όργανο διοίκησης. Επίσης και ο Πρύτανης θα εκλέγεται από το Συμβούλιο Διοίκησης και θα επιλέγεται γι’ αυτή τη θέση κάποιος από τα έξι μέλη του οργάνου που θα είναι καθηγητές του συγκεκριμένου πανεπιστημίου.
Επιπλέον σε αυτό το όργανο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι επιχειρήσεων και εργοδοτικών ενώσεων. Μάλιστα, το Συμβούλιο Διοίκησης θα προκηρύσσει διεθνή διαγωνισμό για την πρόσληψη Οικονομικού Εκτελεστικού Διευθυντή, δηλαδή ενός μάνατζερ που θα είναι υπεύθυνος για την οικονομική διαχείριση του πανεπιστημίου. Εξαιτίας της πενιχρής χρηματοδότησης των πανεπιστημίων από την κυβέρνηση, τα Συμβούλια Διοίκησης και οι μάνατζερ θα στηριχθούν στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, οι οποίες θα μπορούν να έχουν και εκπροσώπους τους στα Συμβούλια. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει δίχως ανταλλάγματα. Η έρευνα θα προσανατολιστεί στις ανάγκες των επιχειρήσεων-χορηγών.
Το νομοσχέδιο προβλέπει την περαιτέρω κατάτμηση των πτυχίων, καθώς οι προπτυχιακοί φοιτητές θα επιλέγουν περισσότερα μαθήματα επιλογής με βάση τις ευρωπαϊκές πιστωτικές μονάδες για τη λήψη του πτυχίου, τη δημιουργία πολλαπλών προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών από κάθε τμήμα – κάποια εκ των οποίων το πρόγραμμα σπουδών θα διαρκεί 3,5 έτη – και τη δημιουργία μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών και διδακτορικών διατριβών που θα εφαρμόζονται αποκλειστικά σε συγκεκριμένες καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Με αυτόν τον τρόπο η κυβέρνηση θέλει να ενισχύσει την εφαρμοσμένη έρευνα και την παροχή φθηνού ειδικευμένου προσωπικού που θα υπηρετεί τους «εταίρους επενδυτές» των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.
Σκληρή αστυνομική καταστολή
Είναι ξεκάθαρο πως για να εφαρμοστούν όλα αυτά τα μέτρα, η κυβέρνηση θα πρέπει να κάμψει κάθε δυνατότητα αντίστασης των φοιτητών. Γνωρίζει πολύ καλά ότι όταν οι αστικές κυβερνήσεις αποπειράθηκαν να θεσμοθετήσουν ανάλογες αντιμεταρρυθμίσεις στο παρελθόν, τότε αυτές πυροδότησαν τεράστια φοιτητικά κινήματα με αποτέλεσμα να μην εφαρμοστούν ποτέ – όπως συνέβη την περίοδο 2006-2007.
Για να αποφύγουν λοιπόν μια τέτοια κοινωνική έκρηξη θεώρησαν πως πρώτα θα πρέπει να ξεμπερδέψουν με το φοιτητικό κίνημα. Έτσι ο πρώτος νόμος που θέσπισε η παρούσα κυβέρνηση ήταν η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου το καλοκαίρι του 2019, πυροδοτώντας τις πρώτες αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις φοιτητών και εργαζόμενων στην Εκπαίδευση. Το φθινόπωρο του ίδιου έτους είχαμε μαζικές φοιτητικές συνελεύσεις και καταλήψεις πανεπιστημίων ύστερα από πολλά χρόνια με αφορμή το νομοσχέδιο για τις διαγραφές φοιτητών και την καθιέρωση κατώτατης βάσης εισαγωγής στην τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Τον Φεβρουάριο του 2021 θεσπίστηκε η δημιουργία της λεγόμενης «πανεπιστημιακής αστυνομίας», δηλαδή των Ομάδων Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (ΟΠΠΙ). Η κυβέρνηση αξιοποίησε την πανδημία και τα λοκντάουν για να περάσει αυτό το σοβαρό μέτρο. Με τα πανεπιστήμια κλειστά θεώρησε πως θα μπορούσε να εγκαταστήσει άνετα τις ΟΠΠΙ στο εσωτερικό των πανεπιστήμιων. Απέναντι σε αυτό το μέτρο υπήρξε έντονη αντίδραση, όχι μόνο από τους φοιτητές, αλλά και τους καθηγητές και τους υπόλοιπους εργαζόμενους στα πανεπιστήμια. Για να μπορέσει να επιβάλλει την εγκατάσταση των ΟΠΠΙ στα πανεπιστήμια η κυβέρνηση, πέρα από τη χρησιμοποίηση των ΜΑΤ και της καταστολής των φοιτητικών κινητοποιήσεων ακόμα και μέσα στα πανεπιστήμια, αξιοποίησε και τη δράση περιθωριακών προβοκατόρικων «αναρχικών» ομάδων – όπως στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) – για να επιτεθεί στους φοιτητές.
Αυτές οι επιθέσεις της αστυνομίας έχουν γίνει πολύ συχνές. Αποκορύφωμα αυτού του κατασταλτικού κυβερνητικού σχεδίου αποτέλεσε η επίθεση των ΜΑΤ στις 26 Μαΐου με δακρυγόνα, χειροβομβίδες κρότου-λάμψης και γκλομπ εναντίον των φοιτητών του ΑΠΘ που είχε ως αποτέλεσμα να τραυματισθεί σοβαρά ένας φοιτητής. Η κατασκευή της βιβλιοθήκης στο τμήμα Βιολογικού του ΑΠΘ στον χώρο της πρώην αναρχικής κατάληψης ήταν ουσιαστικά το πρόσχημα για την παρουσία των ΜΑΤ στους χώρους του πανεπιστημίου και την καταστολή των κινητοποιήσεων των φοιτητών ενάντια στο νέο νομοσχέδιο και την παρουσία της αστυνομίας στο ΑΠΘ.
Οι αγωνιστικές διαθέσεις των φοιτητών και οι ευθύνες της φοιτητικής Αριστεράς
Όπως προαναφέραμε, έχουν πραγματοποιηθεί πολλές φοιτητικές κινητοποιήσεις τα τελευταία τρία χρόνια. Αρκετές από αυτές ήταν μαζικές και έδειξαν τις πραγματικές διαθέσεις χιλιάδων νέων ενάντια στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Οι βαθύτερες αιτίες για την ύπαρξη αυτών των διαθέσεων δεν εντοπίζονται απλά στις αντιδραστικές αλλαγές της κυβέρνησης στην ανώτατη Εκπαίδευση, αλλά στο γενικότερο αδιέξοδο που δημιουργεί ο καπιταλισμός για τους εργαζόμενους.
Τα τελευταία δώδεκα χρόνια εκατομμύρια νέοι στην Ελλάδα τελειώνουν το πανεπιστήμιο και δεν μπορούν να βρουν μόνιμη και σταθερή δουλειά. Πολλοί από αυτούς δεν καταφέρνουν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους γιατί αναγκάζονται να εργάζονται για να μπορέσουν να ζήσουν ή δεν έχουν το απαραίτητο εισόδημα οι οικογένειές τους για να σπουδάσουν μακριά από την πόλη μόνιμης κατοικίας τους. Συνεπώς αυτή η συσσωρευμένη αγανάκτηση για το σύστημα και τους υπηρέτες του – την κυβέρνηση της ΝΔ – βρίσκει έκφραση, υπό προϋποθέσεις, με μαζικές κινητοποιήσεις.
Επίσης αυτές οι διαθέσεις εκφράστηκαν και στις φοιτητικές εκλογές με την ενδυνάμωση των παρατάξεων της Αριστεράς και την κατάρρευση των παρατάξεων της Δεξιάς. Οι αριστερές δυνάμεις έλαβαν συνολικά 26.418 ψήφους και 52,87%, ενώ στις προηγούμενες εκλογές είχαν λάβει 21.160 ψήφους και 30,35%.
Όταν οι φοιτητές πιστεύουν ότι ο αγώνας τους μπορεί να κερδίσει, τότε συμμετέχουν σε όλες τις βασικές διαδικασίες του φοιτητικού κινήματος: γενικές συνελεύσεις, καταλήψεις και διαδηλώσεις. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2019 οι φοιτητικές κινητοποιήσεις είχαν μαζικότητα. Όμως πολλές φορές η στάση των αριστερών φοιτητικών ηγεσιών δε δίνουν καμιά προοπτική στους αγώνες, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των φοιτητών να απογοητεύεται και να μη συμμετέχει στις κινητοποιήσεις.
Οι κινητοποιήσεις του Μαΐου και του Ιουνίου φανέρωσαν για άλλη μια φορά τα σοβαρά λάθη των ηγεσιών των δύο μαζικότερων αριστερών δυνάμεων του φοιτητικού κινήματος: της ΠΚΣ-ΜΑΣ (ΚΚΕ) και της ΕΑΑΚ-ΑΡΕΝ («εξωκοινοβουλευτική» Αριστερά).
Η ΠΚΣ, ύστερα από τον ξυλοδαρμό του φοιτητή του ΑΠΘ, κλιμάκωσε τη σεχταριστική της τακτική οργανώνοντας πολλές φορές διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις ξεχωριστά από το υπόλοιπο φοιτητικό κίνημα. Έχοντας αναδειχθεί πρώτη δύναμη από τις πρόσφατες φοιτητικές εκλογές και ελέγχοντας πολλούς φοιτητικούς συλλόγους δεν έκανε καμιά σοβαρή προσπάθεια για να πραγματοποιηθούν μαζικές φοιτητικές συνελεύσεις. Αρκέστηκε στο να περάσει αποφάσεις που καλούσαν στις (δικές της) κινητοποιήσεις από τα διοικητικά συμβούλια (ΔΣ) των συλλόγων στα οποία έχει την απόλυτη πλειοψηφία. Επίσης πραγματοποίησε συντονιστικό φοιτητικών συλλόγων Αθήνας στην Πανεπιστημιούπολη με τη συμμετοχή μόνο των ΔΣ που ελέγχει η ΠΚΣ.
Αντίστοιχα, οι δυνάμεις της ΕΑΑΚ και της ΑΡΕΝ έκαναν τις δικές τους ξεχωριστές πορείες και συντονιστικό στο Πολυτεχνείο στο κέντρο της Αθήνας. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στις 7 Ιουνίου στο ΑΠΘ μέλη της ΠΚΣ-ΚΚΕ και της ΕΑΑΚ-ΑΡΑΣ ήρθαν στα χέρια! Την ώρα δηλαδή που διεξάγεται ο αγώνας ενάντια στο νομοσχέδιο και την αστυνομοκρατία, οι δύο ισχυρότερες φοιτητικές αριστερές δυνάμεις λύνουν τις διαφορές τους με φυσική βία στο εσωτερικό πανεπιστημίου. Πέρα από το ότι κάτι τέτοιο μπορεί να δώσει πάτημα στην κυβέρνηση για να εγκαταστήσει τις ΟΠΠΙ στα πανεπιστήμια, αυτές οι σταλινικές μέθοδοι επίλυσης των διαφορών στο εσωτερικό του κινήματος με τη φυσική βία αποξενώνουν την πλειοψηφία των φοιτητών από το φοιτητικό κίνημα.
Οι παραπάνω μέθοδοι αγώνα έχουν αποδείξει πολλές φορές ότι είναι τελείως ακατάλληλοι. Αποτέλεσμα ήταν οι περισσότερες διαδηλώσεις να είναι μικρές. Είναι χαρακτηριστικό πως σε αυτές τις φοιτητικές κινητοποιήσεις συμμετείχαν το πολύ 5.000 φοιτητές πανελλαδικά, όταν λίγες βδομάδες πριν στις εκλογές οι αριστερές παρατάξεις απέσπασαν πάνω από 26.000 ψήφους. Αυτό αποδεικνύει την αναντιστοιχία των υπαρκτών αγωνιστικών διαθέσεων των φοιτητών με τη συμμετοχή σε κινητοποιήσεις. Και για αυτό το γεγονός μεγαλύτερη ευθύνη βαραίνει τις ηγεσίες της ΠΚΣ και της ΕΑΑΚ. Επίσης στις κινητοποιήσεις της 10ης Ιουνίου (ημέρα για την οποία είχε διαρρεύσει πως θα εγκαθίστανται οι ΟΠΠΙ στα πανεπιστήμια) σε Πανεπιστημιούπολη, Πολυτεχνειούπολη, ΟΠΑ και ΑΠΘ η συμμετοχή των φοιτητών ήταν αρκετά μεγαλύτερη, αποδεικνύοντας πως όταν υπάρχει σοβαρή προετοιμασία και κοινός συντονισμός των αριστερών παρατάξεων οι φοιτητές ανταποκρίνονται στα αγωνιστικά καλέσματά τους.
Οι φοιτητικοί σύλλογοι που ελέγχονται από την Αριστερά θα πρέπει να αποκτήσουν κοινό συντονισμό με ένα κοινό πλαίσιο αγωνιστικών κινητοποιήσεων ενάντια στον νόμο-πλαίσιο και τις ΟΠΠΙ. Μέσα από μαζικές γενικές συνελεύσεις θα πρέπει να εκλεγούν αντιπρόσωποι για τη δημιουργία ενιαίου συντονιστικού αγώνα. Οι αντιπρόσωποι θα πρέπει να απολογούνται στις φοιτητικές συνελεύσεις και να ανακαλούνται ανά πάσα στιγμή. Επιπλέον, θα πρέπει αυτοί οι σύλλογοι να δημιουργήσουν ξανά την ΕΦΕΕ, το κεντρικό φοιτητικό συνδικαλιστικό όργανο, και να πραγματοποιηθεί συνέδριο με εκλεγμένους αντιπροσώπους από κάθε σύλλογο. Επιπρόσθετα, το φοιτητικό κίνημα θα πρέπει να συντονιστεί με τα εργατικά συνδικάτα σε έναν αγώνα διαρκείας με απεργίες και διαδηλώσεις με αίτημα να πέσει η κυβέρνηση και να αντικατασταθεί από μια εργατική κυβέρνηση. Μόνο με ενιαίο και συντονισμένο αγώνα θα μπορέσουν οι φοιτητές να νικήσουν την κυβέρνηση.
