Τη Δεύτερα 7 Μαΐου, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το συνέδριο του ΣΕΠΕ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας). Σε αυτό, μεταξύ άλλων, παρευρέθηκε και απηύθυνε χαιρετισμό ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κυριάκος Μητσοτάκης. Στην περίπου μισάωρη ομιλία του, ο κ. Μητσοτάκης – και, δια στόματος αυτού, ουσιαστικά η εγχώρια άρχουσα τάξη – μας είπε αρκετά «ενδιαφέροντα» πράγματα, τα οποία αξίζει να αναλύσουμε και να σχολιάσουμε.
Στην αρχή της ομιλίας του, ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε ότι η Ελλάδα είναι 26η σε σύνολο 28 χωρών της ΕΕ στον δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας. Θέλοντας να αναδείξει ότι αυτό το στοιχείο είναι το αποτέλεσμα μη επαρκούς πολιτικής βούλησης της σημερινής κυβέρνησης και ότι υπάρχουν χώρες θεωρητικά αρκετά πιο ανίσχυρες σε σχέση με την Ελλάδα που τα καταφέρνουν όμως πολύ καλύτερα σε αυτό τον τομέα, ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στο παράδειγμα της Εσθονίας. Αφού τη χαρακτήρισε «μικρή βαλτική δημοκρατία», «που βγήκε από το σιδηρούν παραπέτασμα της σοβιετικής οικονομίας», ο κ. Μητσοτάκης πρόσθεσε ότι είναι «παράδειγμα προς μίμηση». Αυτό που παρέλειψε, βεβαίως, να μας πει ο κ. Μητσοτάκης είναι ότι σε αυτή τη χώρα-«πρότυπο» – όπως και γενικά στα κράτη της Βαλτικής – καλλιεργούνται με συστηματικό τρόπο από τις αστικές κυβερνήσεις μετά την πτώση της ΕΣΣΔ φιλοναζιστικά αισθήματα και ένας ακραίος αντικομμουνισμός και αντισοβιετισμός. Επίσης, παρέλειψε να αναφερθεί και στο αντικομμουνιστικό συνέδριο, που διεξήχθη τον περασμένο Ιούλιο στην πρωτεύουσα της χώρας, το Ταλίν, στο πλαίσιο της εσθονικής προεδρίας στο Συμβούλιο της ΕΕ. Από την άλλη πλευρά, φυσικά, ο κ. Μητσοτάκης δεν παρέλειψε να εκθειάσει και χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, στις οποίες παρατηρούνται παρόμοια αντιδραστικά φαινόμενα, όπως την Τσεχία, τη Σλοβακία και τη Ρουμανία.
Στη συνέχεια, το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του ο κ. Μητσοτάκης το αφιέρωσε στο τι πρέπει να γίνει για τη βελτίωση της ψηφιακής οικονομίας της χώρας. Αρχικά, ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι χρειάζεται «παρέμβαση στις εκπαιδευτικές πολιτικές και τις πολιτικές της αγοράς απασχόλησης». Φανταζόμαστε, δεδομένων των πράξεων της κυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ – που βέβαια συνεχίζονται με δευτερεύουσες διαφορές από τη σημερινή κυβέρνηση – αλλά και των εξαγγελιών της ΝΔ κατά καιρούς, ότι εννοεί υποχρηματοδότηση και συγχωνεύσεις (βλέπε κατάργηση) εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και κατάργηση κάθε έννοιας εργασιακού δικαιώματος.
Βέβαια, στη συνέχεια ο κ. Μητσοτάκης έγινε πιο συγκεκριμένος, προτείνοντας τη «συνεργασία και αλληλεπίδραση πανεπιστημίων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων», η οποία «προσφέρει οικονομικά πλεονεκτήματα σε όλους τους εμπλεκόμενους τομείς». Τι θέλει να πει με αυτό ο κ. Μητσοτάκης; Κάτι που σε μεγάλο βαθμό συντελείται ήδη: είσοδος των μεγάλων καπιταλιστικών επιχειρήσεων στο πανεπιστήμιο και την επιστημονική έρευνα και προσανατολισμός των προγραμμάτων σπουδών και της έρευνας με αποκλειστικό γνώμονα τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου.
Έπειτα, ο κ. Μητσοτάκης έκανε λόγο για ένα περιβάλλον στη χώρα «εχθρικό σε νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και στην προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας», ενώ έριξε το φταίξιμο για τη διαρροή επαγγελματικών στελεχών του κλάδου προς το εξωτερικό σε ένα «εκρηκτικό κοκτέιλ αυξημένης φορολογίας και αυξημένων εργοδοτικών εισφορών»(!). Διαβεβαίωσε ότι ο ίδιος θα το αλλάξει αυτό, ενώ αισθανόμενος άνετα, ευρισκόμενος ανάμεσα σε εκπροσώπους της τάξης του, μίλησε πολύ καθαρά για την ταξική φύση του κόμματός του, λέγοντας ότι χρειάζονται δείγματα αναγνώρισης από την «πολιτική ηγεσία της υγιούς επιχειρηματικότητας». Μάλιστα, προς το τέλος της ομιλίας του, επανήλθε σε αυτό το θέμα. Πιο συγκεκριμένα, ανέφερε ως έβδομο και τελευταίο κρίσιμο σημείο παρέμβασης του προγράμματος της ΝΔ, όσον αφορά την ψηφιακή οικονομία, τη «συνολική υποστήριξη ενός οικοσυστήματος επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας με ένα πλέγμα φορολογικών κινήτρων». Από τι θα απαρτίζεται βασικά αυτό το «πλέγμα»; Μα, φυσικά, από τι άλλο, αν όχι από – νέες – φοροαπαλλαγές για το μεγάλο κεφάλαιο; Όπως το έθεσε ακριβώς ο κ. Μητσοτάκης, από «φοροαπαλλαγές και μειωμένη φορολογία για έσοδα από πνευματική ιδιοκτησία».
Σε ό,τι αφορά το Δημόσιο, ο κ. Μητσοτάκης τόνισε ότι πρέπει να γίνει «διοικητική ανασυγκρότηση και μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα», καθώς και «αξιολόγηση των επιδόσεων». Αυτό που απέφυγε να πει είναι ότι όλα αυτά θα έχουν ως σκοπό και αποτέλεσμα τη μαζική απόλυση εργαζομένων στο κράτος.
Ο κ. Μητσοτάκης δεν ξέχασε να αναφερθεί και στους εργαζόμενους στον κλάδο της πληροφορικής – και όχι μόνο αυτού του κλάδου, εννοείται. Τι είπε ότι χρειάζεται απ’ αυτούς; Σε διάφορα σημεία της ομιλίας του, ανέφερε χαρακτηριστικά κάποια πράγματα όπως: «σωρευτική αύξηση γνώσεων», «αυξημένη παραγωγικότητα», «εξειδικευμένο ανθρώπινο κεφάλαιο», «δια βίου μάθηση» «κατάρτιση», «επανακατάρτιση» και «δεξιότητες». Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι ο εργαζόμενος θα πρέπει συνεχώς να περνάει από εκπαιδευτικές διαδικασίες – και προφανώς δεν μιλάμε μόνο για την εκπαίδευση που αποκτά ο εργαζόμενος από την καθημερινή εργασία του – να έχει ένα όσο γίνεται ευρύ πεδίο γνώσεων και να αποκτά συνεχώς όλο και πιο εξειδικευμένη γνώση – βέβαια, πάντα σύμφωνα με τις «ανάγκες της αγοράς». Κι όλα αυτά μέσα στο σημερινό περιβάλλον, όπου ο εργαζόμενος στην καλύτερη των περιπτώσεων, που βρίσκει δουλειά, αυτή πληρώνεται εξευτελιστικά σε σχέση με τις ανάγκες του, για να μη μιλήσουμε σε σχέση με την αξία που παράγει στο χρόνο εργασίας του.
Τέλος, το μέρος της ομιλίας του κ. Μητσοτάκη με το περισσότερο «ζουμί» αφορά το εργασιακό καθεστώς, που θέλει να επιβάλλει η αστική τάξη – και σε πολύ μεγάλο βαθμό το έχει καταφέρει ήδη. Υπάρχει ένα απόσπασμα της ομιλίας του κ. Μητσοτάκη, διάρκειας λίγο περισσότερου από ενός λεπτού, το οποίο έχει γίνει «viral» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πραγματικά, ίσως δεν είναι υπερβολή να πει κάποιος ότι κανείς άλλος αστός πολιτικός – τουλάχιστον κατά τη Μεταπολίτευση – δεν είχε μιλήσει δημόσια με τόσο ξεκάθαρη ταξική γλώσσα και μάλιστα, στο πρόβλημα που απασχολεί και μαστίζει πρωτίστως την καθημερινότητα των ανθρώπων στη χώρα, ιδιαίτερα των πιο νεαρών.
Μπαίνοντας σε αυτό το κομμάτι της ομιλίας του, ο κ. Μητσοτάκης έκανε μια αναφορά στις – καθόλου λίγες – έρευνες που έχουν κυκλοφορήσει το τελευταίο διάστημα, σύμφωνα με τις οποίες με τον αυτοματισμό, που πρόκειται να εισαχθεί στην παραγωγή, αναμένεται να χαθούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε όλο τον κόσμο. Φυσικά, τις έρευνες αυτές τις διεξάγουν φορείς και οργανισμοί, που κάθε άλλο παρά φιλεργατικοί μπορούν να χαρακτηριστούν. Ο κ. Μητσοτάκης αρκέστηκε να πει ότι «κανείς δεν μπορεί να προδικάσει» τι θα γίνει, όμως όλοι – κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και «πολίτες» (βλέπε εργαζόμενοι) – πρέπει να «προετοιμαστούν» για «νέες μορφές απασχόλησης» και «νέα επαγγέλματα» και ένα «νέο περιβάλλον απασχόλησης».
Ποιο είναι το περιεχόμενο αυτού του νέου περιβάλλοντος, σύμφωνα με τον κ. Μητσοτάκη; Πρώτον, ότι η δια βίου απασχόληση σε μια δουλειά ή ακόμα και σε έναν επαγγελματικό κλάδο ανήκει στο παρελθόν. Πλέον, οι εργαζόμενοι μπορούν να αλλάξουν πολλές δουλειές και πολλές φορές επαγγελματικό κλάδο στη ζωή τους – και αυτό αντιμετωπίζεται ως κάτι θετικό, φυσιολογικό και προοδευτικό από τον κ. Μητσοτάκη. Και δεύτερον, ότι το «δυτικό ωράριο» του 09:00-17:00 και η συνταξιοδότηση από την ίδια δουλειά είναι πράγματα «ξεπερασμένα». Ότι «πολίτες» – βλέπε εργαζόμενοι – και επιχειρήσεις θα θέλουν συχνά να οργανώνουν ευέλικτα το χρόνο εργασίας τους, «σύμφωνα με τις δικές του επιθυμίες». Η απαίτηση των καπιταλιστών για εργαζόμενους-«μπαλάκι», με ελαστικά ωράρια και επισφαλείς σχέσεις εργασίας, βαφτίζεται ουσιαστικά εδώ κοινός πόθος εργοδοτών και εργαζομένων από τον κ. Μητσοτάκη. Εδώ βλέπουμε την πάγια και αποκρουστική τακτική της αστικής τάξης να παρουσιάζει τις δικές της επιθυμίες και ανάγκες σαν να είναι και των εργαζομένων και ολόκληρης της κοινωνίας.
Μάλιστα, ο κ. Μητσοτάκης δε δίστασε να χαρακτηρίσει την ευελιξία στην αγορά εργασίας και τις «νέες μορφές απασχόλησης» ως μια «ευκαιρία αύξησης της απασχόλησης» μέσα σε ένα «περιβάλλον γήρανσης του πληθυσμού». Η επισφαλής εργασία και η αβεβαιότητα για το τι μας ξημερώνει δεν είναι μια φριχτή πραγματικότητα για τον κ. Μητσοτάκη και τους αστούς, αλλά μια «μεγάλη ευκαιρία». Επίσης, ο κ. Μητσοτάκης δεν μας έδωσε καμία εξήγηση γιατί διαιωνίζεται αυτή η «γήρανση του πληθυσμού». Δε μας είπε τίποτα για το ότι για το μεγαλύτερο ποσοστό των νεολαίων δεν υπάρχει η προοπτική να φτιάξουν οικογένεια, γιατί, ακόμα και να το επιθυμούν, τα οικονομικά τους δεδομένα δεν τους το επιτρέπουν.
Κι αυτό δε συνέβη τυχαία. Η αστική τάξη αδιαφορεί για την τεράστια στρατιά ανέργων και για το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι σήμερα αδυνατούν να επιβιώσουν. Γι’ αυτήν, οι στρατιές των ανέργων ήταν και θα είναι πάντα ένα χρήσιμο εργαλείο για να μπορεί να έχει στη διάθεσή της ανά πάσα στιγμή ένα φτηνό και πειθήνιο εργατικό δυναμικό, ώστε να το εκμεταλλεύεται όποτε και όσο θέλει. Το γεγονός ότι ο παράγοντας της στρατιάς ανέργων, δεν υπήρχε πριν την κρίση στην έκταση που υπάρχει σήμερα, έπαιξε ρόλο στην ύπαρξη μισθών, ικανών να συντηρήσουν στοιχειωδώς, έστω με στερήσεις, ένα νοικοκυριό. Από την άλλη, το γεγονός ότι αυτός ο παράγοντας υφίσταται σήμερα παίζει ρόλο στο πολύ χαμηλό επίπεδο των μισθών.
Επίσης, ο κ. Μητσοτάκης δε μας είπε τίποτα για τις εργαζόμενες γυναίκες, που αποφεύγουν να κάνουν παιδιά υπό το φόβο της απόλυσης, αλλά και για τις περιπτώσεις εκείνων που το «τόλμησαν» και απολύθηκαν.
Ο κ. Μητσοτάκης έφτασε στο σημείο να πει ότι δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι δε βιώνουμε μια κρίση της απασχόλησης, αλλά μια «επανάσταση στο χώρο της απασχόλησης». Για τον κ. Μητσοτάκη και την αστική τάξη, καθώς φαίνεται, οι μισθοί της πείνας και οι εργασιακές συνθήκες γαλέρας αποτελούν «επανάσταση».
Καμία έκπληξη βέβαια, δε μας προκαλεί το περιεχόμενο των λόγων του κ. Μητσοτάκη. Δε μας λέει κάτι που δεν ξέραμε για τις αντιλήψεις του ίδιου και της τάξης του. Εκείνο που προκαλεί σοκ είναι μόνο το θράσος να τις διακηρύσσει δημόσια, με τέτοιο ωμό τρόπο. Βέβαια, πρέπει κάποιος να προειδοποιήσει τον κ. Μητσοτάκη ότι με την «επανάσταση στο χώρο της απασχόλησης» και τα αποτελέσματα αυτής της «επανάστασης» στην καθημερινότητα των εργαζομένων, ιδιαίτερα των νεολαίων, προετοιμάζεται αντικειμενικά η μόνη αληθινή και κοινωνικά αναγκαία επανάσταση: η επανάσταση της εργατικής τάξης.
Νίκος Σέντης
