«Η στάθμη του ωκεανού ανεβαίνει – κι εμείς ξεσηκωνόμαστε». Αυτό το σύνθημα ήταν γραμμένο σ’ ένα πλακάτ στην πρόσφατη «Απεργία της Νεολαίας για το Κλίμα» (#YouthStrike4Climate) στο Λονδίνο. Οι νέοι σε όλο τον κόσμο βγαίνουν στους δρόμους για να αντιμετωπίσουν το καυτό ζήτημα της εποχής μας: την επικείμενη κλιματική καταστροφή. Ξεκινώντας από τη Σουηδία τον περασμένο Αύγουστο με τις εβδομαδιαίες διαμαρτυρίες μιας μαθήτριας, της Γκρέτα Τούνμπεργκ (Greta Thunberg), οι απεργίες των νέων έχουν γρήγορα εξαπλωθεί διεθνώς. Σε κάθε χώρα η κατάσταση είναι η ίδια: μια νέα, ριζοσπαστικοποιημένη γενιά εισέρχεται στην πολιτική δράση, απαιτώντας δράσεις και αλλαγή συστήματος για να αποτραπεί η καταστροφή του περιβάλλοντος.
Η αλλαγή του κλίματος δεν είναι πλέον κάτι που θα συμβεί στο μέλλον. Ήδη, οι τυφώνες γίνονται πιο ισχυροί, τα δάση καίγονται, άνθρωποι πεθαίνουν από κύματα καύσωνα, πλημμύρες, ξηρασία και λιμούς. Αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται γρήγορα ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Οι ωκεανοί ρυπαίνονται από πλαστικά και χημικά απόβλητα, εξοντώνοντας τα ψάρια και την υπόλοιπη θαλάσσια ζωή. Τα υπόγεια ύδατα αποστραγγίζονται ή μολύνονται, οδηγώντας σε μια εκτεταμένη έλλειψη αυτού του βασικότατου υδάτινου πόρου. Κάθε χρόνο, ολόκληρα είδη εξαφανίζονται εξαιτίας της αλόγιστης καταστροφής οικοσυστημάτων.
Απαιτείται άμεση δράση. Είναι απαραίτητη η μαζική μείωση των εκπομπών και των επιπέδων ρύπανσης. Πρέπει επίσης να ληφθούν μεγάλης κλίμακας μέτρα για το μετριασμό του προβλήματος, όπως η κατασκευή αντιπλημμυρικών δομών και η αναδάσωση. Οι καπιταλιστές και οι πολιτικοί εκπρόσωποί τους όμως, είναι εντελώς ανίκανοι να πραγματοποιήσουν τις ριζικές αλλαγές που απαιτούνται.
Απαιτείται παγκόσμια δράση για την επίλυση ενός παγκόσμιου προβλήματος, αλλά οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις μένουν άπραγες. Αυτή η αδράνεια στην κορυφή, ωστόσο, δεν οφείλεται απλά στην έλλειψη πολιτικής βούλησης. Οι «ηγέτες» του κόσμου δεν μένουν απαθείς σε αυτό το ζήτημα λόγω έλλειψης αποφασιστικότητας, αλλά επειδή πρωταρχικός σκοπός τους είναι να υπερασπιστούν το καπιταλιστικό σύστημα, όχι το μέλλον της ανθρωπότητας ή του πλανήτη. Η Γκρέτα Τούνμπεργκ, στην ομιλία της προς τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, δήλωσε ότι:
«Αν οι λύσεις είναι τόσο δύσκολο να βρεθούν μέσα στα πλαίσια του συστήματος, ίσως πρέπει να αλλάξουμε το ίδιο το σύστημα. Δεν έχουμε έρθει εδώ για να ικετέψουμε τους ηγέτες του κόσμου να νοιαστούν. Μας αγνοήσατε στο παρελθόν και θα μας αγνοήσετε ξανά. Έχουμε εξαντλήσει τις δικαιολογίες και δεν έχουμε άλλο χρόνο. Έχουμε έρθει εδώ για να σας ενημερώσουμε ότι η αλλαγή έρχεται, είτε σας αρέσει είτε όχι. Η πραγματική εξουσία ανήκει στον λαό».
Τα παραπάνω καταπιάνονται με την καρδιά του προβλήματος. Η Τούνμπεργκ επισημαίνει ότι οι κυβερνήσεις αγνοούν τους επιστήμονες και καλεί τις κυβερνήσεις να ακούσουν τις επιστημονικές ενδείξεις και συμβουλές. Όμως οι καπιταλιστές και οι πολιτικοί τους δεν θα πεισθούν από ηθικά επιχειρήματα ούτε από γεγονότα και στοιχεία. Ουσιαστικά, δεν μπορούμε να περιμένουμε από αυτή την παγκόσμια ελίτ, που έχει χάσει κάθε επαφή με την καθημερινή πραγματικότητα, να προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια για να προστατεύσει το περιβάλλον, καθώς το μοναδικό τους κριτήριο είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους εις βάρος των υπόλοιπων μας.
Είναι το σημερινό οικονομικό σύστημα, ο καπιταλισμός, που σκοτώνει τον πλανήτη μας. Το ακόρεστο κυνήγι του για μέγιστα βραχυπρόθεσμα κέρδη είναι υπεύθυνο για την ασταμάτητη χειροτέρευση των περιβαλλοντικών συνθηκών και του βιοτικού επιπέδου. Οι μεγάλες επιχειρήσεις είναι εκείνες που αποφασίζουν τι παράγεται και πώς παράγεται. Αλλά αυτό δεν γίνεται σύμφωνα με κανένα σχεδιασμό. Αντίθετα, η οικονομία μας αφήνεται στο λεγόμενο «αόρατο χέρι» – δηλαδή στην αναρχία της αγοράς.
Οι επιχειρήσεις είναι πολύ πρόθυμες να παρακάμψουν όλους τους νόμους και κανονισμούς, όπου αυτό είναι απαραίτητο, προκειμένου να μειώσουν το κόστος, να υπερνικήσουν τους ανταγωνιστές τους, να κατακτήσουν νέες αγορές και να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους.
Αυτό αναδείχτηκε χαρακτηριστικά με το σκάνδαλο των εκπομπών της Volkswagen. Οι περισσότεροι από τους γιγαντιαίους κατασκευαστές αυτοκινήτων πετρελαίου βρέθηκαν να παρατυπούν στις δοκιμές οχημάτων, προκειμένου να αποφύγουν αυστηρότερα κριτήρια εκπομπών. Στο μεταξύ, οι πολιτικοί προσέφεραν φοροαπαλλαγές στα πετρελαιοκίνητα οχήματα. Το αποτέλεσμα ήταν η δραστική πτώση της ποιότητας του αέρα στις πόλεις.
Τα μικρο-πλαστικά είναι ένα άλλο παράδειγμα. Οι εταιρείες – ανεξέλεγκτες στις κερδοσκοπικές μηχανορραφίες τους – έχουν μολύνει τους ωκεανούς και τους οργανισμούς που ζουν σε αυτούς με μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού. Οι συνέπειες αυτού του γεγονότος θα μπορούσαν εύκολα να προβλεφθούν (και να αποφευχθούν) εκ των προτέρων. Αλλά το σύστημα αντιδρά μόνο όταν η ζημιά έχει ήδη γίνει και μόνο με έναν αποσπασματικό τρόπο.
Οι καπιταλιστές πολιτικοί δεν έχουν τίποτα να απαντήσουν σε αυτό. Το μόνο που προτείνουν είναι να συνεργαστούμε όλοι μαζί κάνοντας ατομικές επιλογές που μειώνουν το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα.
Αλλά οι «λύσεις» που απορρέουν από αυτήν τη λογική είναι εντελώς αντιδραστικές. Ουσιαστικά, είναι απλά μια «πράσινη» λιτότητα – λένε στους εργαζόμενους και τους φτωχούς ότι πρέπει να σφίξουν το ζωνάρι για να λύσουν ένα πρόβλημα που δημιούργησαν οι καπιταλιστές και το σάπιο σύστημά τους.
Αυτή η φιλελεύθερη, ατομικιστική ρητορική έρχεται επίσης και σε πλήρη αντίθεση με την πραγματικότητα. Μια πρόσφατη μελέτη για παράδειγμα, έδειξε ότι 100 μεγάλες επιχειρήσεις (κυρίως μεγάλοι παραγωγοί ορυκτών καυσίμων) ευθύνονται για περισσότερο από το 70% των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων.
Τέτοια στοιχεία αποδεικνύουν λοιπόν που πρέπει να αναζητηθεί η ευθύνη για την κλιματική αλλαγή. Μας δείχνουν όμως και το δρόμο προς τη λύση του προβλήματος. Αυτά τα τεράστια μονοπώλια προκαλούν τη μερίδα του λέοντος της περιβαλλοντικής καταστροφής. Εθνικοποιημένα και κάτω από ένα σοσιαλιστικό σχεδιασμό της παραγωγής, θα μπορούσαν να εισάγουν σύγχρονες πράσινες τεχνολογίες για να περικόψουν δραστικά τις εκπομπές και τη ρύπανση μέσα σε ένα διάστημα λίγων ετών.
Συνδυάζοντας τα καλύτερα επιστημονικά μυαλά με τις δεξιότητες των εργαζομένων στη βιομηχανία, κάτω από δημοκρατικό εργατικό έλεγχο, μπορούμε να βάλουμε όλες τις τεχνολογικές ικανότητες και τους πόρους της κοινωνίας στην υπηρεσία της ανθρωπότητας και του πλανήτη.
Αριστερά πολιτικά και κοινωνικά κινήματα αναδεικνύονται και αναπτύσσονται σε όλον τον κόσμο. Τώρα το καθήκον είναι η υιοθέτηση της μαχητικότητας και του ριζοσπαστισμού των μαθητικών και φοιτητικών «απεργιών για το κλίμα» από αυτά τα ευρύτερα κινήματα, με τους εργαζόμενους και τη νεολαία να αγωνίζονται μαζί για τολμηρές, σοσιαλιστικές περιβαλλοντικές πολιτικές.
Σε ορισμένες χώρες, οι αγωνιζόμενοι για το κλίμα απευθύνθηκαν, ορθά, στα συνδικάτα για υποστήριξη. Αυτή είναι η σωστή προσέγγιση. Τα συνδικάτα πρέπει τώρα να ανταποκριθούν, υποστηρίζοντας τους μαθητές και τους φοιτητές με κινητοποιήσεις και απεργιακές δράσεις. Δεν είναι ένα ζήτημα που αφορά μόνο τους νέους, αλλά κάτι που επηρεάζει όλους τους εργαζόμενους.
Η ισχύς της οργανωμένης εργατικής τάξης, οπλισμένης με ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα, θα ήταν ανίκητη. Όπως εξηγούν πάντα οι Μαρξιστές, ούτε ένα γρανάζι δεν γυρνά και ούτε μια λάμπα δεν ανάβει αν δεν το επιτρέψει η εργατική τάξη.
Μόνο με την κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος και την αντικατάστασή του από το σοσιαλισμό μπορούμε να αξιοποιήσουμε σχεδιασμένα τους πόρους του πλανήτη με δημοκρατικό τρόπο. Μόνο με το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας μπορούμε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες της πλειοψηφίας σε αρμονία με το περιβάλλον, αντί της παραγωγής κερδών για μια παρασιτική μειοψηφία.
Η τεχνολογία και η επιστήμη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής υπάρχουν. Αλλά στα πλαίσια του καπιταλισμού, αυτές οι δυνάμεις χρησιμοποιούνται όχι για να σώσουν αλλά για να καταστρέφουν τον πλανήτη Γη. Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα: αυτό είναι το μέλλον που έχουμε μπροστά μας. Χρειαζόμαστε μια επανάσταση.
– Στους δρόμους ενάντια στην κλιματική αλλαγή στις 15 Μαρτίου!
– Ο καπιταλισμός είναι το πρόβλημα – ο σοσιαλισμός η απάντηση!
– Ενταχθείτε στη Διεθνή Μαρξιστική Τάση!
