Μια πολύ καλή ανάλυση του Αρτούρο Ροντρίγκες για τα αποτελέσματα των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών στην Ισπανία, η οποία έχει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς η πολιτική κατάσταση στην Ισπανία παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την κατάσταση στην Ελλάδα πριν την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.
Αφού βγήκαν τα εκλογικά αποτελέσματα, ένας από τους εκπροσώπους του μέχρι πρότινος κυβερνώντος κόμματος της Δεξιάς (PP) περιέγραψε την Ισπανία ως «ακυβέρνητη». Αυτή είναι μια παραστατική εικόνα της χώρας αυτή τη στιγμή.
Τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών δημιούργησαν ένα εξαιρετικά κατακερματισμένο κοινοβούλιο που, όπως εξηγήσαμε πρόσφατα, αντανακλά την ταξική πόλωση και τη ριζοσπαστικοποίηση που έχει ήδη λάβει χώρα στην ισπανική κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Το σαφέστερο σύμπτωμα αυτών των διαδικασιών είναι η εισβολή του αριστερού κόμματος PODEMOS στο προσκήνιο, το οποίο εκπλήρωσε τις υποσχέσεις του για ανάκαμψη και έλαβε 20,66%, με διαφορά μόλις 1,35% ποσοστιαίες μονάδες από το παραδοσιακό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα PSOE, ταρακουνώντας το ισπανικό πολιτικό σύστημα. Όπως έχει δηλώσει ο Πάμπλο Ιγκλέσιας , «η Ισπανία έχει ψηφίσει για την αλλαγή του συστήματος».
Τα αποτελέσματα ήταν τα ακόλουθα:
PP («Λαϊκό Κόμμα», Δεξιά): 28,72%, 123 έδρες
PSOE (Σοσιαλιστικό Κόμμα, Κεντροαριστερά): 22.01%, 90 έδρες
PODEMOS (Αριστερά): 20,66%, 69 έδρες
Ciudadanos (δεξιοί, νεοφιλελεύθεροι λαϊκιστές): 13,93%, 40 έδρες
Unidad Popular (Ενωμένη Αριστερά): 3,67%, 2 έδρες
ERC (Καταλανοί κεντροαριστεροί εθνικιστές): 2,39%, 9 έδρες
Dil-CDC (Καταλανοί δεξιοί εθνικιστές): 2,25%, 8 έδρες
ΡΝν (Βάσκοι δεξιοί εθνικιστές): 1.2%, 6 έδρες
CC (Κανάριοι τοπικιστές): 1 θέση
Το πρώτο πράγμα, που πρέπει να σημειωθεί, είναι ότι το δικομματικό σύστημα που ήταν η βάση του αστικού καθεστώτος που θεσπίστηκε μετά το θάνατο του Φράνκο, όπου το PP και το PSOE εναλλάσσονταν στην εξουσία και όπου το PSOE λειτουργούσε ως «βαλβίδα ασφαλείας» για τη λαϊκή οργή εναντίον της Δεξιάς, έχει τώρα τελειώσει. Η άνοδος των PODEMOS, που κινούνται από ένα ιστορικό κύμα ριζοσπαστικοποίησης, έχει κάνει όλες τις βαλβίδες ασφαλείας της ισπανικής αστικής δημοκρατίας να σκάσουν.
Το ΡΡ έχασε 15,92 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2011 – σχεδόν 4.000.000 ψήφους. Οι Ciudadanos, που είχαν διογκωθεί τεχνητά από τα μέσα ενημέρωσης και από τους καπιταλιστές, οι οποίοι προμήθευαν χρήματα στο συγκεκριμένο κόμμα εδώ και μήνες, πήγαν απροσδόκητα άσχημα. Στα τελευταία στάδια της προεκλογικής εκστρατείας, πολλοί άνθρωποι κατέληξαν σωστά στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ένα δεξιό, αντιδραστικό κόμμα, το οποίο δημιουργήθηκε για μια πιθανή αντικατάσταση του ευρισκόμενου σε διαρκή πτώση κόμματος της Δεξιάς (ΡΡ). Ωστόσο, το κεντροαριστερό PSOE επίσης απέτυχε να κερδίσει οποιαδήποτε από αυτές τις ψήφους, χάνοντας 6,7 ποσοστιαίες μονάδες από το 2011, δηλαδή πάνω από 1,5 εκατομμύρια ψήφους.
Είναι σημαντικό να τονιστεί η διάβρωση του PSOE, μια εξέλιξη που στην Ισπανία αναφέρεται συχνά ως η «πασοκοποίηση του κόμματος», δακτυλοδεικτώντας το πάλαι ποτέ ισχυρό και τώρα ανύπαρκτο ελληνικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του ΠΑΣΟΚ. Σε αντίθεση με το ΠΑΣΟΚ, το PSOE δεν έχει – ακόμα – συμμετάσχει σε συνασπισμούς με τη Δεξιά. Η περίοδος κατά την οποία ήταν στην εξουσία και εφάρμοσε σκληρά μέτρα λιτότητας διήρκεσε μόνο ενάμιση χρόνο, από την ώρα που ανακοινώθηκε ο πρώτος γύρος περικοπών από τον Θαπατέρο το Μάιο του 2010 μέχρι το Νοέμβριο του 2011. Πολύ λιγότερο δηλαδή από ό,τι το ΠΑΣΟΚ. Αυτή η ταχεία διάβρωση του PSOE, παρ’ ότι βρισκόταν στην αντιπολίτευση, μαρτυρεί την ταχεία ριζοσπαστικοποίηση του ισπανικού πληθυσμού σε αυτά τα χρόνια των μαζικών κινητοποιήσεων και της ταξικής πάλης. Η ανανέωση της ηγεσίας του κόμματος μετά τις Ευρωεκλογές του Μάη του 2014, αντικαθιστώντας τον ηλικιωμένο, διόλου χαρισματικό Πέρεθ Ρουμπαλκάμπα με το νέο Πέδρο Σάντσεθ, δεν κατάφερε να αναχαίτισει την πτώσητου PSOE. Η δεινή κατάσταση,στην οποία βρίσκεται τώρα, δεν αντανακλά μόνο το γεγονός ότι οι άνθρωποι θέλουν να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς τους με ένα κόμμα που εφάρμοσε λιτότητα και έχει εμπλακεί σε πολλά σκάνδαλα διαφθοράς, αλλά και την κατανόηση από την πλευρά ενός σημαντικού μέρους του πληθυσμού ότι τα προβλήματα της ισπανικής κοινωνίας δεν μπορούν να επιλυθούν μέσω των «μετριοπαθών» πολιτικών του PSOE, το οποίο δεν προτείνει τίποτε άλλο παρά μια ηπιότερης μορφής λιτότητα. Αυτό που απαιτείται είναι ένας ριζικός μετασχηματισμός της κοινωνίας.
Αναμφίβολα, το κόμμα που θεωρείται το όχημα για τη ριζική πολιτική αλλαγή είναι το PODEMOS. Δημιουργήθηκε το Φεβρουάριο του 2014, έχει αναπτυχθεί με ιλιγγιώδη ταχύτητα και ήρθε τρίτο στις εκλογές αυτές. Παρά το γεγονός ότι πέρασε αρκετούς μήνες στασιμότητας, όταν φαινόταν ότι θα έρθει τέταρτο στις εκλογές πίσω από το Ciudadanos, με περίπου 10-15%, το PODEMOS αντέστρεψε αυτή την τάση με μια ισχυρή προεκλογική εκστρατεία, στην οποία χρησιμοποιήσε μία γλώσσα ταξική και αριστερή και προσέφυγε στη μνήμη όλων των αγώνων των τελευταίων ετών. Στην τελευταία προεκλογική του συγκέντρωση στη Βαλένθια, η οποία συγκέντρωσε περίπου 12.000 ανθρώπους, ο Πάμπλο Ινγκλέσιας έκανε αναφορά στους αγώνες της δεκαετίας του 1930 και τη δεκαετία του 1970, επιβεβαιώνοντας ότι η γλώσσα μπορεί να έχει αλλάξει από τότε, αλλά τα ιδανικά παραμένουν τα ίδια και δήλωσε ότι το καθεστώς του Franco ανατράπηκε από το εργατικό κίνημα. Η πολύ έντονη παρουσία της αριστερής δημάρχου της Βαρκελώνης και αγωνίστριας κατά των εξώσεων, της Άντα Κολάου, σε όλη την εκστρατεία του PODEMOS ήταν ένα ενδεικτικό παράδειγμα αυτής της μετατόπισης. Ήταν στη βάση αυτής της εκστρατείας, που το PODEMOS μπόρεσε να ανακτήσει την αρχική του ώθηση. Αν και δεν μπόρεσε να ξεπεράσει το PSOE, τα αποτελέσματά του είναι εντυπωσιακά: 20,66% και 5.159.078 εκατομμύρια ψήφους.
Στα αποτελέσματα του PODEMOS πρέπει να προσθέσουμε το αξιοσέβαστο 3,68% της κόμματος της Ενωμένης Αριστεράς (IU), σχεδόν 1.000.000 ψήφους – και θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι οι ψήφοι του στην Καταλωνία και τη Γαλικία, όπου βρισκόταν σε ευρύτερες συμμαχίες με το PODEMOS και άλλες δυνάμεις, δεν υπολογίζονται σε αυτό το ποσοστό. Η εκστρατεία του επικεντρώθηκε γύρω από το χαρισματικό ηγέτη του, Αλμπέρτο Γκαρθόν, ο οποίος καλώντας σε καθαρά αριστερή και ταξική ψήφο ήταν επίσης σε θέση να συσπειρώσει χιλιάδες ανθρώπους. Το αποτέλεσμα ωστόσο, είναι το χειρότερο για το συνασπισμό της Ενωμένης Αριστεράς και είναι το τίμημα που πληρώνει για τα χρόνια λάθη και τη γραφειοκρατική τύφλωση από την πλευρά της ηγεσίας του. Μαζί το PODEMOS και η Ενωμένη Αριστερά έχουν 576.073 περισσότερες ψήφους από το κεντροαριστερό PSOE.
Αυτό τονίζει για μια ακόμη φορά τη σημασία της ενότητας για την Αριστερά, η οποία αυτοϋπονομεύθηκε από τα στενά συμφέροντα και των δύο κομματικών μηχανισμών. Είναι σημαντικό αυτό να γίνει μάθημα για το μέλλον.
Ποιος ψήφισε PODEMOS;
Η κατανομή των ψήφων μας δίνει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο της πολιτικής της χώρας. Θα πρέπει να σκάψει κανείς λίγο βαθύτερα όμως, ώστε να δει την πραγματική δυναμική που υπάρχει στην ισπανική κοινωνία. Η αλήθεια είναι ότι, ως μια νέα δύναμη που συμβαδίζει με το ρεύμα της εποχής, το PODEMOS είχε τα καλύτερα αποτελέσματα στην εργατική τάξη των μεγάλων πόλεων και, παρ’ ότι μια πιο λεπτομερής ανάλυση των αποτελεσμάτων είναι απαραίτητη, πρέπει να αναμένεται ότι, όπως προέβλεψαν οι δημοσκοπήσεις, το PODEMOS έχει αναδειχθεί ισχυρότερο ανάμεσα στους νέους.
Το δεξιό PP και το κεντροαριστερό PSOE κράτησαν τη βάση των ηλικιωμένων ψηφοφόρων τους στις μικρές πόλεις και αγροτικές περιοχές. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι, ιδίως μεταξύ των ηλικιωμένων και των λιγότερο πολιτικοποιημένων στρωμάτων του πληθυσμού, πολλοί συνεχίζουν να βλέπουν το PSOE ως ένα αριστερό, προοδευτικό κόμμα. Ο συνδυασμός των ψήφων του PSOE, του PODEMOS, της Ενωμένης Αριστεράς και άλλων μικρότερων δυνάμεων, όπως οι Καταλανοί κεντροαριστεροί εθνικιστές ή το Bildu, σηματοδοτούν μια απότομη στροφή της κοινωνίας προς τ’ αριστερά.
To PODEMOS και οι συμμαχικοί του συνασπισμοί, έχουν ξεπεράσει το PSOE στις περισσότερες από τις μεγάλες πόλεις: Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Βαλένθια, Αλικάντε, Σαραγόσα, Μπιλμπάο, Οβιέδο, Λα Κορούνια, Πάλμα ντε Μαγιόρκα, Βίγκο, Βιτόρια, Ντονόστι-Σαν Σεμπαστιάν, Ταραγόνα, Σάντα Κρουζ (Τενερίφη) κλπ. Οι μόνες σημαντικές εξαιρέσεις ήταν η Σεβίλλη και η Μάλαγα, στην Ανδαλουσία, όπου το PSOE είναι ιστορικά ισχυρό.
Μια πιο προσεκτική ματιά στο αποτέλεσμα δείχνει τη σύνθεση των προερχόμενων από την εργατική τάξη ψήφων του PODEMOS. Το PODEMOS ήρθε πρώτο στα βιομηχανικά περίχωρα των μεγάλων πόλεων, στις λεγόμενες «κόκκινες ζώνες», όπου συγκεντρώνονται τα βαριά τάγματα της ισπανικής εργατικής τάξης: σε περιοχές όπως οι Ρίβας, Κοσλάδα και Πάρλα στη Μαδρίτη, οι Οσπιταλέτ ντε Λιομπρεγκάτ, Σάντα Κολόνα ντε Γκραμενέτ και Τεράσσα στη Βαρκελώνη, η Πασαΐα στην Ντονόστια- Σαν Σεμπάστιαν, οι Παϊπόρτα και Πατέρνα στη Βαλένθια και το Μπαρακάλντο στο Μπιλμπάο. Σε πολλά από αυτά τα μέρη το PODEMOS κέρδισε πάνω από 30%. Άλλες σημαντικές εκλογικές περιφέρειες της Αριστεράς, όπως η Καντίθ και η Λα Κορούνια, όπου οι λίστες ενότητας που υποστηρίχθηκαν από το PODEMOS κέρδισαν τις τοπικές εκλογές του Μαϊου, πέτυχαν επίσης εντυπωσιακά αποτελέσματα για το PODEMOS.
Αυτά τα «ψυχρά» στατιστικά στοιχεία ωστόσο, δεν δίνουν μια πλήρη εικόνα του συσχετισμού των ταξικών δυνάμεων που έχει διαμορφωθεί. Η συμμετοχή ήταν 3% υψηλότερη από ό,τι στις τελευταίες εκλογές του 2011, αλλά η αύξηση αυτή ήταν πολύ ανισομερής. Οι δέκα δήμοι με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων, όπου παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη αύξηση προσέλευσης ήταν οι: Σάντα Κολόμα ντε Γκραμενέτ, Κάντιθ, Μπαρακάλντο, Ντονόστια-Σαν Σεμπαστιάν, Χετάφε, Βιτόρια-Γκαστέις, Βίγκο, Λα Κορούνια, Τεράσσα, Οσπιταλέτ ντε Λιομπρεγκάτ. Όπως μπορεί να δει κανείς, όλες αυτές είναι περιοχές της εργατικής τάξης που ψήφισαν μαζικά το PODEMOS.
Αντίθετα, οι δέκα δήμοι με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων, όπου η συμμετοχή μειώθηκε περισσότερο σε σύγκριση με το 2011 ήταν: Γρανάδα, Χιχόν, Ματαρό, Αλικάντε, Ουέλβα, Κόρδοβα, Μούρθια, Μπανταχόθ, Χαέν, Καρταχένα. Αυτές είναι όλες μικρές επαρχιακές πόλεις, που βασίζονται στον τουρισμό και τη γεωργία, και είναι παραδοσιακά προπύργια του δεξιού ΡΡ.
Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώθηκαν από αναφορές που μιλούν για γεμάτα εκλογικά κέντρα σε περιοχές της εργατικής τάξης, όπως η Νου Μπαρίς στη Βαρκελώνη, όπου οι άνθρωποι ήταν γεμάτοι ενθουσιασμό, και μισοάδειους σταθμούς με νευρικούς, ηλικιωμένους δεξιούς ψηφοφόρους σε περιοχές όπως το Σαν Χουάν στο Αλικάντε. Η συμμετοχή μειώθηκε πιο απότομα στις μικρές πόλεις της Ανδαλουσίας, την καρδιά του PSOE.
Αυτό που αντανακλά το γεγονός αυτό, είναι μία εργατική τάξη των αστικών κέντρων «στις επάλξεις» και μια μικροαστική τάξη μαζί με τον αγροτικό πληθυσμό να βρίσκονται σε σύγχυση και με «σπασμένο» ηθικό. Η αποχή στην επαρχιακή ενδοχώρα, που ανήκε μέχρι τώρα στο PSOE, δείχνει ότι πολλοί ψηφοφόροι ήταν αναποφάσιστοι στο να ψηφίσουν το PSOE ή το PODEMOS, και ότι θα μπορούσαν να κερδηθούν από το PODEMOS στο εγγύς μέλλον. Με άλλα λόγια, το PSOE ζει «με δανεικό χρόνο».
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο ισπανικός εκλογικός νόμος είναι ανεπηρέαστος από την αποχή – κάθε επαρχία λαμβάνει έναν καθορισμένο αριθμό κοινοβουλευτικών εδρών ανεξάρτητα από τη συμμετοχή. Αυτό ωφέλησε τις αγροτικές περιοχές – οχυρά του PSOE, όπου η αποχή ήταν υψηλή, ενώ οι μεγάλες πόλεις, όπου το PODEMOS πήγε καλά, δεν ανταμείφθηκαν για το υψηλό ποσοστό συμμετοχής. Αυτό δίνει εξήγηση στο γιατί μεταξύ δύο κομμάτων που έλαβαν σχεδόν τον ίδιο αριθμό ψήφων, υπάρχει μια τέτοια σκανδαλώδης διαφορά 21 εδρών στο κοινοβούλιο.
Ίσως το πιο αξιοσημείωτο στοιχείο των αποτελεσμάτων ήταν στην Καταλονία, όπου το En Comú Podem, ένας συνασπισμός συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων του PODEMOS, της Ενωμένης Αριστεράς και του Barcelona En Comú, κέρδισε το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων. Ήρθε πρώτο στις επαρχίες της Βαρκελώνης και της Ταραγόνας. Πήγε ιδιαίτερα καλά στην πόλη της Βαρκελώνης, όπου κατέκτησε περισσότερες ψήφους ακόμη και από εκείνες που είχε λάβει ο συνασπισμός BEC της Άντα Κολάου στις περιφερειακές εκλογές του Μαΐου, στις οποίες κατέκτησε το δημαρχείο.
Όπως έχουμε εξηγήσει πρόσφατα, το PODEMOS κατέβηκε ως ένα κομμάτι ενός ευρύτατου εκλογικού μετώπου με άλλα κόμματα της Αριστεράς και των κινημάτων κατά της λιτότητας, του En Comú Podem, υπό τη χαρισματική ηγεσία της Άντα Κολάου, η οποία είναι δήμαρχος της Βαρκελώνης, γνωστή ακτιβίστρια ενάντια στις εξώσεις και βρίσκεται στα αριστερά της εθνικής ηγεσίας του PODEMOS. Πράγματι, η εκστρατεία αυτού του μετώπου ήταν πιο ριζοσπαστική και ταξική από εκείνη του PODEMOS σε εθνικό επίπεδο. Η γλώσσα που χρησιμοποίησε πάνω στο εθνικό ζήτημα ήταν σαφής. Υπεράσπισε σθεναρά το δικαίωμα της Καταλονίας στην αυτοδιάθεση, ενώ έθεσε ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε κυβερνητική συμφωνία το να διεξαχθεί ένα δεσμευτικό δημοψήφισμα που να αφορά στην ανεξαρτησία της.
Επισφαλείς συμμαχίες
Το «κουτί της Πανδώρας» έχει ανοίξει. Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίοδος ανοίγει τώρα στην Ισπανία. Ο τίτλος των Financial Times μετά τα αποτελέσματα ήταν «Η Ισπανία οδεύει προς αναταραχή». Πράγματι, η αστάθεια και η ταξική πάλη θα είναι ο κανόνας κατά την προσεχή περίοδο. Το ισπανικό χρηματιστήριο αντέδρασε στα αποτελέσματα με απώλειες, ένα αξιόπιστο μέτρο της διάθεσης της αστικής τάξης. Θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να συγκροτηθεί μια κυβέρνηση τώρα. Η αποτυχία των Ciudadanos κατέστρεψε τις ελπίδες ενός συνασπισμού PP-Ciudadanos που θα έχει την απόλυτη πλειοψηφία. Αλλά η άρχουσα τάξη χρειάζεται «σταθερότητα», δηλαδή μια ισχυρή κυβέρνηση η οποία μπορεί να συνεχίσει τις πολιτικές των επιθέσεων και των περικοπών λιτότητας του ΡΡ.
Υπάρχουν σήμερα τρία κύρια ενδεχόμενα. Το πρώτο είναι ένας μεγάλος συνασπισμός μεταξύ του ΡΡ και του PSOE. Αυτή θα είναι η μόνη σταθερή μορφή της κυβέρνησης, δεδομένου ότι θα συμμετέχουν μόνο δύο δυνάμεις που έχουν συνεργαστεί στο παρελθόν (για παράδειγμα, στη βασκική περιφερειακή κυβέρνηση) και παρά τις λεκτικές εχθρότητες τους, υπήρξαν ιστορικά τα αξιόπιστα κόμματα της αστικής τάξης. Θα έχουν μια ισχυρή πλειοψηφία 213 εδρών στη βουλή των 350. Ωστόσο, μια τέτοια συμμαχία θα καταστρέψει πολιτικά το PSOE και θα το βάλει στο δρόμο του ΠΑΣΟΚ. Πράγματι, μια τέτοια γραμμή είναι πολύ επικίνδυνη για το αστικό καθεστώς, διότι θα το αφήσει απροστάτευτο από τ’ αριστερά. Ωστόσο, δεν είναι αδιανόητο ότι οι καπιταλιστές θα προσπαθήσουν να πιέσουν για μια τέτοια συμφωνία, που προσπαθεί να κρατήσει έξω τους Ciudadanos και τη διατήρησή τους ως «περιουσιακό στοιχείο» για το μέλλον. Ήδη πριν από τις εκλογές, ο αστικός τύπος, απηχώντας εσωτερικές «πηγές» από το ΡΡ, συζητούσε σοβαρά το ενδεχόμενο να αντικατασταθεί η σημερινή ηγεσία τουPSOE (οΠέδρο Σάντσεθ) με την πρόεδρο της Ανδαλουσίας, Σουζάνα Ντίαζ, η οποία εκπροσωπεί τη δεξιά πτέρυγα του κόμματος και στη συνέχεια να πιέσουν για συμφωνία με το PP.
Η δεύτερη επιλογή είναι μια συμφωνία μεταξύ του PSOE και του PODEMOS, η οποία θα έχει μόνο 159 έδρες, 16 λιγότερες από τις απαιτούμενες για πλειοψηφία, και ως εκ τούτου θα πρέπει να περιλαμβάνει τις πρόσθετες δυνάμεις Ενωμένη Αριστερά, ERC, Bildu, CC και ενδεχομένως το ΡΝV. Το Ciudadanos έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να στηρίξει μια κυβέρνηση με PODEMOS σε αυτήν. Αυτή θα ήταν μια πολύ ασταθής κυβέρνηση, η οποία θα πρέπει να δεινοπαθεί, για να περάσει κάθε νόμο. Υπάρχουν επίσης σημαντικά εμπόδια για την συγκρότηση μιας τέτοιας κυβέρνησης. Ένα δεσμευτικό δημοψήφισμα για την Καταλονία, το οποίο, όπως προαναφέρθηκε, για το PODEMOS είναι προϋπόθεση για οποιαδήποτε μετεκλογική συμφωνία, θα είναι κάτι πολύ δύσκολο να αποδεχτεί το PSOE, το οποίο έχει συστηματικά ταχθεί υπέρ της ενότητας της Ισπανίας.
Η παρουσία του En Comú Podem και η ανάγκη να βρεθεί το ERC σε μια τέτοια συμφωνία καθιστά το σημείο αυτό αδιαπραγμάτευτο. Υπάρχει επίσης η μεταρρύθμιση του εκλογικού νόμου, η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα έρθει ως βασικό αίτημα και στην οποία αντιτίθεται το PSOE αφού το ισχύον σύστημα το ευνοεί σημαντικά. Γενικότερα, το PSOE και το PODEMOS έχουν σχεδόν το ίδιο ποσοστό ψήφων. Αυτό δεν θα ήταν μια συμφωνία με μικρότερα κόμματα, όπως στην Πορτογαλία, όπου η ριζοσπαστική Αριστερά του Bloco και το PCP εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μια μικρή μειοψηφία, αλλά μια συμμαχία με μια ισχυρή και αυξανόμενη δύναμη που θα είναι σε θέση να αποσπάσει πολλές παραχωρήσεις από το PSOE. Η άρχουσα τάξη θα κινητοποιηθεί ενάντια σε κάθε ενδεχόμενη συμφωνία που περιλαμβάνει PODEMOS και το PSOE θα τεθεί υπό μεγάλη πίεση να το απορρίψει. Συνολικά, αν και είναι ακόμη να δούμε, η επιλογή αυτή φαίνεται πολύ απίθανη.
Τέλος, η τρίτη επιλογή είναι η επιστροφή στις κάλπες σε λίγους μήνες. Λίγοι άνθρωποι το θέλουν αυτό, ιδίως μεταξύ των στρατηγικών αναλυτών της αστικής τάξης, δεδομένου ότι δύσκολα θα επιλύσει το σημερινό αδιέξοδο, και θα μπορούσε στην πραγματικότητα να το επιδεινώσει. Αυτό ανοίγει ένα ελληνικό σενάριο ακραίας αστάθειας. Το PSOE συγκεκριμένα αισθάνεται ότι χάνει τη γη ακάτω από τα πόδια του και πιθανότατα θα θέλει να αποφύγει την επιστροφή στις κάλπες. Ωστόσο, σε λίγους μήνες, το PP μπορεί να αισθάνεται αρκετά ισχυρό, για να καλέσει σε εκλογές παρουσιάζοντας εαυτόν ως το μόνο εγγυητή της σταθερότητας, ελπίζοντας να ανακτήσει τους ψηφοφόρους που έχασε από το Ciudadanos και άλλες δυνάμεις.
Για την άρχουσα τάξη, όλες οι επιλογές είναι άσχημες. Αυτό το κοινοβουλευτικό αδιέξοδο αντανακλά σε τελική ανάλυση την ένταση της ταξικής πάλης στην Ισπανία, καθώς και το γεγονός ότι η εργατική τάξη έχει βάλει την αστική τάξη σε θέση άμυνας.
PODEMOS: προς ποια κατεύθυνση;
Το PODEMOS πρέπει τώρα να περάσει στην επίθεση και να στριμώξει το PSOE στη γωνία. Θα πρέπει να επιμείνει στην κατάργηση των μέτρων λιτότητας και των αντιδραστικών νόμων του ΡΡ και να το θέσει αυτό ως προαπαιτούμενο σε τυχόν συνομιλίες για σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Αν το PSOE αρνηθεί, τότε θα εκτεθεί περαιτέρω ως ένα κόμμα που υπερασπίζεται τη λιτότητα. Η υπεράσπιση του δικαιώματος στην εθνική αυτοδιάθεση θα πρέπει να είναι ένα άλλο βασικό στοιχείο της κοινοβουλευτικής δράσης του Podemos. Θα πρέπει να προσπαθήσει να ασκήσει πίεση στο PSOE, στη βάση αυτών των αιτημάτων, ώστε να δείξει στις μάζες ότι το PSΟE δεν είναι καθόλου καλύτερο απ’ ό,τι το ΡΡ.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι το PODEMOS να αποτελεί το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης τους προσεχείς μήνες. Μαζί με την Ενωμένη Αριστερά, το PODEMOS θα μπορούσε να ξεπεράσει το PSOE. Το PODEMOS πήγε καλύτερα στις περιοχές όπου συμμετείχε σε πλατιά μέτωπα. Η ενότητα της Αριστεράς δεν πρέπει να τεθεί πάλι σε κίνδυνο.
Άλλο ένα σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ότι κατά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, όπου οι Ισπανοί έχουν κληθεί στις κάλπες αρκετές φορές, η προσοχή των μαζών έχει επικεντρωθεί στο εκλογικό μέτωπο. Ωστόσο η προοπτική μιας νέας αστικής κυβέρνησης στην εξουσία την προσεχή περίοδο θα μπορούσε να ωθήσει τις μάζες στους δρόμους για μια ακόμη φορά και θα μπορούσαμε να δούμε νέους γύρους διαδηλώσεων, όπως το 2011 – 2014. Το PODEMOS θα πρέπει να θέσει τον εαυτό του στην πρώτη γραμμή αυτών των κινημάτων και να χρησιμοποιήσει την τεράστια δύναμη των κινητοποιήσεων στους δρόμους.
Υπάρχει, όμως, ένα γενικότερο συμπέρασμα που συνάγεται από τις τελευταίες εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Πάμπλο Ιγκλέσιας ήταν σε θέση να ξεπεράσει την στασιμότητα στην οποία είχε περιέλθει το PODEMOS, με τη χρήση μιας ριζοσπαστικής, ταξικήςφρασεολογίας. Άρχισε να μιλά και πάλι για την εργατική τάξη, το σοσιαλισμό, τις επαναστατικές παραδόσεις των λαών της Ισπανίας. Μια ώθηση προς τ’ αριστερά από την Άντα Κολάου και το En Comú Podem υπήρξε επίσης σημαντική. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στις τοπικές εκλογές του Μαΐου του 2015, όταν το PODEMOS στράφηκε προς τ’ αριστερά.
Στη βραδινή συγκέντρωση μετά τη δημοσίευση των εκλογικών αποτελεσμάτων ,ο Ιγκλέσιας, δήλωσε: «Σήμερα ακούσαμε για άλλη μια φορά τη φωνή της εργατικής τάξης, η οποία κατέκτησε τα δικαιώματά της μέσω απεργιών … τη φωνή της δημοκρατίας, του Λάργκο Καμπαγιέρο, του Κομπάνυς, τoυ Ντουρρούτι, του Αντρέ Νιν, του Σαλβαδόρ Αλιέντε. Ας φέρουμε τη δημοκρατία στην οικονομία. Η ιστορία είναι δική μας και οι άνθρωποι δημιουργούν την Ιστορία».
Αν o Πάμπλο Ιγκλέσιας είχε χρησιμοποιήσει τη γλώσσα αυτή με συνέπεια και όχι μόνο τις τελευταίες εβδομάδες πριν από τις εκλογές, θα είχε γίνει πάρα πολύ δημοφιλής. Είναι δηλώσεις σαν αυτές, που έκαναν τις μάζες να τον ακολουθήσουν, και όχι οι κεϋνσιανές προτάσεις για την αύξηση της συνολικής ζήτησης ή για την ποσοτική χαλάρωση ή η υπόσχεση παραμονής στο ΝΑΤΟ… Είναι σωστή η επισήμανση ότι η ισπανική εργατική τάξη στέκεται πάλι στα πόδια της και ότι τα αποτελέσματα δείχνουν μια απότομη στροφή προς τ’ αριστερά στην κοινωνία. Εάν η ηγεσία του PODEMOS ξεκινούσε τώρα να υπερασπίζει υπομονετικά ένα μεταβατικό πρόγραμμα για το σοσιαλισμό, βασιζόμενο στην πρώτη εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα – πριν ο Τσίπρας υποκύψει στην τρόικα – θα έχει την προσοχή εκατομμυρίων ανθρώπων στην Ισπανία και στο εξωτερικό και θα μπορούσε να προετοιμάσει το έδαφος για μια νέα ισπανική επανάσταση στο εγγύς μέλλον.
Αρτούρο Ροντρίγκες
Μετάφραση από την ιστοσελίδα www.marxist.com: Αντριάννα Κοκκίνη, Μάχη Κέντρου, Ιωσήφ Σπάρταλης – Επιμέλεια : Νίκος Σέντης
