Το παρακάτω κείμενο, είναι ένα μικρό απόσπασμα από το εκλαϊκευτικό κείμενο του Φρίντριχ Ένγκελς με τίτλο «Αρχές του Κομμουνισμού», που γράφτηκε λίγο πριν το περίφημο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο». Οι «Αρχές» γράφτηκαν σε μορφή ερωταπαντήσεων και η παρακάτω είναι η ερωταπάντηση με αριθμό 19. Εδώ ο Ένγκελς εξηγεί με απλούστατα λόγια τη θέση του μαρξισμού σχετικά με το αν η σοσιαλιστική επανάσταση αποτελεί ένα φαινόμενο που μπορεί να εξαντληθεί μέσα στα όρια μιας χώρας. Η απάντηση συνιστά μια ξεκάθαρη διάψευση της γνωστής θεωρίας του «σοσιαλισμού σε μια χώρα» που εμφανίστηκε στο προσκήνιο από τον Στάλιν το 1924 και που όπως εξήγησε ο Τρότσκι, αποτελούσε το επίσημο έναυσμα για τον εθνικιστικό εκφυλισμό των σταλινικών Κομμουνιστικών Κομμάτων και το προανάκρουσμα της ίδιας της διάλυσης της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Δυστυχώς, ο Τρότσκι επιβεβαιώθηκε απόλυτα λίγα χρόνια αργότερα, το 1943, όταν και τυπικά ολοκληρώθηκε η κατάργηση της Διεθνούς από τον Στάλιν. Ολόκληρο το κείμενο «Αρχές του Κομμουνισμού» έχει ξαναεκδοθεί πρόσφατα και διατίθεται από τις εκδόσεις «Μαρξιστική Φωνή».
19η Ερώτηση: Μπορεί αυτή η επανάσταση να πραγματοποιηθεί μόνο σε μια μόνη χώρα;
Απάντηση: Όχι. Η μεγάλη βιομηχανία, δημιουργώντας την παγκόσμια αγορά, έδεσε έτσι τους λαούς της υδρογείου, ιδιαίτερα τους πολιτισμένους λαούς, που καθένας από αυτούς εξαρτάται απ’ ό,τι γίνεται στον άλλον. Έπειτα, η μεγάλη βιομηχανία έχει εξισώσει σε τέτοιο βαθμό την κοινωνική ανάπτυξη σε όλες τις πολιτισμένες χώρες, που παντού η αστική τάξη και το προλεταριάτο έγιναν οι δύο αποφασιστικές τάξεις της κοινωνίας και η μεταξύ τους πάλη έγινε κύρια πάλη του καιρού μας. Γι’ αυτό, η κομμουνιστική επανάσταση δεν θα είναι ένα καθαρά εθνικό φαινόμενο, αλλά θα συμβεί ταυτόχρονα σε όλες τις πολιτισμένες χώρες, δηλαδή τουλάχιστον σε Αγγλία, Αμερική, Γαλλία και Γερμανία.
Σε καθεμιά από αυτές τις χώρες θα αναπτύσσεται πιο αργά ή πιο γρήγορα σε σχέση με το βαθμό ανάπτυξης της βιομηχανίας, της συσσώρευσης πλούτου, της ύπαρξης σημαντικής ποσότητας παραγωγικών δυνάμεων σε καθεμιά από αυτές. Γι’ αυτό, θα πραγματοποιηθεί πιο αργά και πιο δύσκολα απ’ όλες στη Γερμανία, πιο γρήγορα και πιο εύκολα στην Αγγλία. Θα ασκήσει επίσης σημαντική επιρροή και στις άλλες χώρες του κόσμου, θα αλλάξει εντελώς και θα επιταχύνει εξαιρετικά την προηγούμενη πορεία ανάπτυξής τους. Είναι μια παγκόσμια επανάσταση και γι’ αυτό θα έχει μια παγκόσμια αρένα.
