FRAPORT: Ένα ξεπούλημα που φανερώνει την αρπακτική φύση του καπιταλισμού

Η Fraport είναι μια γερμανική ανώνυμη εταιρεία (ΑΕ) που δραστηριοποιείται στα εναέρια μέσα μεταφοράς. Η σχέση αυτής της ΑΕ με την Ελλάδα είναι στενή και κρατάει από το 2015. Ποια είναι αυτή η σχέση; Το ελληνικό κράτος ανέλαβε τις ζημίες της εταιρείας. Η ΑΕ και το κράτος της Γερμανίας τα κέρδη. Τα γεγονότα είναι τα εξής:

Η Ελλάδα από το 2010 βρίσκεται διαρκώς υπό καθεστώς Μνημονίων. Αυτό σημαίνει λιτότητα και ιδιωτικοποιήσεις. Παράλληλα, η κυβέρνηση Τσίπρα μάς έλεγε ότι δεν θα γίνει κανένα ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας, αλλά αντίθετα ξεπουλήθηκαν τα αεροδρόμια από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και την ίδια πολιτική, βεβαίως, συνεχίζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Tο πιο πρόσφατο ζήτημα σχετικά με την Fraport ήταν η αποζημίωση που χάρισε η κυβέρνηση Μητσοτάκη στην εταιρεία «για μειωμένα κέρδη», ύψους 245 εκατομμυρίων ευρώ. Εδώ φαίνεται ξεκάθαρα η αδυναμία του καπιταλισμού σε καιρό πανδημίας, την οποία καλούνται να πληρώσουν οι εργαζόμενοι. Τα αεροδρόμια που αγόρασε η Fraport από το ελληνικό δημόσιο είναι τα εξής: Θεσσαλονίκης, Κέρκυρας, Χανίων, Κεφαλλονιάς, Ζακύνθου, Ακτίου, Καβάλας, Ρόδου, Κω, Σάμου, Μυτιλήνης, Μυκόνου, Σαντορίνης και Σκιάθου. Το χρονικό διάστημα εκμετάλλευσης των αεροδρομίων είναι τα 40 έτη, ενώ αν είναι κερδοφόρα η εταιρεία θα μπορεί να τα εκμεταλλεύεται για άλλα 10 έτη.

Η Fraport αγόρασε τα αεροδρόμια για ένα ποσό ίσο με αυτό που μπαίνει στα ταμεία της υπηρεσίας πολιτικής αεροπορίας σε μόλις 3 έτη. Επιπλέον για αυτά τα αεροδρόμια η εταιρεία δεν πληρώνει καν ΕΝΦΙΑ. Το ελληνικό κράτος ξεπούλησε τα αεροδρόμια για 1,234 δισ. ευρώ και θα λαμβάνει ετήσιο μίσθωμα 22,9 εκ ευρώ.  Πώς, όμως, βρήκε τα χρήματα  η Fraport; Η  Fraport δεν σπατάλησε ούτε ένα ευρώ από τα ταμεία της. Δανείστηκε 1 δις ευρώ από τράπεζες και 203,91 εκατ. ευρώ από τους μετόχους της. Τα 284,7 εκατ. ευρώ από το συνολικό 1 δισ. ευρώ προήλθε από την Alpha Bank, η οποία ανακεφαλοποιήθηκε από το ελληνικό κράτος δηλαδή από τους εργαζόμενους, κάτι που διαψεύδει τις ιδέες των μονεταριστών οικονομολόγων σχετικά με την αδυναμία της κρατικής παρέμβασης στον καπιταλισμό και τη λεγόμενη «αυτορρύθμιση της αγοράς». Επίσης δανείστηκε από την Black Sea Trade and Development Bank 62,5 εκατομμύρια ευρώ. Μάλιστα το ΤΑΙΠΕΔ (Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου) προσέλαβε μια θυγατρική της Lufthansa για να ολοκληρώσει την ιδιωτικοποίηση των αεροδρομίων. Εντελώς συμπτωματικά, η Lufthansa κατέχει το 8,5% των μέτοχων της Fraport! Οπότε μια εταιρεία ήταν ταυτόχρονα σύμβουλος πώλησης, αλλά και αγοραστής. Κύριος μέτοχος της Fraport είναι το γερμανικό ομόσπονδο κρατίδιο της Έσσης (31,35%). Κατ’ ουσία ήταν μια αγοραπωλησία μεταξύ κρατών.

O υφυπουργός οικονομίας Στ. Πιτσιόρλας, ο οποίος υπέγραψε την συμφωνία, έγινε αργότερα πρόεδρος της Aviareps, μιας εταιρείας που ελέγχει το 70% με 80% της επίγειας εξυπηρέτησης αεροδρομίων στην Ελλάδα. Τέλος, τα κέρδη της Fraport μέσα σε μόλις 5 μήνες αυξήθηκαν κατά 12,5%!

Πέντε περιπτώσεις ασυδοσίας της Fraport στην Ελλάδα

1. Στις 25 Μάιου του 2018 στο αεροδρόμιο της Σάμου απαγορεύεται η είσοδος σε μέλη συνδικαλιστικής οργάνωσης ώστε να μην μοιράσουν ανακοινώσεις για την απεργία της 30^η Μαΐου του 2018. Η αιτιολόγηση της εταιρείας ανέφερε: «η επιχείρηση θέλει να … συμμαζέψει τα πράγματα και γι’ αυτό απαγορεύεται η είσοδος στο Εργατικό Κέντρο Σάμου»! (25/5/2018, Ημεροδρόμος). Υστέρα άφησαν τους συνδικαλιστές να διαβάσουν την ανακοίνωση από τον γκισέ του αεροδρομίου. Εδώ φαίνεται ξεκάθαρα πως ένα πράγμα που τους ενοχλεί είναι η συνδικαλιστική δράση.
2. Το καλοκαίρι του 2018 η Fraport ζητούσε από το ελληνικό δημόσιο 60 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή ζητούσε 60 εκατ. ευρώ από τους φορολογουμένους της Ελλάδας. Τελικά, μετά από δικαστική διαμάχη μεταξύ της εταιρείας και του ελληνικού δημοσίου, η αποζημίωση που δόθηκε ήταν 27 εκατ. ευρώ. Αυτή η διαμάχη αφορούσε την κατάσταση των εγκαταστάσεων των αεροδρομίων το 2017 όταν ξεπουλήθηκαν, η οποία δεν βρισκόταν στα ίδια επίπεδα με αυτά του 2014 όταν η εταιρεία ανακηρύχθηκε ανάδοχος στο διαγωνισμό για την πώλησή τους. Πρώτον, δόθηκε αποζημίωση στην εταιρεία γιατί είχε ξοδέψει 3 εκατ. ευρώ για επισκευή των αποχωρητηρίων. Δεύτερον, η εταιρεία ισχυρίστηκε ότι ο πυροσβεστικός εξοπλισμός και τα πυροσβεστικά οχήματα δε λειτουργούσαν. Όμως ο CEO της εταιρείας απέκρυψε πως το ελληνικό δημόσιο είχε διαθέσει καινούργιο πυροσβεστικό εξοπλισμό και οχήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ελληνικό κράτος για το έτος 2017 διέθετε ελλιπή πυροσβεστικό εξοπλισμό και οχήματα. Με λίγα λόγια, ο λαός δεν ήταν επαρκώς προστατευμένος από πυρκαγιές και την ίδια στιγμή η Fraport έβγαζε κέρδη με υπογραφή της «αριστερής» κυβέρνησης. Τα λειτουργικά κέρδη της εταιρείας για τη χρήση των 14 αεροδρομίων για εννέα μήνες το 2017 ήταν 117,4 εκατ. ευρώ! Σε αυτά προστέθηκαν και τα 27 εκατομμύρια ευρώ για τα… καζανάκια.
3. Στις 20/9/2018 η Fraport επέβαλε στους πελάτες της χαράτσι 5,5 ευρώ. Ο λόγος ήταν τα έξοδα που είχε η εταιρεία για την κατασκευή πρόσθετων έργων στα αεροδρόμια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί το εισιτήριο από τα 13,5 στα 18,5 ευρώ. Η συμφωνία με το κράτος ήταν να γίνει αυτό όταν θα είχαν τελειώσει τα έργα στα αεροδρόμια. Στην αρχή, αυτό σχετιζόταν με τα αεροδρόμια των Χανιών, της Καβαλάς και της Ζακύνθου και μετά επεκτάθηκε σε άλλα.
4. Στις 11/10/2018 πέθανε ένας εργαζόμενος από ανακοπή καρδίας. Δεν υπήρχε κανένας γιατρός σε ολόκληρο το αεροδρόμιο. Ο Σύλλογος Ιδιωτικών Υπάλληλων Σάμου κατήγγειλε και επεσήμανε την απάνθρωπη συμπεριφορά της εταιρείας και ταυτόχρονα του κεφαλαίου, λέγοντας:

«Ευθύνη έχει και η κυβέρνηση που δεν λογαριάζει τη ζωή και την ασφάλεια των εργαζομένων. Έχει αφήσει ολόκληρο νομό χωρίς Τμήμα Υγιεινής και Ασφάλειας αφού οι περικοπές σε δημόσιες υπηρεσίες και τα οργανογράμματά της … δεν το προβλέπουν, ενώ μετακίνησε πριν λίγους μήνες το μοναδικό Επιθεωρητή που ήταν στο νησί, αφήνοντας μικρούς και κυρίως μεγάλους εργασιακούς χώρους χωρίς τον παραμικρό έλεγχο. Οι νόμοι για την υγιεινή, την ασφάλεια και τους γιατρούς εργασίας στους χώρους δουλειάς δεν καλύπτουν τις ανάγκες μας, ενώ τις περισσότερες φορές δεν εφαρμόζονται καν γιατί είναι κόστος για τους εργοδότες. Τόσο αυτή όσο και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, δεν παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα για την ασφάλεια των εργαζομένων και με τους νόμους που ψηφίζουν κάνουν τους εργασιακούς χώρους ζούγκλα και στο ζήτημα αυτό. Η διοίκηση του Σωματείου εκφράζει τα συλλυπητήριά της στην οικογένεια του συναδέλφου, ενώ απαιτεί και διεκδικεί από την εταιρεία και το κράτος:

— Να υπάρξει η αναγκαία μέριμνα για την οικογένειά του.

— Άμεσα να προσληφθούν γιατροί στο χώρο του αεροδρομίου ώστε να υπάρχει 24ωρη, καθημερινή κάλυψη και να δημιουργηθεί εξοπλισμένο ιατρείο με όλα τα απαραίτητα για τις ανάγκες εργαζομένων και επιβατών.

— Μέτρα και μέσα υγιεινής και ασφάλειας στο εργοτάξιο του αεροδρομίου.

— Να διενεργηθούν έλεγχοι και να παρθούν μέτρα τόσο για το αεροδρόμιο Σάμου όσο και για άλλους μεγάλους χώρους εργασίας όπως π.χ. τα μεγάλα σούπερ μάρκετ, τα ξενοδοχεία, τη ΔΕΗ, τα πλοία της γραμμής κ.λπ.

— Άμεσα να στελεχωθεί Τμήμα Επιθεώρησης Υγιεινής και Ασφάλεια στο νησί.

Το Σωματείο καλεί τους συναδέλφους μαζί να παλέψουμε για την υγεία και την ασφάλεια όλων μας, διεκδίκηση που έχει στην πρώτη γραμμή της πάλης του γιατί αφορά την ίδια τη ζωή μας στους εργασιακούς χώρους.»  (13/10/2018, Ημεροδρόμος)

Στις 28/08/2020 πεθαίνει και δεύτερος εργαζόμενος στο αεροδρόμιο της Σάμου. Ο λόγος στον οποίο οφείλεται ο θάνατος του εργαζομένου είναι ο ίδιος, δηλαδή οι ελλείψεις σε υγειονομικό προσωπικό μέσα στο αεροδρόμιο της Σάμου. Τα αιτήματα του Συλλόγου Ιδιωτικών Υπάλληλων της Σάμου ήταν ακριβώς τα ίδια με αυτά του 2018:

• Να στελεχωθεί πλήρως και να λειτουργήσει άμεσα Τμήμα του Σώματος Τεχνικής και Υγειονομικής Επιθεώρησης στη Σάμο.
• Να στελεχωθεί ιατρείο στο χώρο του αεροδρομίου, ώστε να υπάρχει συνεχής, καθημερινή και 24ωρη λειτουργία με μόνιμη και σταθερή σχέση εργασίας και όλα τα απαραίτητα μέσα, για τις ανάγκες εργαζόμενων και επιβατών.
• Να γίνουν έλεγχοι και να παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, καθώς και να υπάρχει γιατρός εργασίας και τεχνικός ασφαλείας στο αεροδρόμιο και σε όλους τους μεγάλους εργασιακούς χώρους.

Είναι λοιπόν ξεκάθαρο πως για τα κέρδη τους είναι διατεθειμένοι να κάνουν περικοπές που αφορούν την ασφάλεια των εργατών, με αποτέλεσμα τον θάνατο εργαζομένων.

5. Στις 12/06/2021 η Βουλή ψήφισε να δοθεί αποζημίωση στη Fraport ύψους 308 εκατ. ευρώ. Ο νόμος αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Επί του κρατικού προϋπολογισμού

Η ανωτέρω δαπάνη θα αντιμετωπιστεί από τις πιστώσεις του κρατικού προϋπολογισμού.

2. Απώλεια εσόδων:

α. Ύψους 177,9 εκ. ευρώ περίπου, από τη μη καταβολή και συμψηφισμό της Ετήσιας Αμοιβής Παραχώρησης ετών 2019, 2020 και 2021 και της Μεταβλητής Αμοιβής Παραχώρησης (που μεταφέρεται για το έτος 2022 και μετά), με την αποζημίωση της εταιρείας «FRAPORT ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Α ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» και «FRAPORT ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Β ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» (εφεξής Παραχωρησιούχος) για το έτος 2020, λόγω των σε βάρος του οικονομικών επιπτώσεων από τα μέτρα που έλαβε το Ελληνικό Δημόσιο για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19.

β. Έως του ποσού των 78,4 εκ. ευρώ περίπου, από τη μη καταβολή και συμψηφισμό υποχρεώσεων (αμοιβή για την χορήγηση δικαιωμάτων) της εταιρείας «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.» προς το Ελληνικό Δημόσιο. Η εν λόγω απώλεια ανέρχεται έως του ποσού των 48,4 εκ. ευρώ περίπου για το έτος 2020, έως του ποσού των 15 εκ. ευρώ για το έτος 2021 και έως του ποσού των 15 εκ. ευρώ το έτος 2022.

γ. Από τη συνομολόγηση της συμφωνίας αποζημίωσης του Παραχωρησιούχου, ως απαλλασσόμενης από την καταβολή τελών χαρτοσήμου αλλά και από οποιοδήποτε τέλος και φόρο.

3. Ενδεχόμενη απώλεια εσόδων από την περίπτωση μη καταβολής και συμψηφισμού της Ετήσιας Αμοιβής Παραχώρησης και για έτος 2022 καθώς και της μεταφοράς καταβολής της Μεταβλητής Αμοιβής Παραχώρησης για το έτος 2023 και μετά.

Οι ανωτέρω απώλειες εσόδων θα αναπληρωθούν από άλλες πηγές εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού.

4. Ενδεχόμενη δαπάνη ή απώλεια εσόδων από την περίπτωση συνομολόγησης νέας αποζημίωσης υπέρ του Παραχωρησιούχου για την οικονομική χρήση 2021.

Η ανωτέρω δαπάνη ή απώλεια εσόδων θα αντιμετωπιστεί από τις πιστώσεις του κρατικού προϋπολογισμού ή θα αναπληρωθεί από άλλες πηγές εσόδων αυτού, κατά περίπτωση.

Επί του κρατικού προϋπολογισμού και φορέων της Γενικής Κυβέρνησης

Απώλεια εσόδων από τη θέσπιση προνομιακού φορολογικού καθεστώτος για το ποσό της οικονομικής ενίσχυσης προς την εταιρεία «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.». Η εν λόγω απώλεια δεν δύναται να προσδιοριστεί και εξαρτάται από πραγματικά περιστατικά (ύψος τυχόν βεβαιωμένων χρεών της εταιρείας προς το Ελληνικό Δημόσιο, δήμους, περιφέρειες, ασφαλιστικά ταμεία).

Η ανωτέρω απώλεια εσόδων θα αναπληρωθεί από άλλες πηγές εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού.»

Επιπλέον, γιγάντια κρατική αποζημίωση-δώρο στη Fraport δόθηκε μέσα στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19, η οποία μέχρι στιγμής έχει στοιχίσει τη ζωή σε παραπάνω από 12.500 ανθρώπους στην Ελλάδα. Παράλληλα, η κυβέρνηση μείωσε κατά 534 εκ. ευρώ τις δαπάνες για την Υγεία για το έτος 2021 σε σχέση με το 2020 (μεταβιβάσεις στον ΕΟΠΠΥ 308 εκ. ευρώ, φαρμακευτικές δαπάνες 130 εκ. ευρώ, λοιπές δαπάνες-παροχές ασθένειας 96 εκ. ευρώ). Το αποτέλεσμα για την Υγεία είναι να υπάρχουν ελλείψεις σε γιατρούς, εξοπλισμό, ΜΕΘ και κλίνες και τα νοσοκομεία να δέχονται μόνο περιστατικά COVID-19.

Στα ΜΜΜ δεν έχει δοθεί ούτε 1 ευρώ ώστε να αυξηθούν τα δρομολόγια και να μη συνωστίζονται οι επιβάτες τους όταν τα χρησιμοποιούν. Η μονή ενίσχυση που έδωσε η κυβέρνηση για τα ΜΜΜ είναι κάποια λεωφορεία, τα οποία δεν είναι κατάλληλα για χρήση εν μέσω πανδημίας (δε διαθέτουν παράθυρα), με leasing από μια ιδιωτική εταιρεία και κάποιες συσκευές ανανέωσης αέρα στους εσωτερικούς χώρους του Μετρό.

Συνοψίζοντας, όλα τα παραπάνω είναι έκφραση της ίδιας της φύσης του καπιταλισμού και των κυβερνήσεων που βρίσκονται στην υπηρεσία του 1% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο Γιόζεφ Άκερμαν, ο CEO της Deutsche Bank, με αφορμή το Κραχ του 1999 είχε δηλώσει στις 17 Μαρτίου του 2008 στο Bloomberg πως δεν πιστεύει στην αυτορύθμιση των αγορών. Με λίγα λόγια, δεν πιστεύει πως ο καπιταλισμός μπορεί να λειτουργήσει δίχως κρατική παρέμβαση. Οι νεοφιλελεύθερες ιδέες του Φρίντμαν διαψεύδονται από έναν σημαντικό εκπρόσωπο του ευρωπαϊκού καπιταλισμού.

Από την άλλη μεριά, όπως έδειξε και η Ιστορία, η κρίση του 1929 δε ξεπεράστηκε με τις κεϋνσιανές πολιτικές του κρατικού παρεμβατισμού, αλλά με τη μαζική καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του ιμπεριαλιστικού Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Συνεπώς και οι ιδέες του Κέυνς είναι αδιέξοδες και έχουν ιστορικά χρεοκοπήσει. Συμπερασματικά, αποδεικνύεται πως ο Μαρξ είχε δίκιο και το μόνο που έχουν να χάσουν οι εργαζόμενοι από την ανατροπή του καπιταλισμού είναι οι αλυσίδες τους.

Η διέξοδος απέναντι στην κατάσταση που επικρατεί στα αεροδρόμια με τη Fraport είναι η κοινωνικοποίηση των αεροδρομίων και η λειτουργία τους με εργατικό και κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση, ως τμήμα ενός συνολικότερου σχεδίου κοινωνικοποιήσεων μεγάλων επιχειρήσεων, στα πλαίσια μιας κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας.