Το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων» βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Η τάση προς συνεχή ριζοσπαστικοποίηση, που πλέον απειλή την ίδια την επιβίωση της κυβέρνησης, έκανε τον Μακρόν να αλλάξει τον αδιάλλακτο τόνο που είχε μέχρι τώρα και να «αναστείλει» το φόρο στα καύσιμα που αποτέλεσε την αφορμή για το ξέσπασμα του κινήματος. Η υποχώρηση αυτή ήρθε μετά από μάχες στους δρόμους στη διάρκεια του περασμένου Σαββατοκύριακου, μεταξύ χιλιάδων διαδηλωτών και της αστυνομίας, που άφησαν 200 άτομα τραυματίες μόνο στο Παρίσι και σε τουλάχιστον ένα νεκρό.
Η οργανωμένη εργατική τάξη έχει αρχίσει να μπαίνει στον αγώνα (αν και οι ηγεσίες των εργατικών συνδικάτων σέρνουν τα πόδια τους), όπως και οι φοιτητές, οι οποίοι σε ένδειξη αλληλεγγύης έχουν προχωρήσει σε καταλήψεις προσθέτοντας και τα δικά τους αιτήματα. Αλλά παρά την προσπάθεια του Μακρόν να ξεθυμάνει την κατάσταση, η έκρηξη θυμού και απογοήτευσης από όλα τα χρόνια της λιτότητας και των ανισοτήτων έχει αποκτήσει μια δική της λογική και δεν θα είναι εύκολο να «βάλουν το τζίνι πίσω στο μπουκάλι».
Τα γεγονότα του περασμένου Σαββάτου και της Κυριακής (1ης και 2ης Δεκέμβρη) σηματοδοτούν το τρίτο συνεχόμενο Σαββατοκύριακο όπου η πρωτεύουσα βρίσκεται σε αναταραχή. Χιλιάδες διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους του Παρισίου – ενώ τα επίσημα στοιχεία δεν είναι ξεκάθαρα, είναι σίγουρο ότι συμμετείχαν πάνω από 100.000 στις διαδηλώσεις που έλαβαν χώρα σε όλη τη Γαλλία. Αυτό το νούμερο είναι χαμηλότερο από της προηγούμενης εβδομάδας (200.000 σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, που είναι φανερή υποτίμηση του πραγματικού αριθμού), αλλά το κλίμα ήταν πιο ριζοσπαστικό και ήταν ξεκάθαρο ότι τα αιτήματα του κινήματος εκτείνονταν πέρα από το φόρο στα καύσιμα. Ανάμεσα σε κάποια τμήματα του κινήματος κυριαρχεί πλέον μια εξεγερτική κι επαναστατική διάθεση. Οι 5.000 που συμμετείχαν στη πορεία στα Ηλύσια Πεδία το μεσημέρι του Σαββάτου φώναζαν και είχαν πανό με συνθήματα «Η Εξουσία στο Λαό!» και «Μακρόν παραιτήσου!». Πολλοί είχαν και γραμμένο το τελευταίο σύνθημα στα στήθη τους.
Ταξικό μίσος
Το κίνημα των κίτρινων γιλέκων ξεκίνησε αρχικά σε περιφερειακές πόλεις και αγροτικές περιοχές της Γαλλίας (οι κάτοικοι των οποίων χρησιμοποιούν ιδιωτικά οχήματα για να φτάσουν στη δουλειά και συνεπώς, θα πληγούν σοβαρά με τον υψηλότερο φόρο καυσίμων) και περιλαμβάνει πολλές γυναίκες και ανύπαντρες μητέρες. Οι περισσότεροι είναι εργαζόμενοι με χαμηλό εισόδημα, όπως γραμματείς, εργαζόμενοι στον τομέα των τεχνολογιών-πληροφορικής, στα εργοστάσια, στις διανομές και στην ιδιωτική φροντίδα ηλικιωμένων – εν συντομία, των ατόμων που πλήττονται περισσότερο από την αύξηση του κόστους ζωής και τη στασιμότητα των μισθών. Αυτά τα στρώματα της εργατικής τάξης και της φτωχής μεσαίας τάξης δεν αντέχουν άλλο τα βάρη από τα πολλά χρόνια λιτότητας και εκφράζουν τώρα ένα βαθύ μίσος για τους πλούσιους και την κυβέρνηση Μακρόν που τους εκπροσωπεί.
Όπως δήλωσε ο Ίντιρ Γκάνες, ένας 42χρονος, άνεργος τεχνικός Η/Υ από το Παρίσι: «Ο μισθός μας είναι πολύ χαμηλός, ενώ οι φόροι είναι υψηλοί και ο συνδυασμός προκαλεί όλο και περισσότερη φτώχεια… Από την άλλη πλευρά, οι υπουργοί της κυβέρνησης και ο πρόεδρος έχουν παχυλούς μισθούς». Άλλοι διαδηλωτές, όπως η Μαρί Λεμοϊν, μια 62χρονη καθηγήτρια σχολίασε τις φιλο-καπιταλιστικές πολιτικές και την υποκριτική στάση του Μακρόν: «Στοχοποιούμαστε εμείς, αντί για τις αεροπορικές και ναυτιλιακές εταιρίες, που μολύνουν πολύ περισσότερο και δεν πληρώνουν καθόλου φόρους… ο Μακρόν είναι ο δικός μας Λουδοβίκος ο 16ος και ξέρουμε τι έπαθε αυτός».
Ο ταξικός χαρακτήρας των «Κίτρινων γιλέκων» και το μίσος τους για τους πλούσιους έγιναν σαφή κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης στο Παρίσι, το Σάββατο. Οι πράξεις βανδαλισμού έπληξαν την πλούσια δυτική πλευρά και το κέντρο της πόλης, με τα καταστήματα να θρυμματίζονται και να λεηλατούνται, δεκάδες ακριβά αυτοκίνητα να καίγονται και η Αψίδα του Θριάμβου να καλύπτεται από αντικυβερνητικά γκράφιτι, μαζί με το σύνθημα: «Τα κίτρινα γιλέκα θα θριαμβεύσουν». Οι διαδηλωτές έσπασαν τα παράθυρα ενός καινούριου καταστήματος της Apple και πολυτελών μπουτίκ των Chanel και Dior, χαράσσοντας «Καλό χάος» σε ένα ξύλινο χαρτόνι, το οποίο και κόλλησαν στη πρόσοψη του κτιρίου. Φυσικά, υπήρχαν επίσης και κάποια λούμπεν και εγκληματικά στοιχεία που εκμεταλλεύτηκαν αυτή την κατάσταση, αλλά αυτά δεν αντικατοπτρίζουν τον κύριο χαρακτήρα του κινήματος.
Εικόνες καταστροφής υπήρχαν σε όλο τον γαλλικό και διεθνή Τύπο σε μια προσπάθεια να αποδυναμωθούν και να δυσφημιστούν τα Κίτρινα Γιλέκα. Ωστόσο, μια δημοσκόπηση της Harris Interactive έδειξε ότι η υποστήριξη του κινήματος αγγίζει το 72% και είναι σταθερή τις τελευταίες 2-3 βδομάδες. Στο Παρίσι υπήρξε ευρεία συμπάθεια για τους διαδηλωτές και οι συγκεντρώσεις θεωρούνται δικαιολογημένες. «Υποστηρίζω πλήρωςτα Κίτρινα Γιλέκα», δήλωσε ο Ζορζ Ντουπόντ, κάτοικος του 16ου διαμέρισματος του Παρισιού, στην Προβίνς (εφημερίδα). «Το κράτος έχει κλέψει χρήματα από τον γαλλικό λαό. Ήρθε η ώρα να τα δώσει πίσω». Η βοηθός καθηγητή, Σαντρίν Λεμουσού, 45 ετών, η οποία ταξίδεψε από τη Βουργουνδία για να διαμαρτυρηθεί, συμφώνησε και είπε ότι οι άνθρωποι δεν αντέχουν άλλο τον Μακρόν. «Ο κόσμος βρίσκεται σε κατάσταση εξέγερσης. Ο θυμός αυξάνεται όλο και περισσότερο και ο πρόεδρος περιφρονεί τους Γάλλους. Δεν είμαστε εδώ για να σπάσουμε πράγματα, αλλά ο κόσμος δεν αντέχει άλλο».
Συγκρούσεις με την αστυνομία
Οι αρχές δεν ήταν προετοιμασμένες για μια τέτοια κλίμακα αναταραχών. Υπήρξαν μάχες στη κορυφή των Ηλύσιων Πεδίων και σε πολλά σημεία στη πόλη, συμπεριλαμβανομένων της Όπερας και τη Πλατείας της Βαστίλης. Παρότι η αστυνομία χρησιμοποίησε αντλίες νερού, πλαστικές σφαίρες, δακρυγόνα και γκλομπ, υποχώρησε περισσότερες από μία φορές μπροστά στην ορμή του πλήθους. Ο Φρεντερίκ Λαγκάς, του συνδικάτου «Συμμαχίας των Αστυνομικών», κάλεσε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και είπε ότι χρειάζονται «ενισχύσεις από τον στρατό» για να προστατευτούν τα δημόσια μνημεία, ώστε να μειωθεί η πίεση στην αστυνομία.
Σε κάποιες περιπτώσεις, η αστυνομία απλώς αρνήθηκε να συγκρουστεί με τους διαδηλωτές, όπως μπορεί να δει κανείς σε ένα διάσημο βίντεο από τη πόλη Πάου, της νοτιοδυτικής Γαλλίας. Εκεί φαίνεται μια γραμμή αστυνομικών, που στέκεται απέναντι από ένα μεγάλο πλήθος διαδηλωτών, να βγάζουν τα κράνη τους κάνοντας σήμα ότι δεν θα επιτεθούν – με αποτέλεσμα να δεχτούν χειροκροτήματα και ζητωκραυγές από τους συγκεντρωμένους. Υποτίθεται, ότι αυτό δεν αποτέλεσε μια γνήσια ένδειξη συμπάθειας, αλλά ήταν το αποτέλεσμα μιας συμφωνίας της τοπικής αστυνομίας και των Κίτρινων Γιλέκων («Θα σταματήσουμε τη διαδήλωση κι εσείς θα βγάλετε τον εξοπλισμό καταστολής»). Σε κάθε περίπτωση, το απόσπασμα φανερώνει ξεκάθαρα την αυτοπεποίθηση του κινήματος και την αδυναμία της αστυνομίας.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η καπιταλιστική τάξη τρομοκρατείται από τις διαμαρτυρίες. Όχι μόνο επειδή κάνουν κακό στις επιχειρήσεις τους κατά την περίοδο των Χριστουγέννων ή λόγω της αυξανόμενης έλλειψης καυσίμων λόγω αυθόρμητων αποκλεισμών σε αποθήκες, αλλά κυρίως λόγω του φόβου τους ότι αυτό το κίνημα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε απειλή για το καθεστώς συνολικά. Ο Ζαν Ντ’ Οτεσέρ, δήμαρχος της 8ης συνοικίας του Παρισιού, κοντά στην Αψίδα του Θριάμβου, δήλωσε στο BFM TV: «Είμαστε σε κατάσταση εξέγερσης, δεν έχω δει ποτέ κάτι τέτοιο». Αρκετοί περιφερειακοί εκπρόσωποι της κεντρικής κυβέρνησης μίλησαν ανώνυμα στη Λε Μοντ για μια «εκρηκτική και σχεδόν εξεγερτική» ή «προ-επαναστατική» κατάσταση. Σημείωσαν επίσης ότι ήταν ένα τμήμα του πληθυσμού που κινήθηκε αρχικά ενάντια στις αυξήσεις στους φόρους που πυροδότησε την επανάσταση του 1789. Ένας εκπρόσωπος συμπέρανε: «Αυτό που εκφράζεται περισσότερο είναι το μίσος κατά του Προέδρου της Δημοκρατίας».
Η Υποκρισία του Μακρόν
Ο Μακρόν (που ήταν χιλιάδες μίλια μακριά, στη συνάντηση των G20 στην Αργεντινή), απάντησε στα γεγονότα του Σαββατοκύριακου απειλώντας να ανακηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και καταδικάζοντας τις καταστροφές, λέγοντας ότι «δεν θα δεχτεί ποτέ τη βία». Γενικά, η κυβέρνηση προσπάθησε να δημιουργήσει ρήξεις στα Κίτρινα Γιλέκα, διαχωρίζοντας μεταξύ των «νόμιμων αιτημάτων», των «ειρηνικών» διαδηλωτών και των «βίαιων, ριζοσπαστικών ομάδων» που έχουν διεισδύσει στο κίνημα. «Αυτό που συνέβη στο Παρίσι δεν έχει καμία σχέση με την ειρηνική έκφραση μιας δικαιολογημένης οργής», δήλωσε ο Μακρόν το Σάββατο, στο τέλος της συνόδου κορυφής των G20. «Καμία αιτία δεν δικαιολογεί την επίθεση στην αστυνομία, στη λεηλασία επιχειρήσεων, στις απειλές περαστικών ή δημοσιογράφων, στην αμαύρωση της Αψίδας του Θριάμβου». Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Εσωτερικών, Κριστόφ Καστανέρ, υποστήριξε ότι «ακροδεξιά» και «ακροαριστερά» στοιχεία, είχαν ενθαρρύνει «ανθρώπους που μόλις ήρθαν στο Παρίσι σε καταστροφές».
Ενώ είναι αλήθεια ότι υπήρχαν λούμπεν και ακροδεξιά στοιχεία στις διαδηλώσεις του Σαββατοκύριακου, αυτά ήταν ελάχιστα. Από την αρχή, το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων έχει εισχωρήσει σε πολλά τμήματα της κοινωνίας, με ψηφοφόρους του Εθνικού Μετώπου και μικροαστικά στοιχεία να συμμετέχουν μαζί με την εργατική τάξη και μέλη των συνδικάτων. Αλλά όσο το κίνημα ριζοσπαστικοποιείται και ο ρόλος της εργατικής τάξης αυξάνεται, πολλά από τα δεξιά σκουπίδια διώχνονται από το κίνημα και οι ταξικές αντιθέσεις γίνονται όλο και πιο ξεκάθαρες. Για παράδειγμα, ένα άλλο διάσημο βίντεο δείχνει τον Ιβάν Μπενεντέτι, πρώην πρόεδρο της ακροδεξιάς οργάνωσης Γαλλική Κίνηση (ντυμένος κι ο ίδιος με ένα Κίτρινο Γιλέκο), να δέχεται επίθεση και να διώχνεται από τη συγκέντρωση από αντιφασίστες.
Είναι ωστόσο σωστό, ότι η έλλειψη οργάνωσης και ηγεσίας στο κίνημα, το αφήνει στο έλεος οπορτουνιστικών στοιχείων. Αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με την αποφασιστική συμμετοχή του γαλλικού εργατικού κινήματος. Αλλά η κριτική του Μακρόν απέναντι στη «βία» των Κίτρινων Γιλέκων βρωμάει υποκρισία, αν αναλογιστεί κανείς τη βίαιη καταστολή των διαδηλωτών από το γαλλικό κράτος. Υπάρχουν βίντεο που δείχνουν ομάδες των γαλλικών μονάδων καταστολής να κυνηγούν και να χτυπάνε αλύπητα, απομονωμένους, άοπλους διαδηλωτές.
Υπάρχει επίσης η περίπτωση μιας 80χρονης γυναίκας που σκοτώθηκε στη Μασσαλία μετά από χτύπημα στο πρόσωπο από ένα δοχείο δακρυγόνων που εκτόξευσε η αστυνομία, ενώ η ίδια στεκόταν στο μπαλκόνι της και αυτή ενός 20χρονου άντρα, που έπεσε σε κώμα μετά από μία σύγκρουση με την αστυνομία. Κι όλα αυτά χωρίς να αναφέρουμε την κρατική βία που χρησιμοποίησε προηγουμένως η κυβέρνηση Μακρόν για την καταστολή άλλων απεργιών και διαδηλώσεων (όπως κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων κατά της λιτότητας το 2017 και των απεργιών των εργαζομένων στους σιδηροδρόμους υπό την ηγεσία της ΓΣΕ {CGT, Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας} νωρίτερα αυτό το έτος) και των τρομερών βασάνων που υπέστη ο γαλλικός λαός τα χρόνια της λιτότητας. Τα Κίτρινα Γιλέκα είναι η αναπόφευκτη εκδήλωση όλης αυτής της απογοήτευσης και του πόνου που έχει συσσωρεύσει ο γαλλικός εργαζόμενος λαός. Τελικά, φτάνοντας σε ένα κρίσιμο σημείο, η οργή τους ξεδιπλώθηκε ενάντια στην κυβέρνηση.
Αγωνιστική Αλληλεγγύη
Όπως έχουμε αναφέρει και προηγουμένως, οι κύριοι ηγέτες του εργατικού κινήματος προσπάθησαν να κρατήσουν αποστάσεις από τα Κίτρινα Γιλέκα, με τη πρόφαση ότι «δε θα βαδίσουν πλάι στο Εθνικό Μέτωπο». Αλλά με τη λογική αυτή, εγκαταλείπουν το κίνημα στην άκρα δεξιά, που θα προσπαθήσει δημαγωγικά να ελέγξει το κίνημα και να το εκτροχιάσει. Ωστόσο, οι εργάτες στη βάση της ΓΣΕ, σε αντίθεση με την ηγεσία τους, έδειξαν σε αρκετές περιπτώσεις αλληλεγγύη προς το κίνημα και το υποστήριξαν από την αρχή και αρκετά σωματεία κάλεσαν σε απεργίες και καταλήψεις, σε ένδειξη αλληλεγγύης προς το κίνημα, ενάντια στην αύξηση του φόρου για τα καύσιμα. Αυτό πίεσε την ηγεσία, που τελικά συμφώνησε να καλέσει σε κοινή δράση το Σάββατο. Σαν αποτέλεσμα αυτού, ένας σημαντικός αριθμός διαδηλωτών που αποτελούνταν από τα Κίτρινα Γιλέκα, αλλά και μέλη της ΓΣΕ, βάδισαν μαζί στη πλατεία της Δημοκρατίας στο Παρίσι. Παρ’ όλα αυτά, εξαιτίας της έλλειψης οργάνωσης, η διαδήλωση ήταν μικρή. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι εργάτες της ΓΣΕ (μερικοί από αυτούς με κόκκινα γιλέκα, άλλοι με κίτρινα) είχαν έντονη παρουσία καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας.
Το μέγεθος των διαδηλώσεων κατά της αύξησης των φόρων από τον Μακρόν οδήγησε σε μία σύγκλιση πολλών αιτημάτων και διαμαρτυριών από όλη τη κοινωνία και διάφορα τμήματα της εργατικής τάξης μπήκαν στον αγώνα αυθόρμητα. Για παράδειγμα, τη Κυριακή, οι νοσοκόμοι συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις καταστολής, καθώς δεκάδες ασθενοφόρα έλαβαν μέρος στις διαδηλώσεις στη πλατεία Κονκόρντ, μπλοκάροντας μια γέφυρα δίπλα στη Γενική Συνέλευση. Πέρα από την υποστήριξη του αγώνα των Κίτρινων Γιλέκων ενάντια στην αύξηση των φόρων, οι εργαζόμενοι αυτοί αντιδρούν και σε μια σειρά μεταρρυθμίσεων στο τομέα της κοινωνικής ασφάλισης και της υγείας, που σύμφωνα με τους ίδιους θα μπορούσαν να έχουν σοβαρές συνέπειες για το κλάδο τους. Ένας διαδηλωτής είπε στο Ρόιτερς: «Οι μεταρρυθμίσεις θα μας διαλύσουν οικονομικά και θα καταστρέψουν τις εταιρίες μας».
Οι φοιτητές αρχίζουν επίσης να συνδέονται με το κίνημα. Την περασμένη εβδομάδα, φοιτητικές οργανώσεις από μια σειρά πανεπιστήμια (συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Μονπελιέ, της Νάντης και της Ρεν) κάλεσαν σε γενικές συνελεύσεις για να συζητήσουν το νέο νομοσχέδιο της κυβέρνησης που περιλαμβάνει αυξήσεις στα δίδακτρα, αλλά και την καμπάνια που τρέχει ενάντια στην εισαγωγή κριτηρίων εισαγωγής στα πανεπιστήμια, ώστε να περιοριστεί η είσοδος σε κάποιες πολύ διαδεδομένες σχολές.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας, περισσότερα από 300 σχολεία προχώρησαν σε καταλήψεις σε ολόκληρη τη χώρα. Ακόμα, ένας σημαντικός αριθμός μαθητών συνελήφθησαν από τις δυνάμεις καταστολής στο σχολείο Ζαν-Πιερ Τιμπό στα Βόρεια προάστια του Παρισιού. Κυκλοφορούν βίντεο που δείχνουν τους αστυνομικούς να ρίχνουν κροτίδες καπνού στους μαθητές, οι οποίοι προσπαθούν να τις κλοτσήσουν πίσω στην αστυνομία. Στη Νις, διαδήλωσαν σχεδόν 1.000 μαθητές, πολλοί από αυτούς με κίτρινα γιλέκα, φωνάζοντας «Μακρόν παραιτήσου!», ενώ φωτογραφίες από μια μαθητική διαδήλωση στο Μπορντό δείχνουν τους αστυνομικούς να χτυπάνε με μπλοκ νεαρούς διαδηλωτές. Σε μια άλλη διαδήλωση, στη Μαρσέιγ, μέλη της ΓΣΕ προστάτευσαν τους μαθητές από τις δυνάμεις καταστολής. Τέλος, οι φοιτητές και οι μαθητές είχαν σημαντική παρουσία στις διαδηλώσεις του Σαββατοκύριακου.
Μια μερική υποχώρηση
Καθώς η πίεση μαζευόταν ενάντια στη κυβέρνηση του Μακρόν, ο Πρωθυπουργός, Εντουάρτ Φιλίπ, σε μια συνάντηση που είχε με τους αρχηγούς των κομμάτων της αντιπολίτευσης, δέχτηκε εκκλήσεις από όλες τις πλευρές να αποσύρει τις αυξήσεις στους φόρους, ώστε να περιορίσει τις αναταραχές. Η Μαρίν Λε Πεν προσπάθησε δημαγωγικά να φτιάξει την εικόνα της απαιτώντας από τη κυβέρνηση το τέλος των αυξήσεων στους φόρους, ενώ ο Ζαν-Λουκ Μελανσόν εκτός από την «άμεση και χωρίς όρους» απόσυρση του νόμου για τις φορο-αυξήσεις, ζήτησε και τη παραίτηση του Μακρόν.
Τελικά, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα «αναστείλει» την αύξηση του φόρου για τα καύσιμα, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τους διαδηλωτές. Ο Στανισλάς Γκερινί, που το Σάββατο εκλέχτηκε νέος αρχηγός της «Δημοκρατία Εμπρός» του Μακρόν, είπε στο ραδιοφωνικό σταθμό ΡΤΛ: «Πρέπει να καθησυχάσουμε τη χώρα».
Ενώ αυτή η αναγκαστική υποχώρηση είναι το αποτέλεσμα των ριζοσπαστικών διαδηλώσεων από τα Κίτρινα Γιλέκα, είναι στην πραγματικότητα μια πολύ μικρή παραχώρηση, που δεν λύνει τίποτα, καθώς έρχεται σε συνέχεια των φορο-αυξήσεων της τελευταίας δεκαετίας, ενώ περαιτέρω μέτρα αναμένεται να περάσουν το 2019. Αυτή η κίνηση αποσκοπεί απλώς στη διάσπαση και αποστράτευση των διαδηλωτών και στο κέρδισμα χρόνου από την κυβέρνηση, ώστε να μπορέσει να ανασυγκροτηθεί. Ωστόσο, θα μπορούσε να αποδειχθεί «πολύ λίγο και πολύ αργά», λόγω των εξαιρετικά ριζοσπαστικών συμπερασμάτων που έχουν βγάλει τα Κίτρινα Γιλέκα, τα οποία εδώ και καιρό έχουν διευρυνθεί από το αρχικό ζήτημα της τιμής των καυσίμων. Το κίνημα έχει μετατραπεί σε μια συνολική, συλλογική αντίδραση ενάντια στις χρόνιες αδικίες της γαλλικής κοινωνίας. Ενώ κάποια μετριοπαθή στρώματα ενδέχεται να αποσυρθούν, η πλειοψηφία πιθανότατα δεν θα ικανοποιηθεί μέχρι να πέσει η κυβέρνηση του Μακρόν.
Επιπλέον, το κίνημα αρχίζει να εξαπλώνεται διεθνώς. Οι διαδηλωτές στο Βέλγιο κατέστρεψαν την Παρασκευή διάφορα οχήματα της αστυνομίας και έριξαν πέτρες στο γραφείο του πρωθυπουργού, Σαρλ Μισέλ, ζητώντας την παραίτησή του εξαιτίας των υψηλών φόρων, των υψηλών τιμών στα τρόφιμα και των χαμηλών μισθών και συντάξεων. Αυτοί οι «αντιγραφείς» διαδηλωτές, φορούσαν κίτρινα γιλέκα και μπλόκαραν δρόμους στις Βρυξέλλες με κομμάτια σκαλωσιάς, εμποδίζοντας την κυκλοφορία. Το αν αυτό αντιπροσωπεύει μια πραγματική τάση ή μια βραχυπρόθεσμη εξέλιξη, παραμένει να φανεί, αλλά αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι παρόμοιες κοινωνικές αντιφάσεις υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη.
Το πρόβλημα της ηγεσίας
Στο κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, ένα βασικό ζήτημα είναι η έλλειψη συντονισμού και ηγεσίας. Υπάρχουν στοιχεία στο κίνημα που αντιστέκονται στη παρουσία «πολιτικής» – με την έννοια των πολιτικών κομμάτων ή συνδικάτων – παρουσιάζοντας τα Κίτρινα Γιλέκα σαν ένα αποκλειστικά «αντι-πολιτικό» φαινόμενο. Τα Κίτρινα Γιλέκα δεν έχουν επίσημες δομές ή εκλεγμένη ηγεσία, μόνο μια σειρά από μη εκλεγμένους «αντιπροσώπους», που αντιπροσωπεύουν το μπερδεμένο και πολιτικά ετερογενές χαρακτήρα του κινήματος στο σύνολο του. Κάποιοι από αυτούς είναι πολύ δεξιοί, όπως ο Κριστόν Τσαλενσόν, που κάλεσε τον Μακρόν να παραιτηθεί ώστε να αντικατασταθεί από τον Στρατηγό Πιερ ντε Βιλιέ: έναν αντιδραστικό πρώην ηγέτη του Γαλλικού στρατού, τον οποίον ο Τσαλενσόν αποκαλεί «πραγματικό ηγέτη». Παρόλα αυτά, ενώ το κίνημα ωριμάζει και γίνεται πιο ώριμο, προχωράει πέρα από αυτές τις τυχαίες προσωπικότητες. Μετριοπαθείς αντιπρόσωποι, όπως η Ζακλίν Μουρό και ο Μπεντζαμίν Κοσί (ο οποίος κι εκδιώχτηκε από το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων στη Τουλούζη), θέλανε να δεχτούν την πρόσκληση για «διαπραγματεύσεις» με τον πρωθυπουργό, αλλά αναγκάστηκαν να κάνουν πίσω εξαιτίας της οργής της βάσης του κινήματος, που υποπτεύονταν ότι θα πουλούσαν το κίνημα και τα πιο ριζοσπαστικά αιτήματα που έχει – ένα από τα οποία είναι και η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης.
Τα Κίτρινα Γιλέκα πρέπει να προχωρήσουν στο σχηματισμό γενικών συνελεύσεων (κάποια τμήματα του κινήματος ήδη έχουν προχωρήσει σε αυτό) και να εκλέξουν δημοκρατικά μια ηγεσία που θα είναι υπόλογη στο κίνημα και θα μπορεί να μετατρέψει την ενέργεια των δρόμων σε ένα πρόγραμμα δράσης. Τα συνδικάτα είναι αντικειμενικά σε θέση να προσφέρουν μια τέτοια ηγεσία και ένα ριζοσπαστικό, ταξικό πρόγραμμα, αλλά προς το παρόν δεν έχουν αξιοποιήσει την ευκαιρία. Τα συνδικάτα μαζί με την Ανυπόταχτη Γαλλία συγκεκριμένα, πρέπει να αξιοποιήσουν τη δυναμική του κινήματος αυτού, ώστε να μπορέσουν να κινητοποιήσουν το κόσμο σε μια ευρεία επίθεση ενάντια στον Μακρόν. Ωστόσο, η τωρινή πολιτική των εργατικών ηγεσιών βρίσκεται πολύ μακριά από αυτό. Η ΓΣΕ καλεί σε μία «μεγάλη ημέρα δράσης» για τις 14 Δεκέμβρη, η οποία είναι πολύ μακριά με δεδομένη την ταχύτητα των εξελίξεων. Επιπλέον, το κίνημα έχει ήδη δει μια σειρά από «μεγάλες ημέρες δράσης» και λίγα αποτελέσματα – αυτό που χρειάζεται είναι μια 24ωρη γενική απεργία, σαν εφαλτήριο για μια σειρά κλιμακούμενων απεργιακών κινητοποιήσεων, με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης.
Η Ανυπόταχτη Γαλλία, προς τιμήν της, ήταν επικριτική απέναντι στη διστακτικότητα της ΓΣΕ και υποστήριξε τα αιτήματα των Κίτρινων Γιλέκων από την αρχή. Ωστόσο, επίσης κάλεσε τον Μακρόν να δεχτεί μια σειρά από «προοδευτικά» αιτήματα (κατάργηση των αυξήσεων στους φόρους στα καύσιμα, κλιμακωτή φορολόγηση ανάλογα με το εισόδημα, και παραχώρηση 40 δις ευρώ από φορο-ελαφρύνσεις των επιχειρήσεων στον «οικολογικό μετασχηματισμό») ή να παραιτηθεί. Αυτό είναι ουτοπικό: ο Μακρόν δε θα κάνει τίποτα από τα δύο και αντιθέτως θα συνεχίσει να συνδυάζει μικρές παραχωρήσεις με καταστολή.
Αντί να πιέζουν τον Μακρόν να βρει «μια διέξοδο στη κρίση», πρέπει να εξηγούν ότι δεν υπάρχει λύση κάτω από το υπάρχον αστικό καθεστώς. Ο στόχος πρέπει να είναι λοιπόν μονάχα η ανατροπή της κυβέρνησης Μακρόν, που αντιπροσωπεύει μόνο τα συμφέροντα της αστικής τάξης. Αλλά ο Μελανσόν δεν έχει τονίσει καθόλου τις ταξικές βάσεις της διαμάχης αυτής. Υποτιμά τον ταξικό χαρακτήρα των Κίτρινων Γιλέκων, που τα παρουσιάζει σαν μια «επανάσταση πολιτών» από ένα «νέο ιστορικό υποκείμενο – το λαό».
Αλλά κανένα από τα ευρύτερα αιτήματα του κινήματος δε μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς τον αγώνα της εργατικής τάξης, η οποία έχει τη δυνατότητα να παραλύσει τη χώρα και να αφήσει τη κυβέρνηση να αιωρείται, σαν το Μάη του 1968. Γι’ αυτό, ο μόνος δρόμος για τη νίκη, είναι μια συντονισμένη και ευρεία γενική απεργία – που θα ενώνει τους εργαζομένους από όλους τους τομείς της οικονομίας με τη ριζοσπαστικοποιημένη νεολαία. Ανεξάρτητα με το πως θα εξελιχθεί το συγκεκριμένο κίνημα, είναι ξεκάθαρο ότι έχει ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο για τη ταξική πάλη στη Γαλλία, στην οποία, όπως το έθετε ο Φρίντριχ Ένγκελς, η μάχη θα δοθεί μέχρι τέλους.
Τζο Ατάρ
Μετάφραση από την ιστοσελίδα www.marxist.com : Μάριος Καλομενόπουλος
