Η επανάσταση στο Σουδάν έχει πάρει νέα τροπή. Είκοσι οχτώ ημέρες μετά το πραξικόπημα που τον απομάκρυνε από την εξουσία, ο Αμπντάλα Χάμντοκ αποκαταστάθηκε στην πρωθυπουργία από τη στρατιωτική χούντα. Οι μάζες του Σουδάν που αγωνίζονται εδώ και ένα μήνα με αυτοθυσία ενάντια στη χούντα, δέχτηκαν αυτή την είδηση, όχι με ανακούφιση – αλλά με οργή.
Σε μια τηλεοπτική ομιλία μαζί με εκπροσώπους του στρατού, ο Χάμντοκ δήλωσε ότι είχε συναφθεί μια νέα συμφωνία η οποία ήλπιζε πως θα «έβαζε ένα τέλος στην αιματοχυσία» – κάτι που είναι ειρωνικό, δεδομένου ότι οι στρατηγοί, τους οποίους θα υπηρετήσει τώρα από τη νέα του θέση, συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι δεν έχουν σκοτώσει κανέναν από τη στιγμή που ξεκίνησε το πραξικόπημα.
Σύμφωνα με τη νέα συμφωνία, ο Χάμντοκ θα ηγηθεί μιας «τεχνοκρατικής» κυβέρνησης, με στόχο τη διεξαγωγή εκλογών έως τον Ιούνιο του 2023, για να ολοκληρωθεί «η μετάβαση στη δημοκρατία».
Προβλέποντας τις αντιδράσεις που θα προκαλούσε αυτή η ανακοίνωση, ο Hamdock είπε: «Αποφάσισα να υπογράψω αυτήν την πολιτική συμφωνία, αν και ξέρω ότι πολλοί μπορεί να διαφωνήσουν, να αντιταχθούν ή να την απορρίψουν απλώς και μόνο επειδή οι φιλοδοξίες του λαού ήταν πολύ υψηλότερες».
Η μεταβατική κυβέρνηση θα «εποπτεύεται» από ένα νέο Κυρίαρχο Συμβούλιο, με τους δύο βασικούς ηγέτες της αντεπανάστασης, τον στρατηγό Μπουράν και τον στρατηγό Χεμετί, να καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις και να επιλέγουν οι ίδιοι τα υπόλοιπα μέλη του. Ο μόνος πραγματικός ρόλος της νέας μεταβατικής κυβέρνησης θα είναι να σφραγίζει τις αποφάσεις των στρατηγών.
Κανείς δεν πιστεύει στις διαβεβαιώσεις των στρατηγών ότι θα επιτρέψουν τη διεξαγωγή εκλογών για μια πολιτική κυβέρνηση στο μέλλον. Πράγματι, η καταστολή συνεχίστηκε ακόμη και όταν ανακοινωνόταν αυτός ο νέος «συμβιβασμός», με ένα ακόμη θύμα, τον 16χρονο Γιουσίφ Αμπντελχαμίντ, ο οποίος πυροβολήθηκε στο κεφάλι.
Ανακοινώθηκε ότι όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι πρόκειται να απελευθερωθούν, αν και μέχρι στιγμής μόνο λίγοι έχουν αφεθεί ελεύθεροι. Και έχουν επίσης δεσμευθεί να διεξάγουν μια «ανεξάρτητη έρευνα» για τη βία κατά τη διάρκεια του περασμένου μήνα, αν και αυτή είναι μια αστεία ιδέα καθώς οι υπεύθυνοι του εγκλήματος είναι αυτοί που θα διεξάγουν την έρευνα.
Τέλος, η επιτροπή κατά της διαφθοράς που συστάθηκε από την τελευταία μεταβατική κυβέρνηση για τη διερεύνηση της υπεξαίρεσης δημοσίου χρήματος, η οποία καταργήθηκε από τους πραξικοπηματίες (oι οποίοι έχουν περάσει δεκαετίες λεηλατώντας τον πλούτο και τους πόρους του Σουδάν) θα αναβιώσει και θα «αναδιαρθρωθεί», που με απλά λόγια σημαίνει πως θα καταστεί άχρηστη.
Είναι σαφές για όποιον έχει «σώας τας φρένας» ότι ο διορισμός του Χάμντοκ ως επικεφαλής μιας λεγόμενης μεταβατικής κυβέρνησης, υπό την επίβλεψη των ενόπλων δυνάμεων, δεν είναι παρά ένα δημοκρατικοφανές κάλυμμα για τη χούντα.
Στις 21 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε η τέταρτη πανεθνική διαδήλωση, λίγο μετά την πιο αιματηρή ημέρα του πραξικοπήματος στις 18/11, κατά την οποία 15 διαδηλωτές σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας. Ο συνολικός αριθμός των επιβεβαιωμένων θανάτων είναι 41 και εκατοντάδες βρίσκονται τραυματισμένοι ή πεθαίνουν στα γεμάτα με ασθενείς νοσοκομεία του Σουδάν, τα οποία έχουν επανειλημμένα δεχθεί επίθεση από τις δυνάμεις της αντεπανάστασης.
Η συμμετοχή ήταν ακόμη μεγαλύτερη από την περασμένη φορά: με τουλάχιστον 19 πόλεις και κωμοπόλεις να συμμετέχουν και τουλάχιστον ένα εκατομμύριο ανθρώπους στους δρόμους. Εν μέρει, αυτό συνέβη επειδή (για αδιευκρίνιστους λόγους) ο στρατός ήρε τελικά το μπλακ άουτ στις τηλεπικοινωνίες σε όλη τη χώρα στις 19/11. Πέρα από το ότι αυτό διευκόλυνε την οργάνωση της διαδήλωσης, όλοι μπορούσαν επιτέλους να δουν την πλήρη έκταση της βαρβαρότητας του στρατού να ξεδιπλώνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι εικόνες και τα βίντεο των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF – οι παραστρατιωτικές ομάδες υπό τις διαταγές του Χεμέτι) και της αστυνομίας να πυροβολούν με αληθινά πυρά ενάντια σε πλήθη άοπλων διαδηλωτών εξόργισαν ακόμη περισσότερο τις μάζες.
Οι επαναστατημένες μάζες δεν κάνουν πίσω
Η χούντα παραμένει απομονωμένη. Στηρίζεται στα πιο αντιδραστικά στοιχεία των σωμάτων ασφαλείας. Δεν έχει ουσιαστική βάση υποστήριξης στην κοινωνία. Παρά τη σκληρή καταστολή, οι σουδανικές μάζες επιστρέφουν στους δρόμους σε μεγαλύτερους αριθμούς και μεγαλύτερη αποφασιστικότητα.
Ο στόχος της χούντας όλη αυτήν την περίοδο ήταν να τρομοκρατήσει και να κουράσει τις μάζες. Σε αυτό βοήθησε η έλλειψη σαφών στόχων από τους ηγέτες της επανάστασης. Παρά τις ανελέητες επιθέσεις όμως, οι μάζες επιμένουν να κατεβαίνουν στο δρόμο. Οι στρατηγοί δεν περίμεναν να συναντήσουν τέτοια αντίσταση. Ως εκ τούτου, αναγκάστηκαν να αλλάξουν τακτική. Ελπίζουν τώρα ότι η «αποκατάσταση» του Χάμντοκ ως ένα δημοκρατικό προκάλυμμα στην εξουσία τους θα ρίξει στάχτη στα μάτια των μαζών και θα ανακόψει την επανάσταση.
Σε αυτόν τον σκοπό έχουν βοηθηθεί από ηγέτες της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας, ιδιαίτερα από τους ιμπεριαλιστές εκπροσώπους των ΗΠΑ και του ΟΗΕ, οι οποίοι προσπαθούν στα παρασκήνια να συναφθεί μια νέα συμφωνία μεταξύ του στρατού, του Χάμντοκ και των υπολειμμάτων της παλιάς μεταβατικής κυβέρνησης.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονυ Μπλίνκεν δήλωσε ότι οι ΗΠΑ είναι «αισιόδοξες» για τη νέα συμφωνία, ενώ ο ΟΗΕ εξέδωσε δήλωση χαιρετίζοντας τη «συμφωνία του Χάμντοκ και του Μπουράν για την επίλυση της συνταγματικής και πολιτικής κρίσης που απειλούσε τη σταθερότητα της χώρας».
Αλλά οι μάζες καταλαβαίνουν την ουσία αυτής της συμφωνίας. Είναι θετική εξέλιξη το γεγονός ότι αποκαλύφθηκε ο αντεπαναστατικός ρόλος της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας: δεν είναι σύμμαχοι αλλά εχθροί του σουδανικού λαού.
Μετά τον σκληρό αγώνα και τις κακουχίες που πέρασε στον αγώνα του για τα δημοκρατικά δικαιώματα, ο σουδανικός λαός δεν είναι διατεθειμένος να κάνει πίσω. Όταν ανακοινώθηκε η νέα κυβέρνηση, ξέσπασε ένα κύμα αγανάκτησης, ιδιαίτερα απέναντι στον . Όπως αναφέραμε προηγουμένως, ο φιλελεύθερος πρωθυπουργός, πρώην οικονομολόγος του ΟΗΕ, δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στις μάζες πριν από το πραξικόπημα.
Εκτός από το ότι συμμετείχε σε ένα επαίσχυντο μοίρασμα της εξουσίας με τους ίδιους δολοφόνους στρατηγούς που έπνιξαν στο αίμα τις κινητοποιήσεις του 2019, ο Χάμντοκ υλοποίησε ένα βάναυσο πρόγραμμα λιτότητας κατόπιν εντολής των ιμπεριαλιστών και του ΔΝΤ. Επιπλέον, έκανε τα «στραβά μάτια» στις συνεχιζόμενες καταχρήσεις των RSF και της αστυνομίας εναντίον του λαού μετά το 2019, με τη στοχοποίηση ιδιαίτερα ηγετικών μελών των Επιτροπών Αντίστασης.
Οι ψευδαισθήσεις για τον Χάμντοκ γκρεμίστηκαν
Ωστόσο, όταν ο Μπουράν ξεκίνησε το πραξικόπημά του, οι μάζες κινητοποιήθηκαν για να υπερασπιστούν τις κατακτήσεις της επανάστασης του 2019. Στην πορεία, ορισμένες ψευδαισθήσεις αναπτύχθηκαν μεταξύ στρωμάτων του σουδανικού λαού για τον Χάμντοκ, ως τον «νόμιμο» πολιτικό ηγέτη της χώρας.
Αυτές οι ψευδαισθήσεις έχουν γκρεμιστεί από τις πρόσφατες εξελίξεις, με τις μάζες που κινητοποιούνται να απορρίπτουν μαζικά τη νέα συμφωνία και να χαρακτηρίζουν τον Χάμντοκ ως προδότη της επανάστασης.
Όλα τα ηγετικά όργανα της επανάστασης, συμπεριλαμβανομένης της Ένωσης Επαγγελματιών του Σουδάν (ΕΕΣ), των Επιτροπών Αντίστασης Γειτονιάς, ακόμη και των πιο συντηρητικών Δυνάμεων για την Ελευθερία και την Αλλαγή, έχουν απορρίψει τη νέα με[ταβατική κυβέρνηση ως απάτη. Τα τρία βασικά συνθήματα της επανάστασης είναι τώρα: «Κανένας διάλογος, κανένας συμβιβασμός και καμία συνεργασία με τον στρατό».
Κατά τις χθεσινές διαδηλώσεις, οι Επιτροπές Αντίστασης γνωστοποίησαν τη στάση τους, με τα πλήθη στο Χαρτούμ να δηλώνουν: «Για όποιον πίστεψε στον Χάμντοκ, ο Χάμντοκ είναι νεκρός και σε όποιον πίστεψε στους δρόμους, οι δρόμοι φωνάζουν και δε θα πεθάνουν ποτέ».
Ένας διαδηλωτής από το Ομντουρμάν, που έδωσε συνέντευξη στον Guardian στις 19/11, είπε: «Είμαι πολύ απογοητευμένος από αυτή τη συμφωνία. Τι γίνεται με αυτούς που έχουν σκοτωθεί;». Ένας άλλος διαδηλωτής πρόσθεσε: «Θα συνεχίσω να βγαίνω στους δρόμους γιατί ο στρατός δεν παρέχει καμία εγγύηση ότι θα τηρήσει τις συμφωνίες. Πάντα μας εξαπατούν».
Η απόρριψη του Χάμντοκ είναι ένα βήμα μπροστά. Δείχνει ότι οι μάζες μαθαίνουν από το σκληρό σχολείο της επανάστασης. Ένα σημαντικό μάθημα είναι ότι δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τους φιλελεύθερους. Τα ταξικά τους συμφέροντα και η πίστη τους στον καπιταλισμό σημαίνει ότι είναι ανίκανοι να εκπληρώσουν τις φιλοδοξίες του σουδανικού λαού για γνήσια δημοκρατία και αξιοπρεπή ύπαρξη.
Οι μάζες κατανοούν πλήρως την ανάγκη συντριβής της χούντας, αλλά το φλέγον ερώτημα όπως πάντα είναι το «πώς θα γίνει αυτό;». Η ΕΕΣ μιλάει για σύλληψη των στρατηγών και άμεση μετάβαση σε μια πλήρως πολιτική διακυβέρνηση, αλλά οι στρατηγοί έχουν όπλα και είναι πρόθυμοι να τα χρησιμοποιήσουν για να υπερασπιστούν τη δύναμη και τα προνόμιά τους, ενώ αντίθετα η επανάσταση δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο!
Όπως έχουμε πει πολλές φορές, η κύρια αδυναμία της Σουδανικής επανάστασης είναι η απροθυμία της ηγεσίας της να αντιμετωπίσει τη χούντα με τα όπλα στο χέρι. Αντίθετα, επιμένει στις ειρηνικές μεθόδους πάλης, χωρίς να εξηγεί ότι αυτές οι μέθοδοι δε θα μπορούσαν ποτέ να πείσουν την αντεπανάσταση να εγκαταλείψει την εξουσία.
Η ΕΕΣ προειδοποιεί ότι θα υπάρξει ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος εάν οι μάζες πάρουν τα όπλα, αλλά δεν είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει τώρα; Ένας μονόπλευρος εμφύλιος, με τις δυνάμεις της αντεπανάστασης να σφάζουν άντρες και γυναικόπαιδα σε καθημερινή βάση!
Και δεν ήταν η ζωή υπό την κυριαρχία της χούντας τα περασμένα χρόνια ακριβώς ένας ατελείωτος εφιάλτης φτώχειας και εξαθλίωσης; Αυτό που έχει δείξει αυτή η επανάσταση ξανά και ξανά είναι ότι οι μάζες είναι έτοιμες να κάνουν τις ύστατες θυσίες για να αλλάξουν την κοινωνία. Αυτοί που φοβούνται και αμφιταλαντεύονται είναι οι φιλελεύθεροι λεγόμενοι «ηγέτες», που αποτρέπουν συνεχώς την επανάσταση από το να δώσει έναν αποφασιστικό αγώνα για την ανατροπή της χούντας, τη σύλληψη των στρατηγών και την ανάδειξη μιας νέας πολιτικής κυβέρνησης στην εξουσία – όλα αυτά απαιτούν ένοπλους αγωνιστές πιστούς στην επανάσταση!
Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί η αιματοχυσία και το χάος είναι ακριβώς η πιο δυναμική ένοπλη επέμβαση των μαζών κατά της αντεπανάστασης και των στρατευμάτων της στους δρόμους. Όσο περισσότερο διστάζουν οι ηγέτες, τόσο περισσότερο αμφιταλαντεύονται χωρίς να δείχνουν κανένα δρόμο προς τα εμπρός, τόσο πιο τολμηρή θα γίνεται η αντεπανάσταση και θα αποθαρρύνει τμήματα των μαζών ανοίγοντας τον δρόμο για περισσότερο χάος και περισσότερη αιματοχυσία.
Η εμπειρία της Σουδανικής επανάστασης είναι μια ζωντανή απόδειξη της ανάγκης για ένα επαναστατικό κόμμα. Ακόμη και ένα μικρό τέτοιου είδους κόμμα, αν υπήρχε από την αρχή, θα μπορούσε να συνδεθεί με τις φιλοδοξίες των μαζών και να αλλάξει την κατάσταση.
Αυτό το κόμμα θα μπορούσε να είχε δείξει το δρόμο προς τα εμπρός με ένα σαφές πρόγραμμα οργάνωσης επιτροπών ένοπλης άμυνας σε όλη τη χώρα, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και με μια γενική έκκληση προς τους στρατιώτες να συμμετάσχουν στην επανάσταση και να συλλάβουν τους ηγέτες της αντεπανάστασης.
Η ανατροπή της χούντας θα είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα. Σε τελική ανάλυση όμως, οι στόχοι της επανάστασης μπορούν να διασφαλιστούν μόνο μέσω της αρχής της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στο Σουδάν, κάτι που μπορεί να γίνει φάρος για όλους τους εκμεταλλευόμενους και καταπιεσμένους ανθρώπους στην Αφρική, τον αραβικό κόσμο αλλά και πέρα από αυτόν.
Τζο Ατάρντ
Απόσπασμα άρθρου που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης, www.marxist.com, στις 22 Νοεμβρίου. Η μετάφραση είναι του Ηλία Κυρούση.
